ΑρχικήΥπολογιστέςComputers VS Computing: Εγκαταλείποντας την ψηφιακή Ουτοπία

Computers VS Computing: Εγκαταλείποντας την ψηφιακή Ουτοπία

Δεν χρειάζεται πρόλογος, το συνεργατικό άρθρο είναι από μόνο του μεγάλο, ωστόσο σταχυολογεί κάποιες καταστάσεις, δεδομένης της σημερινής τεχνολογικής ευμάρειας, μα και της χρήσης του διαδικτύου, ως ένα μέσο για κάθε είδους σκοπό, μέσα σε έναν κόσμο όπου τα πάντα εμπεριέχονται σε οικονομικές και πολιτικές σκοπιμότητες, αγνοώντας όμως επιδεικτικά πως η βάση όλου αυτού είναι οι καθημερινοί άνθρωποι και χρήστες.

Εγκαταλείποντας την ψηφιακή Ουτοπία

Υπάρχει ένας αόρατος κόσμος που συνδέεται και ανταλλάσσει απόψεις˙ για κάθε τι που τον απασχολεί. Από κάποιο εργαλείο που θέλει να επεξεργαστεί ή απλά να το χρησιμοποιήσει μέχρι την χρήση κάποιου λογισμικού σε τομείς όπως η υγεία, η παιδεία, η εργασία, η οικονομία.

Η ιδανική καπιταλιστική παραγωγή είναι αυτή που θα αναδείξει την αξία της μέσα από την αδιάλειπτη απλήρωτη εργασία ολόκληρης της ανθρώπινης φυλής. Η παραγωγή θα είναι απαραίτητη˙ εμείς, περιττοί. Θα ενσωματώσει όλη την ανθρώπινη δραστηριότητα σε μία ενιαία έκταση, προσβάσιμη μόνο μέσω των πρόσθετων εταιρικών προϊόντων, στα οποία συγχωνεύονται οι πρακτικές προώθησης της αγοράς και τα κάτεργα, κοινώς το ανθρώπινο σκλαβοπάζαρο.

Και όλα αυτά θα τα επιτύχει κρατώντας τη σημαία της αυτονομίας και της αποκέντρωσης. Ίσως ακόμη να προβάλλει και το λάβαρο της «άμεσης δημοκρατίας». Και από τη στιγμή που μία τέτοια παραγωγή θα έρθει στο προσκήνιο, είναι κάτι περισσότερο από βέβαιο ότι μερικοί καλοπροαίρετοι αντι-καπιταλιστές θα διακηρύξουν ότι πλησιάζει η βασιλεία των ουρανών.

Το μόνο που χρειάζεται είναι να αφαιρέσουμε τον καπιταλισμό από την εξίσωση˙ ο ύμνος των Λωτοφάγων. Δεν θα είναι η πρώτη φορά που, μέσα από την υποδομή της άρχουσας τάξης, οι διαφωνούντες θα οδηγηθούν στην δική τους ουτοπία. Τουναντίον˙ πιστεύουμε ότι η τεχνολογία που παράγεται από τον καπιταλιστικό ανταγωνισμό τείνει να ενσαρκώσει και να επιβάλλει τη λογική του. Αν θέλουμε να ξεφύγουμε από αυτήν τη λογική, δεν πρέπει ποτέ να πάρουμε ως δεδομένο τα εργαλεία του. Από τη στιγμή που χρησιμοποιούμε τα εργαλεία του καπιταλιστικού ανταγωνισμού, θα μας χρησιμοποιήσει και αυτός με τη σειρά του, ως εργαλείο…

Σε αυτό το άρθρο, λοιπόν, θα προσπαθήσουμε να προσδιορίσουμε την ιδεολογία που έχει ενσωματωθεί στην ψηφιακή τεχνολογία και να δούμε το πώς εμπλεκόμαστε εμείς σε όλο αυτό το γαϊτανάκι.

Το Διαδίκτυο Κλείνει

Στην εποχή μας, η κυριαρχία δεν επιβάλλεται από εντολές που δίνουν μόνον οι κυβερνήτες αλλά και από τους αλγόριθμους που συστηματικά, όχι μόνον παράγουν μα και συνεχώς ανακατανέμουν την βαθμονόμηση του ελέγχου στις διάφορες μορφές εξουσίας. Ο αλγόριθμος είναι ο θεμελιώδης μηχανισμός διαιώνισης της σημερινής ιεραρχίας. Καθορίζει τις δυνατότητες εκ των προτέρων, ενώ προσφέρει μια ψευδαίσθηση ότι έχουμε την επιλογή της ελευθερίας. Η ψηφιακή τεχνολογία μειώνει τις άπειρες δυνατότητες της ζωής, περιορίζοντάς τες σε ένα πλέγμα διασύνδεσης αλγορίθμων με επιλογές μεταξύ μηδέν και ένα. Το μαγικό, όμως, είναι πως μπορεί ταυτόχρονα να παρουσιάσει μια εκπληκτική σειρά από επιλογές˙ όλους τους πιθανούς συνδυασμούς των μονάδων και των μηδενικών.

Και όσον αφορά τους αλγόριθμους, βέβαια, οι όροι της κάθε επιλογής καθορίζονται εκ των προτέρων. Τι γίνεται όμως στην κοινωνία των ανθρώπων; Η ανθρώπινη αξία εκπροσωπείται ολοένα και λιγότερο και η εκπροσώπηση επεκτείνεται με σκοπό να συμπληρώσει την ανθρώπινη αξία. Τα ανάγωγα εξαφανίζονται. Αυτό που δεν υπολογίζεται, δεν υπάρχει κιόλας. Ένας υπολογιστής είναι μια μηχανή που εκτελεί αλγόριθμους. Αρχικά, ο όρος αυτός δήλωνε ένα ανθρώπινο ον που ακολουθούσε οδηγίες τόσο πιστά και άκαμπτα όσο και μία μηχανή. Ο Alan Turing, ο πατριάρχης της επιστήμης των υπολογιστών, χαρακτήριζε τον ψηφιακό υπολογιστή ως μια μεταφορική επέκταση της πιο απρόσωπης μορφής της ανθρώπινης εργασίας.

Η όλη λογική που υπάρχει πίσω από τους ψηφιακούς υπολογιστές είναι ότι αυτά τα μηχανήματα προορίζονται να πραγματοποιήσουν οποιαδήποτε ενέργεια που θα μπορούσε να γίνει από έναν ανθρώπινο υπολογιστή.

Μετά από πενήντα χρόνια, βλέπουμε πως αυτή η μεταφορά αναστρέφεται και ανατρέπεται για ακόμα μία φορά, αφού ο άνθρωπος και η μηχανή γίνονται ολοένα και πιο αδιαίρετα. Όπως τονίζει και ο Turing:

Ο ανθρώπινος υπολογιστής υποτίθεται ότι ακολουθεί κάποιους στάνταρ κανόνες.

Δεν έχει κανένα δικαίωμα να παρεκκλίνει από αυτούς, στο παραμικρό. Ό,τι ακριβώς συμβαίνει με όλες οι τεχνολογίες που ξεκινάνε με σκοπό να μας εξοικονομήσουν χρόνο και το μόνο που καταφέρνουν είναι να ασχολούμαστε με αυτές, το ίδιο συνέβη και με τους υπολογιστές. Προσπαθώντας να μεταφέρουμε τη δική μας δουλειά σε αυτούς, όχι μόνον δεν μειώθηκε η ενασχόλησή μας με αυτούς αλλά φτάσαμε στο σημείο να κάνουμε τον υπολογιστή αναπόσπαστο μέρος σε κάθε πτυχή της ζωής μας. Από την αρχή, το αντικείμενο της ψηφιακής ανάπτυξης ήταν η σύγκλιση του ανθρώπινου δυναμικού και του αλγοριθμικού ελέγχου. Σε κάποια θέματα, ο στόχος επετεύχθη. Από την άλλη, το Διαδίκτυο που μειώνει τις αποστάσεις μεταξύ μας και μας κάνει όλους μια παρέα, ταυτόχρονα μεγαλώνει και το κενό μέσα μας.

Είμαστε όλη μέρα μπροστά σε έναν υπολογιστή ενώ σε αντίθετη περίπτωση θα διασκεδάζαμε με τους φίλους μας (ντάξει, τώρα δεν έχουμε και τα χρήματα πλέον για τέτοιες πολυτέλειες :P). Περικλείει κοινότητες που παρότι αντιστάθηκαν στην εμπορευματοποίηση, έγιναν κάποια στιγμή μέρος της. Πάρτε για παράδειγμα τα socials (τα κοινωνικά δίκτυα). Καθώς το Διαδίκτυο μεγαλώνει, έχει την τάση να συμπεριλάβει ολόκληρη τη ζωή μας και είμαστε εμείς που πρέπει να γίνουμε αρκετά μικροί ώστε να χωράμε στις εξισώσεις του. Μιλάμε για πλήρη βύθιση δηλαδή.

Παντού Πληροφορίες, Επικοινωνία Πουθενά

Το ψηφιακό χάσμα

Οι καλοπροαίρετοι φιλελεύθεροι ανησυχούν ότι υπάρχουν ολόκληρες κοινότητες που δεν έχουν ακόμη ενσωματωθεί στο παγκόσμιο ψηφιακό δίκτυο. Ως εκ τούτου, δίνουν δωρεάν φορητούς υπολογιστές στον «αναπτυσσόμενο κόσμο» ή κάνουν προσφορές για tablets εκατό δολαρίων σε παιδιά σχολικής ηλικίας. Βλέπετε, μπορούν να σκεφτούν μόνο το ένα της ψηφιακής πρόσβασης ή το μηδέν του ψηφιακού αποκλεισμού. Από το δυαδικό αυτό δεδομένο, εννοείται πως είναι προτιμότερη η ψηφιακή πρόσβαση. Αλλά, από μόνο του το δυαδικό, είναι προϊόν μεθόδου που παράγει αποκλεισμό και σίγουρα δεν είναι η λύση σε αυτό το «δίλημμα».

Μια φορά και έναν καιρό, μας είπαν ότι το αεροπλάνο θα καταργήσει τα σύνορα. Αυτό που πραγματικά συνέβη ήταν το αεροπλάνο να γίνει ένα σοβαρό όπλο που έκανε τα σύνορα αδιάβατα.

George Orwell - Εσείς και η ατομική βόμβα.

Το έργο της μηχανογράφησης των μαζών ανακεφαλαιώνει και επεκτείνει την ενοποίηση της ανθρωπότητας υπό τον καπιταλισμό. Κανένα έργο ενοποίησης δεν έχει επεκταθεί ποτέ τόσο ευρέως αλλά ούτε και έχει διεισδύσει τόσο βαθιά όσο ο καπιταλισμός˙ και η ψηφιακή τεχνολογία θα γεμίσει σύντομα από αυτόν.

Οι φτωχοί δεν έχουν τα προϊόντα μας ακόμα!

Αυτό είναι το σύνθημα του Henry Ford που άλλαξε τον τρόπο ζωής για πολλούς ανθρώπους, με τα πρακτικά και προσιτά αυτοκίνητά του. Η κινητή γραμμή συναρμολόγησης και οι τεχνικές μαζικής παραγωγής που επινόησε, έβαλαν τα στάνταρ για τη βιομηχανική πρακτική σε ολόκληρο τον κόσμο, το πρώτο μισό του 20ου αιώνα. Η δε Amazon πουλάει tablets κάτω του κόστους, λέγοντας πως η κίνηση της αυτή είναι επενδυτική δραστηριότητα. Οι επαγγελματίες που δεν διαθέτουν ψηφιακή πρόσβαση, υποτιμώνται.

Γιατί, είναι αναγκασμένοι να ανταγωνιστούν διηπειρωτικά με άλλους που καθιστούν εαυτόν διαθέσιμο με ένα και μόνο κλικ. Η καπιταλιστική παγκοσμιοποίηση έχει ήδη δείξει ότι η εργατική τάξη δεν μπορεί να εκτιμήσει την συνολική αξία της αγοράς. Η ανάπτυξη στο θέμα των κινητών συσκευών δεν εξασφαλίζει περισσότερη ισοτιμία σε όλους τους τομείς. Το να ενταχθούν, άλλωστε, δεν σημαίνει απαραίτητα και ότι θα υπάρχει εξίσωση. Το λουρί, το χαλινάρι και το μαστίγιο είναι και αυτά συνδετικά μέσα. Ακόμη και όταν συνδέονται, το ψηφιακό χάσμα υπάρχει.

Ό,τι συμβαίνει και στον καπιταλισμό, συμβαίνει και στον ψηφιακό κόσμο˙ οι πλούσιοι χωριστά από τους μη έχοντες. Και φυσικά, αυτό που στερούνται οι μη έχοντες δεν είναι ο υπολογιστής. Οι μη έχοντες στερούνται δύναμης, την οποία η ψηφιοποίηση δεν κατανέμει ισομερώς. Αντί για το δυαδικό των καπιταλιστών και των προλετάριων, μια παγκόσμια αγορά αναδύεται. Μια αγορά στην οποία κάθε άτομο θα πρέπει να αξιολογείται και να κατατάσσεται ασταμάτητα. Η ψηφιακή τεχνολογία μπορεί να επιβάλλει τις διαφορές ισχύος πιο διεξοδικά και αποτελεσματικά από οποιοδήποτε σύστημα.

Ήδη, η ικανότητά σας να συμμετάσχετε σε κοινωνικές και οικονομικές σχέσεις όλων των ειδών καθορίζεται από την ποιότητα του επεξεργαστή σας. Στο κάτω άκρο του οικονομικού φάσματος, ο άνεργος με το smartphone κοιτάει να εξασφαλίσει μια δωρεάν βόλτα στο διαδίκτυο. Στο άνω άκρο, ο επιχειρηματίας κοιτάει να πλουτίσει ακόμα περισσότερο χάρις στην επεξεργαστική ισχύ των υπολογιστών του, σαν ανθρακωρύχος Bitcoin.

Όλο αυτό κάνει ακόμα και το ντεμοντέ χρηματιστήριο να φαίνεται δίκαιο. Είναι αδιανόητο ότι η ψηφιακή ισότητα θα μπορούσε να κατασκευαστεί σε ένα τέτοιο ανώμαλο έδαφος. Στο μέτωπο της ψηφιοποίησης, το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών δεν έχει κλείσει. Όσο πιο διαδεδομένη γίνεται η ψηφιακή πρόσβαση, τόσο περισσότερο θα βλέπουμε να επιταχύνεται η κοινωνική και οικονομική πόλωση. Ο καπιταλισμός παράγει και κυκλοφορεί νέες καινοτομίες γρηγορότερα από οποιοδήποτε άλλο σύστημα˙ παράλληλα όμως παράγει συνεχώς αυξανόμενες ανισότητες.

Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε έναν εκτυπωτή 3D για να κατασκευάσετε ένα όπλο αλλά η NSA μπορεί να φτιάξει σκουλήκια (worms) υπολογιστών που παίρνουν τον έλεγχο ολόκληρων βιομηχανικών συστημάτων. Και το πρόβλημα δεν είναι μόνο ότι ο καπιταλισμός είναι ένας αθέμιτος ανταγωνισμός, αλλά ότι επιβάλλει αυτόν τον ανταγωνισμό σε κάθε τομέα της ζωής μας. Η ψηφιοποίηση καθιστά δυνατό να ενσωματωθούν στη λογική αυτή ακόμα και οι πιο προσωπικές πτυχές των σχέσεών μας.

Μόνο όταν δούμε τους πρωταγωνιστές της κοινωνίας μας πιο πολύ σαν δίκτυα παρά σαν ανεξάρτητα άτομα, τότε και μόνον τότε θα μπορούσε να έχει βαρύτητα η αναζήτησή μας. Γιατί το λέμε αυτό; Μα, δεδομένου ότι η ψηφιακή συλλογικότητα είναι προϋπόθεση για την επιτυχία στην αγορά. Και μην ξεχνάμε πως όλοι μας βιώνουμε την αποτυχία όταν απομονωνόμαστε. Στα socials (κοινωνικά δίκτυα) του μέλλοντος στα οποία οι διαφημιστές, οι πιστωτικοί οργανισμοί, οι εργοδότες, οι ιδιοκτήτες ακινήτων και η αστυνομία θα τα παρακολουθούν μέσα από έναν ενιαίο πίνακα ελέγχου, θα μπορούμε να συναντήσουμε ο ένας τον άλλο μόνο στο βαθμό που θα επιβεβαιώνουμε την αγορά και την αξία μας σε αυτά.

Θα πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι ψυχολογικά ότι όσο πιο διαδεδομένη θα γίνεται η ψηφιακή πρόσβαση, τόσο περισσότερο θα βλέπουμε την κοινωνική και οικονομική πόλωση να επιταχύνεται.

Οι ενημερώσεις του συστήματος

Ανέκαθεν, αυτό που κατάφερναν ο ανταγωνισμός και η επέκταση της αγοράς ήταν να σταθεροποιούν τον καπιταλισμό, προσφέροντας νέα κοινωνική κινητικότητα, δίνοντας στους φτωχούς ένα μερίδιο σε αυτό το παιχνίδι μόνο όταν δεν είχαν πλέον λόγο να παίξουν μαζί τους. Για να το θέσουμε με πιο απλά λόγια, τους πετούσαν εκεί ένα ξεροκόμματο, έτσι για να τους ρίξουν στάχτη στα μάτια. Τώρα, όμως, το πράγμα έχει ξεφύγει κατά πολύ. Έχουμε φτάσει στο σημείο όπου όλος ο κόσμος έχει ενσωματωθεί σε μια ενιαία αγορά και το κεφάλαιο επικεντρώνεται στα χέρια μιας συρρικνωμένης ελίτ. Και αναρωτιέμαι˙

Υπάρχει κάτι που θα μπορούσε να προλάβει ένα νέο κύμα εξέγερσης; Και αν ναι, ποιο είναι αυτό;

Ο προαναφερθείς Henry Ford ήταν ένας από τους πρωτοπόρους που έδωσε μια απάντηση στην τελευταία μεγάλη κρίση που απειλούσε τον καπιταλισμό. Με το να αυξήσει τόσο τους μισθούς όσο και την μαζική παραγωγή αλλά και την πίστωση, κατάφερε να επεκταθεί στην αγορά προσφέροντας προϊόντα με τιμές χαμηλότερες από εκείνες που αιτούνταν οι επαναστάτες του εργατικού κινήματος. Με τον τρόπο αυτό, μετέτρεψε τους παραγωγούς σε καταναλωτές των προϊόντων του. Αυτό ενθάρρυνε ακόμα και τους πιο επισφαλείς εργαζόμενους να προσβλέπουν στην ένταξη και όχι στην επανάσταση.

Οι αγώνες της επόμενης γενιάς ξέσπασαν σε ένα νέο τοπίο καθώς οι καταναλωτές επανέλαβαν την απαίτηση των παραγωγών για αυτοδιάθεση στην αγορά. Άσκησαν βέτο για ατομικότητα και εν συνεχεία, όταν την κέρδισαν, απαίτησαν και το αυτονόητο δικαίωμά τους για αυτονομία. Η κορύφωση του όλου κινήματος ήρθε με την κλασική επιτακτική ανάγκη της αντικουλτούρας do-it-yourself (κάντο μόνος σου).

Γίνε ΕΣΥ ο ίδιος τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, αντί να μένεις υποχείριο τους!

Όπως ακριβώς, δηλαδή, και η παγκόσμια τηλεπικοινωνιακή υποδομή που ήταν η μικρογραφία η οποία έδωσε τη δυνατότητα στους μεμονωμένους εργαζόμενους να γίνουν τόσο ευέλικτοι όσο και οι εθνικές οικονομίες.

Έχοντας πλέον καταφέρει να γίνουμε εμείς τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, μας χορήγησαν και την αυτονομία μας. Πληρώσαμε, βέβαια, το τίμημα. Βλέπετε, τίποτα δεν είναι δωρεάν. Ακριβώς όπως οι αγώνες των παραγωγών εκτονώθηκαν με τη μετατροπή τους σε καταναλωτές, έτσι και οι απαιτήσεις των καταναλωτών εκτονώθηκαν με τη μετατροπή τους σε παραγωγούς.

Όπου τα συμβατικά μέσα μαζικής ενημέρωσης είχαν κατεύθυνση από πάνω προς τα κάτω και δεν υπόκειντο σε αλλαγή, τα νέα μέσα μαζικής ενημέρωσης αντλούν την αξία τους από το περιεχόμενο που δημιουργείται από τους ίδιους τους χρήστες. Εν τω μεταξύ, η παγκοσμιοποίηση και η αυτοματοποίηση διέβρωσε το συμβιβασμό που είχε πετύχει ο Ford μεσολαβώντας μεταξύ των καπιταλιστών και ενός προνομιακού υποσυνόλου της εργατικής τάξης.

Η παγκοσμιοποίηση και η αυτοματοποίηση, λοιπόν, παρήγαγε έναν… «περιττό» (sic) και σε επισφαλή κατάσταση πληθυσμό. Σε αυτό το ασταθές πλαίσιο, οι νέες εταιρείες, όπως η Google, πέτυχαν τον ίδιο ακριβώς συμβιβασμό που είχε επιφέρει και ο Ford. Αυτήν την φορά, όμως, μέσω της ελεύθερης εργασίας και της (και καλά) δωρεάν διανομής.

Ο Ford προσέφερε μεγαλύτερη συμμετοχή των εργαζομένων στον καπιταλισμό μέσω της μαζικής κατανάλωσης. Η Google δίνει τα πάντα δωρεάν, μετατρέποντας έτσι την εργασία σε δουλειά άνευ πληρωμής. Με την προσφορά της πίστωσης, η Ford μετέτρεψε τους εργαζόμενους σε καταναλωτές ξεπουλώντας όχι μόνον την παροντική αλλά και τη μελλοντική τους εργασία. Η Google διέλυσε κάθε διάκριση ανάμεσα στην παραγωγή, την κατανάλωση και την επιτήρηση, καταφέρνοντας έτσι να επωφεληθεί από εκείνους που πιθανότατα δεν θα χρειαστεί να δαπανήσουν τίποτα προκειμένου να φτάσουν στο στόχο τους.

Όλοι όσοι ενδιαφέρονται για το καλό μας (μα, γιατί δεν με πιστεύετε;) μας εφιστούν την προσοχή. Κατ’ ουσίαν, αυτό που κάνουν είναι να τραβάνε την δική μας προσοχή αφού με αυτήν μας ελέγχουν, συμπληρώνοντας το οικονομικό κεφάλαιο και μετατρέποντάς την σε νόμισμα που αποβαίνει καθοριστικό για την κοινωνία μας. Πρόκειται για ένα νέο βραβείο παρηγοριάς με το οποίο ο επισφαλής εργαζόμενος (χμ…, άνεργος μάλλον θα ήταν πιο καίριο να πω ;)) μπορεί να ανταγωνιστεί εκείνον που δεν θα γίνει ποτέ εκατομμυριούχος αλλά, παρόλα αυτά, μπορεί ακόμη να ονειρεύεται πως το βίντεό του στο youtube θα έχει πάνω από ένα εκατομμύριο προβολές.

Είναι το νέο κίνητρο που θα οδηγήσει στην συνεχή καινοτομία που ο καπιταλισμός χρειάζεται προκειμένου να εξακολουθεί να υφίσταται. Όπως συμβαίνει και στην χρηματοπιστωτική αγορά, έτσι και οι επιχειρήσεις αλλά και οι ιδιώτες μπορούν να δοκιμάσουν την τύχη τους. Μόνο που περνάει απαρατήρητο (ή τουλάχιστον, έτσι θέλουν να πιστεύουν) το γεγονός ότι εκείνοι που ελέγχουν τις δομές ασκούν και τη μεγαλύτερη δύναμη. Η υπεροχή της Google δεν προέρχεται από τα έσοδα των διαφημίσεων ή από τις πωλήσεις των προϊόντων της αλλά από τους τρόπους που διαμορφώνει τις ροές των πληροφοριών.

Κοιτάζοντας προς αυτήν την κατεύθυνση, μπορούμε να φανταστούμε μια ψηφιακή φεουδαρχία στην οποίο το χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο και ο έλεγχος (μέσω της «προσοχής» μας που αναφέραμε παραπάνω) θα έχουν ενοποιηθεί στα χέρια μιας ελίτ και μιας καλοπροαίρετης δικτατορίας των υπολογιστών που θα συντηρεί το Διαδίκτυο σαν ένα πάρκο για νήπια. Βλέπετε, έτσι μας βλέπουν όλους εμάς, τον… περιττό πληθυσμό δηλαδή. Τα ατομικά προγράμματα και οι προγραμματιστές θα αντικατασταθούν και θα γίνουν αναλώσιμοι, αφού όσο πιο εσωτερική κινητικότητα προσφέρει η ιεραρχική δομή, τόσο πιο ισχυρή και ανθεκτική γίνεται.

Γιατί, βεβαίως, η ίδια η δομή θα είναι αδιαπραγμάτευτη.

Εντός ορισμένων παραμέτρων, φυσικά, όπως συμβαίνει και σε όλους τους αλγόριθμους, μπορούμε να φανταστούμε πως θα υπάρχει ακόμη κάποιος πληθυσμός που θα συμμετέχει σε μια φαινομενικά οριζόντια και εθελοντική βάση και θα παλεύει για τη διύλιση και την τελειοποίηση του προγραμματισμού. Η ψηφιακή φεουδαρχία πιθανότατα να κάνει την εμφάνισή της κρατώντας το λάβαρο της άμεσης δημοκρατίας, διακηρύσσοντας ότι ο καθένας έχει δικαίωμα στην ιθαγένεια και στη συμμετοχή, παρουσιάζοντας τον εαυτό της ως λύση για τις υπερβολές του καπιταλισμού.

Όσοι ονειρεύονται ένα εγγυημένο βασικό εισόδημα, ή όσοι επιθυμούν να αποζημιωθούν για την online συλλογή των προσωπικών τους δεδομένων πρέπει να καταλάβουν ότι αυτές οι (αυτονόητες) απαιτήσεις τους θα χρειαστεί να εφαρμοστούν από ένα κράτος που σημαία του έχει τον καθολικό έλεγχο και ότι τα εν λόγω αιτήματά τους νομιμοποιούν την κρατική εξουσία και την επιτήρηση, για την οποίαν εμείς όχι μόνο δεν δώσαμε ποτέ την άδειά μας αλλά ούτε καν ερωτηθήκαμε. Οι κρατιστές και οι οπαδοί του συγκεντρωτισμού θα χρησιμοποιήσουν την ρητορική της ψηφιακής ιθαγένειας για να δικαιολογήσουν τη χαρτογράφηση όλων μας σε νέες χαρτογραφήσεις ελέγχου, ευνουχίζοντάς μας και προσδένοντάς μας σε μια ενιαία διαδικτυακή ταυτότητα, προκειμένου να εκπληρώσουν το όραμά τους για μία κοινωνία που θα υπόκειται σε νόμους και επιβολή.

Οι «έξυπνες πόλεις» θα επιβάλλουν την αλγοριθμική τάξη στον offline κόσμο˙ αντικαθιστώντας τη μη βιώσιμη επιτακτική ανάγκη για ανάπτυξη του σύγχρονου καπιταλισμού, με τις νέες επιταγές που δεν είναι άλλες από την Επιτήρηση, την Προσαρμοστικότητα και την Διαχείριση.

Σε αυτήν τη δυστοπική προβολή, το ψηφιακό έργο της μείωσης της παγκόσμιας εκπροσώπησης συγκλίνει με το πρόγραμμα της εκλογικής δημοκρατίας στην οποία μόνον όσοι (ιθύνοντες) ενεργούν μέσω των προκαθορισμένων τακτικών μπορούν να ασκήσουν εξουσία. Και, όσοι σταθούν εμπόδιο στα σχέδιά τους, θα τους «ξαπλώσουν» στην Προκρούστεια κλίνη. Γιατί κανείς δεν πρέπει να σταθεί εμπόδια στα συμφέροντά τους. Τίποτα και κανείς δεν πρέπει να τους σταματήσει από το να προσαρμόσουν την πραγματικότητα σε ένα αυθαίρετο σχήμα. «Νομιμοποιώντας» αυτήν την συγχώνευση, θα την αποκαλέσουν ηλεκτρονική δημοκρατία και θα την χρησιμοποιήσουν ως ευκαιρία για να περάσουν ένα σωρό νόμους με τους οποίους θα ελέγχουν τα πάντα, ενώ ταυτόχρονα θα καθιστούν την ίδια την υποδομή αναμφισβήτητη.

Βλέπετε, όσο πιο συμμετοχικό είναι ένα σύστημα, τόσο πιο πολύ νομιμοποιείται. Ωστόσο, η κάθε αναφορά που γίνεται στην ιθαγένεια/υπηκοότητα, συνεπάγεται και αποκλεισμό κάποιας μερίδας πολιτών. Κάθε έννοια της πολιτικής νομιμοποίησης προϋποθέτει μια ζώνη παρανομίας.

Πραγματική ελευθερία σημαίνει να είμαστε σε θέση να καθορίζουμε τη ζωή και τις σχέσεις μας από το μηδέν. Πρέπει να είμαστε σε θέση να καθορίζουμε τα δικά μας εννοιολογικά πλαίσια, να έχουμε το δικαίωμα να διατυπώνουμε τα δικά μας ερωτήματα και να βρίσκουμε τις απαντήσεις τους. Και φυσικά, αυτό δεν συνάδει με την καλύτερη εκπροσώπηση ή τη μεγαλύτερη συμμετοχή στην επικρατούσα τάξη. Η υπέρμαχος ψηφιακή ένταξη και η επιστασία του «δημοκρατικού» κράτους εξοπλίζει αυτούς που ασκούν την εξουσία και τους δίνει τη δυνατότητα να νομιμοποιήσουν τις δομές μέσω των οποίων μπορούν να την ασκούν. Είναι λάθος να πιστεύουμε ότι τα εργαλεία που με τόσο προσοχή «χτίζονται» για να μας κυβερνήσουν, θα μας χρησιμεύσουν για να μπορέσουμε να καθαιρέσουμε τους αφέντες μας.

Αν πιστέψουμε κάτι τέτοιο, θα είναι σαν να κάνουμε το ίδιο λάθος με όλους όσους ξεκίνησαν τις προγενέστερες επαναστάσεις με στόχο τους να καταλύσουν την αστυνομία, τα δικαστήρια και τις φυλακές. Τα εργαλεία της απελευθέρωσης πρέπει να σφυρηλατηθούν στον αγώνα για την επίτευξή του.

Τα Socials (Τα Κοινωνικά Δίκτυα)

Μελετάμε ένα μέλλον στο οποίο τα ψηφιακά συστήματα θα καλύψουν κάθε ανάγκη μας, αρκεί να καλύπτεται ταυτόχρονα και η παρούσα μας ανάγκη για το… «θέλω αυτό» και το θέλω τώρα». Ιχνηλατώντας την πορεία της ψηφιακής μας φαντασίωσης, σύντομα θα ψηφίσουμε τα πάντα˙ την κάθε είδους εργασία, την κάθε μορφή καταναλωτισμού, την κάθε μορφή φυλακής. Ακόμη και οι φαντασιώσεις που διαχωρίζουν την ψυχή από το σώμα για να ταξιδέψουν στον κόσμο των υπολογιστών, αφήνουν το φιλελεύθερο υποκείμενο άθικτο. Για κάθε μετα-ανθρωπισμό που μας έχει προσφερθεί υπήρξε και ο αντίστοιχος νεοφιλελευθερισμός.

Αλλά όσο εμείς λειτουργούμε σύμφωνα με το πρότυπο της «ανθρωπίνων δικαιωμάτων», το μόνο που θα καταφέρνουμε με τις προσπάθειές μας να οργανωθούμε κατά των συστημάτων των ψηφιακών πληροφοριών ελέγχου είναι να αναπαράγουμε τη λογική τους. Το καθεστώς των συνταγμάτων και των χαρτών που σήμερα φτάνει στο τέλος του, δεν προστατεύει μόνο το φιλελεύθερο ον, το άτομο που το επινόησε. Αν μη τι άλλο, η επιδεικτική δικτύωση της καθημερινής ζωής υπογραμμίζει το εύθραυστον της φιλελεύθερης ατομικότητας.

Πού αρχίζει και πού τελειώνει το «Εγώ», όταν οι γνώσεις μου προέρχονται από τις μηχανές αναζήτησης και οι σκέψεις μου ενεργοποιούνται και κατευθύνονται από τις online ενημερώσεις; Που χωράω «Εγώ» μέσα σε αυτήν την «ταυτότητα» της οικονομίας;

Τα δίκτυα που παράγονται και καλύπτονται από τον φιλελευθερισμό είναι αναπόφευκτα ιεραρχικά. Ο φιλελευθερισμός έχει ως στόχο να σταθεροποιήσει την πυραμίδα της ανισότητας, να συνεχίσει αέναα τη διεύρυνση της βάσης του. Η μόνη λύση είναι να καταργηθούν οι πυραμίδες˙ μόνον έτσι θα δοθεί ένα τέλος στις ταπεινώσεις της κυριαρχίας και υποταγής. Δεν ζητάμε οι πλούσιοι να δώσουν στους φτωχούς. Επιδιώκουμε να γκρεμίσουμε τους φράχτες. Γιατί ουσιαστικά τότε, δεν θα τίθεται ζήτημα (υπέρ-)πλουσίων και φτωχών.

Η Εξουσία Υποχρεώνεται σε Παύση

Για κάθε δράση, υπάρχει μια ίση και αντίθετη αντίδραση. Η ένταξη δημιουργεί νέους αποκλεισμούς. Οι κονιορτοποιημένοι αναζητούν ο ένας τον άλλο. Κάθε νέα μορφή ελέγχου δημιουργεί και κάποιον πρόσθετο τομέα εξέγερσης. Η αστυνόμευση και η υποδομή ασφαλείας έχουν αυξηθεί εκθετικά κατά τη διάρκεια των δύο τελευταίων δεκαετιών, αλλά το μόνο που δεν κατάφεραν ήταν να φτιάξουν έναν πιο ειρηνικό κόσμο. Αντιθέτως, όσο μεγαλύτερος είναι ο εξαναγκασμός, τόσο αυξάνεται η αστάθεια και η αναταραχή.

Ο έλεγχος των πληθυσμών με την ψηφιοποίηση των αλληλεπιδράσεων και του περιβάλλοντός τους είναι η ίδια στρατηγική αντιμετώπισης που ακολουθούν για να πατάξουν τις διαταραχές που είναι φυσικό να έπονται της οικονομικής πόλωσης, της κοινωνικής υποβάθμισης και της οικολογικής καταστροφής που προκλήθηκε από τον καπιταλισμό. Το κύμα των εξεγέρσεων που σάρωσε τον κόσμο από το 2010, από την Τυνησία και την Αίγυπτο μέχρι την Ισπανία και την Ελλάδα και έπειτα την Τουρκία και τη Βραζιλία καταλήγοντας στο παγκόσμιο κίνημα Occupy (καταλαμβάνουν την κίνηση του διαδικτύου), θεωρήθηκε από πολλούς ως προϊόν των νέων ψηφιακών δικτύων.

Ωστόσο, είναι και μια αντίδραση ενάντια στην ψηφιοποίηση και στις ανισότητες που αυτή η ίδια ενισχύει. Αλήθεια, πριν το 2011, ποιος θα μπορούσε να φανταστεί ότι το Διαδίκτυο θα παράγει ένα παγκόσμιο κίνημα που έθεσε τη βάση του και θεμελιώθηκε στον κοινό φυσικό χώρο; Και αυτή είναι μόνο μια πρόγευση των σπασμωδικών κινημάτων που θα προκύψουν, καθώς ο τρόπος ζωής μας προσαρμόζεται όλο και περισσότερο με το ψηφιακό δίκτυο. Τα αποτελέσματα δεν έχουν προκαθοριστεί αλλά μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ότι θα υπάρχουν συνεχώς νέες ευκαιρίες για να μαζεύονται οι άνθρωποι και να πολεμούν ενάντια στη λογική του καπιταλισμού και του ελέγχου του κράτους.

Κατανοώντας ότι η επέκταση της ψηφιακής τεχνολογίας θα λειτουργήσει ως περίφραξη των δυνατοτήτων μας δεν σημαίνει ότι θα σταματήσουμε να την χρησιμοποιούμε. Τουναντίον˙ θα μας βοηθήσει όμως να αλλάξουμε τη λογική με την οποία την προσεγγίζουμε. Κάθε θετικό όραμα για ένα ψηφιακό μέλλον θα διατεθεί προκειμένου να διαιωνίσει και να ενθαρρύνει την άρχουσα τάξη. Αυτό που εμείς μπορούμε να κάνουμε είναι να συμμετέχουμε στην ψηφιακή τεχνολογία έχοντας ως στόχο να αποσταθεροποιήσουμε τις ανισότητες που επιβάλλει. Αντί της δημιουργίας ψηφιακών σχεδίων που απλά θα προδιαγράφουν τον κόσμο που θέλουμε να δούμε, μπορούμε να ασκήσουμε ψηφιακές πρακτικές που διαταράσσουν τον έλεγχο.

Αντί να καθορίζουμε την υπεράσπιση των δικαιωμάτων της νέας ψηφιακής τάξης ή, μέσω της ιθαγένειας, να τους ενσωματώνουμε όλους σε μια τέτοια κατηγορία, μπορούμε να ακολουθήσουμε το παράδειγμα όσων στερούνται πολιτικών δικαιωμάτων˙ αρχής γενομένης από τις σύγχρονες εξεγέρσεις που ανακατανέμουν την εξουσία ριζικά. Οι προγραμματιστές παρασυρόμενοι από την επανάσταση του Διαδικτύου, θα μπορούσαν να κάνουν τα πράγματα ακόμα χειρότερα˙ θα μπορούσε να γίνουν οι ψηφιακοί Μπολσεβίκοι των οποίων η προσπάθεια να δημιουργήσουν μια δημοκρατική ουτοπία θα παράγει τον απόλυτο ολοκληρωτισμό. Αυτή είναι ίσως και η έρημος της ψηφιακής ουτοπίας…

Στέλιος Θεοδωρίδης
Στέλιος Θεοδωρίδης
Ο ήρωας μου είναι ο γάτος μου ο Τσάρλι και ακροάζομαι μόνο Psychedelic Trance
RELATED ARTICLES

Αφήστε ένα σχόλιο

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ

Πρόσφατα άρθρα

Tηλέφωνα έκτακτης ανάγκης

Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος: 11188
Ελληνική Αστυνομία: 100
Χαμόγελο του Παιδιού: 210 3306140
Πυροσβεστική Υπηρεσία: 199
ΕΚΑΒ 166