Καζίνο στο διαδίκτυο (online casino) πληροφορίες

Τι χρειάζεται για να ανοίξει ένα καζίνο στο διαδίκτυο; Πόσο μεγάλη επένδυση απαιτείται; Αυτά και άλλα επιχειρηματικά!

Τα διαδικτυακά καζίνα ανήκουν σε εταιρείες που εδρεύουν κατά το μεγαλύτερο ποσοστό τους στους λεγόμενους “υπεράκτιους” (offshore) φορολογικούς και όχι μόνο “παραδείσους” της Κεντρικής Αμερικής, της Καραϊβικής, του Ειρηνικού και άλλων εξωτικών περιοχών του κόσμου. Σε πολλές περιπτώσεις οι ιδιοκτήτες τους δεν είναι καν γνωστοί, αφού οι χώρες αυτές, εκτός από φορολογικοί, είναι και παράδεισοι του ιδιοκτησιακού και τραπεζικού απορρήτου.

Η συνολική επένδυση για τη δημιουργία ενός δικτυακού καζίνο αρχίζει από 500.000 δολάρια. Μπορεί όμως να ξεπεράσει και το ένα εκατομμύριο δολάρια ανάλογα κυρίως με τα δύο βασικότερα κονδύλια, που αφορούν στο κόστος της κρατικής άδειας και στην τεχνολογία που θα επιλέγει σε υλικό (hardware), λογισμικό, firewalls κ.λπ. Η κρατική άδεια κυμαίνεται, ανάλογα με τη συγκεκριμένη χώρα εγκατάστασης, από 10.000 μέχρι 250.000 δολάρια.

Το λογισμικό, αν δεν υπάρχει η δυνατότητα παραγωγής του εκ των έσω, κοστίζει 300.000 δολάρια και άνω, συν στις περισσότερες περιπτώσεις και ένα ποσοστό επί του τζίρου ή από τα κέρδη. Με τον έντονο όμως ανταγωνισμό που ήδη υπάρχει στο χώρο αυτόν, το ποσό που δίνεται ως προκαταβολή μπορεί να είναι αρκετά μικρό, ιδίως αν η εταιρεία λογισμικού λειτουργήσει ως οικοδεσπότης (ASP) του δικτυακού καζίνου.

Φυσικά, είναι απαραίτητο να προβλεφθούν και κάποια κονδύλια για έξοδα σύστασης, οργάνωσης και πρώτης εγκατάστασης, για προβολή (αφού είναι γνωστό ότι στο Διαδίκτυο, αν δεν σας ξέρουν, είναι σαν να μην υπάρχετε), καθώς και το αρχικό κεφάλαιο κίνησης, το οποίο πρέπει να είναι επαρκές έως τη στιγμή που οι εισπράξεις θα καλύπτουν τις πληρωμές στους κερδισμένους.

Ο τζίρος ενός δικτυακού καζίνου μπορεί να κυμαίνεται από 100.000 δολάρια το μήνα για τα πιο μικρά “μαγαζιά” -που λειτουργούν από κατοικίες ή μικρά γραφεία ενός έως δύο δωματίων- μέχρι 15.000.000 δολάρια ή και περισσότερα το μήνα για τις πιο μεγάλες επιχειρήσεις. Το προσωπικό που απαιτείται σε πρώτη φάση δεν υπερβαίνει τα 15 έως 20 άτομα, ανάλογα βέβαια με το μέγεθος και τις φιλοδοξίες της εταιρείας. Τα καθαρά κέρδη ενός μέσου δικτυακού καζίνου, από τη στιγμή που θα ξεπεράσει το λεγόμενο “νεκρό σημείο” της κερδοφορίας του, είναι δυνατόν να φτάσει σταδιακά μέχρι και το 50% του τζίρου του. Σε πολλές υπεράκτιες χώρες τα κέρδη αυτά είναι ακόμη αφορολόγητα. Ο επιχειρηματίας-ιδιοκτήτης μάλλον θα χρειαστεί να βρίσκεται εκεί για να οργανώσει την επιχείρηση, εκτός και αν αναθέσει το έργο αυτό σε εταιρείες που αναλαμβάνουν το “στήσιμο” του καζίνου από το Α μέχρι το Ω, ή ακόμη και την επιτήρηση της λειτουργίας του. Φυσικά αυτό… κοστίζει κάτι παραπάνω.

Ένα αξιοσημείωτο παράδειγμα επιχειρηματικής εφευρετικότητας στον κλάδο είναι η περίπτωση του 24χρονου Καναδού Ron Tarter, που ίδρυσε την Cybersportsbook.com στην Αντίγκουα πριν από δύο χρόνια, με 15 υπαλλήλους. Με τη μία και μοναδική του άδεια, δημιούργησε ένα τεράστιο δίκτυο από τόπους δικτυακού τζόγου ανά τον κόσμο, αξιοποιώντας ένα έξυπνο σύστημα τύπου δικαιοδοσίας (franchising), που είναι πιο προχωρημένο από τη διαφήμιση με μπανεράκια των απλών συμβεβλημένων (affiliates), και βρίσκει ήδη πολλούς μιμητές. Χρησιμοποιώντας το λογισμικό της Casino Affiliate Network, η Cybersportsbook επιτρέπει στους συνεργαζόμενους κόμβους να λειτουργούν ως αυτόνομοι τόποι τζόγου, ενώ η ίδια διαχειρίζεται όλο το back office και προσφέρει τη φιλοξενία των διακομιστών.

Μέχρι τώρα, 5.000 επιχειρηματίες έχουν υπογράψει συμφωνίες συνεργασίας, από τους οποίους οι 1.000 είναι ήδη ενεργοί. Πριν από λίγο καιρό, μάλιστα, διαπραγματεύονταν την ένταξη άλλων 70.000 στο δίκτυό της, οι οποίοι είναι πελάτες μιας εταιρείας web hosting του Τέξας. Οι συνεργαζόμενοι τόποι έπαιρναν μέχρι πρότινος το 25% από τη “χασούρα” των παικτών τους. Όμως, ήδη, με το σκληρό ανταγωνισμό, υπάρχει μια πλειοδοσία και τα ποσοστά αυτά έχουν ανέβει αρκετά.

Το καινοτόμο αυτό σύστημα έχει πάρει τεράστιες διαστάσεις, γι’ αυτό και τα προαναφερθέντα νούμερα που δίνει η Websense για τον αριθμό των τόπων του τζόγου πρέπει ήδη να έχουν ξεπεραστεί κατά πολύ. Έχουν δημιουργηθεί και εταιρείες παροχής υπηρεσιών προς αυτά τα καζίνα, όπως, π.χ., οι Casinoanswer.com και Helpcasino.com, οι οποίες αναλαμβάνουν να εξηγούν τους όρους των παιχνιδιών, να δίνουν απαντήσεις σε FAQ και να διαχειρίζονται την “επικοινωνία”. Αυτές είναι τα λεγόμενα “on-line casino helpdesks”.

Τα περισσότερα από τα καζίνα του Διαδικτύου που υποστηρίζουν και την ελληνική γλώσσα είναι αυτής της μορφής (franchisees), γι’ αυτό άλλωστε έχουν πανομοιότυπες ιστοσελίδες. Αξίζει να αναφερθεί ότι όταν πριν από λίγο καιρό πληκτρολογήσαμε στη μηχανή αναζήτησης Google τις λέξεις “Casino και Greek”, πήραμε 44.900 παραπομπές, έστω και αν δεν ήταν όλα καζίνα που υποστήριζαν και την ελληνική γλώσσα…

Αν τώρα στο άκουσμα του συστήματος φραντσάιζινγκ, έρχεται στο νου κάποιων από τους επίδοξους Έλληνες επιχειρηματίες η σκέψη “ιδού ένας τρόπος για να δημιουργήσει κανείς καζίνο στο Internet με ελάχιστη επένδυση”, πρέπει να τους προειδοποιήσουμε ότι λόγω της πληθώρας τέτοιων καζίνων ο ανταγωνισμός είναι πλέον πολύ σκληρός. Γενικότερα, όμως, είναι απαραίτητο να αναφέρουμε ότι η πρώτη περίοδος της “¶γριας Δύσης” αποτελεί ήδη παρελθόν. Οι “μεγάλοι” θα μπουν στο παιχνίδι σύντομα και δυνατά. Θα υπάρξει σύμπτυξη στον κλάδο με συγχωνεύσεις και εξαγορές.

Οι νεοσύστατες εταιρείες, για να μπορέσουν να επιβιώσουν, θα πρέπει να στοχεύσουν σε ειδικά κομμάτια της αγοράς π.χ., δημιουργώντας εξειδικευμένα θεματικά καζίνα, καινοτομώντας συνεχώς σε τεχνολογία και μάρκετινγκ, και -το κυριότερο- αποκτώντας αξιοπιστία με κάποιον από τους ακόλουθους τρόπους:

1. “Πιστοποίηση” ή “εγγύηση” κάποιων οργανισμών που θα εμπνέει εμπιστοσύνη στους παίκτες.
2. Μεταφορά της έδρας τους σε χώρες που θα επιτρέπουν αλλά και θα ελέγχουν αυστηρά τη λειτουργία τους, με διαδικασίες ανάλογες εκείνων που ισχύουν στις δυτικές χώρες για τα παραδοσιακά καζίνα.
3. Παραχώρηση μειοψηφικών, έστω μετοχικών, πακέτων σε μεγάλους ομίλους.
4. Αλλαγή σε franchisees των “μεγάλων”.
5. Έναρξη λειτουργίας “κλασικού” καζίνο, για να αποκτήσουν και φυσική παρουσία (…για αυτούς που αντέχει η τσέπη τους).

Από ό,τι φαίνεται, η περίοδος της κυριαρχίας των υβριδικών επιχειρήσεων (click-and-mortar) έχει αρχίσει. Η αξία και η δύναμη της φίρμας (branding) θα επιβεβαιωθούν άλλη μία φορά.

Η ανταπόδοση των καζίνο στο διαδίκτυο

“Payout” είναι το ποσοστό από τα χρήματα που παίζουν οι παίκτες, το οποίο -κατά μέσο όρο – επιστρέφουν στους παίκτες τα καζίνο. Τα δικτυακά καζίνο ισχυρίζονται ότι μπορούν και έχουν υψηλότερο payout από τα παραδοσιακά καζίνο, επειδή έχουν μικρότερη πάγια επένδυση και χαμηλότερα λειτουργικά έξοδα.

Νομιμότητα ή παρανομία;

Πως αντιμετωπίζεται ο δικτυακός τζόγος στις ΗΠΑ και στα άλλα μέρη του κόσμου;

Το τοπίο στο νομικό καθεστώς των καζίνων του Internet στις ΗΠΑ (αν νομίζετε ότι δεν μας αφορά, κάνετε λάθος, γιατί θα είναι καθοριστικό για τον κλάδο σε ολόκληρο τον κόσμο) είναι ακόμη αρκετά συγκεχυμένο. Οι ρεπουμπλικάνοι γερουσιαστές Jon Kyl της Αριζόνα και Bob Goodlatte της Βιρτζίνια απέτυχαν το 1999 να πείσουν τη Βουλή των Αντιπροσώπων να βάλει φρένο στον τζόγο του Internet. Είχαν επικαλεστεί τον ομοσπονδιακό νόμο Wire Act του 1961, ο οποίος απαγόρευε τη χρησιμοποίηση του τηλεφώνου και του τηλέγραφου για την πραγματοποίηση στοιχημάτων σε ιπποδρομίες και άλλα σπορ. Πολλοί βουλευτές και έγκυροι νομικοί θεωρούν ότι ο νόμος αυτός αφορά μόνο στα στοιχήματα και αμφισβητούν ότι μπορεί να αφορά και στα καζίνα του Διαδικτύου.

Οι προαναφερθέντες γερουσιαστές, μαζί με το γερουσιαστή της Αϊόβα, Τζέιμς Λι (James Leach), επανέρχονται φέτος στο προσκήνιο, ακολουθώντας όμως μια άλλη τακτική. Ζητούν να μην είναι νόμιμη η χρήση πιστωτικών ή χρεωστικών καρτών, επιταγών και εμβασμάτων για τυχερά παιχνίδια στο Διαδίκτυο. Ζητούν ακόμη να απαγορευτεί στους ISP να συνδέουν τους συνδρομητές τους με αυτούς τους “παράνομους” (υποτίθεται) τόπους. Όμως και αυτή η προσπάθειά τους δεν φαίνεται να έχει περισσότερες πιθανότητες επιτυχίας.

Ο Μαρκ ΜακΆρθι (Mark MacCarthy), αντιπρόεδρος της Visa, καταθέτοντας στην αρμόδια επιτροπή του κογκρέσου, υποστήριξε ότι το να κηρυχτεί παράνομη η χρήση πιστωτικής κάρτας στα καζίνα του Διαδικτύου είναι κάτι ανέφικτο και μη ρεαλιστικό. Η Visa, για να μπλοκάρει τη συγκεκριμένη χρήση καρτών, θα πρέπει να μπορεί να ερμηνεύει τους νόμους εκατοντάδων χωρών για να διαπιστώνει αν η δραστηριότητα αυτή είναι νόμιμη ή παράνομη στη συγκεκριμένη χώρα, τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Επίσης, κάποιοι αδίστακτοι επιχειρηματίες θα μπορούσαν να μην κωδικοποιούν τις πληρωμές με τρόπο που να φανερώνει ότι προέρχονται από τυχερά παιχνίδια στο Διαδίκτυο, κάτι που κανένα σύστημα δεν θα μπορούσε να το εξακριβώσει. Δήλωσε επίσης ότι συστήματα πληρωμών on-line, όπως αυτό της Paypal, θα μπορούσαν να παρακάμψουν παρόμοιες απαγορεύσεις.

Τον περασμένο Φεβρουάριο, το περιφερειακό ομοσπονδιακό δικαστήριο της Λουϊζιάνα απέρριψε αγωγή παικτών κατά της Visa και της MasterCard. Οι μηνυτές ισχυρίστηκαν ότι οι επιχειρήσεις, για λογαριασμό των οποίων οι εν λόγω εταιρείες καρτών διεκδικούσαν την είσπραξη χρεών -δηλαδή τα καζίνα του Internet – ήταν παράνομες. Όμως, ο δικαστής Stanwood Duvall “δεν μάσησε”, κατά το κοινώς λεγόμενον, και έγραψε στην απορριπτική του απόφαση κάτι πολύ σημαντικό, που αποτελεί πλέον δεδικασμένο: ότι “μέχρι αυτήν τη στιγμή, το παιχνίδι στα καζίνα του Internet δεν αποτελεί ομοσπονδιακό αδίκημα”. Υπάρχει επίσης και η απόφαση ενός δικαστηρίου της Νέας Υόρκης, σύμφωνα με την οποία ο 33χρονος Τζέι Κοέν (Jay Cohen), ένας από τους 22 κατά των οποίων είχε ασκηθεί δίωξη, καταδικάστηκε σε φυλάκιση 21 μηνών και πλήρωσε πρόστιμο 6.000 δολαρίων.

Ο Cohen είναι συνιδιοκτήτης του World Sports Exchange, μιας εταιρείας στοιχημάτων μέσω Internet, με έδρα την Αντίγκουα. Ένας από τους συνεταίρους του, ο Steve Schillinger, δεν εμφανίστηκε ενώπιον του δικαστηρίου για να δικαστεί, συναντά τα δύο παιδιά του εκτός ΗΠΑ και θεωρείται από τις αμερικανικές Αρχές φυγάς. Όμως, οι δουλειές της εταιρείας, που έχει την αμφίσημη διεύθυνση URL www.wsex.com, πάνε θαυμάσια.

Στο Νιου Τζέρσι, γνωστό και για την άλλη σημαντική έδρα του τζόγου, το Atlantic City, ο γενικός εισαγγελέας άσκησε τον Ιούνιο ποινική δίωξη κατά των υπεράκτιων καζίνων on-line Alohacasino.com, Royalclubcasino.com και 7sultans.com, για παράνομη αποδοχή συμμετοχής στα τυχερά παιχνίδια κατοίκων της πολιτείας, μεταξύ των οποίων και ανηλίκων. Είναι αξιοσημείωτο ότι στην πολιτεία αυτή οι ιδιοκτήτες των μεγάλων καζίνων ήταν μέχρι πρόσφατα διχασμένοι στο θέμα της νομιμοποίησης των καζίνων του Internet.

Όσοι αντιτίθενται στη νομιμοποίηση των “εικονικών” καζίνων προβάλλουν στα προαναφερθέντα επιχειρήματα για τις συνέπειες του τζόγου (πτωχεύσεις, αυτοκτονίες, εξάρτηση κ.λπ.), που υποτίθεται ότι είναι πιο έντονες στην περίπτωση του Internet, την τεχνική αδυναμία των δικτυακών καζίνων να αποκλείσουν τους ανήλικους και τους παίκτες από περιοχές στις οποίες ο τζόγος αυτός θεωρείται παράνομος, καθώς και το ξέπλυμα βρόμικου χρήματος. Οι υποστηρικτές της νομιμοποίησης απαντούν ότι αφού, ούτως ή άλλως, όποιος θέλει να παίξει στο Internet μπορεί να το κάνει και η παρεμπόδισή του είναι εξαιρετικά δύσκολη, αν όχι αδύνατη λόγω της φύσης του Διαδικτύου, γιατί τουλάχιστον οι πολίτες να μην παίζουν κάτω από συνθήκες ελεγχόμενες και πιο ασφαλείς; Και αφού οι πολιτείες καλούνται να αντιμετωπίσουν πολλές από τις παραπάνω συνέπειες του τζόγου, γιατί τουλάχιστον να μην εισπράττουν τους απαιτούμενους για την αντιμετώπιση των συνεπειών αυτών πόρους, φορολογώντας τα καζίνα αυτά όπως φορολογούν και τα άλλα;

Ποια είναι όμως η στάση του κόσμου στο θέμα αυτό; Σύμφωνα με σφυγμομέτρηση της Gallup που πραγματοποιήθηκε το 1999 στις ΗΠΑ, το 75% των Αμερικανών είναι αντίθετο στη νομιμοποίηση του τζόγου μέσω Διαδικτύου.

Στο μεταξύ και η Καλιφόρνια κήρυξε πρόσφατα παράνομα τα δικτυακά καζίνα, ενώ αντίθετα νομιμοποίησε τα ιπποδρομιακά στοιχήματα μέσω του Internet. Παράνομα θεωρούνται επίσης τα δικτυακά καζίνα στις πολιτείες Άρκανσο, Αλαμπάμα, Γιούτα, Ιλινόι, Κολοράντο, Λουιζιάνα, Μισισίπι, Μιζούρι, Βόρεια Καρολίνα, Τζόρτζια και πολλές άλλες. Παρ’ όλα αυτά, όλες σχεδόν οι πολιτείες, με εξαίρεση τη Χαβάη, το Τενεσί και τη Γιούτα, έχουν νομιμοποιήσει κάποιες μορφές τζόγου, όπως τα λαχεία που τα εκμεταλλεύονται μάλιστα οι ίδιες. Οι πολιτείες που έχουν νομιμοποιήσει τα καζίνα of-fline είναι έντεκα και σε μερικές εξ αυτών η νομιμοποίηση έγινε κατόπιν δημοψηφίσματος.

Όμως, τα πράγματα δείχνουν να αλλάζουν για τα καζίνα του Internet ύστερα από τις πρωτοβουλίες που πήρε πρόσφατα η Πολιτεία της Νεβάδα, με τη σύμφωνη γνώμη -ή υπόδειξη, αν θέλετε- των μεγάλων εταιρειών καζίνων του Λας Βέγκας. Είναι γνωστή η κάποια ελευθεριότητα που επικρατεί στην πολιτεία αυτή σε σχέση με τις άλλες. Ας θυμηθούμε ότι η Νεβάδα είναι η μόνη πολιτεία των ΗΠΑ που έχει νομιμοποιήσει την πορνεία. Το Λας Βέγκας, παλαιότερα γνωστό ως “πόλη της αμαρτίας”, είναι σήμερα τουριστικός προορισμός για πολλές οικογένειες και τόπος τέλεσης πολλών επιστημονικών και επιχειρηματικών συνεδρίων. Έτσι, ενώ η ομοσπονδιακή κυβέρνηση και οι περισσότερες πολιτείες θεωρούν τα καζίνα του Internet παράνομα, η Νεβάδα και το Λας Βέγκας, μετά τα πραγματικά καζίνα και την πορνεία, πρωτοπορούν τώρα στη νομιμοποίηση του τζόγου στο Internet.

Τον περασμένο Ιούνιο, ο κυβερνήτης της Νεβάδα, Kenny Guinn, υπέγραψε το νόμο AB466, ο οποίος ανοίγει υπό προϋποθέσεις το δρόμο για αυτήν τη νομιμοποίηση. Συγκεκριμένα, εξουσιοδοτεί τις αρμόδιες αρχές που ελέγχουν τα καζίνα της πολιτείας να θεσπίσουν κανόνες και να δημιουργήσουν προϋποθέσεις για τη νόμιμη λειτουργία τους. Όμως, οι προϋποθέσεις είναι τέτοιες που -κυρίως για λόγους τεχνολογίας- θα αργήσουν να εφαρμοστούν στην πράξη. Τα καζίνα που θα λειτουργήσουν νόμιμα θα πρέπει να μπορούν να εγγυηθούν κατά τρόπο απόλυτο ότι διαθέτουν την τεχνολογία που τους επιτρέπει να αποκλείουν από το παιχνίδι τους ανήλικους και τους κατοίκους των πολιτειών στις οποίες ο δικτυακός τζόγος δεν είναι νόμιμος, πράγμα που αυτήν τη στιγμή δεν είναι εύκολο να το κάνουν.

Η νέα νομοθεσία της Νεβάδα είναι “κομμένη και ραμμένη” στα μέτρα των μεγάλων εταιρειών καζίνων της πολιτείας και έχει στόχο να γεμίσει τα ταμεία της. Ο νέος νόμος ουσιαστικά περιορίζει το δικαίωμα νόμιμης λειτουργίας στις μεγάλες εταιρείες καζίνων της πολιτείας που έχουν τη λεγόμενη “απεριόριστη άδεια παιχνιδιών” και μόνο μέσω αυτών θα μπορεί να γίνεται νόμιμα το παιχνίδι. Έτσι, οι μικρότερες εταιρείες θα μπορούν να λειτουργήσουν μόνο σε συνεργασία και μέσω των “μεγάλων”. Για το λόγο αυτό, του αποκλεισμού δηλαδή των “μικρών”, τον καταψήφισαν κάποια από τα μέλη της νομοθετικής επιτροπής της γερουσίας, από την οποία “πέρασε” με 17 ψήφους υπέρ και 4 κατά.

Επίσης καταψηφίστηκε πρόταση για πολιτειακό λαχείο, γιατί θα ανταγωνιζόταν έμμεσα τα καζίνα. Η γερουσία με το νόμο αυτό εξουσιοδοτεί τα ελεγκτικά σώματα (το Gaming Control Board και την Gaming Commission) να διατυπώσουν τους κανόνες λειτουργίας των δικτυακών καζίνων σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές του νόμου που προαναφέρθηκε.

Ζητείται άδεια. Τα καζίνα που διαθέτουν την “απεριόριστη άδεια”, για να πάρουν άδεια λειτουργίας στο Internet, θα πρέπει να καταθέσουν 500.000 δολάρια για τα δύο πρώτα χρόνια, και 250.000 δολάρια ετησίως εφεξής. Εξάλλου, 250.000 δολάρια θα κοστίζει η άδεια για όσους θα προμηθεύουν λογισμικό και συσκευές αμφίδρομων παιχνιδιών, 100.000 δολάρια για τους προμηθευτές εξοπλισμού που συνεργάζονται με “gambling devices” και 50.000 δολάρια για περιφερειακά. Τα καζίνα του Internet θα πληρώνουν στην πολιτεία φόρο 6,25% επί των ακαθάριστων εσόδων τους.

Η προσπάθεια του πανίσχυρου λόμπι των μεγάλων εταιρειών καζίνων του Λας Βέγκας να ελέγξουν τα τεκταινόμενα στο θέμα των ιντερνετικών καζίνων περιγράφεται γλαφυρά στο βιβλίο με τον εύγλωττο τίτλο “Το Χρήμα και η Εξουσία”. Ισχυρός άνδρας του λόμπι αυτού είναι ο Terrence Lanni, πρόεδρος της MGM. Σύμφωνα με το “Center for Responsive Politics”, μία οργάνωση που παρακολουθεί τις πολιτικές δαπάνες, η βιομηχανία του τζόγου ξόδεψε 10,9 εκατ. δολάρια στις εκλογές του 2000…

Τα στοιχήματα των σπορ, με εξαίρεση τις ιπποδρομίες και τις κυνοδρομίες, είναι νόμιμα μόνο στη Νεβάδα, ενώ σε όλες τις άλλες πολιτείες απαγορεύονται βάσει του νόμου που ψήφισε το κογκρέσο το 1992 (Professional and Amateur Sports Protection Act). Άλλο αξιοπερίεργο της αμερικανικής νομοθεσίας είναι ο νόμος Indian Gaming Regulatory Act του 1988, που επιτρέπει στις φυλές των Ινδιάνων να προσφέρουν υπηρεσίες τζόγου της κατηγορίας ΙΙ (στοιχήματα σπορ, μπίνγκο και λαχεία), άσχετα με τη νομοθεσία της κάθε πολιτείας -κάτι που ορισμένες πολιτείες δεν δέχονται, γι’ αυτό και επίκεινται δικαστικές διαμάχες σχετικά με το θέμα.

Τα τρομοκρατικά χτυπήματα της 11ης Σεπτεμβρίου στις ΗΠΑ είχαν δύο συνέπειες: αφενός η κίνηση προς το Λας Βέγκας και τις άλλες πόλεις του τζόγου έχει μειωθεί δραματικά και όλοι οι παράγοντες του κλάδου πιέζουν τώρα να επισπευτεί η νομιμοποίηση του τζόγου στο Διαδίκτυο, για να αναπληρωθεί έτσι η μείωση των εσόδων τόσο για τις εταιρείες όσο και για τις πολιτείες στις οποίες εδρεύουν. Αφετέρου, στον οικονομικό “τρομονόμο” που ψηφίστηκε τον περασμένο Οκτώβριο με σκοπό να αποτραπεί το ξέπλυμα χρήματος από τις τρομοκρατικές οργανώσεις, λίγο έλειψε να περάσουν δρακόντειες διατάξεις κατά των δικτυακών καζίνων, κάτι που αποφεύχθηκε την τελευταία στιγμή έπειτα από σκληρές διαβουλεύσεις.

Ο δικτυακός τζόγος στον υπόλοιπο κόσμο. Στον υπόλοιπο κόσμο οι εξελίξεις είναι ραγδαίες. Σε 50 με 60 τουλάχιστον χώρες -μεταξύ των οποίων εξέχουσα θέση έχουν οι 35 φορολογικοί παράδεισοι της λίστας του ΟΟΣΑ- ο τζόγος στο Internet είναι νόμιμος, ενώ σε πολύ περισσότερες δεν υπάρχει νομοθεσία που να τον απαγορεύει ρητά. Αλλά και σε όσες χώρες θεωρείται μη νόμιμος, η παρατηρούμενη τάση είναι η επανεξέταση του θέματος, για τους ίδιους λόγους που ισχύουν και στις ΗΠΑ.

Η Μέκκα του δικτυακού τζόγου και έδρα για τις εταιρείες αυτές είναι η Κόστα Ρίκα. Τα αρχικά κρατικά τέλη εδώ κοστίζουν λιγότερο από 10.000 δολάρια. Στο Belize το κόστος είναι 30.000 δολάρια. Στην Αντίγκουα η άδεια για καζίνο στοιχίζει 100.000 δολάρια, ενώ για τα στοιχήματα 75.000 δολάρια. Υπάρχουν βέβαια και χώρες όπου το ποσό φτάνει μέχρι τα 250.000 δολάρια, συν κάποια όχι ευκαταφρόνητα ετήσια τέλη.

Βέβαια, για την επιλογή της έδρας πρέπει να ληφθούν υπόψη και άλλοι παράγοντες. Έτσι, π.χ., λέγεται ότι το Σαν Χοσέ, η πρωτεύουσα της Κόστα Ρίκα, διαθέτει αξιόπιστες τηλεπικοινωνιακές και άλλες υποδομές, καθώς και εργατοϋπαλληλικό προσωπικό που κατέχει ξένες γλώσσες, που είναι απαραίτητες για να μπορούν τα καζίνα να προσελκύουν παίκτες από όλο τον κόσμο. Ήδη, περισσότεροι από 3.000 άνθρωποι στην Κόστα Ρίκα απασχολούνται στις εταιρείες αυτές, με ωρομίσθιο τέσσερα με πέντε δολάρια.

Αλλά και η Γηραιά Ήπειρος μπαίνει δυνατά στο παιχνίδι. Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat που περιέχονται στην έρευνά της με τίτλο European Gambling, ο μεγαλύτερος τζίρος στον τζόγο γίνεται στην Ιταλία, με δεύτερη την Ισπανία, τρίτη τη Γερμανία και τέταρτη τη Βρετανία. Στον κατά κεφαλήν τζόγο προηγείται η Ισπανία, με δεύτερη τη Νορβηγία και τρίτη τη Σουηδία, ενώ η Ελλάδα έρχεται δέκατη.

Μετά το Γιβραλτάρ και τη Μάλτα, όπως μετέδωσε το πρακτορείο Ρόιτερς, τα δύο βρετανικά “υπεράκτια” νησιά Alderney και Isle of Man αποφάσισαν πρόσφατα να επιτρέψουν τη λειτουργία εταιρειών e-gambling. Στο Alderney, όπου θα δοθούν άμεσα έξι άδειες, οι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει να καταβάλουν ετήσια τέλη 108.600 δολάρια για τα τρία πρώτα έτη, με δικαίωμα ανανέωσης για τα επόμενα χρόνια, ενώ τα κέρδη τους θα φορολογούνται με συντελεστή 20%. Στο Isle of Man το αντίστοιχο ετήσιο ποσό θα είναι 116.000 δολάρια, αλλά η φορολόγησή τους θα είναι 2,5% επί των μεικτών κερδών.

Στη Βρετανία

Στη Βρετανία, σύμφωνα με τον Economist (7 Απριλίου 2001), η βιομηχανία του τζόγου κάνει τζίρο 42 δισ. λιρών το χρόνο. Όμως η Merrill Lynch δίνει ακόμη μεγαλύτερα νούμερα και προβλέπει ότι ο τζίρος θα φτάσει τα 100 δισ. λίρες το 2015. Το 94% του πληθυσμού της Βρετανίας αγοράζει κρατικά λαχεία. Η NetValue υπολογίζει ότι τρία εκατ. Βρετανοί επισκέπτονται κάθε μήνα δικτυακούς τόπους παιχνιδιών.

Σύμφωνα με το βρετανικό νόμο του 1968 (Gaming Act), τα καζίνα απαγορεύεται να διαφημίζονται, να παρέχουν πίστωση, να προσφέρουν ποτά στα τραπέζια και να έχουν ζωντανό πρόγραμμα διασκέδασης. Επίσης, υποχρεούνται να επιβάλουν 24ωρη περίοδο “παγώματος” από τη στιγμή που γίνεται κανείς μέλος μέχρι τη στιγμή που θα μπορεί να παίξει, ενώ δεν επιτρέπεται να έχουν περισσότερους από δέκα κουλοχέρηδες! Ο νόμος αυτός είχε, ούτως ή άλλως, καταργηθεί στην πράξη. Μια επιτροπή του Home Office υπό τον sir Alan Budd επεξεργάστηκε το νέο νόμο. Οι συνθήκες αλλά και το κοινό αίσθημα έχουν βέβαια αλλάξει τελείως. Μια έρευνα της KPMG έδειξε ότι το 89% των ενήλικων Βρετανών πήρε μέρος σε κάποιο τυχερό παιχνίδι μέσα στο χρόνο που πέρασε, και ότι από τους 22 τρόπους τζόγου για τους οποίους ρωτήθηκαν, οι 20 είναι κοινωνικά αποδεκτοί.

Σύμφωνα με μελέτη του οίκου Forrester Research, που δημοσιεύθηκε τον περασμένο Μάιο, στη Βρετανία κυριαρχούν ακόμα τα στοιχήματα των σπορ. Μερικοί από τους πιο δημοφιλείς τόπους ανήκουν στις ποδοσφαιρικές ομάδες. Όμως η αγορά αυτή θεωρείται πλέον κορεσμένη, ο ανταγωνισμός είναι εξαιρετικά έντονος και προβλέπεται ότι θα κυριαρχήσουν λίγοι ισχυροί παίκτες. Μεταξύ αυτών πιθανολογείται ότι θα είναι η αμιγώς ιντερνετική Sports.com, αλλά και οι Sky και BBC, αφού η ψηφιακή αμφίδρομη τηλεόραση (καλωδιακή και δορυφορική) μπαίνει δυνατά στο παιχνίδι.

Ο κ. Damian Aspinall ίδρυσε πρόσφατα την Aspinalls Online PLC, με σκοπό να δημιουργήσει αλυσίδα καζίνων στον κυβερνοχώρο. Στο flutter.com μπορείτε να κάνετε τα πιο απίθανα στοιχήματα. Ποιο θα είναι το επόμενο νούμερο ένα σινγκλ στα τσαρτ, ποιος θα κερδίσει το Όσκαρ για το καλύτερο σενάριο, ποιος θα είναι ο πρωτοσέλιδος τίτλος στους Times την επόμενη μέρα κ.ά. Ιδιαίτερα δημοφιλή στη Βρετανία είναι τα bananalotto.co.uk και virgin.net. Πολλοί από τους δικτυακούς τόπους των στοιχημάτων προσθέτουν και άλλα τυχερά παιχνίδια για να αυξήσουν τα έσοδά τους. Το συνολικό ποσό που παίζεται ετησίως είναι 991 εκατομμύρια δολάρια, από τα οποία οι εταιρείες κρατούν τα 99 εκατομμύρια δολάρια.

Όμως, για να επιβιώσουν αυτοί οι δικτυακοί τόποι θα πρέπει κατά τη Forrester να αποκτήσουν αποκλειστικά δικαιώματα περιεχομένου, να οικοδομήσουν ισχυρές “κοινότητες” χρηστών, να αυξήσουν τη χρήση πολυμέσων και να προσελκύσουν για διαφημιστικούς σκοπούς γνωστές προσωπικότητες (celebrity sponsorships). Ωστόσο, και πάλι τα έσοδά τους από τον τζόγο -εκτιμά η FR- δεν πρόκειται στο μέλλον να ξεπερνούν το 15% των συνολικών τους εσόδων.

Στο μεταξύ, η βρετανική κυβέρνηση, για να αποτρέψει τη μετακίνηση των μπούκμεϊκερ στους φορολογικούς παράδεισους και τη διαρροή των παικτών σε ξένα καζίνα, αποφάσισε πρόσφατα να καταργήσει το φόρο 9% επί των κερδών των παικτών, ενώ υποσχέθηκε ότι θα φορολογεί μόνο τα μεικτά έσοδα των εταιρειών με 15%.

Στη Σουηδία

Στη Σουηδία, τέσσερις νεαροί με σπουδές σε μπίζνες, οι Gustaf Hagman, Robin Ramm, Anders Nylander, και Albert Leffler, καινοτόμησαν δημιουργώντας το VSMarket.com, ένα δικτυακό τόπο όπου οι επισκέπτες μπορούν να στοιχηματίσουν σε “μετοχοδρομίες”. Ο παίκτης επιλέγει μεταξύ 12 μετοχών εκείνη που προβλέπει ότι θα αυξηθεί κατά το μεγαλύτερο ποσοστό στη διάρκεια της ημέρας. Αν προβλέψει σωστά, κερδίζει οκτώ δολάρια για κάθε ένα δολάριο που έχει ποντάρει. Ο σχετικός δικτυακός τόπος άρχισε να λειτουργεί στα τέλη του περασμένου Φεβρουαρίου. Πριν συμπληρωθεί ένας μήνας από την έναρξή του, 1.000 διαφορετικοί (unique) επισκέπτες ημερησίως έβαζαν 1.500 στοιχήματα -ο αριθμός αυτός διπλασιάζεται έκτοτε κάθε μήνα.

Στην Αυστραλία

Στην Αυστραλία, μια χώρα που χρησιμοποιήθηκε από το 1788 ως τόπος αποστολής καταδίκων και έχει, υποτίθεται, παράδοση στον τζόγο, συνέταξε πριν από δύο χρόνια κυβερνητική έκθεση 1.000 σελίδων για το θέμα αυτό, όπου διαπιστωνόταν ότι οι Αυστραλοί χάνουν 11 δισ. δολάρια Αυστραλίας το χρόνο στα καζίνα του Internet, από τα οποία το 1/3 το χάνουν οι “προβληματικοί” (εξαρτημένοι) παίκτες, που υπολογίζονται σε 300.000. Οι Burden, Buckeridge & Young προβλέπουν ότι το ποσό που παίζεται ετησίως θα ξεπεράσει τα 23 δισ. δολάρια μέχρι το 2025, αλλά το πιθανότερο είναι ότι υποεκτιμούν κατά πολύ τα νούμερα.

Ο νόμος της Αυστραλίας, ενώ απαγορεύει σε αυστραλιανές εταιρείες δικτυακών καζίνων να απευθύνονται στους Αυστραλούς, δεν απαγορεύει σε αυστραλιανές εταιρείες να προσελκύουν ξένους παίκτες, ούτε στους Αυστραλούς να παίζουν σε ξένα καζίνα. Πρόσφατα, μια πρόταση νόμου που θα απαγόρευε για ένα χρόνο την έκδοση νέων αδειών καζίνων στο Internet, είχε ισοψηφία (33 υπέρ, 33 κατά) και δεν πέρασε στη γερουσία. Το γεγονός χαιρέτισε με ανακοίνωσή της η Industry Association (IIA) διά του executive director της Peter Coroneos. (Όποια πέτρα κι αν σηκώσεις)

Στην Ασία

Στην Ασία, οι εξελίξεις στο χώρο του τζόγου είναι επίσης ραγδαίες, γιατί κανείς δεν θέλει να μείνει έξω από ένα παιχνίδι που όσο πάει και “χοντραίνει”. Στην Ινδία και στη Νότια Κορέα άνοιξαν τις πύλες τους τα πρώτα καζίνα. Στο Μακάο και στις Φιλιππίνες οι Αρχές ετοιμάζονται να καταργήσουν το κρατικό μονοπώλιο του τζόγου. Τα συνοριακά καζίνα ανθούν στη Βιρμανία, στο Νεπάλ και στην Καμπότζη. Αλλά και η Ιαπωνία, η Ταϊλάνδη και η Ταϊβάν μελετούν τη νομιμοποίηση του τζόγου.

Στο Χονγκ Κονγκ

Στο Χονγκ Κονγκ υποτίθεται ότι ο τζόγος είναι παράνομος. Όμως στον ορισμό του τζόγου δεν περιλαμβάνονται τα 11 δισ. το χρόνο που -σύμφωνα με το Euromoney, Απρίλιος 2001- παίζονται στις ιπποδρομίες. Μέχρι πρότινος, το Jockey Club είχε το μονοπώλιο. Τώρα, σύμφωνα με το Far Eastern Economic Review στις 29/3/2001, υπάρχουν περισσότεροι από 700 στοιχηματζήδες στο Internet που δεν πληρώνουν φόρους, έχουν ελάχιστα γενικά έξοδα, προσφέρουν περισσότερες επιλογές (ποδόσφαιρο, μπάσκετ, τένις, Formula 1 κ.λπ.), επιστρέφουν στους παίκτες μεγαλύτερο ποσοστό των στοιχημάτων (το 95%) και έχουν προσελκύσει παίκτες κάτω των 34 ετών σε πολύ μεγαλύτερο ποσοστό.

Αλλά και γι’ αυτούς που δεν ικανοποιούνται μόνο με τα αλογάκια, υπάρχει το Μακάο σε απόσταση μιας ώρας, καθώς και άλλες περιοχές της Κίνας και του Βιετνάμ, όπου πηγαίνουν με κρουαζιέρες δύο ή τριών ημερών. Τώρα βέβαια με τα δικτυακά καζίνα, τα πράγματα για τους ”κομπιουτερόβιους” κατοίκους του Χονγκ Κονγκ είναι πιο εύκολα. Σύμφωνα με έρευνα της NetValue, το 41% των χρηστών του Internet στο Χονγκ Κονγκ επισκέφθηκε τουλάχιστον ένα δικτυακό τόπο τζόγου τον περασμένο Δεκέμβριο, αριθμός που ήταν διπλάσιος σε σχέση με έξι μήνες πριν. Ένας νόμος “μαγειρεύεται” εδώ και μήνες κάτω από τις πιέσεις των διαφόρων ομάδων συμφερόντων. Στο μεταξύ, πολλοί από τους δικτυακούς τόπους του τζόγου προσφέρονται και στην κινεζική γλώσσα, μεταξύ των οποίων και οι άγγλοι μπούκμεϊκερ Ladbrokes, William Hill, Victor Chandler, αφού η κινεζική αγορά έχει, ως γνωστόν, τεράστιο ενδιαφέρον.

Στις Φιλιππίνες

Στις Φιλιππίνες, το δικτυακό καζίνο της εταιρείας SAGE (Sports and Games Entertainment) θα διαθέτει λογισμικό παιχνιδιού στην ιαπωνική, κινεζική (mandarin και καντονέζικη), κορεατική, ταϊλανδέζικη, αγγλική, ισπανική και γαλλική γλώσσα. Ο παίκτης θα επιλέγει τη γλώσσα που προτιμά και θα “κατεβάζει” το αντίστοιχο πρόγραμμα στον υπολογιστή του, προκειμένου να μπορεί να παίξει. Το καζίνο έχει πάρει άδεια από το αρμόδιο κρατικό ελεγκτικό και εποπτικό όργανο.

Η στάση των “μεγάλων” για τα online casino

Ποια είναι η στάση που τηρούσαν μέχρι πρόσφατα απέναντι στις εξελίξεις οι μεγάλες εταιρείες των καζίνων και πώς σιγά σιγά διαφοροποιείται αυτή σήμερα;

Αρχικά οι “μεγάλοι” αντιμετώπισαν τα καζίνα του Internet με σκεπτικισμό. Στην Αμερική, μάλιστα, συμμετείχαν μέσω της -ελεγχόμενης από αυτούς- American Gaming Association σε μια περίεργη και ετερόκλητη συμμαχία, που αντιτάχθηκε σθεναρά στη νομιμοποίηση του δικτυακού τζόγου. Η συμμαχία αυτή περιλάμβανε χριστιανικές οργανώσεις, όπως το Εθνικό Συμβούλιο Εκκλησιών, αθλητικές οργανώσεις, π.χ., η National Collegiate Athletic Association, η National Football League, και άλλους. Τώρα όμως τα πράγματα αλλάζουν.

Αρκετές από τις μεγάλες εταιρείες του Λας Βέγκας, που στην αρχή προσπάθησαν να καταπολεμήσουν τους “πειρατές των καζίνων”, όπως τους έλεγαν, όταν είδαν ότι κινδύνευαν να χάσουν μεγάλο ποσοστό ενός ραγδαία αναπτυσσόμενου χώρου και ότι πρόκειται για μια κατάσταση που δεν δείχνει αναστρέψιμη, ανέκρουσαν πρύμναν κατά το “If you can’t beat them, join them”. Συνεχίζουν βέβαια να πιστεύουν ότι οι πιο γεροί παίκτες θα εξακολουθήσουν να προτιμούν τον κόσμο, τα φώτα, τη χλιδή, τα δωρεάν κοκτέιλ και τα σόου των παραδοσιακών καζίνων από το μοναχικό παιχνίδι μπροστά στην οθόνη ενός υπολογιστή. Δεν παραγνωρίζουν όμως τα πλεονεκτήματα που διαθέτει και το δικτυακό παιχνίδι για πολλές άλλες κατηγορίες παικτών. Έτσι, ορισμένοι από τους “μεγάλους” του κλάδου προετοιμάζονται τώρα πυρετωδώς για το Internet.

Η Harrah’s Entertainment, με 21 καζίνα στις ΗΠΑ και μια βάση δεδομένων 23 εκατομμυρίων παικτών, δημιούργησε ένα δικτυακό τόπο από τον οποίο, μεταξύ άλλων, προωθεί το πρόγραμμα “Total Rewards”. Είναι αντίστοιχο εκείνου των αεροπορικών εταιρειών και παρέχει διάφορα προνόμια και ειδικές προσφορές στους τακτικούς παίκτες των καζίνων της Harrah. Επιπλέον, οι επισκέπτες μπορούν να κάνουν κρατήσεις στα ξενοδοχεία της εταιρείας και να παίξουν χωρίς χρήματα -προς το παρόν- blackjack, Caribbean poker, baccarat, pai gow poker, craps, roulette, sic bo (ένα παιχνίδι ζαριών), slots και video poker. (Τα μεταφέρουμε στα αγγλικά, γιατί η μετάφραση μερικών από τα παιχνίδια αυτά θα ήταν ίσως αδόκιμη ή και άκομψη.)

Η MGM Mirage, που διαθέτει στο Λας Βέγκας το MGM Grand με 3.500 κουλοχέρηδες, το Venetian mega-resort, καζίνο στην Αυστραλία, στη Νότια Αφρική και όχι μόνο, και η Park Place Entertainment (ιδιοκτήτρια των καζίνων Caesar’s Palace και Bally’s) δημιούργησαν επίσης αντίστοιχους δικτυακούς τόπους, όπου οι παίκτες μπορούν να παίξουν χωρίς χρήματα και να κερδίσουν πόντους που εξαργυρώνονται με διάφορα βραβεία.

Αυτές οι τρεις, σύμφωνα με το εξειδικευμένο Hoovers.com, είναι οι πρώτες σε τζίρο αμερικανικές εταιρείες του κλάδου. Πρώτη είναι η Park Place, δεύτερη η MGM και τρίτη η Harrah’s. Ακολουθούν οι Mandalay, Trump, Mashantucket, Boyd, Station, Isle of Capri και Stanley, με αυτήν τη σειρά, στις θέσεις 4 έως 10.

Οι επιχειρήσεις Playboy, που διευθύνονται τα τελευταία χρόνια από την κόρη του Χιου Χέφνερ, την Κρίστι Χέφνερ, έχουν ήδη παρουσιάσει το PlayboySportsBook.com, έναν τόπο για στοιχήματα αγώνων φούτμπολ, μπάσκετ, μπέιζμπολ, τένις, γκολφ και πυγμαχίας. Εδρεύει στο Γιβραλτάρ και δηλώνει ότι απευθύνεται σε μη Αμερικανούς. Ένας δεύτερος τόπος τους είναι το PlayboyRacingUSA.com για ιπποδρομιακό στοίχημα. Πρόσφατα ανακοίνωσαν ότι θα προσθέσουν στις επιχειρηματικές τους δραστηριότητες και καζίνο on-line. Τους διάφορους τόπους του Playboy επισκέπτονται κάθε μήνα 4,4 εκατομμύρια κάτοικοι των ΗΠΑ και άλλα έξι εκατομμύρια ξένων, εξακολουθούν όμως να είναι ζημιογόνοι. Και ξέρετε ποιος είναι ο διευθύνων σύμβουλος της Playboy.com, Inc. και άρα υπεύθυνος για όλες τις δραστηριότητες του ομίλου στον τομέα του gaming; Ο κ. Apostolos D. Kallis. (Είναι αυτό που λένε “όποια πέτρα κι αν σηκώσεις”…)

Παιχνίδια τυχερά ή δεξιοτήτων χωρίς χρήματα (play-for-fun ή pay-to-play, όπως λέγονται) μπορείτε να παίξετε σε πάρα πολλούς τόπους. Εκτός από εκείνους των εταιρειών καζίνων του Λας Βέγκας που προαναφέρθηκαν, και της Bellagio (που ανήκει και αυτή στον Όμιλο της MGM), υπάρχουν τα game site των Yahoo!, MSN, iwin.com (ανήκει ήδη στον κολοσσό Vivendi) και πολλά άλλα που είναι δυνατόν να βρείτε με τις μηχανές αναζήτησης. Φυσικά, όλα αυτά τα χωρίς χρήματα παιχνίδια μπορούν να μετατραπούν κάποια στιγμή σε τυχερά (με χρήματα) με μια απλή αναβάθμιση του λογισμικού, και τότε το αρχείο παικτών που θα έχει στο μεταξύ δημιουργηθεί θα αποδειχθεί ασφαλώς πολύ χρήσιμο.

Σε ό,τι αφορά το χώρο των ιπποδρομιών, η Youbet.com δέχεται στοιχήματα σε 39 πολιτείες των ΗΠΑ. Άλλοι δικτυακοί τόποι στοιχημάτων είναι τα eBetUSA.com, Winticket.com, Usofftrack.com κ.ά. Το eBetUSA.com είναι ιδιοκτησία της Penn National, που εκμεταλλεύεται διάφορα ιπποδρόμια στις ΗΠΑ.

Διαφημίσεις από παράνομα (κατά την αμερικανική ομοσπονδιακή κυβέρνηση) δικτυακά καζίνα δέχονται οι περισσότεροι δικτυακοί τόποι και πύλες των ΗΠΑ, με πιο περιφανή εξαίρεση εκείνη της AOL.

Δικτυακός τζόγος στην Ελλάδα

H ελληνική πραγματικότητα

H Ελλάδα έχει, όπως γνωρίζουμε, μια παράδοση και ένα “όνομα” στον κόσμο του τζόγου. Θα έχετε ακούσει ίσως για τον διάσημο Nick the Greek, που άφησε εποχή στο Λας Βέγκας, ή για το “Ελληνικό Συνδικάτο” του Μόντε Κάρλο και, πιο πρόσφατα, για τον Τζον Τάραμας, τον οποίο -σύμφωνα τουλάχιστον με τους ισχυρισμούς του- έχουν στη μαύρη λίστα τους αρκετά καζίνα, επειδή… κερδίζει ή γιατί είναι αριθμομνήμων.

Αρκετοί Έλληνες έχουν “διαπρέψει” και επιχειρηματικά στον κλάδο των καζίνων στις ΗΠΑ. Τον περασμένο Φεβρουάριο εκτέλεσαν στο Μαϊάμι με μαφιόζικο τρόπο τον 51χρονο Καβαλιώτη Gus Boulis, που είχε δημιουργήσει αλυσίδα 150 εστιατορίων και εταιρεία με πλωτά καζίνα σε 12 πολιτείες των ΗΠΑ. Ο Έλληνας μετανάστης Jerry Lodge και ο γαμπρός του, Jerry Stamis, αμφότεροι από την Κεφαλονιά, δημιούργησαν το Jerry’s Nugget Casino στο Λας Βέγκας. Σήμερα λειτουργεί στην ίδια πόλη και το Greek Isles Casino, με καθαρά ελληνικό ντεκόρ και την περίφημη ελληνική ταβέρνα Yiannis.

Οι τεχνολογίες του e-gambling

Το κύριο πρόβλημα που καλείται να λύσει η τεχνολογία, προκειμένου να συμβάλει και στη συμμόρφωση των δικτυακών καζίνων προς τους κανόνες που θέτουν αρκετές χώρες για τη νομιμοποίησή τους, σχετίζεται με την αποτροπή της συμμετοχής στο παιχνίδι ανηλίκων ή πολιτών από χώρες που το απαγορεύουν.

Πολλές εταιρίες εργάζονται πυρετωδώς για την τελειοποίηση των τεχνολογιών πιστοποίησης της ταυτότητας, της ηλικίας και του τόπου κατοικίας των παικτών. Τέτοιες τεχνολογίες είναι το GPS (Global Positioning System), η ανίχνευση και η διακρίβωση δακτυλικών αποτυπωμάτων και ίριδας οφθαλμού, τα βιομετρικά ποντίκια με ενσωματωμένη κάμερα, η αναγνώριση φωνής, το IP mapping κ.ά.

Η βιομετρική, σύμφωνα με μελέτη του International Biometric Group, αναμένεται να έχει ετήσιο τζίρο της τάξης των 700 εκατ. δολαρίων μέχρι το 2003. Βέβαια, οι προβλέψεις αυτές έχουν αναπροσαρμοστεί προς τα πάνω μετά το τρομοκρατικό χτύπημα στις ΗΠΑ, λόγω των πολλαπλών εφαρμογών που έχει η βιομετρική σε θέματα ασφάλειας γενικώς.Αλλωστε, οι τεχνολογίες αυτές θα έχουν εφαρμογή και σε άλλους τομείς, όπως στις τραπεζικές εργασίες on-line και στα ΑΤΜ, στο ηλεκτρονικό εμπόριο B2C για παραγγελίες on-line συνταγογραφούμενων φαρμάκων, στα intranet και extranet και αλλού.

Φυσικά, εκτός των ανωτέρω τεχνολογιών, στα καζίνα χρησιμοποιούνται και το λογισμικό των παιχνιδιών, τα πιο εξελιγμένα συστήματα ασφάλειας και όλες οι άλλες μορφές λογισμικού που χρειάζεται κάθε σοβαρή επιχείρηση, όπως οι βάσεις δεδομένων, τα CRM, ERP κ.λπ.

Το πρόβλημα της ασφάλειας είναι επίσης πολύ σημαντικό. Είναι γνωστή η δυνατότητα των χάκερ να υποκλέψουν τους αριθμούς πιστωτικών καρτών. Ειδικότερα στα καζίνο on-line, οι χάκερ μπορούν επιπλέον να αλλάξουν και τις πιθανότητες υπέρ αυτών, επεμβαίνοντας στο λογισμικό των παιχνιδιών. Το ίδιο μπορεί επίσης να κάνει -θεωρητικά- και η ιδιοκτησία ενός καζίνο σε βάρος των παικτών -γι’ αυτό πρέπει να υπάρχει μια ανεξάρτητη ελεγκτική και εποπτική αρχή που θα διασφαλίζει τους παίκτες ως προς αυτό το θέμα.

Πρέπει επίσης να χρησιμοποιούνται αδιαπέραστα firewall, encryption και λοιπά συστήματα ασφάλειας, που θα καθησυχάσουν τους παίκτες. Στο νομικού περιεχομένου περιοδικό “Law & Order” του Ιουνίου 2001, αναφέρεται ότι μια υπηρεσία της ΙΒΜ που δοκίμασε να “σπάσει” τα συστήματα ασφάλειας καταστημάτων ηλεκτρονικού εμπορίου είχε επιτυχία στο 90% των περιπτώσεων.

Ανάλογο συμβόλαιο υπέγραψε πρόσφατα η εταιρεία και στη Χιλή.Βέβαια, μερικές από τις προαναφερθείσες τεχνολογίες, όπως το GPS, είναι προς το παρόν εξαιρετικά δαπανηρές για να είναι πρακτικά χρησιμοποιήσιμες, ενώ άλλες δεν έχουν τελειοποιηθεί ακόμα. Μερικές εξ αυτών φτάνουν να προϋποθέτουν ότι κάθε παίκτης θα πρέπει να εγγραφεί αυτοπροσώπως στο καζίνο πριν μπορέσει να παίξει.

Σε πολλούς ανθρώπους άλλωστε οι τεχνολογίες αυτές δημιουργούν ανησυχίες ότι θα χρησιμοποιηθούν και από τον Μεγάλο Αδελφό… Οι περισσότεροι αναλυτές πιστεύουν ότι τα κυριότερα τεχνολογικά και νομικά προβλήματα θα έχουν λυθεί σε δύο το πολύ χρόνια. Στο μεταξύ, οι εταιρείες λογισμικού τυχερών παιχνιδιών και όσες αναπτύσσουν τις παραπάνω τεχνολογίες, αλλά και οι σύμβουλοι τεχνολογίας και e-business που ειδικεύονται σε αυτό το αντικείμενο, κάνουν χρυσές δουλειές.Μία από τις εταιρείες αυτές είναι η MXM Media Services, που εδρεύει στο Λας Βέγκας.

Μια άλλη είναι η WagerWorks, με έδρα το Σαν Φρανσίσκο, θυγατρική εταιρείας παραγωγής κουλοχέρηδων και δημιουργός των Bellagio Games. Η WagerWorks συνεργάζεται με την αλυσίδα των καζίνων MGM Mirage και δηλώνει ότι στοχεύει να γίνει η Microsoft των παιχνιδιών των καζίνων on-line. Η RealTime Gaming εδρεύει στην Ατλάντα και έχει δημιουργήσει λογισμικό για τουλάχιστον 30 καζίνα “υπεράκτιων” χωρών. Η Virtgame.com, εταιρεία που είναι εισηγμένη στο χρηματιστήριο και εδρεύει στο Σαν Ντιέγκο της Καλιφόρνιας, ισχυρίζεται ότι διαθέτει τεχνολογία με την οποία μπορεί να διαπιστώνεται αν ο παίκτης βρίσκεται στην ίδια περιοχή νομικής δικαιοδοσίας με τον παροχέα δικτυακών υπηρεσιών (ISP) μέσω του οποίου συνδέεται.

Πρόκειται για το eBorder, caller origination identifier system και το active user verification system (AUVS) σε συνδυασμό με βιομετρικό λογισμικό.Η γνωστή εταιρεία Sapient είναι εκείνη η οποία σύνδεσε στη Harrah΄s το πρόγραμμα “Total Rewards” με το CRM της. Η σουηδική BossMedia AB υπέγραψε συμφωνία με τη Sun International, η οποία έχει 30 καζίνα σε διάφορες χώρες, μεταξύ των οποίων και το περίφημο “Ατλαντίς” στις Μπαχάμες. Η ΒΜ παίρνει ποσοστό 25-30% από τα καθαρά κέρδη των ιντερνετικών καζίνων με τα οποία συνεργάζεται, και φυσικά οι δουλειές της πηγαίνουν θαυμάσια.

Με τις τεχνολογίες αυτές ασχολείται και η SoftNet Gaming, η οποία είχε μέχρι πρόσφατα 35 υπαλλήλους στα γραφεία της στο Μαϊάμι. Ο πρόεδρος όμως της SoftNet και της μητρικής της Atlantic West Gaming Entertainment Ltd, που εδρεύει στην Αντίγκουα, Mark Anton, πρόκειται να μεταφέρει όλες τις δραστηριότητες της εταιρείας στην Αντίγκουα, για να αποφύγει τυχόν δίωξη σε βάρος του. Ο εισαγγελέας της Πολιτείας αυτής έχει ήδη επιδώσει εξώδικα σε εταιρίες ΜΜΕ, που δημοσίευσαν ή μετέδωσαν διαφημίσεις για “υπεράκτια” καζίνο, τα οποία θεωρούνται παράνομα.Η Grand Virtual στη Μασαχουσέτη είναι η μητρική εταιρεία της Universal Amusement Inc., ιδιοκτήτριας του Casinolux.com που εδρεύει στις Ολλανδικές Αντίλλες. Το δικτυακό αυτό καζίνο έχει καταφέρει σε μεγάλο βαθμό, με απλούς τρόπους low-tech, μέχρι στιγμής, να μην επιτρέπει σε κατοίκους των ΗΠΑ και του Καναδά να ποντάρουν, ελέγχοντας τρία πράγματα: τη διεύθυνση της τράπεζας που εξέδωσε την πιστωτική κάρτα του παίκτη, τη διεύθυνση στην οποία ο παίκτης ζητεί να σταλούν τα κέρδη του, καθώς και τη δικτυακή διεύθυνση από την οποία κάνει τη σύνδεσή του.

Βέβαια, οι απλές αυτές λύσεις δεν στερούνται μειονεκτημάτων και φυσικά έχουν “παράθυρα” καταστρατήγησης.Ο δικτυακός τζόγος θεωρείται παράνομος και στον Καναδά. Παρ’ όλα αυτά, πολλές εταιρείες τεχνολογίας και λογισμικού παιχνιδιών δραστηριοποιούνται στη χώρα αυτή. Μια από τις πιο γνωστές είναι η Cryptologic, Inc., με έδρα το Τορόντο, που δημιουργεί και προμηθεύει λογισμικό για καζίνα on-line και για ασφαλείς πληρωμές.

Παρά τις δύσκολες συνθήκες των χρηματιστηρίων στις ΗΠΑ τον τελευταίο ενάμιση χρόνο, οι μετοχές της ανέβηκαν κατά 17% μόλις ψηφίστηκε στη Νεβάδα ο νόμος που ανοίγει τον δρόμο για τη νομιμοποίηση των διαδικτυακών καζίνο. Το πρώτο τρίμηνο του 2001, σε τζίρο 10,9 εκατ. δολαρίων είχε κέρδη 5,2 εκατ. δολάρια! Η Cryptologic έχει υπογράψει συνεργασίες με 20 εταιρείες, μεταξύ των οποίων και η θεωρούμενη ως αρχαιότερη στο Διαδίκτυο, Casinos Inc., ο γίγαντας μπουκμέικερ της Βρετανίας, William Hill Ltd, και η υπερδύναμη των αυστραλιανών καζίνο, Jupiters Ltd. Αλλες πέντε τουλάχιστον συμφωνίες προέβλεπε να έχει κλείσει μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους. Συζητήσεις για συνεργασία έχει η Cryptologic και με εταιρείες από άλλους κλάδους, πλην εκείνων της βιομηχανίας διασκέδασης και φιλοξενίας, π.χ. εταιρείες τσιγάρων, που εξετάζουν και αυτές το ενδεχόμενο να εισέλθουν στο χώρο του δικτυακού τζόγου.

Επίσης, ενδέχεται να κάνει προτάσεις εξαγοράς σε μικρότερες ανταγωνίστριες εταιρείες στον Καναδά, όπως η Chartwell Technology Inc. με την θυγατρική της GamingTech (που προσφέρει τις υπηρεσίες της στη Harrah’s Entertainment, μεταξύ άλλων) και την Total Entertainment Inc., που εδρεύει στο Μόντρεαλ. Ενδεικτικό των δυνατοτήτων που υπάρχουν και των φιλοδοξιών της εταιρείας είναι και το γεγονός ότι η Cryptologic αναζητεί να εξαγοράσει όχι μόνο εταιρείες που προσφέρουν υπηρεσίες και λογισμικό για στοιχήματα, λαχεία, μπίνγκο, παιχνίδια ένας προς έναν (π.χ., σκάκι) κλπ., αλλά και εταιρείες από τους χώρους του customer relationship management (CRM) και του data mining.

H Dot Com Entertainment Group Ltd (DCEG) με έδρα στο Όουκβιλ του Οντάριο, που ειδικεύεται σε λογισμικό για on-line μπίνγκο, πρόσφατα άρχισε να ασχολείται και με λογισμικό για καζίνο. Στο μπίνγκο -σύμφωνα με το περιοδικό Canadian Business (2/4/2001)- παίζονται 70 δισ. δολάρια ετησίως. Η DCEG έχει παραχωρήσει τα προγράμματά της σε δέκα μέχρι στιγμής εταιρείες, μεταξύ των οποίων στις Cyberbingo.com στην Αντίγκουα, BingoPalace.com στην Κόστα Ρίκα και Company X Corp. στο Μπελίσε, και εισπράττει περίπου τα μισά(!) από τα καθαρά κέρδη των εταιρειών αυτών. Η DCEG υπέγραψε τον περασμένο Ιανουάριο συμφωνία να προσφέρει την τεχνολογία της για δικτυακά καζίνα και μπίνγκο στην κυπριακής ιδιοκτησίας Altadena Investments Ltd, για επιχειρήσεις τζόγου που έχει η τελευταία στην Κόστα Ρίκα.

Μια άλλη καναδική εταιρεία λογισμικού και όχι μόνο, η Starnet Communications International, που έχει ένα το 1/4 περίπου, σύμφωνα με το περιοδικό Wired, της αγοράς των καζίνων on-line, όταν μπήκε στο στόχαστρο της Υπηρεσίας Οργανωμένου Εγκλήματος, πούλησε αρχικά τις πορνογραφικές της επιχειρήσεις, έκλεισε τα κεντρικά της γραφεία στο Βανκούβερ και μεταφέρθηκε στην Αντίγκουα.

Η ELOT, μητρική εταιρεία της eLottery που εδρεύει στο Κονέκτικατ των ΗΠΑ, “ανέβασε” το Εθνικό Λαχείο της Τζαμάικα στο Διαδίκτυο, όπου μόνο κάτοικοι του νησιού άνω των 18 ετών μπορούν να παίξουν. Κάθε παίκτης θα πρέπει να εγγραφεί στο δικτυακό τόπο απαντώντας σε ένα μακρύ κατάλογο ερωτημάτων για τα οικονομικά του, την εργασία του και την κατοικία του. Οι απαντήσεις του ελέγχονται από την Equifax, εταιρεία πιστωτικού ελέγχου. Η Interactive Systems Worldwide Inc., με έδρα στο Νιου Τζέρσι, προσφέρει λογισμικό για αθλητικά στοιχήματα on-line.

Αλλες εταιρείες λογισμικού παιχνιδιών και συναφών υπηρεσιών είναι οι Online Gaming Systems, Microgaming, iGaming… Ήδη έχει δημιουργηθεί συνωστισμός και στο χώρο αυτόν, καθώς πάνω από 70 εταιρείες προσφέρουν τις υπηρεσίες τους. Στο δικτυακό τόπο Hoovers.com μπορείτε να βρείτε αναλυτικά στοιχεία για 35 εξ αυτών. Για τις εταιρείες που προαναφέρθηκαν (Boss Media, Cryptologic, Starnet, και Microgaming), στο www.whatcasino.com θα βρείτε μερικά από τα καζίνα που χρησιμοποιούν το λογισμικό τους.

Μια εναλλακτική τεχνολογική λύση θα ήταν η παράκαμψη του Web, με την δημιουργία από τα καζίνα ενός κλειστού δικτύου με πρόσβαση μέσω Internet, περίπου όπως λειτουργούν τα Virtual Private Network (VPN) κάποιων μεγάλων επιχειρήσεων, ώστε να μπορεί η εταιρεία να γνωρίζει την ταυτότητα και τον τόπο κατοικίας των παικτών του καζίνου. Αυτό ακριβώς ζήτησε την άδεια να κάνει για στοιχήματα στη Νεβάδα η εταιρεία Stations Casino. Ο παίκτης θα προμηθεύεται από την εταιρεία ένα CD, το οποίο θα πρέπει να εισάγει στον υπολογιστή του κάθε φορά που θέλει να κάνει log in στο καζίνο.Μολονότι όλες αυτές οι εταιρείες κάνουν δουλειές στην Ευρώπη, Ασία και Καραϊβική, δεν τους ξεφεύγει το γεγονός ότι το τζάκποτ του κλάδου τους στο άμεσο μέλλον θα είναι οι ΗΠΑ, μόλις νομιμοποιηθεί εκεί ο τζόγος στο Internet.

Μεγάλη ώθηση στο e-gambling (και συγκεκριμένα στο m-gambling) θα δώσουν βέβαια και οι εξελίξεις στις τεχνολογίες της ασύρματης κινητής τηλεφωνίας, όπως WAP, Bluetooth, 3G κ.λπ., αλλά και των PDA. Η ασύρματη αγορά του τζόγου αυξάνεται με ιλιγγιώδεις ρυθμούς. Πρόσφατη μελέτη της Datamonitor προβλέπει ότι ο τζίρος του m-gambling στην Αμερική, Ευρώπη και Ασία-Ειρηνικό θα αυξηθεί από 1 δισ. δολάρια περίπου το 2001, στα 17,5 δισ. δολάρια το 2006. Η Ασία με τις χώρες του Ειρηνικού είναι η μεγαλύτερη αγορά του ασύρματου τζόγου, με 60 εκατομμύρια παίκτες. Τα αντίστοιχα νούμερα είναι 41 εκατ. παίκτες στην Ευρώπη και 22 εκατ. στις ΗΠΑ. Μέχρι το 2006, οι παίκτες στην Ευρώπη θα έχουν ξεπεράσει τα 150 εκατ. και στις ΗΠΑ 124 εκατομμύρια άτομα.

Η Σουηδία είναι πρωτοπόρα στα τυχερά παιχνίδια και στοιχήματα μέσω κινητών τηλεφώνων. Η Εricsson συνεργάζεται με εταιρείες όπως η Netalone και η ATG για το σκοπό αυτό. Στη Γαλλία, η Pronostix προσφέρει επίσης τη δυνατότητα στοιχημάτων μέσω κινητών τηλεφώνων με WAP.

Πολύ θα βοηθήσουν στην ανάπτυξη του κλάδου και οι τεχνολογίες για ταχύτερο Internet, όπως καλωδιακό, δορυφορικό, ADSL κ.λπ. Αλλά και η ψηφιακή TV θα διεκδικήσει ένα σημαντικό μερίδιο της αγοράς, όπως ήδη αναφέραμε, ιδίως στην Ευρώπη. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του IDC, προβλέπεται ότι μέχρι το 2025 πάνω από το 50% των νοικοκυριών στην Δυτική Ευρώπη θα έχουν πρόσβαση στην iTV. Στην Ελλάδα φημολογείται πως κάποιες εταιρείες πληροφορικής και ΜΜΕ ετοιμάζονται για τυχερά παιχνίδια μέσω ψηφιακής iTV, χωρίς όμως να θέλουν να δημοσιοποιήσουν μέχρι στιγμής τα σχέδιά τους.

Ψυχολογικές, κοινωνικές και άλλες επιπτώσεις από τον διαδικτυακό τζόγο

Ένα θέμα που αφορά βέβαια και στα κλασικά καζίνα, αλλά γίνεται πιο σοβαρό τώρα που αυτά μπαίνουν μέσα στο σπίτι μας, είναι η “εξάρτηση” που πιστεύεται ότι δημιουργεί ο τζόγος και πολύ περισσότερο ο τζόγος μέσω Διαδικτύου. Το θέμα “σηκώνει” μεγάλη συζήτηση, αφού και από μόνο του το Internet θεωρείται από πολλούς εξαρτησιογόνο. Μήπως όμως καθετί που αγαπάμε πολύ, και γι’ αυτό του δινόμαστε με πάθος, δεν μας δημιουργεί εξάρτηση;

Οι επιστήμονες, κυρίως ψυχίατροι και ψυχολόγοι, διακρίνουν τους “εξαρτημένους παίκτες” σε δύο βασικές κατηγορίες: τους “προβληματικούς” και τους “παθολογικούς”. Προβληματικός θεωρείται ο παίκτης στον οποίο ο τζόγος δημιουργεί προβλήματα, στην καριέρα του και στις διαπροσωπικές του σχέσεις. Ο όρος “παθολογικός παίκτης”, που εισήχθη στην ψυχιατρική ορολογία το 1980, αναφέρεται σε βαρύτερες καταστάσεις, ανάλογες εκείνων που δημιουργούν οι εξαρτησιογόνες ουσίες: όταν δηλαδή ο παίκτης παρουσιάζει συμπτώματα μειωμένου αυτοελέγχου, στέρησης, απόσυρσης, εγκατάλειψης των κανονικών ασχολιών του κ.λπ. Γνωστοί επιστήμονες, όπως ο S.Sullivan κ.ά., πιστεύουν ότι ο τζόγος μέσω του Διαδικτύου δημιουργεί ευκολότερα εθισμό ή εξάρτηση, λόγω της ταχύτητας δράσης και της δυνατότητας να παίζει κανείς σε κατάσταση απομόνωσης. Από την έρευνα των H.Shaffer, M.Hall και J.Vanderbilt, που δημοσιεύθηκε στο American Journal of Public Health το 1999, προέκυψε ότι πρόβλημα εξάρτησης δημιουργείται σε λιγότερο από το 10% των παικτών.

Σύμφωνα με την προαναφερθείσα έρευνα, στις ΗΠΑ και τον Καναδά, μόνο το 1,6% των ενηλίκων υπήρξαν κάποτε “παθολογικοί” παίκτες και μόνο το 3,85% “προβληματικοί”. Όμως, πολύ υψηλότερα ποσοστά παρατηρούνται στους νέους, όπου τα αντίστοιχα νούμερα είναι 3,88% και 9,45%. Τα ποσοστά γίνονται ακόμη μεγαλύτερα για όσους συχνάζουν στα καζίνα ή αγοράζουν λαχεία, καθώς και για όσους παίζουν στις ιπποδρομίες και γενικά σε στοιχήματα (φτάνουν στο 14,3% στην πρώτη περίπτωση και στο 25% στη δεύτερη). Για να το πούμε διαφορετικά, οι τέσσερις στους δέκα από τη δεύτερη κατηγορία είναι “παθολογικοί” ή “προβληματικοί”. Στους άνδρες τα ποσοστά είναι δύο έως τρεις φορές υψηλότερα από τις γυναίκες, ενώ ομάδες υψηλού κινδύνου αποτελούν και όσοι έχουν ψυχολογικά προβλήματα, ιστορικό παθολογικού τζόγου στην οικογένεια, καθώς και ορισμένες άλλες κατηγορίες ατόμων.

Σε κάποιες ακραίες περιπτώσεις, τα πράγματα μπορούν να φτάσουν ως γνωστόν στην πτώχευση και την αυτοκτονία, ή έστω στην απόπειρα (λέγεται άλλωστε ότι κι ο εφευρέτης της ρουλέτας αυτοκτόνησε…). Έρευνα που δημοσιεύθηκε το 1996 στο Journal of Clinical Psychiatry δίνει ποσοστό απόπειρας αυτοκτονίας 17% για τα μέλη της οργάνωσης απεξάρτησης από τον τζόγο “Gamblers Anonymous” και 24% για όσους αναζήτησαν θεραπεία για “παθολογικό” τζόγο -ποσοστά τα οποία είναι πολύ μεγαλύτερα από αυτά που ισχύουν για το σύνολο του πληθυσμού.

Θα μπορούσε βέβαια κάποιος να αντιτάξει ότι η στατιστική δεν αποδεικνύει συγκεκριμένη σχέση αιτίου και αιτιατού, άρα θα ήταν θεωρητικά δυνατό να υποστηριχτεί ότι ο τζόγος δεν προκαλεί τάσεις αυτοκτονίας, αλλά ότι άτομα που ήδη παρουσιάζουν τέτοιες τάσεις έλκονται από τον τζόγο, βρίσκοντας σε αυτόν μια “διαφυγή” από την πραγματικότητα. Πώς εξηγείται όμως τότε ότι τα ποσοστά αυτοκτονιών είναι αυξημένα σε περιοχές στις οποίες λειτουργούν καζίνο (βλ. σχετική έρευνα των Phillips, Welty και Smith);. Υπάρχουν μήπως σε αυτές και μόνο τις περιοχές κάποιοι άλλοι παράγοντες -πλην των καζίνων- που εξηγούν τα αυξημένα αυτά ποσοστά; Το θέμα σίγουρα ξεφεύγει από τα πλαίσια αυτού του άρθρου.

Σε ό,τι αφορά τις κοινωνικές επιπτώσεις του τζόγου, σύμφωνα με έρευνες του Social Systems Research Institute, στις περιοχές όπου λειτουργούν καζίνα αυξάνονται κατά πολύ και τα ποσοστά εγκληματικότητας. Στο συνέδριο CyberCrime 2001, που πραγματοποιήθηκε στο Κονέκτικατ των ΗΠΑ τον περασμένο Ιανουάριο, ο πρώην επικεφαλής του αμερικανικού υπουργείου Δικαιοσύνης, S.Charney, υπογράμμισε τις ιδιαιτερότητες του Διαδικτύου (ανωνυμία, παγκοσμιότητα κ.λπ.), οι οποίες δυσχεραίνουν τόσο την πρόληψη όσο και την καταστολή του εγκλήματος που γίνεται μέσω αυτού.

Ως προς τις οικονομικές επιπτώσεις, τα καζίνα είναι βέβαια επιχειρήσεις και, ως τέτοιες, υποτίθεται ότι δημιουργούν τζίρους και κέρδη για τους μετόχους τους, φορολογικά έσοδα για το κράτος και ότι προσφέρουν απασχόληση. Εύλογο είναι επίσης ότι στις περιοχές όπου λειτουργούν να αυξάνεται ο τουρισμός. Όμως, από την άλλη πλευρά, παρατηρείται μείωση του τζίρου των εμπορικών καταστημάτων και των εστιατορίων της περιοχής. Σοβαρές είναι τέλος και οι οικονομικές επιπτώσεις στις επιχειρήσεις από το πρόβλημα των υπαλλήλων που παίζουν από το γραφείο τους στα δικτυακά καζίνο, σε ώρα εργασίας.

Σύμφωνα με το άρθρο “Follow the Money” του William Wechsler στο περιοδικό Foreign Affairs (τεύχος Ιουλίου/Αυγούστου 2001), μεγάλο μέρος “βρόμικου χρήματος” ξεπλένεται μέσα από τα δικτυακά καζίνα που λειτουργούν στους “φορολογικούς παράδεισους”. Το ίδιο προκύπτει και από τη σχετική με το θέμα έκθεση της Financial Action Task Force (FATF) του ΟΟΣΑ (www.oecd.org/fatf/). Το ξέπλυμα βρόμικου χρήματος γίνεται πλέον πιo δύσκολα στα “φυσικά” καζίνα, τα οποία από τα μέσα της δεκαετίας του ’80 είναι υποχρεωμένα, σε πολλές χώρες, να αναφέρουν συναλλαγές άνω των 10.000 δολαρίων.

Στην έκθεση της FATF συστήνεται οι ενδιαφερόμενες xώρες να λάβουν τα εξής μέτρα, για να αντιμετωπίσουν το ξέπλυμα του βρόμικου χρήματος:

• Nα απαιτούν από τις εταιρείες παροχής πρόσβασης στο Διαδίκτυο (ISP) να τηρούν λεπτομερή, πλήρη και ακριβή στοιχεία όλων των συνδρομητών τους.
• Nα απαιτούν τη δημιουργία σχετικών αρχείων, στα οποία θα περιέχονται πλήρη στοιχεία των συνδρομητών, όπως αριθμός τηλεφώνου κ.λπ.
• Nα διασφαλιστεί ότι οι σχετικές πληροφορίες θα μπορούν να είναι διαθέσιμες σε διεθνή κλίμακα.

Μήπως όλα αυτά συνιστούν βάναυση παραβίαση προσωπικών δεδομένων;