Τεκμήρια Iστορίας

[Nikolaos]

Η Ακρόπολη των Αθηνών, από τα πλέον πολυφωτογραφημένα μνημεία στον κόσμο, πρώτη φορά φωτογραφήθηκε τον Οκτώβριο του 1839, δύο μήνες μετά την εφεύρεση της δαγκεροτυπίας. Οι πρώτες εκείνες αποτυπώσεις των μνημείων της έγιναν από τον ελβετικής καταγωγής ζωγράφο Jol yde Lotbiniere (1789-1865).

Οι πλάκες του, με τον Παρθενώνα ένα ερείπιο, τη χριστιανική εκκλησία εντός του αρχαίου ναού, τους κίονες της βόρειας κιονοστοιχίας διαλυμένους και πλήθος λίθων γύρω τριγύρω στο μνημείο, δεν υπάρχουν πια. Βρέθηκαν στο Παρίσι τρία χαρακτικά αντίγραφά τους, τα οποία περιλαμβάνονται στο πολύτιμο λεύκωμα «Η Ακρόπολη των Αθηνών. Φωτογραφίες 1839-1959» του ιστορικού τέχνης, ειδικευμένου στην παλιά φωτογραφία Χάρη Γιακουμή που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Ποταμός».

Στις 250 φωτογραφίες του λευκώματος παρακολουθεί κανείς τις αλλαγές των μνημείων της Ακρόπολης, από τις πρώτες αναστηλώσεις τους στα μέσα του 19ου αιώνα μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα, οπότε αρχίζει το θέαμα «Ηχος και Φως» και η Ακρόπολη παραδίδεται ως τουριστικό προϊόν στα πλήθη των επισκεπτών της. Μέσα από τις φωτογραφίες αυτές βλέπεις σημαδιακές ιστορικές στιγμές της πόλης των Αθηνών και την παράλληλη εξέλιξη της φωτογραφίας στο 19ο και τον 20ό αιώνα.

Η αξία του βιβλίου αυτού είναι ότι παρουσιάζει «τεκμήρια Iστορίας», «πρωτογενές υλικό», χρήσιμο για τους μελετητές των μνημείων αλλά και της πόλης των Αθηνών, που έχει πάντα ως σημείο αναφοράς της την Ακρόπολη, όπως πολύ σωστά επισήμανε η Χάρις Καλλιγά, χαιρετίζοντας την έκδοση εκ μέρους της Γενναδείου Βιβλιοθήκης που φιλοξενούσε τη χθεσινή εκδήλωση παρουσίασης του βιβλίου. «Ξεφυλλίζοντάς το βλέπεις πόσα σημεία αναφοράς της πόλης αυτής δεν υπάρχουν πια, όπως το σπίτι του Παρθένη που ήταν στην οδό Διον. Αρεοπαγίτου και, αν υπήρχε σήμερα, μαζί με μια σειρά άλλων σπιτιών ανάλογης κλίμακας θα μπορούσαν να αποτελέσουν το Μουσείο των Αθηνών αντί να χτιστεί ένα ακόμη θηριώδες κτίριο», είπε.

Για την ιστορική αξία των φωτογραφιών του λευκώματος μίλησε και ο διευθυντής των ανασκαφών της Αρχαίας Αγοράς, Τζον Μακ Καμπ, τονίζοντας πως στις σελίδες του υπάρχουν πολύτιμα στοιχεία της ιστορίας της Aρχιτεκτονικής, της ιστορίας της Aρχαιολογίας και της Iστορίας της ίδιας της πόλης, όπως αυτή αποτυπώνεται σε πανοραμικές φωτογραφίες και σπάνιες αεροφωτογραφίες. Μίλησε ακόμη για το πολύτιμο φωτογραφικό αρχείο της Aμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών, το οποίο έχει συγκεντρωθεί κατά τα 70 χρόνια ανασκαφών της στην Αρχαία Αγορά.

Το θεματικό υλικό αυτού του βιβλίου αποκάλεσε «προσφορά» ο αναστηλωτής των Προπυλαίων Τάσος Τανούλας, σημειώνοντας πως μέχρι τώρα είχαμε πλούσιο φωτογραφικό υλικό των μνημείων της Ακρόπολης, χρήσιμο για την αποκατάσταση της αρχικής μορφής των μνημείων, δημοσιευμένο όμως σε επιστημονικές εκδόσεις που δεν έχουν την ίδια ποιότητα.

Είδε ως «μουσική υπόκρουση» και ως «άρωμα παλιού» τα κείμενα του Μπελέ («L' Acropole d' Athenes», 1854) που συνοδεύουν κάθε φωτογραφία κι ας μην ανταποκρίνονται στις σημερινές γνώσεις μας για τα μνημεία.

Ο δημιουργός του τόμου έδειξε με σλάιτς πώς όσο παλιότερες είναι οι φωτογραφίες τόσο ανύπαρκτη ή μακρινή είναι η ανθρώπινη παρουσία και όσο νεότερες τόσο η οικογενειακή πόζα γίνεται και συνηθέστερη. Από τις πιο συγκινητικές πόζες, αυτή με τους γέρους βρακοφόρους και τα παιδάκια το Πάσχα του 1898, όπως και του φουστανελά που έγυρε στα σκαλιά του ναού της Αθηνάς Νίκης να ξεκουραστεί. Από τις πιο απεχθείς, όμως, αυτή που παρουσιάζει τα στρατεύματα Κατοχής την ώρα που κατεβάζουν από την Ακρόπολη την ελληνική σημαία.

Ο κ. Γιακουμής και η Αικατερίνη Κουμαριανού (μιλώντας εκ μέρους των εκδόσεων Ποταμός), ανήγγειλαν πως το εγχείρημα αυτό θα έχει και συνέχεια. Αυτήν τη φορά με θέμα την «Πόλη των Αθηνών».