«Να επιστρέψουμε τα λεφτά στην τράπεζα; Γιατί; Τα λένε αυτά για να μας τα κλέψουν, να μας τα πάρουν! Όπως έγινε στην Κύπρο!» Η στήλη σήμερα θα εξηγήσει γιατί οι φόβοι αυτοί είναι λανθασμένοι, και υπονομεύουν την προσπάθεια όλων μας να βγούμε από τον πάτο του βαρελιού. Ίσως στο μέλλον να ασχοληθεί δε και με παρόμοιες αντιδράσεις των Τεξανών πιστολέρος που αντιτίθενται στην επίσημη καταγραφή του οπλοστασίου τους.
Οι προσωπικοί φόβοι
Μέχρι και το 2009 οι Έλληνες δεν αποταμίευαν επειδή προτιμούσαν να καταναλώνουν και να επενδύουν, κυρίως στην αγορά ακινήτων, τα ποσά που είχαν στη διάθεσή τους. Αυτές οι μέρες ανήκουν στο παρελθόν. Σήμερα αυτό που μας κρατά μακριά από τα γκισέ είναι η ανασφάλεια και ο φόβος για το μέλλον των χρημάτων μας. Μέχρι και πέρυσι το καλοκαίρι βασική αιτία γι’ αυτό δεν ήταν άλλη από τον κιρκαδιανό κίνδυνο χρεοκοπίας του κράτους, και εν συνεχεία των τραπεζών. Μόλις το ενδεχόμενο αυτό απομακρύνθηκε, ήρθε η σφαλιάρα του κουρέματος στις κυπριακές καταθέσεις. Με μια κίνηση αμφισβητήσιμης ευφυΐας το Eurogroup αποφάσισε το κούρεμα των καταθέσεων στη Μεγαλόνησο, με τη στήλη να εκφράζει τότε τις σκέψεις της.
Τελικά το κούρεμα των καταθέσεων άνω των 100.000 ευρώ έφτασε το γιγαντιαίο 47,5%, και συγχαρητήρια και πάλι στην κυπριακή διαχείριση για τη διαπραγμάτευση. Καταθέσεις λοιπόν κουρεύτηκαν. Και μάλιστα σχεδόν στο μισό. Ωστόσο, αυτή η εφάπαξ φορολόγηση αφορά μόνο τους καταθέτες με ποσά που ξεπερνούν τις 100.000. Πόσοι εξ ημών ανήκουν σε αυτή την κατηγορία; (όποιος απάντησε θετικά, παρακαλώ να επικοινωνήσει μαζί μας…)
Το εγγυημένο ποσό καταθέσεων πανευρωπαϊκά, και στην νέα Οδηγία που έρχεται προς ψήφιση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, βρίσκεται στις 100.000 ευρώ. Με λίγα λόγια, η ευρωπαϊκή νομοθεσία διασφαλίζει ότι όλα τα ποσά μέχρι τα 100.001 ευρώ είναι απολύτως ασφαλή. Όλων των καταθέσεων, ταμιευτηρίου, προθεσμίας και όψεως.
Εξάλλου, στο ισχύον νομοθετικό καθεστώς στη χώρα μας οι καταθέσεις ανά καταθέτη και ανά τράπεζα μέχρι το ποσό των 100.000 ευρώ είναι πλήρως εγγυημένες από το Ταμείο Εγγύησης Καταθέσεων και Επενδύσεων (ΤΕΚΕ), ενώ μέχρι το 2009 το όριο της εγγύησης των καταθέσεων ήταν μόλις 20.000 ευρώ. Εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι στην Ελλάδα, το 90% των καταθέσεων δεν ξεπερνά τις 100.000 ευρώ.
Στο συμβούλιο των υπουργών Οικονομικών της ΕΕ (Εcofin), επίσημα πλέον θεσμοθετήθηκε τον Ιούνιο το «κούρεμα» των καταθέσεων άνω των 100.000 ευρώ, δηλαδή το μοντέλο Κύπρου. Έτσι τον λογαριασμό στην περίπτωση κατάρρευσης τραπεζών θα πληρώνουν κατά σειρά προτεραιότητας μέτοχοι, ομολογιούχοι, ανασφάλιστοι πιστωτές και αποταμιευτές ποσών άνω των 100.000 ευρώ.
Τα χρήματα μας επομένως δεν κινδυνεύουν από κούρεμα τύπου Κύπρου, και μάλιστα στην τράπεζα μας αποφέρουν κάποια απόδοση εξαιτίας του επιτοκίου (π.χ επιτόκιο προθεσμιακών λογαριασμών βρίσκεται κατά μ.ο. στα 3%). Επιπλέον, οι Ευρωπαίοι έδωσαν 50 δισ. για την ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών και θωράκισαν το τραπεζικό σύστημα, ενώ το ελληνικό ΑΕΠ είναι περίπου 50 δισ. μεγαλύτερο από τις καταθέσεις, δεδομένα που βρίσκονται σε πλήρη αντίθεση με εκείνα της Κύπρου.
Τι προσφέρει η αποταμίευση στην Ελλάδα
Σταθερότητα και ισχύ στο τραπεζικό σύστημα. Το ρευστό μένει στη χώρα, δεν πηγαίνει στο εξωτερικό, άρα εξαρτάται από κράτη «αιμοδότες» σε μικρότερο βαθμό.
Όσα χρήματα έχεις στην τράπεζα, τόσα περισσότερα εσύ ή ο διπλανός σου θα πάρει(ς) για ένα στεγαστικό δάνειο ή για να ανοίξει(ς) μια μικρή επιχείρηση. Η αποταμίευση του άλλου μπορεί να γίνει δική σου επένδυση. Αυτό προφανώς δεν είναι απόλυτο, καθώς δεν μετατρέπονται όλες οι καταθέσεις σε δάνεια για επενδύσεις, αλλά παρέχει μεγαλύτερες πιθανότητες. Όσοι περισσότεροι βάλουν τα χρήματα τους στην τράπεζα, τόσοι περισσότεροι θα δανειστούν από αυτή.
Οι τράπεζες δεν βρίσκουν τα λεφτά σε χαμένους θησαυρούς στα Κύθηρα (εάν δεν μιλάμε για τον Θείο Σκρουτζ), και αφού τους τα εμπιστευτείς δεν κάνουν μπάνιο με αυτά στο θησαυροφυλάκιο τους (ό.π). Τα επενδύουν, και ένας σίγουρος τρόπος επένδυσης είναι και η χορήγηση δανείου σε έναν μικρό επιχειρηματία ή σε κάποιον που δε θέλει πλέον να μένει στο ενοίκιο, καθώς έχει εγγυημένη απόδοση και για τον τραπεζίτη. Η αποταμίευση πέρα από ασφάλιση των χρημάτων, αποτελεί και το πρώτο βήμα για να κινηθεί το χρήμα και η αγορά.
Όταν οι πολίτες δεν εμπιστεύονται τις (ελληνικές) τράπεζες, εκείνες δεν θα εμπιστεύονται τους πολίτες για τις επενδύσεις τους, η αγορά θα στεγνώσει από ρευστό, οι επιχειρήσεις θα συρρικνωθούν και η ανεργία θα διογκωθεί. Φαινόμενο που είδαμε να συμβαίνει στην Ελλάδα μετά το 2009. Προς Θεού, η φυγή των καταθέσεων δεν ήταν ο λόγος της καταστροφής ή της ύφεσης, αλλά δεδομένα επιδείνωσε την κατάσταση και απομάκρυνε την επιστροφή στην οικονομική ροή.
Χαμηλές εθνικές αποταμιεύσεις οδηγούν σε χαμηλούς δείκτες επενδύσεων, και επομένως σε βιομηχανίες και επιχειρήσεις αναποτελεσματικές και αδύναμες στον ανταγωνισμό στην διεθνή αγορά. Και όσο ένας τόπος δεν έχει δική του παραγωγή, όχι μόνο εξαρτάται από τις εισαγωγές του, αλλά βλέπει και τους ανθρώπους του στο ταμείο ανεργίας. Αυτός είναι ο λεγόμενος «φαύλος κύκλος της φτώχειας». Αντιθέτως, χώρες με υψηλούς δείκτες αποταμίευσης τείνουν να είναι χώρες που πραγματοποιούν πολλές επενδύσεις. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η διάσημη για την αποταμίευσή της Ιαπωνία. Όπως γίνεται κατανοητό, η αποταμίευση είναι ανάλογη με την παροχή δανείων και έχει αντίστοφη σχέση με την ανεργία.