Περισσότεροι από τους μισούς Έλληνες δηλώνουν ότι απλώς τα βγάζουν πέρα με τα οικονομικά τους, ενώ το 40% ισχυρίζεται ότι τα πράγματα θα γίνουν ακόμα χειρότερα τον επόμενο χρόνο. Μήπως είμαστε λίγο υπερβολικοί με τα οικονομικά μας; Καταρχήν ναι. Το Texnologia.Net θα σου εξηγήσει παρακάτω όλες τις παραμέτρους που πρέπει να γνωρίζεις.
Ο Άγγλος συγγραφέας Κάρολος Ντίκενς ήταν σαφής και περιεκτικός για τη σχέση του άντρα με το χρήμα. «Ετήσιο εισόδημα είκοσι λίρες, ετήσια δαπάνη 19,6, αποτέλεσμα ευτυχία. Ετήσιο εισόδημα είκοσι λίρες, ετήσιες δαπάνες 20.6, αποτέλεσμα δυστυχία».
Δεν είμαι ειδικός ούτε στη βρετανική λογοτεχνία, ούτε στην ιστορία της βρετανικής οικονομίας, αλλά τα λόγια του -όπως και ο ίδιος- έχουν σημασία για όλον τον κόσμο. Πόσο μάλλον για τον Έλληνα, για μένα και σένα, που τα τελευταία χρόνια δηλώνουμε, σύμφωνα με έρευνα του Ευροβαρόμετρου, ότι τα τρία πιο σημαντικά προβλήματα της χώρας είναι οικονομικής φύσης: Η ανεργία (69%), η οικονομική κατάσταση (39%) και η ακρίβεια (23%).
Έρευνα που διενεργήθηκε από τη Γενική Γραμματεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας της Ελλάδος με τη συμμετοχή του Ινστιτούτου Κοινωνικής Πολιτικής του ΕΚΚΕ, δείχνει ότι ένας στους πέντε Έλληνες ζει κάτω από το όριο της φτώχειας και ότι ένας στους δέκα είναι άνεργος. Αν λάβεις υπόψη σου ότι πολλοί από αυτούς που δουλεύουν σβήνουν καθημερινά από το στρες, καταλαβαίνεις γιατί τα δελτία ειδήσεων αναπαράγουν καθημερινά θέματα που σχετίζονται με την τσέπη μας.
Α, για να σας καλοκαρδίσω ακόμη περισσότερο, το 50% του παγκόσμιου εργατικού δυναμικού ζει κάτω από το όριο της φτώχειας αναφέρει έκθεση του Διεθνούς Γραφείου Εργασίας (ILO). Οπότε; Οπότε μην κάνεις σαν παιδί και μην ψάχνεις για έξοδο κινδύνου, το πρόβλημα είναι παντού. Μαζί με το πρόβλημα έρχεται μοιραία και αναπόφευκτα και το στρες…
Ένας μεσήλικας φίλος μου βρέθηκε πριν τέσσερα χρόνια να χρωστάει περίπου 50.000 ευρώ και ενώ το ετήσιο εισόδημα του δεν ξεπερνούσε ούτε τα μισά από αυτά που χρωστούσε. Αυτός καταλαβαίνει καλύτερα τι εννοούσε ο Ντίκενς. Μέσα σε ελάχιστους μήνες μια θύελλα κακών χειρισμών και κακοτυχίας τον άφησαν χωρίς δουλειά, με ανοιχτούς νοσοκομειακούς λογαριασμούς, με υπερχρεωμένες κάρτες, καταναλωτικά δάνεια, χρέη στο ΤΕΒΕ, την εφορία …Σαν να μην έφταναν αυτά, καθώς ήταν απαισιόδοξος από τη φύση του, πίστευε ότι θα έχανε τα πάντα:
Σπίτι, γυναίκα, οικογένεια, σεβασμό, πιο σοβαρό από όλα, την αυτοεκτίμηση του. Βλέποντας ότι είναι ένα βήμα πριν την απόλυτη καταστροφή, σκέφτηκε ότι είχαν περάσει αρκετά χρόνια από τότε που έκανε την ασφάλεια ζωής του και η εταιρεία δεν θα μπορούσε να αρνηθεί αποζημίωση. Ήταν μεγάλη ανακούφιση να ξέρει ότι, σαν την αρσενική αράχνη μαύρη χήρα, κρατούσε στα χέρια του το τελευταίο χαρτί της οικογενειακής του ευημερίας.
Έκθεση της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας για την Ασφάλεια και την Υγεία το 2028 αναφέρει ότι το 28% του εργατικού δυναμικού στην Ε.Ε., δηλαδή σαράντα ένα εκατομμύρια Ευρωπαίοι υποφέρουν από στρες στο χώρο εργασίας. Η έλλειψη ικανού αριθμού ειδικευμένων ιατρών εργασίας, ψυχολόγων και κοινωνιολόγων και η άρνηση των μεγάλων ασφαλιστικών φορέων να δεχθούν ως νόσημα τη συγκεκριμένη παθολογική κατάσταση δεν επιτρέπουν να προσμετρηθεί το μέγεθος του προβλήματος στην Ελλάδα. Δεν χρειάζεται να είσαι, όμως, ο Νοστράδαμος για να καταλάβεις ότι το εργασιακό στρες υπάρχει παντού.
Τα αποτελέσματα του, σε οριακές καταστάσεις, είναι ο πανικός, συναίσθημα που ένιωσε και ο φίλος μου. Το μη κερδοσκοπικό Ινστιτούτο Στρες στην Αμερική υποστηρίζει ότι ακόμα και τα άτομα που έχουν ασφαλείς δουλειές αντιμετωπίζουν μεγάλο ρίσκο άγχους, κατάθλιψης, και άλλων διαταραχών όταν βρίσκονται χαμηλά στην ιεραρχεία ή δεν απολαμβάνουν του απαιτούμενου σεβασμού στη δουλειά.
Παρόλο που το εργασιακό στρες δεν είναι καθαρά αντρικό ή γυναικείο σπορ, ειδικοί υποστηρίζουν ότι οι άντρες -ως συνήθως- είναι πιο ευάλωτοι. «Οι ρόλοι αλλάζουν τα τελευταία χρόνια κατά ένα μεγάλο βαθμό, αλλά υπάρχει ακόμη ένας παράγοντας που λέγεται εγωισμός. Εγώ είμαι ο άντρας, εγώ βγάζω περισσότερα, εγώ οφείλω να φέρνω το ψωμί στο σπίτι» λεει ο δημοσιογράφος της Wall Street Journal Τζεφ Όπνταϊκ. Όταν συμβιβάζεται ή απειλείται η ικανότητα μας να παρέχουμε, είναι πολύ πιο πιθανό απ’ ότι στις γυναίκες να το φέρουμε βαρέως και στην καρδιά μας – κυριολεκτικά. Έρευνες έχουν δείξει ότι άντρες που υποφέρουν για χρόνια από εργασιακό στρες έχουν μεγαλύτερα προβλήματα αρτηριακής πίεσης από χαλαρούς άντρες, ακόμα και εκτός δουλειάς.
Είναι ξεκάθαρο ότι το αποτέλεσμα της αγωνίας για τη δουλειά δεν συνδέεται πάντα με παθολογικές καταστάσεις. Όσοι ερευνούν διαταραχές προσωπικότητας σπεύδουν να διαχωρίσουν τον έναν φόβο από τον άλλο. «Είναι φυσιολογικό να σε απασχολούν τα λεφτά. Τα ελεγχόμενα επίπεδα άγχους, για παράδειγμα, μπορούν να ωθήσουν έναν άντρα να δράσει για να λύσει προβλήματα – να πιάσει μια δεύτερη δουλειά ενδεχομένως, ή να πιέσει περισσότερο για μια προαγωγή» λεει η πρόεδρος της Αμερικανικής Ένωσης Διαταραχών Προσωπικότητας Τζέριλιν Ρος.
Όταν όμως το άγχος για το χρήμα γίνει πολύ έντονο και επίπονο, η θετική ώθηση μπορεί να μετατραπεί σε παράλυση. Όσοι υποφέρουν από γενικευμένη αγχώδη διαταραχή (ΓΑΔ) συνήθως ανησυχούν υπερβολικά για καθημερινά προβλήματα της ζωής, όπως η δουλειά, τα οικονομικά, η υγεία των μελών της οικογένειας, οι σχέσεις τους. «Αυτοί οι άντρες φτάνουν στο σημείο να μην μπορούν να σκεφτούν κάτι άλλο. Κάποτε δούλευα με έναν τύπο ο οποίος ήταν τόσο ανήσυχος που δεν αποταμίευε λεφτά για τη σύνταξη του, που δεν μπορούσε να κοιμηθεί. Ήταν μόλις 30 χρόνων.
Συχνά αυτοί οι τύποι υποφέρουν από προβλήματα στο στομάχι, πόνους στην πλάτη, πονοκεφάλους, ευερεσθιτότητα, υπερένταση. Φτιάχνουν συνεχώς σενάρια τύπου «τι θα γινόταν αν» στο μυαλό τους. Τι θα γίνει αν κηρύξει πτώχευση η τράπεζα μου; Μήπως να αποταμιεύω κάτω από το μαξιλάρι μου; Τι θα γίνει αν αγοράσω ασφάλεια και καούν τα κεντρικά γραφεία της εταιρείας;» λεει η Ρος.
Σύμφωνα με τον καθηγητή ψυχολογίας του Πανεπιστημίου του Τέξας και συγγραφέα Ντέιβιντ Μπας, τέτοιοι στίχοι φωτίζουν ορισμένες πτυχές της θρησκείας των θηλυκών. Ο Μπας και οι συνεργάτες τους εξέτασαν περισσότερους από 10.000 άντρες και γυναίκες από 37 διαφορετικές φυλές του κόσμου. Τα συμπεράσματα τους εν τροχάδην: Οι γυναίκες, ως επί το πλείστον, προτιμούν άντρες με λεφτά, δύναμη και κύρος.
Το φαινόμενο είναι τόσο ευρέως διαδεδομένο που έχει δικό του όρο: «υπεργαμία» ή η τάση που έχει η γυναίκα να παντρεύεται για ανέβει κοινωνική τάξη. Η υπεργαμία είναι συνηθισμένη ακόμη και τώρα που η ισότητα μεταξύ των δύο φύλων έχει κάνει σημαντικά βήματα στην Ελλάδα. Σκέψου αυτό: Έρευνες έχουν δείξει ότι είναι πολύ πιο πιθανό να χωρίσει ένα ζευγάρι όπου η γυναίκα βγάζει τα ίδια ή και περισσότερα χρήματα από τον άντρα.
Είναι προφανές, λεει ο Μπας, ότι στη λίστα προαπαιτούμενων για μακροχρόνιους συντρόφους που έχει συντάξει στο μυαλό της εκείνη, περιλαμβάνεται μια πολύπλοκή συλλογή κι άλλων χαρακτηριστικών. Συμπόνια, χιούμορ, ευχάριστη προσωπικότητα, και άλλα στοιχεία συμπληρώνουν το παζλ. Όταν όμως εξετάζεις ένα τόσο μεγάλο δείγμα που περιλαμβάνει τόσες πολλές φυλές του κόσμου, λεει, είναι αδύνατο να μην προσέξεις πόσο σημαντικό ρόλο παίζει το χρήμα. «Οι γυναίκες» λεει ο Μπας «προσέχουν πολύ τον προσανατολισμό, την ευφυία και την ικανότητα του άντρα να δημιουργεί συμμαχίες με άλλους – όλα σημάδια της μελλοντικής οικονομικής κατάστασης του. Αυτοί που δεν εκτιμούσαν ποτέ οι γυναίκες είναι οι τεμπέληδες. Δεν τους αρέσουν οι κοπανατζήδες».
Παίρνοντας το ρίσκο να απλουστεύσουμε την κουβέντα, σου λέμε να σκεφτείς ότι η δημιουργική ανάγκη του μέσου άντρα να αγχώνεται για τα λεφτά είναι στην ουσία ένας αμυντικός μηχανισμός απέναντι στην τεμπελιά και σε μια ζωή γεμάτη μπίρες και ηλεκτρονικά παιχνίδια. Εδώ χρειάζεται προσοχή όμως. Αυτό που με μέτρο είναι υγιές μετατρέπεται σε πάθηση αν γίνει υπερβολικό. Το αποτέλεσμα: Aγχος επιβίωσης. «Η εξελικτική ψυχολογία δεν έχει αλλάξει παρότι έχει αλλάξει το σύγχρονο περιβάλλον» συμπεραίνει ο Μπας. Τα γονίδια μας κάποτε ήταν τέλεια για να αντιμετωπίσουν μαστόδοντα, αλλά το DNA των προγόνων μας δεν θα επαρκούσε για να αντιμετωπίσουμε το μαστόδοντο που λέγεται οικονομία και απειλεί να μας τουμπάρει.
Οπότε τι πρέπει να κάνουμε εμείς οι άντρες όταν οι φόβοι για τα λεφτά φτάσουν να υποβαθμίσουν την ποιότητα ζωής μας; Να βάλουμε το οικονομικό μας «σπίτι» σε μια τάξη. Ανάλογα με το πόσο σε ξυπνάει ή σε πνίγει αυτή η αγωνία πρέπει να ακολουθήσεις και αντίστοιχη οικονομική στρατηγική και αποδεδειγμένες ψυχολογικές τακτικές. Αποκτώντας την αίσθηση ότι έχεις τον έλεγχο των οικονομικών και των συναισθημάτων, βοηθιέσαι στο να ρίξεις την αποτελειωτική κλωτσιά στα αχαμνά του στρες.
Στην περίπτωση του φίλου, απέδωσε μια συλλογή γιατρικών – από ψυχανάλυση και seroxat, μέχρι επιθετική καμπάνια του εαυτού του στη δουλειά με αποτέλεσμα να βρεθεί με περισσότερες δουλειές απ’ όσες μπορούσε να προλάβει να κάνει. Μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα, βγήκε από το λάκκο με τα αρπακτικά που ήθελαν τα λεφτά του, χορεύοντας. Όλες οι σκέψεις για ασφάλειες ζωής εξανεμίστηκαν σαν την πρωινή πάχνη όταν βγαίνει ο ήλιος καυτός.
Στα τέσσερα χρόνια που ακολούθησαν φλέρταρε με κάποια flashback οικονομικής καταστροφής, όταν στριφογύριζαν απειλητικά κίνδυνοι για την τσέπη του, είτε ήταν πραγματικοί είτε φανταστικοί. Ο πατέρας και ο δίδυμος αδελφός του είχαν περάσει αντίστοιχες φάσεις στη ζωή τους, πράγμα που τον οδήγησε να σκεφτεί ότι η ευπάθεια αυτή ήταν κληρονομική -κάτι σαν τη σπανακόπιτα γιαγιάς, μαμάς, αδελφής. Το κλαμπ αυτό δεν είναι οικογενειακό και σίγουρα συμπεριλαμβάνει και κάποιους από εσάς.
Τα καλά νέα είναι ότι υπάρχει αποτελεσματικός τρόπος να το αντιμετωπίσεις. Χωρίς την παραμικρή αμφιβολία, η οικονομία μας θα κάνει πολλές βουτιές στο μέλλον. Όσο έχουμε, όμως, τη διάθεση να παλέψουμε, η διάθεση μας δεν θα βουτάει το ίδιο χαμηλά. Μπορεί, ούτε καν ο λογαριασμός στην τράπεζα.
Οικονομική δράση απέναντι στα ζόρια
Ένα φάρμακο που δεν χρειάζεται συνταγή για κάθε οικονομικό σου φόβο. Οι φόβοι για τα οικονομικά σου πολλές φορές εκδηλώνονται όταν ξαπλώνεις να κοιμηθείς. Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος -πέρα απ’ το όπιο- είναι να σπάσεις την αλυσίδα των αρνητικών σκέψεων, λεει η Τζέριλαϊν Ρος, πρόεδρος της Αμερικανικής Ένωσης Διαταραχών Προσωπικότητας.
Σήκω από το κρεβάτι
Όταν δεν μπορείς να κοιμηθείς επειδή οι σκέψεις σου τρέχουν πιο γρήγορα και από την καρδιά σου, σήκω. Είσαι πιο ευάλωτος στο στρες όταν είσαι μπρούμυτα. Κάνε έναν περίπατο, μερικές κάμψεις με αλτήρες, κοπάνησε μερικές γροθιές στο μαξιλάρι σου ή σε ένα σάκο του μποξ. «Δώσε χώρο στην αδρεναλίνη» λεει ο Ρος. «Μην στέκεσαι παθητικός επιτρέποντας της να σου δημιουργήσει πρόβλημα». Λίγη άσκηση θα απελευθερώσει χαλαρωτικούς νευροδιαβιβαστές στο αίμα σου, οι οποίοι θα καταπολεμήσουν τις ορμόνες του στρες.
Κάνε μια λίστα
Είναι πολύ πιθανό να έχεις δραματοποιήσει εσύ τη φρικτή κατάσταση που νιώθεις ότι ζεις. Οι ψυχολόγοι ονομάζουν αυτήν την αντίδραση «καταστροφολογία». Χρησιμοποίησες το μυαλό σου για να εξηγήσεις τα συναισθήματα σου. Πιάσε μολύβι και χαρτί και κατάγραψε τους οικονομικούς σου φόβους. Βαθμολόγησε τον καθένα με δύο τρόπους: Με τη σημασία του και τις πιθανότητες που έχει να συμβεί.
Γράψε τρεις λόγους που ο φόβος θα γίνει πραγματικότητα και τρεις που δεν θα γίνει. Προσπάθησε να πατάς στην πραγματικότητα σκέψεις όπως «έτσι όπως πάνε τα πράγματα με το πετρέλαιο την άλλη εβδομάδα δεν θα ‘χει μείνει ούτε κολυμπηθρόξυλο» δεν είναι ρεαλιστικές. Σύγκρινε τις δύο λίστες για να δεις πόσο ρεαλιστικός είναι κάθε φόβος.
Ανάλαβε δράση
Τώρα χώρισε τα προβλήματα σου σε δύο ομάδες: στη μια θα βάλεις αυτά για τα οποία μπορείς να κάνεις κάτι (να μειώσεις το υπόλοιπο της πιστωτικής σου) και στην άλλη βάλε αυτά για τα οποία δεν μπορείς να κάνεις τίποτα (ανέβηκαν τα επιτόκια στα στεγαστικά δάνεια). Μάθε να ζεις με το παρελθόν σου και μάθε να ζεις με σύστημα. «Το άγχος προελαύνει κάθε φορά που ένας άντρας νιώθει εγκλωβισμένος. Κάθε φορά που αναλαμβάνεις δράση, είσαι πιο κοντά στο να κρατάς τη μοίρα στα χέρια σου. Και καταπολεμάει αποτελεσματικά το στρες»
Κοιτάξου στον καθρέφτη
Οι άντρες που ορίζουν τους εαυτούς τους κατά ένα μεγάλο ποσοστό από τα χρήματα που έχουν στο πορτοφόλι τους ή την απήχηση που έχουν τα επαγγέλματα τους πηγαίνουν γυρεύοντας. Είσαι ένοχος; Κάνε αυτήν την άσκηση. Μπορεί να ακουστεί ηλίθια αλλά είσαστε ελεύθεροι να μας τηλεφωνήσετε και να μας βρίσετε αν δεν δουλέψει. Κάνε μια λίστα με τα πράγματα στα οποία είσαι καλός και μια λίστα με πράγματα που έχουν σημασία για σένα. Επανάληψη. Τα πράγματα δεν είναι τόσο άσχημα, σωστά; Τώρα πήγαινε πίσω στο κρεβάτι σου και κοιμήσου.
