Το μέγεθος των κρουαζιερόπλοιων έχει αυξηθεί σημαντικά με την πάροδο των χρόνων. Αρκεί να σκεφτούμε τα πρώτα υπερατλαντικά, όπως το Τιτανικό και το Prinzessin Victoria Luise, για να αντιληφθούμε τη διαφορά στον όγκο. Από το 2000 έως σήμερα, τα πλοία έχουν διπλασιάσει το μέγεθος τους και ενδέχεται να συνεχίσουν να μεγαλώνουν, φτάνοντας σχεδόν στο οκταπλάσιο μέγεθος του διάσημου υπερωκεάνιου πλοίου.
Με λίγα λόγια, ένα μεγάλο κουργαζιερόπλοιο του σήμερα έχει την ικανότητα να μεταφέρει περίπου 11.000 επιβάτες, δηλαδή μία ολόκληρη κωμόπολη της Ελλάδας.
Σύμφωνα με την Transport & Environment (T&E), αυτή η αύξηση του μεγέθους σημειώθηκε σε μόλις 24 χρόνια, από το 2000 έως το 2024. Ο Carlo Tritto, Υπεύθυνος Βιώσιμων Καυσίμων στην T&E, δήλωσε ότι:
“Αν συνεχίσουν να μεγαλώνουν με αυτόν τον ρυθμό, το 2050 τα μεγαλύτερα κρουαζιερόπλοια θα μπορούσαν να φτάσουν τους 345.000 τόνους, σχεδόν οκτώ φορές μεγαλύτερα από τον Τιτανικό.”
Η αύξηση του όγκου αυτών των πλοίων έχει σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Γι’ αυτόν τον λόγο, η T&E ζητά από τις εταιρείες να επενδύσουν σε οικολογικές τεχνολογίες, προκειμένου να μειώσουν την ατμοσφαιρική ρύπανση και το αποτύπωμα άνθρακα στον πλανήτη.
Συσχέτιση μεταξύ κρουαζιερόπλοιων και εκπομπών CO2
Υπάρχει μια σαφής συσχέτιση μεταξύ της κρουαζιερόπλοιων και των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Ο κλάδος της κρουαζιέρας έχει επεκταθεί σημαντικά τα τελευταία πενήντα χρόνια, όπως αποδεικνύεται από τον συνεχώς αυξανόμενο αριθμό πλοίων, ο οποίος έχει αυξηθεί σε πλοία κατά περισσότερο από είκοσι φορές.
Σήμερα, τα κρουαζιερόπλοια ανέρχονται σε 500 μονάδες, σε σύγκριση με τις 21 που ήταν το 1970. Αυτό οδήγησε αναπόφευκτα σε αύξηση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα του κλάδου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Το 2022 αυξήθηκαν κατά 20% σε σχέση με το 2019 (έτος πριν από την πανδημία).
Ο Carlo Tritto προσθέτει:
“Οι εκπομπές των κρουαζιερόπλοιων ξεφεύγουν από κάθε έλεγχο. Τα σημερινά κρουαζιερόπλοια, και ακόμη περισσότερο αυτά του μέλλοντος, κάνουν το Τιτανικό να μοιάζει με μια ψαρόβαρκα. Μόλις πριν από λίγες εβδομάδες, ο όμιλος Carnival παρήγγειλε από τη Fincantieri την κατασκευή τριών νέων κρουαζιερόπλοιων, των μεγαλύτερων που έχει κατασκευάσει ποτέ ο κατασκευαστής. Όπως συμβαίνει με τα αυτοκίνητα που γίνονται όλο και μεγαλύτερα, πρέπει να αναρωτηθούμε πόσο ακόμη μπορούν να μεγαλώσουν αυτοί οι γίγαντες της θάλασσας. Η βιομηχανία της κρουαζιέρας είναι ο ταχύτερα αναπτυσσόμενος τομέας του τουρισμού και οι εκπομπές του αυξάνονται ραγδαία.”
Τον Ιανουάριο του 2024 εγκαινιάστηκε το μεγαλύτερο κρουαζιερόπλοιο στον κόσμο. Μιλάμε για το Icon of the Seas , μια πραγματική πλωτή πόλη, που αποτελείται από 7 πισίνες και 40 εστιατόρια, χωρητικότητας 7.600 επιβατών. Για να συνειδητοποιήσουμε περαιτέρω το μέγεθος του είναι μεγαλύτερο από 15 μπλε φάλαινες και με όγκο πέντε φορές μεγαλύτερο από τον Τιτανικό.
Τα συνθετικά καύσιμα (e-fuels) ως η προτεινόμενη λύση
Αρκετοί εταιρείες εκμετάλλευσης κρουαζιέρων αρχίζουν να χρησιμοποιούν υγροποιημένο φυσικό αέριο ως εναλλακτική λύση σε πιο παραδοσιακά καύσιμα, όπως το βαρύ μαζούτ. Ωστόσο, αυτό δεν αρκεί για τη μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, καθώς, ακόμη και αν εκπέμπει λιγότερους ρύπους και CO2, όταν καίγεται απελευθερώνει μεθάνιο στο περιβάλλον, ένα αέριο του θερμοκηπίου που είναι 80 φορές πιο ισχυρό από το διοξείδιο του άνθρακα.
Οι διαρροές μεθανίου από τους κινητήρες LNG καθιστούν τα πλοία ακόμη πιο επιβλαβή για το κλίμα σε σύγκριση με τη χρήση των παραδοσιακών ναυτιλιακών καυσίμων. Επί του παρόντος, τα πλοία που λειτουργούν με LNG αντιπροσωπεύουν το 38% των παγκόσμιων παραγγελιών κρουαζιερόπλοιων. Ο Carlo Tritto αναφέρει σχετικά:
“Η μόνη βιώσιμη λύση για την απολιγνιτοποίηση των ναυτιλιακών δραστηριοτήτων είναι τα συνθετικά καύσιμα (αγγλικά: e-fuels), που προέρχονται από πράσινο υδρογόνο. Εφόσον πρόκειται για μια πολυτελή επιχείρηση, οι εταιρείες κρουαζιέρας θα πρέπει να αναλάβουν την ευθύνη για τον κλιματικό αντίκτυπο που προκαλούν και να επενδύσουν σε αυτά τα καύσιμα, αν και είναι πιο ακριβά. Αν δεν θέλουν να γίνουν ανεπιθύμητοι στα λιμάνια που αράζουν για να κατεβάσουν τους τουρίστες, τότε θα πρέπει να αλλάξουν συμπεριφορά.”
Σύμφωνα με μια πρόσφατη μελέτη της T&E, αυτά τα συνθετικά καύσιμα θα μπορούσαν να τροφοδοτήσουν σχεδόν το 4% της ευρωπαϊκής ναυτιλίας το 2030. Η μόνη δυσκολία που ενδέχεται να προκύψει αφορά τη περιορισμένη διαθεσιμότητα και τις υποδομές αποθήκευσης, αλλά σύμφωνα με τον οργανισμό, αυτό το γεγονός δεν αποτελεί μεγάλο πρόβλημα, καθώς τα πλοία ταξιδεύουν σε προγραμματισμένες διαδρομές και μπορούν να ανεφοδιαστούν ανά πάσα στιγμή.
Με αυτόν τον τρόπο, είναι προβλέψιμο και εύκολο να σχεδιάσουμε τις ανάγκες και τους χρόνους ανεφοδιασμού. Επιπλέον, η μελέτη υπογραμμίζει ότι η μετάβαση σε βιώσιμα καύσιμα μπορεί να είναι οικονομικά επωφελής για τις εταιρείες κρουαζιέρας. Με την ένταξη του ναυτιλιακού τομέα στον μηχανισμό Τιμολόγησης του Άνθρακα της ΕΕ και τις αυξανόμενες κυρώσεις από το 2025 σύμφωνα με τον κανονισμό FuelEU Maritime, η πλεύση με ρυπογόνα καύσιμα πλοίων θα είναι πιο δαπανηρή.
Το 2030 το κόστος θα είναι υψηλότερο κατά 13% σε σύγκριση με τη χρήση ενός μίγματος καυσίμου που περιλαμβάνει 4% συνθετική μεθανόλη. Η διαφορά θα μπορούσε να αυξηθεί πάνω από το 30% το 2040 και να φτάσει έως και το 80% το 2050, εάν συνεχίσουμε να χρησιμοποιούμε μόνο ορυκτά καύσιμα αντί για μίγματα e-fuels.
Μια άλλη αποτελεσματική λύση θα μπορούσε να είναι η φορολόγηση του πολυτελούς τουρισμού. Επί του παρόντος, τα κρουαζιερόπλοια απαλλάσσονται από τους φόρους καυσίμων, από τους περισσότερους φόρους κατανάλωσης στους οποίους υπόκεινται τα άλλα μέσα μεταφοράς και από τους φόρους εταιρειών.
Σύμφωνα με τις αναλύσεις, η επιβολή ενός φόρου 50 ευρώ στο εισιτήριο κρουαζιέρας αξίας 1.400 ευρώ θα μπορούσε να αποφέρει 1,4 δισεκατομμύρια ευρώ σε παγκόσμιο επίπεδο. Το ποσό θα μπορούσε επίσης να αποτελέσει κρίσιμη χρηματοδότηση για το κλίμα και να διασφαλίσει ότι θα φορολογηθεί και ο πολυτελής τουρισμός, με τον ίδιο τρόπο που φορολογούνται οι οδηγοί αυτοκινήτων όταν βάζουν βενζίνη στο όχημα τους.
Τα μεγάλα κρουαζιερόπλοια αποτελούν πρόβλημα και για την τοπική κοινωνία
Εκτός από τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις, ο τουρισμός κρουαζιέρας ασκεί σημαντική πίεση στις τοπικές κοινότητες των λιμένων. Η μαζική άφιξη χιλιάδων τουριστών σε σύντομο χρονικό διάστημα μπορεί να οδηγήσει σε υπερσυμφόρηση των υποδομών, όπως δρόμοι, μέσα μαζικής μεταφοράς και τουριστικά αξιοθέατα.
Επιπλέον, η ανάγκη για την παροχή αγαθών και υπηρεσιών σε τόσο μεγάλο αριθμό ανθρώπων μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση των τιμών των αγαθών πρώτης ανάγκης για τους ντόπιους, ενώ παράλληλα ενδέχεται να δημιουργήσει προβλήματα διαχείρισης αποβλήτων και υδάτων.
Πρόσθετες πληροφορίες:
- Κοινωνικές επιπτώσεις: Η μαζική τουρισμός μπορεί να οδηγήσει σε αλλαγές στον τρόπο ζωής των ντόπιων, ενώ ενδέχεται να προκαλέσει συγκρούσεις μεταξύ τουριστών και κατοίκων.
- Οικονομικές επιπτώσεις: Αν και ο τουρισμός κρουαζιέρας μπορεί να δημιουργήσει θέσεις εργασίας, συχνά πρόκειται για χαμηλά αμειβόμενες θέσεις και δεν συμβάλλουν στην ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας με μακροπρόθεσμο τρόπο.