Philippe Starck: Γάλλος σχεδιαστής που συντάραξε τον κόσμο της μόδας

Ο Philippe Starck (Φιλίπ Σταρκ) είναι αυτός που ανέδειξε την αξία του design σε ολόκληρο τον κόσμο. Ο ίδιος λέει ότι δεν έκανε τίποτε άλλο από το να ψάχνει συνεχώς να εισαγάγει την αγάπη και την ευτυχία στη ζωή μας επινοώντας αντικείμενα που φωτίζουν την καθημερινότητά μας.

Τoν philippe starck τον συναντήσαμε στο Παρίσι για να μας εξηγήσει ορισμένα πράγματα για την κοσμοθεωρία που τον περιστοιχίζει. Ο Γάλλος designer βρισκόταν εκεί με τον ομοεθνή του φωτογράφο Yann-Arthus Bertrand, ο οποίος συνδέεται μαζί του με μία στενή φιλία που κρατάει εδώ αρκετές και δεκαετίες. Tον βρήκαμε στο μπαρ του παρισινού κέντρου συνεδριάσεων. Μιλήσαμε για την Danielle Mitterrand και την Ελλάδα.

Αλλά πέρα από τα λόγια, εκείνο που μας έλεγε ακόμη περισσότερα ήταν το βλέμμα του, το οποίο είχε τη λάμψη που μόνον το βλέμμα ενός τόσο δημιουργικού ανθρώπου μπορούσε να έχει.

Αλλά είχε και βάθος. Μπορούσες επίσης να διακρίνεις ότι τα μάτια του τρέφονταν από κάτι που δεν βλέπεται με γυμνό μάτι: Τα όνειρα. Κάτι που επιβεβαιώθηκε και από εκείνο που μας εξομολογήθηκε σε μια μεταγενέστερη τηλεφωνική συνέντευξη από το Λονδίνο, εκεί που, όπως λέει και ο ίδιος, απομονώνεται ηθελημένα: «Δεν μιλάω σε κανέναν. Δεν βγαίνω από το σπίτι μου κι αυτό μου επιτρέπει να ασκώ υπό τις καλύτερες συνθήκες το επάγγελμά μου, που είναι το να ονειρεύομαι».

Ασκεί με το ίδιο πάθος το επάγγελμα του designer τα τελευταία τριάντα χρόνια, λέγοντας ότι δημιουργεί «ποιητικά προϊόντα», προκειμένου να χαρίσει στη ζωή του καθενός λίγο όνειρο, λίγο φαντασμαγορία. Οταν ονειρεύεται, προσπαθεί να καταλάβει τα προβλήματα της κοινωνίας, τον πολιτισμό, το είδος μας. «Με απασχολεί το τι είμαστε πραγματικά και τι θα απογίνουμε στα επόμενα χρόνια, προκειμένου να είμαι όσο μπορώ πιο ακριβής στην παραγωγή των ιδεών μου».

Δημιουργικές ιδέες

Ο διάσημος Γάλλος designer έζησε τα παιδικά του χρόνια κάτω από το τραπέζι με τα σχέδια του πατέρα του, ο οποίος ήταν σχεδιαστής αεροπλάνων. Πέρασε ώρες ολόκληρες πριονίζοντας, λαξεύοντας, κόβοντας, κολλώντας, αποσυναρμολογώντας παιχνίδια, ποδήλατα, μοτοσικλέτες και άλλα αντικείμενα. Καθώς το κρεβάτι του ήταν κοντά στο γραφείο του πατέρα του, κάθε φορά που πήγαινε να ξαπλώσει, έπρεπε να παραμερίζει διαβήτες και χάρακες.

«Είχα την τύχη να έχω έναν πατέρα που ήταν πολύ δημιουργικός στη ζωή του κι αυτό έκανε τη δημιουργικότητα πολύ πιο οικεία σε μένα. Μου την κληροδότησε. Σε αυτόν οφείλω την πλευρά του μηχανικού που έχω ως designer. Εχω μεγάλο θαυμασμό για το πνεύμα του μηχανικού, ο οποίος προσπαθεί να λύσει προβλήματα πριν από την εμφάνισή τους».

Στον αντίποδα, από τη μητέρα του κληρονόμησε ένα ποιητικό όραμα του κόσμου: «Υπάρχουν πολλά αντικείμενα τριγύρω μας, πολλά υλικά προϊόντα. Η μεγάλη συμβολή μου σε αυτήν τη διαδικασία μού έδωσε να καταλάβω ότι το σημαντικό δεν είναι η κατασκευή μιας καρέκλας ή ενός τραπεζιού· κατάλαβα ότι όσο κυριαρχεί η ύλη, χάνεται ο άνθρωπος.

Και όσο λιγότερη ανθρωπιά υπάρχει τόσο λιγότερος είναι ο χώρος για αγάπη. Το σημαντικό είναι να είμαστε μια κοινωνία βασισμένη στην ευφυΐα και την αγάπη κι όχι στην ύλη». Έτσι βλέπει τον κόσμο ο Philippe Starck.

Ποιο θεωρεί το «next big thing» στο design; Την Ασία. Ρωτώντας τον ποια πόλη της Ασίας θα λάβει τον άτυπο τίτλο της πρωτεύουσας του design τα επόμενα χρόνια, θα μας πει: «Η ιδέα της πρωτεύουσας του design είναι αρκετά παλιά. Σήμερα δεν υπάρχει πλέον πρωτεύουσα για κάτι· υπάρχουν «ατομικότητες», άνθρωποι. Υπάρχουν οντότητες που έρχονται με καινούριες ιδέες.

Και αυτό θα γίνει σίγουρα στην Ασία. Δεν με ενδιαφέρουν τα γεωγραφικά όρια ή η εθνικότητα του καθενός. Βλέπω πού υπάρχει ευφυΐα, πού υπάρχει φιλία. Αυτά βρίσκονται παντού. Αλλά είναι αλήθεια ότι σήμερα υπάρχει πολλή ενέργεια και εξυπνάδα στην Ασία».

Με αφορμή την ίδρυση της εταιρείας «Key», που έφτιαξε με τον διαφημιστή Romain Hatchuel, ο Philippe Starck είχε δηλώσει το 2004 πως η παραγωγή των προϊόντων γίνεται στις χώρες με φθηνό εργατικό δυναμικό – κάτι που μας έκανε να σκεφτούμε ότι το marketing είναι το τελευταίο καταφύγιο του δυτικού κόσμου. «Στη Δύση δεν υπάρχει τίποτε άλλο από μια απέραντη βιομηχανία marketing, ενώ η παραγωγή γίνεται στην Ανατολή. Σήμερα, όμως, μπορούμε να πούμε ότι η ευφυΐα και η παραγωγή βρίσκεται στην Απω Ανατολή και ότι σύντομα θα φτάσει και εκεί η δημιουργικότητα».

Ταπεινές φιλοσοφίες

Ο Philippe Starck βλέπει τον σημερινό πολιτισμό σαν μια διαδοχή από κύκλους. Αυτήν τη θεωρία του τη συνεχίζουμε με λόγια του ίδιου: «Κύκλους φωτός και σκιάς. Επί 15-20 χρόνια είχαμε έναν κύκλο μικρού φωτός που κανένας δεν θα μπορούσε να φανταστεί ότι αυτό το μικρό φως θα κατέρρεε προς όφελος της βαρβαρότητας. Και το ζητούμενο σήμερα δεν είναι η επιστροφή της βαρβαρότητας.

Η βαρβαρότητα σήμερα χτίζεται με την προοπτική να μείνει. Και έπειτα από τόση προσπάθεια να χτίσουμε μια κοινωνία πολιτισμένη, είναι πραγματικά θλιβερό να βλέπουμε την επιστροφή στον μεσαίωνα». Και όταν τον ρωτάμε τι ορίζει ως βαρβαρότητα, εκείνος αποκρίνεται: «Διαβάστε εφημερίδες, δείτε τηλεόραση και θα απαντήσετε μόνοι σας».

Σε μια έκθεση design στο μουσείο Pompidou η επιμελήτρια ανέφερε ότι το design επεκτείνεται σε τόσους πολλούς τομείς που θα καταλήξει κάποια στιγμή να κατασπαράξει την τέχνη. Αυτό το αποκλείει ο Philippe Starck. «Design είναι απλώς το να σχεδιάσεις με τον καλύτερο δυνατό τρόπο ένα αντικείμενο. Κάθε αντικείμενο σχεδιαζόταν πάντα με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.

Αυτό σημαίνει ότι και ο πρώτος άνθρωπος που πήρε μια πέτρα για να την κάνει μαχαίρι και να κόψει το κρέας του έκανε design. Αυτό για το οποίο μιλάμε σήμερα είναι ότι αναλάβαμε μια καθημερινή και φυσιολογική υποχρέωση που είναι ο σχεδιασμός ενός αντικειμένου και προσπαθούμε να τη φέρουμε εις πέρας.

Για εμένα, δεν θα έπρεπε να υπάρχει καν λέξη για το design. Είναι σαν την οικολογική συνείδηση: Την έχουμε αλλά δεν χρειάζεται να μιλάμε για αυτό. Η τέχνη είναι τελείως άλλο πράγμα. Είναι μια δραστηριότητα που εγγράφεται στην αστική κοινωνία, όπου άνθρωποι που ονομάστηκαν καλλιτέχνες έφτιαξαν αυτό που λένε καλλιτεχνική παραγωγή. Βλέπετε ότι δεν ανήκουν στον ίδιο τομέα. Το design ανήκει στην καθημερινή ρουτίνα, ενώ η τέχνη ανήκει στο φάσμα μιας προσωπικής δήλωσης».

Συμπληρώνοντας, ο Philippe Starck κατέστησε σαφές πώς βλέπει ο ίδιος τον ρόλο του καλλιτέχνη: «Πιστεύω ότι ο καλλιτέχνης, περισσότερο από τους άλλους ανθρώπους, έχει την υποχρέωση να στρατευθεί πολιτικά». Μπορεί, βέβαια, ο Philippe Starck να μη νιώθει καλλιτέχνης, έχει καταφέρει ωστόσο να βάλει τέχνη σε οτιδήποτε μας περιβάλλει.

Σημαντικές πληροφορίες για τον Philippe Starck

• Γεννήθηκε το 1949 στο Παρίσι και ακολούθησε μαθήματα design στην ίδια πόλη.
• Τη δεκαετία του ’70 κορυφαίοι Ιταλοί κατασκευαστές επίπλων τον εμπιστεύονται.
• Το 1982 ο Πρόεδρος Mitterrand τού αναθέτει τον ανασχεδιασμό των εσωτερικών χώρων του προεδρικού μεγάρου (Elysees).
• Με το Royalton στη Νέα Υόρκη και το Delano στο Μαϊάμι καθιέρωσε μια αισθητική στη δημιουργία ξενοδοχείων που είναι πια κλασική.
• Έχει σχεδιάσει αντικείμενα μαζικής παραγωγής που αποτελούν ορόσημα, όπως η μοτοσικλέτα της Aprilia, το ποντίκι της Microsoft και τον στίφτη Juicy Salif.