Όλο και περισσότεροι Έλληνες με περιβαλλοντικές ευαισθησίες και ανοικτό μυαλό επιλέγουν να κατασκευάσουν ένα βιοκλιματικό σπίτι. Γιατί εκτός απο το περιβάλλον σκέφτονται και την τσέπη τους.
Είστε στο γραφείο, καλοκαίρι, ο τόπος βράζει και, παρότι έχετε το κλιματιστικό στο φουλ, στους 21 βαθμούς (θα σας μαλώσει η Greenpeace!), εσείς λιώνετε. Γιατί; Γιατί τα αλουμινένια κουφώματα και οι τοίχοι, τσιγαρόχαρτα καίνε… Είναι χειμώνας, έξω κάνει ψοφόκρυο κι έχετε βάλει το καλοριφέρ του σπιτιού σας στους 30° Κελσίου. Δουλεύει συνεχώς (αφού δεν πιάνει ποτέ τη θερμοκρασία που ορίσατε!) αλλά κρυώνετε. Γιατί; Γιατί το σπίτι «μπάζει».
Επίσης, αγοράσατε ωραία φυτά και χώμα από τη λαϊκή, τα μεταφυτέψατε σε μεγαλύτερες γλάστρες και τα βάλατε στο μπαλκόνι σας. Παρότι τα περιποιηθήκατε, ξεράθηκαν καθώς ερχόταν το καλοκαίρι. Γιατί; Μήπως γιατί ήταν εκτεθειμένα στον οδυνηρό δυτικό ήλιο που χτυπά το -χωρίς πέργκολα- μπαλκόνι σας; Απέναντι στα σπίτια-τέρατα που δημιούργησε η κατασκευαστική έκρηξη των τελευταίων τριάντα χρόνων σε όλα τα αστικά κέντρα, ορισμένοι αρχιτέκτονες και κατασκευαστές προτάσσουν μια νέα λογική: τη βιοκλιματική αρχιτεκτονική. Είναι αυτή που οδηγεί στην κατασκευή κτιρίων που εξοικονομούν ενέργεια για θέρμανση, δροσισμό και φωτισμό.
Σύμφωνα με τον ορισμό που δίνουν οι αρχιτέκτονες Κώστας και Θέμης Τσίπηρας στο βιβλίο τους Οικολογική Αρχιτεκτονική (Κέδρος 2005) «ο βιοκλιματικός σχεδιασμός θεωρεί και αντιμετωπίζει το κτίριο ή τα οικιστικά σύνολα, τον αστικό χώρο και το κλίμα του τόπου όπου θα κτιστεί το κτίριο, ως μια ενότητα αλληλοεξαρτώμενη, με αμοιβαίες επιδράσεις και θέτει ως πρωταρχικό στόχο τη διασφάλιση συνθηκών βιολογικής άνεσης (θερμικής, οπτικής κ.ο.κ.) για τον άνθρωπο». Μέχρι χθες ένας τέτοιος σχεδιασμός θεωρείτο ελιτίστικος, σήμερα όμως είναι πια ανάγκη ενεργειακής και οικονομικής επιβίωσης.
Τι σημαίνει βιοκλιματικό σπίτι;
Πρώτα απ’ όλα, ένα σπίτι το οποίο έχει κτιστεί ύστερα από κλιματολογική μελέτη της περιοχής του. Ενα σπίτι στο οποίο ο αρχιτέκτονας «ανακάλυψε» και χρησιμοποίησε πρακτικά τις δυνατότητες εξοικονόμησης ενέργειας:
- από παρεμβάσεις στο κέλυφος και στο εσωτερικό του κτιρίου,
- από παρεμβάσεις στον περιβάλλοντα χώρο του κτιρίου,
- από τα ηλεκτρομηχανολογικά συστήματα του κτιρίου (θέρμανση – κλιματισμός),
- από τα συστήματα φωτισμού του κτιρίου και, τέλος,
- από τα συστήματα παρασκευής και διανομής θερμού νερού.
Τα τελευταία χρόνια η βιοκλιματική αρχιτεκτονική αναβαθμίζεται και συνδυάζεται και με μια σειρά άλλες λύσεις, οι οποίες όχι μόνο εξοικονομούν αλλά παράγουν πλέον ενέργεια. Συναντήσαμε τον Θέμη Τσίπηρα στο γραφείο του στο κέντρο της Αθήνας και μας εξήγησε τη νέα κατασκευαστική φιλοσοφία. «Αυτό που κάνουμε δεν είναι πλέον βιοκλιματική, είναι ολιστική αρχιτεκτονική» υποστηρίζει και παραθέτει τις τέσσερις πτυχές που οριοθετούν τη νέα του προσέγγιση: η βιοκλιματική αρχιτεκτονική (στον σχεδιασμό), η οικολογική δόμηση (στην κατασκευή), η εφαρμογή ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στα κτίρια και η γεωβιολογία. «Τι νόημα έχει η εξοικονόμηση ενέργειας σε ένα κτίριο την ίδια στιγμή που το κτίριο αποτελείται από μόλυβδο, τιτάνιο, αλουμίνιο, μαγγάνιο, αμίαντο χλωροφθοράνθρακες και άλλους τοξικούς ρύπους που έχουν πολλά οικοδομικά υλικά;
Γι’ αυτό μας ενδιαφέρουν τα προϊόντα να είναι κατασκευασμένα με υλικά φιλικά προς τον άνθρωπο και το περιβάλλον» υποστηρίζει ο γνωστός αρχιτέκτονας. Οσο για την παραγωγή ενέργειας η οποία έχει γίνει στοίχημα που όλο και περισσότεροι ιδιοκτήτες ή κατασκευαστές σπιτιών θέλουν να κερδίσουν, αυτή μπορεί να επιτευχθεί με την εφαρμογή των α.π.ε.: γεωθερμία, συστοιχίες φωτοβολταϊκών, μικρές ανεμογεννήτριες κ.ά.
Σπίτι για λίγους ή για όλους;
Ρωτήσαμε τον Ηλία Μεσσίνα, έναν από τους γνωστότερους Ελληνες βιοκλιματικούς αρχιτέκτονες και διοργανωτή του ετήσιου περιβαλλοντικού θεσμού EcoWeek, αν αληθεύει ότι το κόστος του βιοκλιματικού σπιτιού είναι μεγαλύτερο από ένα συμβατικού. «Η κατασκευή ενός βιοκλιματικού σπιτιού δεν κοστίζει περισσότερο από ένα συμβατικό σε ό,τι αφορά τα υλικά κατασκευής.
Τα ίδια υλικά θα χρησιμοποιηθούν αν ένα σπίτι είναι προσανατολισμένο στη Δύση και βράζει το καλοκαίρι ή αν κοιτάζει νότια με βάση την τροχιά του ήλιου και σκιάζεται. Το ίδιο μπετόν, τα ίδια τούβλα και τα ίδια κουφώματα θα μπουν και στη μία και στην άλλη περίπτωση», υποστηρίζει ο αρχιτέκτονας, σπίτια του οποίου χτισμένα με τις αρχές της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής μπορεί να βρει κανείς στην Αίγινα.
Ο κ. Μεσσίνας πιστεύει ότι ένα σπίτι χτισμένο με τις αρχές της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής θα αποβεί μελλοντικά «φθηνότερο» από ένα συμβατικό, εξαιτίας της μεγάλης εξοικονόμησης ενέργειας που προσφέρει. Αλλά και στη φάση της κατασκευής του, είναι μύθος ότι το βιοκλιματικό κοστίζει. «Από τα οικολογικά υλικά που υπάρχουν σήμερα στην ελληνική αγορά, ορισμένα είναι ελαφρά ακριβότερα και άλλα είναι κατά πολύ φθηνότερα από τα συμβατικά».
Φωτοβολταϊκά πάνελ
Το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν σήμερα πολλοί αρχιτέκτονες είναι οι παρεμβάσεις σε κτίρια, τα οποία δεν έχουν κατασκευαστεί με αρχές βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής. Η πιο απλή λύση είναι να εφαρμοστούν λύσεις ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, κυρίως φωτοβολταϊκά πάνελ.
Δυστυχώς όμως τα πάνελ πρέπει να έχουν ενταχθεί στον σχεδιασμό, να αποτελούν δομικό υλικό για το κέλυφος του κτιρίου και η τοποθέτησή τους να γίνεται παράλληλα με την κατασκευή του οικοδομήματος. Επιστήμονες υπολογίζουν ότι μόνο το 60% από τις στέγες και το 20% των προσόψεων των υπαρχόντων κτιρίων είναι κατάλληλες για ενσωμάτωση φωτοβολταϊκών συστημάτων.
