Ασπιρίνη, ένα ιστορικό φάρμακο

Απάντηση
Lakis
Δημοσιεύσεις: 281
Εγγραφή: Τρί Μάιος 25, 2021 10:35 am

Ασπιρίνη, ένα ιστορικό φάρμακο

Δημοσίευση από Lakis »

Κανένα φάρμακο δεν έχει να επιδείξει τόσο πολλές ιδιότητες, όσο η ασπιρίνη. Καταπραΰνει πάσης φύσεως πόνους και φλεγμονές, ανακουφίζει από τους ρευματισμούς και τις ημικρανίες, παρεμποδίζει την καρδιακή προσβολή. Τώρα, μία νέα επιστημονική έρευνα έρχεται να αποδείξει ότι το «φάρμακο διά πάσαν νόσον» βοηθά ακόμη και στη μάχη κατά του καρκίνου.

Ήδη, από τον 5ο αιώνα π.Χ., ο πατέρας της Ιατρικής, ο Ιπποκράτης, είχε ανακαλύψει ένα αφέψημα από φλούδα ιτιάς, που το χορηγούσε στους ασθενείς του ως αντιπυρετικό και παυσίπονο. Μέσα σ· αυτή την πρώτη ύλη, χωρίς ο μεγάλος Έλληνας σοφός να το γνωρίζει, βρισκόταν το ακετυλοσαλικυλικό οξύ, βασικό συστατικό της γνωστής σε όλους μας ασπιρίνης.

Το 1859, ο Γερμανός χημικός Χέρμαν Κόλμπε ανακαλύπτει τις αντισηπτικές ιδιότητες του σαλικυλικού οξέος και καταφέρνει να το παρασκευάσει από φαινόλη. Η γεύση του φαρμάκου, όμως, είναι ιδιαίτερα απεχθής.

Η μεγάλη επανάσταση για την ασπιρίνη έγινε μερικά χρόνια αργότερα, όταν στα εργαστήρια της χημικής βιομηχανίας Bayer επιτυγχάνουν να συνθέσουν το σαλικυλικό οξύ με μόρια του οξικού οξέος. Το παρασκεύασμα «είχε ανεκτή γεύση και δεν πείραζε το στομάχι», όπως σημείωνε ο διευθύνων φαρμακοποιός της εταιρίας. Δύο χρόνια αργότερα, η πατέντα για την ασπιρίνη εγκρινόταν από την αρμόδια υπηρεσία του Κάιζερ.

Σήμερα, καταναλώνονται 40 χιλιάδες τόνοι ακετυλοσαλικυλικού οξέος σ' όλο τον κόσμο, είτε σε καθαρή μορφή είτε σε συνδυασμό με άλλα αναλγητικά, είτε με βιταμίνη C, με υπνωτικά ή καφεΐνη. Η μεγαλύτερη εταιρία παρασκευής ασπιρίνης, η Bayer, έχει έσοδα της τάξεως των 150 δισ. δρχ. τον χρόνο από τις πωλήσεις του φαρμάκου.

Οι πολλές και σπουδαίες, όμως, ιδιότητες της ασπιρίνης ανακαλύφθηκαν και αποδείχτηκαν μόλις πριν από είκοσι χρόνια. Καταρχήν, λειτουργεί ως αναλγητικό και αντιπυρετικό, κι αυτό, γιατί περιέχει στη δομή της αραχιδονικό οξύ, το οποίο μπλοκάρει τις ορμόνες που προκαλούν πόνο ή πυρετό. Ως βασικό συστατικό του περιβλήματος των κυττάρων, το αραχιδονικό οξύ κάνει τα κύτταρα εύκαμπτα χωρίς αυτό το σώμα μας θα ήταν άκαμπτο σαν κέρινο. Αν ένα κύτταρο ενοχληθεί από μία φλεγμονή, ενεργοποιείται το αραχιδονικό οξύ, μετασκευάζεται σε προσταγλαδίνες, οι οποίες με τη σειρά τους ερεθίζουν τις νευρικές απολήξεις προκαλώντας πόνο και ανεβάζουν τον θερμοστάτη του οργανισμού στο κέντρο του εγκεφάλου, προκαλώντας πυρετό. Η ασπιρίνη αναστέλλει τη μετατροπή του αραχιδονικού οξέος σε προσταγλαδίνες. Γι' αυτή την ανακάλυψη του βιοχημικού μηχανισμού πήραν το βραβείο Νόμπελ το 1982 ο Τζων Βέιν, μαζί με τους Σουν Μπέργκστρεμ και Μπένγκτ Σάμουελσον.

Από την άλλη, η ασπιρίνη είναι γνωστό ότι καταπολεμά αποτελεσματικά τις ημικρανίες. Οι επιστήμονες δεν είναι, όμως, ακόμα σε θέση να εξηγήσουν με ποιόν ακριβώς τρόπο. Το μόνο σίγουρο, επί του παρόντος, είναι ότι η ασπιρίνη ενεργεί αποτελεσματικά εκεί που οποιοδήποτε άλλο φάρμακο έχει αποτύχει Ρεκτός από τη μορφίνη, που είναι και το ισχυρότερο όπλο κατά του πόνου.

Πολλοί άνθρωποι που πάσχουν από ημικρανίες, παίρνουν μία ή περισσότερες ασπιρίνες, και όμως το «σφυρί στο κεφάλι τους δεν σταματά». Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι δραστικές ουσίες της ασπιρίνης, που κανονικά απορροφούνται στο λεπτό έντερο, παραμένουν αχρησιμοποίητες στο στομάχι. Αν πάρουν την ασπιρίνη σε μορφή αναβράζοντος δισκίου, τότε οι δραστικές ουσίες οδηγούνται κατευθείαν στο λεπτό έντερο. Για ακόμα γρηγορότερο αποτέλεσμα, μία ένεση με ακετυλοσαλικυλικό οξύ είναι η καλύτερη λύση. Όμως, όσοι πάσχουν από ημικρανίες και παίρνουν τακτικά ασπιρίνη, θα πρέπει να είναι προσεκτικοί, γιατί κινδυνεύουν να γίνουν εξαρτημένα άτομα. Εάν, δηλαδή, μειώσουν την καθημερινή τους δόση, παθαίνουν ταχυκαρδίες, παρουσιάζουν ζαλάδες, αισθάνονται άσχημα, ενώ οι πονοκέφαλοι επανεμφανίζονται εντονότεροι. Ένας φαύλος κύκλος, δηλαδή, αφού ο ασθενής είναι υποχρεωμένος ν· αυξάνει συνεχώς τη δόση.

Μία ακόμη εξαιρετική ιδιότητα του θαυματουργού φαρμάκου είναι ότι ανακόπτει τη θρόμβωση στο αίμα. Αν και, για πολλά χρόνια, οι γιατροί παρέμεναν επιφυλακτικοί ως προς αυτό, οι 200 επιστημονικές μελέτες με στοιχεία για πάνω από 100 χιλιάδες ασθενείς συντείνουν στο συμπέρασμα ότι, πράγματι, η ασπιρίνη δεν επιτρέπει να παρουσιάζονται θρόμβοι στο αίμα, οι οποίοι σε περίπτωση εμφράγματος ή καρδιακής προσβολής φράζουν τις αρτηρίες.

Τα πιο πρόφατα νέα σχετικά με την ασπιρίνη είναι ότι προφυλάσσει από τον καρκίνο! Η Αμερικανική Αντικαρκινική Οργάνωση παρακολούθησε την επίδραση του ακετυλοσαλικυλικού οξέος σε περισσότερους από 600 χιλιάδες εθελοντές καρκινοπαθείς που έπαιρναν ασπιρίνη επί 6 χρόνια. Όποιοι έπαιρναν ασπιρίνες για 16 και πάνω μήνες παρουσίαζαν κατά 40% μικρότερη πιθανότητα να πεθάνουν από κακοήθη όγκο στο λεπτό έντερο.

Βέβαια, οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν ακόμη ποιά μπορεί να είναι η σχέση της ασπιρίνης με την πρόληψη του καρκίνου του λεπτού εντέρου. Εξάλλου, δεν γνωρίζουν καν ποιά είναι η αιτία της θανατηφόρας νόσου. Εκείνο που μπορεί να ειπωθεί είναι ότι «η ασπιρίνη φαίνεται ότι την καταπολεμά», όπως υποστηρίζει ο δόκτωρ Μάικλ Τουν, διευθυντής της επιστημονικής έρευνας.

Αφού, λοιπόν, τα δεδομένα της παγκόσμιας ιατρικής κοινότητας δείχνουν ότι η λήψη ασπιρίνης μάς προστατεύει από τον απλό πυρετό και τους πόνους ώς τις ημικρανίες, το έμφραγμα και τον καρκίνο (στην τελευταία περίπτωση, ενισχύοντας το αμυντικό μας σύστημα), μήπως θα ήταν σκόπιμο να καταπίνουμε την καθημερινή μας δόση, για να καταπολεμήσουμε όλους τους εχθρούς του πολιτισμού μας και για να αντιμετωπίσουμε τις συνέπειες της κακής μας διατροφής, της έλλειψης γυμναστικής και κίνησης ή του καπνίσματος, που οδηγούν κυρίως σε καρδιακές παθήσεις; «Προς Θεού, όχι! Όταν παίρνει κάποιος προληπτικά ένα φάρμακο -δηλαδή χωρίς να είναι άρρωστος- αυτό σημαίνει ότι πιστεύει πως υπάρχει κάποιο φυσικό ελάττωμα στον οργανισμό του, που θα το εξισορροπήσει με τη λήψη του φαρμάκου.

Η βιολογία, όμως, δεν γνωρίζει καμμία τέτοια περίπτωση», επισημαίνει ο γιατρός καρδιολόγος και καθηγητής της Πανεπιστημιακής Κλινικής του Βερολίνου, Βόλφγκανγκ Ντίσμαν. Ο συνάδελφός του Τσαρλς Χένεκενς, από το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, που μελετά εδώ και πέντε χρόνια τις επιδράσεις της ασπιρίνης, υποστηρίζει ότι «ώσπου να καταφέρουμε να έχουμε λεπτομερείς γνώσεις σε σχέση με τις επιδράσεις και τους αμυντικούς μηχανισμούς που θέτει σε λειτουργία η ασπιρίνη σε περιπτώσεις καρδιαγγειακών παθήσεων, εμφράγματος, καρκίνου του λεπτού εντέρου, του μαστού και των πνευμόνων, καθώς και στις ημικρανίες, εγώ το πρώτο φάρμακο που θα έπαιρνα, σε περίπτωση που πάθαινα έμφραγμα, θα ήταν ένα απλό δισκίο ασπιρίνης».
Απάντηση

Επιστροφή στο “Χημεία”