Είναι η πιο συχνή ρευματική νόσος και χαρακτηρίζεται ως ύπουλη, γιατί τα συμπτώματά της κάνουν την εμφάνιση τους σιωπηλά και σταδιακά. Παλαιότερα, θεωρείτο πάθηση της τρίτης ηλικίας και φυσικό επακόλουθο της γήρανσης, όμως τελικά οι επιστήμονες διαπίστωσαν πως η βραδεία εξέλιξή της είναι εκείνη που ευθύνεται για την εμφάνιση των συμπτωμάτων και τη διάγνωσή της σε μεγάλη ηλικία.
Η οστεοαρθρίτιδα είναι μια χρόνια ρευματική πάθηση που εντοπίζεται σε περιφερικές αρθρώσεις, δηλ. σε αρθρώσεις των άνω και κάτω άκρων, αλλά και σε αρθρώσεις της σπονδυλικής στήλης. Χαρακτηρίζεται από φθορά της «φλάντζας», δηλ. του αρθρικού χόνδρου, που καλύπτει την επιφάνεια των οστών μέσα στην άρθρωση, αλλά και από οστική υπερπλασία στα όρια των αρθρικών επιφανειών των οστών μέσα στην άρθρωση. Έτσι, δημιουργούνται οστικές προεξοχές, που λέγονται οστεόφυτα, τα γνωστά σε όλους μας «άλατα», που καμία σχέση δεν έχουν με το αλάτι που τρώμε. Η οστεοαρθρίτιδα εμφανίζεται συνήθως σε μία άρθρωση (π.χ. γόνατο ή ισχίο) και μερικές φορές δύο ή περισσότερες αρθρώσεις, ενώ όταν εντοπίζεται στη σπονδυλική στήλη είναι γνωστή ως εκφυλιστική σπονδυλαρθροπάθεια.
Η διάγνωση τίθεται τις περισσότερες φορές με την κλινική εξέταση και μια ακτινογραφία έρχεται να επιβεβαιώσει τα συμπτώματα. Είναι μια πάθηση που διαγιγνώσκεται σε προχωρημένη ηλικία (30% των ατόμων άνω των 65 ετών εκδηλώνουν την πάθηση) και φαίνεται να «προτιμά» τις γυναίκες. Οι γυναίκες εμφανίζουν οστεοαρθρίτιδα σε διπλάσια συχνότητα από ό,τι οι άνδρες. Σπανιότερα, η πάθηση εκδηλώνεται και σε νέους ασθενείς, αλλά είναι δευτεροπαθής, οφείλεται δηλαδή σε τραυματισμό του χόνδρου ή σε ανώμαλες εφαρμογές φορτίων επί μακρόν.ςυμπτώματαΒασικό χαρακτηριστικό της οστεοαρθρίτιδας είναι ο πόνος, που ξεκινάει ύπουλα και εντείνεται προοδευτικά με την πάροδο των μηνών ή των ετών, ενώ βελτιώνεται με την ξεκούραση.
Η δυσκαμψία της πληγείσας άρθρωσης είναι επίσης ένα χαρακτηριστικό σύμπτωμα της πάθησης και εμφανίζεται κυρίως το πρωί. Κύριο χαρακτηριστικό της δυσκαμψίας λόγω οστεοαρθρίτιδας είναι η σύντομη διάρκειά της (περίπου 15-30 λεπτά). Άλλα συχνά συμπτώματα της οστεοαρθρίτιδας είναι:
- Η διόγκωση της άρθρωσης, που γίνεται «σκληρή» στην ψηλάφησή της, είναι δηλαδή οστικής προέλευσης.
- Η παραμόρφωση της άρθρωσης (στα προχωρημένα στάδια της πάθησης).
- Ο κριγμός: Είναι ο ήχος που ακούει ο ασθενής και οι γύρω του όταν κινεί την άρθρωση. Οφείλεται στην τριβή ανάμεσα στα κόκαλα της άρθρωσης, που δεν προστατεύονται πλέον από τον χόνδρο.
- Βέβαια, υπάρχουν και οι περιπτώσεις όπου η οστεοαρθρίτιδα δεν εμφανίζει συμπτώματα.
Οστεοαρθρίτιδα του ισχίου
Κύριο σύμπτωμα της οστεοαρθρίτιδας του ισχίου είναι ο πόνος στη βουβωνική χώρα ή στο γλουτό, ενώ άλλες φορές μοιάζει με ισχιαλγία. Στα αρχικά στάδια, ο πόνος εμφανίζεται μόνο όταν έχει προηγηθεί κούραση, αργότερα όμως και κατά την ανάπαυση ή ακόμα και κατά τον ύπνο. Οι κινήσεις του ισχίου περιορίζονται και ο ασθενής δυσκολεύεται να βάλει τις κάλτσες του, να ανέβει τις σκάλες, να καθίσει, ενώ ίσως αντιμετωπίζει δυσκολίες και στη σεξουαλική του επαφή. Έχει δυσχέρεια στην βάδιση και περπατά με χωλότητα.
Το αίτιο που προκαλεί την οστεοαρθρίτιδα είναι άγνωστο. Έρευνες ωστόσο έχουν δείξει ότι υπάρχουν κάποιοι παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο να εμφανίσει μια άρθρωση οστεοαρθρίτιδα. Οι παράγοντες αυτοί είναι η κληρονομικότητα (οι γυναίκες έχουν πιθανότητα 30-50% να κληρονομήσουν από την μητέρα τους την οστεοαρθρίτιδα χεριών), η κακή κατασκευή των αρθρώσεων, η παχυσαρκία, η επανειλημμένη καταπόνηση της άρθρωσης, το χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης, η βαριά σωματική δραστηριότητα που προκαλεί επαναλαμβανόμενη καταπόνηση και αυξάνει τον κίνδυνο τραυματισμού, η μυϊκή αδυναμία και η μεγάλη ηλικία.
Οι περισσότεροι άνθρωποι ανησυχούν όταν σηκώνουν βαριά αντικείμενα, πολύ λίγοι όμως είναι αυτοί που αντιλαμβάνονται τη διαρκή επιβάρυνση των αρθρώσεών τους από την καθημερινή μεταφορά του σωματικού τους βάρους. Η μείωση του σωματικού βάρους είναι ικανή από μόνη της να ανασχέσει την πορεία της πάθησης, έτσι ώστε αυτή να μην καταλήξει σε χειρουργική αποκατάσταση. Αυτό μπορεί να συμβεί ειδικά σε αρθρώσεις που δέχονται όλο το βάρος του σώματος, όπως το γόνατο, το ισχίο και η σπονδυλική στήλη.
Οι κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις από την πάθηση είναι τεράστιες: αποχή από την εργασία, ευρεία χρήση φαρμάκων, χειρουργικές επεμβάσεις, αναπηρία. Τα στοιχεία αυτά αποκτούν ακόμη μεγαλύτερο ενδιαφέρον, αν σκεφθεί κανείς ότι η αύξηση της εμφάνισης της πάθησης στις δυτικές κοινωνίες αυξάνει αναπόφευκτα, λόγω της γήρανσης του πληθυσμού.
Θεραπευτικές επιλογές για την Οστεοαρθρίτιδα
Σκοπός της θεραπείας στην οστεοαρθρίτιδα, είναι η ανακούφιση του ασθενούς από τον πόνο, η βελτίωση της κινητικότητας και της δυσκαμψίας της άρθρωσης που πάσχει και κυρίως, η ανάσχεση της διεργασίας καταστροφής του χόνδρου.
Μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις
Σε κάθε σχεδιασμό θεραπευτικού προγράμματος για τη συμπτωματική οστεοαρθρίτιδα περιλαμβάνονται -ανάλογα με το στάδιο και την εντόπισή της- διάφορα μη φαρμακευτικά μέσα, όπως: Ανάπαυση, απώλεια βάρους, ασκήσεις ενδυνάμωσης των μυών της άρθρωσης, φυσικοθεραπεία, νάρθηκες, μπαστούνια, περιπατητικά βοηθήματα. Η άσκηση αποσκοπεί στην αύξηση της ελαστικότητας των αρθρώσεων και στη διατήρηση της κινητικότητάς τους, έτσι ώστε να μην υπάρχει λειτουργικός περιορισμός, καθώς και στη μυϊκή ενδυνάμωση της περιοχής για να στηρίζεται και να προστατεύεται η άρθρωση από περαιτέρω φθορά.
Φαρμακευτική θεραπεία
Για τη φαρμακευτική θεραπευτική αντιμετώπιση της συμπτωματικής οστεοαρθρίτιδας χρησιμοποιούνται: κρέμες μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων, κρέμα καψαϊκίνης, αναλγητικά, αντιφλεγμονώδη φάρμακα, αλλά και χονδροπροστατευτικά φάρμακα. Τα τελευταία χρόνια έχει γίνει πολλή έρευνα και έχουν βρεθεί χημικές ουσίες που προστατεύουν από τη φθορά του χόνδρου. Η υδροχλωρική γλυκοζαμίνη, η θειϊκή γλυκοζαμίνη, η θειϊκή χονδροϊτίνη και η διασερεΐνη είναι κάποιες από αυτές. Εναλλακτικά, μπορεί να χορηγηθούν προϊόντα φυτοθεραπείας, όπως είναι ειδικά σκευάσματα από σπόρους και καρπούς αγριοτριανταφυλλιάς, τα οποία έχουν αντιφλεγμονώδη και αναλγητική δράση. Στις πιο βαριές περιπτώσεις, πραγματοποιούνται εγχύσεις γλυκοκορτικοειδούς φαρμάκου (κορτιζόνης) ή παραγώγων του υαλουρονικού οξέος μέσα στην άρθρωση, ή εγχύσεις κορτιζόνης και τοπικού αναισθητικού γύρω από την άρθρωση. Το θεραπευτικό πρόγραμμα για κάθε ασθενή καθορίζεται από τον θεράποντα ιατρό.
Χειρουργική ορθοπαιδική θεραπεία
Οι ασθενείς με οστεοαρθρίτιδα του γόνατος ή του ισχίου, των οποίων τα συμπτώματα δεν ελέγχονται επαρκώς με τη φαρμακευτική και μη φαρμακευτική θεραπεία και παρουσιάζουν έντονο πόνο και κινητικές λειτουργικές διαταραχές, είναι υποψήφιοι για χειρουργική ορθοπαιδική θεραπεία, όπως: Ολική αρθροπλαστική γόνατος ή ισχίου, οστεοτομία κνήμης σε νέους ασθενείς με οστεοαρθρίτιδα γόνατος, οστεοτομία μηριαίου σε νέους ασθενείς με οστεοαρθρίτιδα ισχίου
