Franz von Stuck: Συμβολισμός και ιστορική αμνησία

Σε τούτο το άρθρο σκοπεύω να κρατήσω την ομαλότητα των πραγμάτων και να επιδοθώ σε μια από τις αγαπημένες μου συνήθειες, δηλαδή ξέθαμα περίεργων προσωπικοτήτων.

Σήμερα λοιπόν θα πάρω το μιθριλένιο φτυάρι μου και θα σου ξεθάψω καλλιτέχνη. Το όνομα αυτού Franz von Stuck (ελληνικά Φραντς φον Στουκ) ο οποίος ήταν ζωγράφος και γλύπτης. Έδρασε στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα, και παράλληλα είχε μεγάλη επιρροή στους κύκλους των Συμβολιστών και θεωρείται ένας από τους προδρόμους της Art Nouveau.

Αυτή η περίεργη προσωπικότητα με τα πολλά χαρίσματα και τις σπουδαίες ικανότητες, έμελλε να είναι ο αγαπημένος ζωγράφος του δύσθυμου Γερμανού δικτάτορα με το άσχημο μουστάκι, για όσους δεν κατάλαβαν εννοώ το Χίτλερ, οπότε μετά τον Β’ Παγκόσμιο η Ιστορία του έριξε αρκετή σκόνη (άσχετα αν ο Franz είχε αποδημίσει εις Κύριον καμιά δεκαετία πριν από το εν λόγω πάρτι).

Όπως και να έχει, ήταν αξιόλογη περίπτωση γι’ αυτό πάμε ευθύς αμέσως να ρίξουμε ένα βλέφαρο στον βίο του.

Ο Franz von Stuck γεννήθηκε στις 24 Φεβρουαρίου του 1863 κάπου έξω από το Μόναχο. Το background ήταν αντικειμενικά ταπεινό, αφού ο πατέρας του ήταν μυλωνάς και λίαν θρησκευόμενος καθολικός.

Έτσι ο μικρός Franz μεγάλωσε μέσα στα χωράφια και τις αγροικίες. Αντί όμως, όπως τα υπόλοιπα παιδάκια να σκοτώνει τον ελεύθερο του χρόνο τρέχοντας σαν παλαβό μέσα στα στάχυα, εκείνος κυκλοφορούσε με χαρτί και μολύβι ανά χείρας κάνοντας σκίτσα και καρικατούρες των συγχωριανών του που τύχαινε να βρίσκονται στο οπτικό του πεδίο. Όλο αυτό το “κακό” ξεκίνησε από πολύ νωρίς μάλιστα. Έξι ετών ήταν ο δικός μας όταν έκανε τις πρώτες του καρικατούρες.

Τι θα το έκαναν λοιπόν αυτό το πιτσιρδέλι οι γονείς του που όλο ζωγράφιζε; Θα το άφηναν να ακολουθήσει την κλίση του. Έτσι στα 8 του τον έστειλαν στο Μόναχο σε εργαστήρι ζωγραφικής για να εξασκήσει το ταλέντο του και με το που πάτησε τα 18 μπήκε στη Σχολή Πλαστικών Τεχνών του Μονάχου.

Το 1885 τελείωσε με τις σπουδές του και άρχισε να δουλεύει σε διάφορες περιοδικές εκδόσεις ως σχεδιαστής. Εργατικός ο κύριος και τεχνικά αρτιότατος, άρχισε να μπλέκεται με ευκολία στο καλλιτεχνικό γίγνεσθαι της εποχής. Σκέψου πως εν έτει 1889 σε μια ομαδική έκθεση στο Glaspalast του Μόναχο βραβεύτηκε με χρυσό μετάλλιο για το έργο του “Der Wächter des Paradieses” (Ο Φρουρός του Παραδείσου). Εκτός του τιμητικού μεταλλίου πήρε 60.000 μάρκα πεσκέσι και απέκτησε κύρος στους κύκλους του πρώιμου συμβολισμού.

Το κύρος αυτό πρέπει να ήταν μια προτροπή, ώστε ο κύριος Franz να είναι καλλιτεχνικά δραστήριος για το καλό και την ανάπτυξη της ζωγραφικής του “κλίκας”. Έτσι το 1892 ιδρύει μαζί με άλλους συμβολιστές την Munich Secession (Απόσχιση του Μονάχου) η οποία ήταν το πρώτο καλλιτεχνικό γκρουπ τέτοιου τύπου εκτός Γαλλίας — for the record, μετέπειτα την ίδια χρονιά, ιδρύθηκε η Berlin Secession και μια 5ετία αργότερα η πιο popular σε εμάς τους κοινούς θνητούς Vienna Secession που είχε στους κόλπους της τον ακόμα πιο popular και αξιολάτρευτα σαρδανάπαλο Klimt.

Ένα χρόνο αργότερα, το 1893 ο Franz βραβεύτηκε με ακόμα ένα μετάλλιο στο World’s Fair του Chicago για το έργο του “Die Sünde” (Η Αμαρτία). Καταξίωση ο δικός σου, όλα χρυσά και ανθηρά. Η αλήθεια είναι πως έπεσε σε καλλιτεχνικά γόνιμη περίοδο με σούσουρο και γλυκές ανακατοσούρες.

Συνεχίζοντας, το 1895 έγινε καθηγητής στην Ακαδημία Τεχνών του Μονάχου. Από τα χέρια του πέρασαν παλουκάρια όπως ο Wassily Kadinsky και ο Paul Klee και άλλοι καλλιτεχνικά influental τύποι. Την ίδια περίοδο έβαλε μπρος και το μεγαλεπίβολο του σχέδιο: την Villa Stuck, ένα οικοδόμημα που ο ίδιος σχεδίασε, το γέμισε με γλυπτά, πίνακες και επιμελήθηκε την εσωτερική διακόσμηση και την επίπλωση του.

Η βίλα αυτή είναι ένα μνημείο προς τον εαυτό του όπως έχει αναφερθεί (Καλάμι; Που το είδες το καλάμι μάτια μου;) μια απόδειξη της καλλιτεχνικής του ιδιοφυΐας. Μην παραλείψω να σου αναφέρω πως τα έπιπλα που σχεδίασε βραβεύτηκαν το 1900 στο World’s Fair του Παρισιού.

Πλάκα είχαν και τα παντρολογήματα του κυρίου Franz. Προς τα μέσα της δεκαετίας του 1890 είχε τραβήγματα με την Anna Maria Brandmaier, με την οποία έκαναν μία εξώγαμη κόρη, την Mary Franziska Anna. Την μικρή την έδωσαν για υιοθεσία σε μια Αμερικανίδα χήρα, την Mary Lindpainter και το 1987 ο Franz την παντρεύτηκε. Η φυσική μητέρα της πιτσιρίκας επιχείρησε να πάρει την κηδεμονία της μικρής το 1904, αλλά για ευνόητους λόγους η Lindpainter και ο Franz της πάτησαν τα αυτιά. Έτσι η μικρή Mary, τα δυο παιδιά από τον πρώτο γάμο της Lindpainter, Otto και Olga και ο δικός μας αποτελούσαν την παρδαλή φαμίλια που ζούσε στην Villa Stuck.

Το παραμύθι συνεχίζεται, με τον Stuck να χρίζεται ιππότης το 1906. Διακοσμητικός ο τίτλος, όπως και η τέχνη του, η οποία όμως όπως προανέφερα είναι άψογη. Ακαδημαϊκότης, μυθικά θέματα, ερωτισμός, μεγάλη πετριά με τον Ελβετό Συμβολιστή Arnold Böcklin, προσεγμένη παρουσίαση μέχρι και στην τελευταία λεπτομέρεια. Ακόμα και τις κορνίζες των έργων του μόνος του τις έφτιαχνε. “Άψογος! Άψογος!” θα ακούσεις το Ανό να μουρμουράει.

Η ανοδική πορεία του συνεχίζεται, με peak το 1913 όπου ο δικός μας αποφάσισε να ενισχύσει την βίλλα υπερπαραγωγή του με ένα διώροφο εργαστήριο δίπλα της. Η κατασκευή του πήρε ένα χρόνο, ο πρώτος όροφος ήταν κατασκευασμένος για να βγάζει ο Franz τις γλυπτικές του καύλες και ο δεύτερος (με 16,5 μέτρα πλάτος και 7 μέτρα ύψος) για τις ζωγραφικές. Μόνο που το 1914 έκανε το “μπαμ” του ο Πρώτος Παγκόσμιος και ο Franz για τα υπόλοιπα 14 χρόνια της ζωής του δεν κατάφερε να ασχοληθεί ξανά με γλυπτική, οπότε η τελευταία του προσθήκη ήταν ολίγον τι εις μάτειν.

Λόγω του πολέμου, οι καλλιτεχνικές δραστηριότητες του Franz αλλά και των λοιπών καλλιτεχνών παγκοσμίως, όπως μπορείς να αντιληφθείς περιορίστηκαν. Έτσι για τα υπόλοιπα χρόνια της ζωής του δεν έχουμε φανφάρες και πυροτεχνήματα, παρόλο που ζωγραφικά δεν έχασε τίποτα από την αίγλη του. Έφυγε από την ζωή στις 30 Αυγούστου του 1928, τιμήθηκε με μια σχετικά βαβούρικη κηδεία που του αναλογούσε και μνημονεύτηκε ως “Ο τελευταίος Πρίγκιπας της Τέχνης των Χρυσών Ημερών του Μονάχου“. Θάφτηκε στο νεκροταφείο Waldfriedhof στο Μόναχο δίπλα στην σύζυγο του.

Όπως σου ανέφερα, μετά θάνατον το όνομα του άρχισε να ξεφτίζει, και κυρίως μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο, μιας και οι τέχνη του σχετίστηκε -χωρίς κανείς να τον ρωτήσει τον καψερό- με τους ναζίδες. Οι οποίοι, ανέκαθεν, ήταν αούγκατοι στο θέμα “Τέχνη” άσχετα αν ο Hitler ήταν φιλόμουσος και προσπαθούσε να γίνει ζωγράφος, και φρόντισαν να μαγαρίσουν την βίλα του Stuck, καταστρέφοντας μεγάλο αριθμό αγαλμάτων του –πόση σχιζοφρένεια; Πόση;

Βέβαια μετά πόλεμον το κτήριο αναστηλώθηκε, και πλέον είναι ένα από τα μεγάλα και αξιόλογα μουσεία στο Μόναχο, άσχετα αν ο κύριος πίσω από την κατασκευή του ξεχάστηκε από βλακεία. Καλά που υπάρχει και το Ανό με το φτυάρι του για να ξεθάβει τέτοιες περιπτώσεις.

Μη βιάζεσαι να φύγεις. Δεν Τελειώσαμε, σου έχω λίγες ακόμη σημαντικές πληροφορίες για τον Franz von Stuck.

Άλλο ένα χαριτωμένο fact που συνδέει τον μύθο του Stuck με τον υστεριασμένο μουστακαλή δικτάτορα. Υπάρχει ένας πίνακας του Stuck με τίτλο “Die wilde Jagd“ (Το άγριο κυνήγι) που απεικονίζει τον θεό Wotan, θεότητα αντίστοιχη του Odin για τις φυλές της Δυτικής Γερμανίας. Ο Wotan στον πίνακα αυτό, μοιάζει του Hitler, πράγμα κομμάτι τι σατανικό. Αλλά το πιο σατανικό της όλης υπόθεσης είναι πως ο Stuck φιλοτέχνησε τον συγκεκριμένο πίνακα το 1889, την χρονιά που γεννήθηκε ο Hitler.

Παρακαλούνται οι συνομωσιολόγοι αναγνώστες μας να βγάλουν μια ευφάνταστη ιστορία για την συγκεκριμένη σύμπτωση και ο Αρχιτέκτονας να σταματήσει να γεμίζει το Matrix με bugs.