Τον περασμένο μήνα, η Σέρβικη κυβέρνηση έβαλε την υπογραφή της για τη συνέχιση του έργου εξόρυξης λιθίου στην κοιλάδα του Jadar για την ανάπτυξη μπαταριών που προορίζονται κατά κύριο λόγο για τα ηλεκτρικά οχήματα (και όχι μόνο).
Το εν λόγω έργο είχε προκαλέσει την οργή των κατοίκων, οι οποίοι είχαν ξεκινήσει διαδηλώσεις για την ακύρωση της πρότασης.
Μετά την έγκριση για την επανέναρξη των εργασιών εξόρυξης, ο σερβικός λαός συγκεντρώθηκε στο Βάλγεβο, στη κεντρική Σερβία, για να ανανεώσει τη διαμαρτυρία του κατά της εταιρείας Rio Tinto, της πολυεθνικής που θα αναλάβει το έργο. Οι πολίτες φοβούνται ότι η εξόρυξη μπορεί να μολύνει την περιοχή.
Η συζήτηση προέκυψε κυρίως από το φόβο περιβαλλοντικών καταστροφών: Για την εξόρυξη του λιθίου απαιτούνται μεγάλες ποσότητες νερού. Νερό που δεν θα μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί στο τέλος της διαδικασίας, ούτε να επιστρέψει πίσω στο φύση, επειδή είναι πλούσιο σε βαρέα μέταλλα.
Ο υπουργός Ενέργειας της Σερβίας, Handanović δήλωσε ότι η κοιλάδα του Jadar περιέχει περίπου 158 εκατομμύρια τόνους λιθίου: το έργο θα σταματήσει σε περίπτωση που έχει αρνητικό και επιβλαβή αντίκτυπο στο περιβάλλον.
Έντονες διαδηλώσεις
Χιλιάδες άνθρωποι συγκεντρώθηκαν για να εκφράσουν τη διαφωνία τους με την εξόρυξη λιθίου που προβλέπεται από το έργο Jadar. Οι διαδηλωτές κρατούσαν στα χέρια τους διάφορα πλακάτ με συνθήματα όπως “Δεν θα σκάψετε” και “Rio Tinto, φύγε από τη Σερβία”. Μερικοί κάτοικοι του Βάλγεβο δήλωσαν ότι δεν θα επιτρέψουν τις ανασκαφές και ότι θα αγωνιστούν με όλες τις δυνάμεις τους για να αποτρέψουν την υλοποίηση του έργου.
Ένας από τους διοοργανωτές της διαμαρτυρίας, ο Aleksander Jovanovic Cuta, δήλωσε:
Η αγωνία μας για το λίθιο συνεχίζεται. Η Σερβία δεν θα παραμείνει σιωπηλή σε αυτό το ζήτημα. Δεν είναι διαπραγματεύσιμο.
Επιπλέον, οι διαδηλωτές ζήτησαν μεταξύ άλλων και το τέλος της αυστηρής στάσης της κυβέρνησης απέναντι στους περιβαλλοντολόγους. Παρά τις ανησυχίες των πολιτών, το Jadar project θεωρείται ένα σημαντικό κομμάτι για την επίτευξη των στόχων που έχουν τεθεί από τη Συμφωνία του Παρισιού σχετικά με το σχέδιο μηδενικών εκπομπών μέχρι το 2050.
Ωστόσο, είναι απαραίτητο να εφαρμοστούν διάφορα ουσιώδη μέτρα για την περιβαλλοντική προστασία της περιοχής για να εξασφαλιστεί μια βιώσιμη και σωστή ανάπτυξη.
Η διαμάχη γύρω από το πρόγραμμα Jadar
Η διαμάχη γύρω από το πρόγραμμα Jadar αντικατοπτρίζει μια ευρύτερη σύγκρουση μεταξύ της ανάγκης για οικονομική ανάπτυξη και των ανησυχιών για την προστασία του περιβάλλοντος και των τοπικών κοινοτήτων. Από τη μία πλευρά, η κυβέρνηση της Σερβίας υποστηρίζει ότι η εξόρυξη λιθίου είναι κρίσιμη για τη βελτίωση της οικονομίας και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, ιδιαίτερα σε μια περιοχή που έχει πληγεί από την ανεργία και την οικονομική ύφεση.
Επιπλέον, το λίθιο θεωρείται στρατηγικό υλικό για την ενεργειακή μετάβαση, δεδομένου ότι είναι απαραίτητο για τις μπαταρίες των ηλεκτρικών οχημάτων και των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Ωστόσο, οι τοπικές κοινότητες φοβούνται ότι οι μακροπρόθεσμες περιβαλλοντικές συνέπειες θα είναι ανυπολόγιστες, επηρεάζοντας την υγεία, την αγροτική παραγωγή και τη βιοποικιλότητα της περιοχής.
Παράλληλα, οι διαδηλώσεις στο Valjevo έχουν προκαλέσει την προσοχή διεθνών περιβαλλοντικών οργανώσεων, οι οποίες καταδικάζουν την έλλειψη διαφάνειας και διαβούλευσης στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Οργανώσεις όπως η Greenpeace και η Friends of the Earth έχουν εκφράσει τη στήριξή τους στους Σέρβους διαδηλωτές, καλώντας για αυστηρότερους ελέγχους και περιορισμούς στην εξόρυξη λιθίου παγκοσμίως.
Αυτή η διεθνής υποστήριξη προσθέτει πίεση στην κυβέρνηση της Σερβίας, η οποία βρίσκεται πλέον αντιμέτωπη με την πρόκληση να εξισορροπήσει την επιδίωξη των ενεργειακών της στόχων με τη διασφάλιση της περιβαλλοντικής δικαιοσύνης και της κοινωνικής ειρήνης.
