Δύο «Γκονκούρ» στη γλώσσα μας

[Nikolaos]

Δημοσιεύτηκαν με απόσταση τριών δεκαετιών, αλλά στην Ελλάδα η έκδοσή τους συνέπεσε το 2001. Τιμημένα το 1970 και το 1999 αντίστοιχα με τη σημαντικότερη λογοτεχνική διάκριση της Γαλλίας, το βραβείο Γκονκούρ, υπήρξαν και τα δύο μεγάλες εμπορικές επιτυχίες.

Ο λόγος για τον «Δράκο» του Μισέλ Τουρνιέ (μετ. Σ. Διαμαντή, εκδ. Εξάντας) και το «Φεύγω» του Ζαν Εσενόζ (μετ. Αχ. Κυριακίδης, εκδ. Πόλις). Δύο έργα στον αντίποδα της ομφαλοσκόπησης και της εξεζητημένης καλλιγραφίας που κληρονόμησε στα γαλλικά γράμματα το «νουβό ρομάν».

* Με μια παιδική ηλικία στερημένη από τρυφερότητα, μια εφηβεία γεμάτη ταπεινώσεις, κι ένα επάγγελμα -διατηρεί συνεργείο αυτοκινήτων σε γειτονιά του Παρισιού- που το θεωρεί κατώτερό του, ο Αβέλ Τιφόζ, ο ήρωας του Μισέλ Τουρνιέ, εξελίσσεται σταδιακά σε αντικοινωνικό στοιχείο. Οταν κατηγορείται άδικα για το βιασμό μιας ανήλικης, βλέπει την επιστράτευσή του στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο ως θείο δώρο, και λίγο αργότερα, αιχμάλωτος στην Ανατολική Πρωσία, θα βιώσει μια παράξενη ελευθερία. Στο Κάλτερνμπον, τον τόπο εκπαίδευσης των νεαρών αγοριών που θ' αποτελέσουν το νέο αίμα του Γ' Ράιχ, ο Τιφόζ θα μεταμορφωθεί σε «Δράκο», κυνηγό τρυφερής σάρκας. Ομως ακόμα και «τέρατα» σαν αυτόν, δικαιούνται λύτρωσης και σωτηρίας...

Ο «Δράκος» («Le Roi des Aulnes») συγκαταλέγεται μαζί με τον «Παρασκευά ή στις μονές του Ειρηνικού» και τα «Μετεωρολογικά», στα καλύτερα μυθιστορήματα του 77χρονου Μισέλ Τουρνιέ, και το 1996 μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο από τον Φόλκερ Σλέντορφ με πρωταγωνιστή τον Τζον Μάλκοβιτς.

* Με τη λέξη «Φεύγω» αρχίζει και μ' αυτήν τελειώνει το ομώνυμο μυθιστόρημα του Ζαν Εσενόζ. Μεσολαβεί ένας χρόνος από τη ζωή ενός μεσήλικα που έκανε την επανάστασή του, εγκατέλειψε τη γυναίκα του, περιπλανήθηκε -ώς τον Βόρειο Πόλο έφτασε- κόντεψε να πεθάνει, κι έπειτα, πιο ώριμος, πιο κουρασμένος, ίσως και πιο απογοητευμένος, επέστρεψε. Τίποτε όμως δεν ήταν ίδιο.

Εργο μοντερνιστικό, που συνδιαλέγεται με το ρεαλισμό, παρωδία λογοτεχνικών ειδών και οξυδερκής παρατήρηση της καθημερινότητας, το μάλλον απαιτητικό «Φεύγω» είναι το όγδοο μυθιστόρημα του Εσενόζ (στα ελληνικά κυκλοφορεί επίσης η «Λίμνη» από τις εκδ. Καστανιώτη). Γεννημένος το '47, με την αφηγηματική του πανουργία και την έντονη αίσθηση του χιούμορ του, ο τελευταίος συγκαταλέγεται ανάμεσα στους κορυφαίους σύγχρονους γάλλους συγγραφείς.

Οπως έγραψε χαρακτηριστικά η «Μοντ», «εδώ και είκοσι χρόνια ο Εσενόζ χαρτογραφεί την εποχή του. Το "Φεύγω" αποχαιρετά έναν αιώνα ανίκανο να καταλάβει προς τα πού πηγαίνει (...). Αλλοι, με το υλικό αυτό θα έγραφαν δράματα. Για λόγους λογοτεχνικής ηθικής ο Εσενόζ επιλέγει το παιχνίδι και το γέλιο».