Πόση ευχαρίστηση προσφέρει η ανακάλυψη της ταινίας επιστημονικής φαντασίας του Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ (Rainer Werner Fassbinder) «ο κόσμος στο καλώδιο» (Welt am Dracht) του 1973!
Εκείνη τη χρονιά ο Φρανσουά Τριφό (François Truffaut) υπέγραφε το «Φαρενάιτ 451», από το ομώνυμο μυθιστόρημα του Ρέι Μπράντουρι (Ray Bradbury)· ο Στάνλεϊ Κιούμπρικ (Stanley Kubrick) θριάμβευε με το «2001: η οδύσσεια του διαστήματος» από το ομώνυμο βιβλίο του ‘Αρθουρ Κλαρκ (Arthur C. Clarke)· ο Γκοντάρ (Godard) διασκέδαζε με το να τσαλαβουτάει τον Έντι Κονσταντίν (Eddie Constantine) στο «αλφαβίλ»· και οι Αλέν Ρενέ (Alain Resnais) και Ζακ Στερνμπέργκ (Jacques Sternberg) συνεργάζονταν στην ταινία «σ’ αγαπώ, σ’ αγαπώ» μια παραβολή για ένα ταξίδι στο χρόνο ενός ερωτευμένου ταξιδιώτη.
Η εποχή μύριζε μελλοντολογία. Στο πλαίσιο αυτό, το ενδιαφέρον του Φασμπίντερ για το συγκεκριμένο είδος δεν πρέπει να μας εκπλήσσει. Στη συναρπαστική τηλεταινία του, σε δύο επεισόδια, που κινηματογράφησε για το γερμανικό τηλεοπτικό δίκτυο WDR (που αποφάσισε να την επανακυκλοφορήσει το «ίδρυμα Φασμπίντερ», 37 χρόνια μετά τη δημιουργία της) η μελλοντολογία της δεκαετίας του ’70 μας εκπλήσσει με την αγέραστη ζωτικότητά της.
Στην κινηματογραφική αυτή έκδοση του μυθιστορήματος «σιμιουλάκρον 3» του Ντάνιελ Γκάλουι (Daniel F. Galouye), ένα μηχανικός κυβερνητικής, ο Φρεντ Στίλερ, καλείται να αντικαταστήσει το αφεντικό του, που βρίσκεται ξαφνικά νεκρός ενώ εργάζεται για το «σχέδιο σιμιουλάκρον». Αυτό το πρόγραμμα πληροφορικής, που σκοπό έχει να εξομοιώσει τις κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις, έχει κατορθώσει να δημιουργήσει έναν ψηφιακό παράλληλο κόσμο, αποτελούμενο από 97,000 συνειδητές ψηφιακές οντότητες. Κάποιο βράδυ, ο Φρεντ Στίλερ παρευρίσκεται στη μυστηριώδη εξαφάνιση του υπευθύνου ασφαλείας του ινστιτούτου του Γκίντερ Λάουζε. Όταν όμως θέλει να αναφέρει το συμβάν, διαπιστώνει πως κανείς γύρω του δεν κατανοεί για τι πράγμα μιλάει…
«Χάρη στην παρανοϊκή του ορμητικότητα και τις προφητικές του αναφορές στο “άβαταρ” και το “νησί των καταραμένων” το μελλοντολογικό αυτό θρίλερ του Φασμπίντερ είναι κατά πάσα πιθανότητα πιο επίκαιρο σήμερα ακόμα κι από τότε που γυρίατηκε!», θριαμβολογεί ένας κριτικός του «νιου γιόρκερ». Παρομοίως, βλέποντας τον «κόσμο στο καλώδιο», δεν μπορούμε να μην σκεφτούμε τις μεταγενέστερες ταινίες «μάτριξ», «εξιστένζ» ή το πολύ πρόσφατο «ινσέπσιον» του Κρις Νόλαν (Chris Nolan).
Μεταξύ πραγματικού και ψηφιακού
Γυρισμένο στο Παρίσι της δεκαετίας του ’70, στη νεόδμητη τότε γειτονιά της «ντεφάνς» αυτή η ιλιγγιώδης ταινία, που εξακολουθεί σήμερα να μην έχει την παραμικρή ρυτίδα, χειρίζεται με δεξιοτεχνία την αντανάκλαση του ενός κόσμου στον άλλο. Σαν το Φίλιπ Ντικ (Philip K. Dick), ο Φασμπίντερ αρέσκεται να εμπλέκει τους θεατές του σε μια καλειδοσκοπική πλοκή, με τη μορφή του θρίλερ, όπου ουδέποτε γνωρίζουμε αν όσα συμβαίνουν εξελίσσονται στον πραγματικό ή τον ψηφιακό κόσμο.
Αυτή η μεταφυσική αμφιβολία στάζει από την κάθε σκηνή της ταινίας, ιδίως χάρη στη μεγαλοφυή σκηνοθεσία του δημιουργού τού «Μπερλίν Αλεξάντερπλατς», που διασκεδάζει πολύ να «παίζει» με τις αντανακλάσεις. Το αποτέλεσμα είναι πως, 40 χρόνια μετά τη δημιουργία του, ο «κόσμος στο καλώδιο» μας στέλνει σήμερα μια οραματική αλλά και ακριβέστατη αντανάκλαση της δικής μας εποχής! Και τότε μετανιώνουμε για το ότι αυτή η ευτυχής συνάντηση του Φασμπίντερ με την επιστημονική φαντασία έμεινε χωρίς συνέχεια…
