Δημητριακά ολικής άλεσης και σπιρουλίνα το πρωί, σοκολάτα και τσιπς το βράδυ! Καλώς ήλθατε στον κόσμο των διπολικών γυναικών, όπου το φαγητό είναι ενοχή.
H Κelly Isaac είναι σχεδιάστρια εσωρούχων της λονδρέζικης σειράς The Modern Courtesan και κλασική περίπτωση γυναίκας που διατρέφεται «διπολικά». «Η χθεσινή µέρα ήταν χαρακτηριστική της τρελής σχέσης που έχω µε το φαγητό», δήλωσε πριν από µερικούς µήνες στους Νew York Times. «Μούσλι και αποβουτυρωµένο γάλα για πρωινό, ξερά βερίκοκα για δεκατιανό (κάπου διάβασα ότι περιέχουν περισσότερες βιταµίνες από τα φρέσκα) και σαλάτα σπανάκι για µεσηµεριανό. Μέχρι τις τρεις, όµως, είχα φάει έξι µπισκότα σοκολάτας, και το βράδυ, αντί για το σολοµό που είχα προγραµµατίσει, κατέληξα µε καρµπονάρα, σκορδόψωµο και τρία ποτήρια κρασί!»
Για τη Cynthia Bulik, κορυφαία στις διατροφικές διαταραχές, καθηγήτρια στο πανεπιστήµιο της Βόρειας Καρολίνας και συγγραφέα του βιβλίου Crave: Why You Binge Eat and How to Stop (εκδόσεις Walker & Company), η Κelly είναι µια από τις δεκάδες περιπτώσεις γυναικών που έχει χαθεί στο φαύλο κύκλο της αυστηρής διατροφής που ακολουθείται από υπερ-φαγία. «Όλες έχουµε περάσει από σκαµπανεβάσµατα, δίαιτες γιο-γιο και προγράµµατα 80/20 (80% σωστή διατροφή και 20% απόλυτη ελευθερία) που προτείνουν συχνά οι συγγραφείς µπεστ σέλλερ.
Στην περίπτωση, όµως, των διπολικών γυναικών (όρος δανεισµένος από την ψυχιατρική) αυτά τα ups/downs γίνονται την ίδια µέρα. Ξεκινούν µε αγνές προθέσεις, µε έξτρα υγιεινές τροφές, χυµούς από άγρια µούρα, σαλάτες µε κινόα, συµπληρώµατα σπιρουλίνας, χωρίς λιπαρά, ζάχαρη, αλάτι και γλουτένη, και µέχρι το απόγευµα έχουν ακυρώσει τα πάντα.
Σ’ αυτό παίζει µεγάλο ρόλο η χηµεία του εγκεφάλου, αφού η στέρηση οδηγεί τον οργανισµό να αναζητήσει περισσότερα λιπαρά, περισσότερη ζάχαρη και µετά από µια συγκεκριµένη στιγµή σκέφτεται µόνο το φαγητό. Αλλά στη διπολική δίαιτα υπάρχει κάτι πιο βαθύ – το συναίσθηµα».
«Όπως σε όλες τις διατροφικές διαταραχές», εξηγεί η Τζένη Σουµάκη, παιδοψυχίατρος-ψυχαναλύτρια, υπεύθυνη του συµβουλευτικού Κέντρου Ηµέρας της µη-κερδοσκοπικής εταιρίας «Ανάσα», η οποία συναντά πολλές κοπέλες µε χαρακτηριστικά της συγκεκριµένης διαταραχής, χωρίς καν να το ξέρουν.
«Στην αρχή το φαγητό είναι παρηγοριά και στη συνέχεια τιµωρία. Τρως για να ικανοποιήσεις µια συναισθηµατική πείνα, και εκδικείσαι ταυτόχρονα τον εαυτό σου που δεν κατάφερες να αντισταθείς σ’ αυτή την αδυναµία. Πρόκειται για ένα ασυνείδητο µαρτύριο για να αποφύγεις να αντιµετωπίσεις την αλήθεια. Και το χειρότερο είναι ότι αυτή η συµπεριφορά είναι τόσο αποδεκτή κοινωνικά, που σου επιτρέπει να τη συνεχίσεις για χρόνια πριν καταλάβεις το πρόβληµα».
Στις ΗΠΑ, πάνω από πέντε εκατοµµύρια γυναίκες και τρία εκατοµµύρια άντρες υποφέρουν από περιστασιακή υπερ-φαγία, όπως είναι ο πλησιέστερος επιστηµονικά όρος της διπολικής συµπεριφοράς, ενώ τα ποσοστά αυξάνονται µε ιλιγγιώδη ταχύτητα, ιδιαίτερα όταν υπάρχει κληρονοµικό υπόβαθρο. «Οι περισσότερες πελάτισσές µου είναι διπολικές», εξηγεί ο Joe Fournier, personal trainer στο Χόλυγουντ και συγγραφέας του οδηγού The Red Carpet Workout (εκδ. Headline).
«Χωρίς να το αντιλαµβάνονται, και ακόµα περισσότερο να το αποδέχονται, ζουν µέρες µόνο µε νερό από ηφαιστειακές πηγές, άγρια µούρα από τον Αµαζόνιο και ωµό ψάρι, και στο τέλος ορµούν στα τσιπς».
«Όταν προσπαθείς για µεγάλο διάστηµα να είσαι καλός, στο τέλος καταλήγεις κακός µε τον εαυτό σου», λέει ο Γιάννης Χρύσου, κλινικός διαιτολόγος-διατροφολόγος. Αυτό είναι το µόνο πρόβληµα; «Ίσως κάτι περισσότερο», πιστεύει η Τζένη Σουµάκη.
«Οι νέες κοπέλες είναι περισσότερο πιεσµένες σήµερα από ποτέ. Βρισκόµαστε στο µέσο της χειρότερης οικονοµικής κρίσης, πρέπει να αποδείξουν ότι αντέχουν περισσότερες ώρες σκληρότερης δουλειάς αδιαµαρτύρητα, και στο τέλος της ηµέρας χρειάζονται µια καλή ανταµοιβή για να µπορέσουν να συνεχίσουν. Κι όταν αυτή δεν είναι το αλκοόλ, είναι το φαγητό ή, πολλές φορές, και τα δυο».
Σιγά-σιγά ο οργανισµός προσαρµόζεται σ’ αυτή τη συµπεριφορά και προσπαθεί να συσσωρεύσει θερµίδες για να µπορέσει να αντέξει την επόµενη κρίση λιµοκτονίας.
Γι’ αυτό πολλές γυναίκες µε διπολική συµπεριφορά έχουν χαµηλό βάρος µε έξτρα παχάκια στην κοιλιά, εκεί που αποθηκεύεται το λίπος. Και παρά το ότι η αλλαγή δε φαίνεται στη ζυγαριά, αυτή η κατάσταση είναι αιτία για διαταραχές του θυρεοειδή, χαµηλή άµυνα, οστεοπόρωση, προβλήµατα γονιµότητας και, ίσως, ένα βήµα πριν µια µεγαλύτερη διατροφική διαταραχή.
«Μια διπολική γυναίκα δεν αλλάζει από τη µια µέρα στην άλλη τη σχέση της µε το φαγητό. Αντί, όµως, να προσπαθεί να κάνει περήφανη τη Μαντόνα µε τις επιδόσεις της, µπορεί να κάνει περήφανο τον εαυτό της κερδίζοντας τη µάχη µέρα τη µέρα», λέει ο Γιάννης Χρύσου.
«Ξεκινώντας µε το µεγαλύτερο γεύµα το πρωί και µειώνοντας σταδιακά την ποσότητα, περιλαµβάνοντας όλες τις τροφές και ακολουθώντας δηµιουργικές εξόδους διαφυγής. Χωρίς ενοχές.
Αν απογυµνώσει κανείς το φαγητό από τις ενοχές έχει πετύχει το σπουδαιότερο, αφού µετά από ένα σηµείο δεν έχει σηµασία τι τρώµε, αρκεί να είναι απαγορευµένο». «Αυτό που έχει σηµασία, τελικά, είναι να εκπαιδευτεί κανείς στην ιδέα ότι δεν µπορεί να είναι τέλειος σε όλα», καταλήγει η Τζένη Σουµάκη. «Κανείς δεν είναι. Και γι’ αυτό δε φταίει αυτός. Ούτε, βέβαια, το φαγητό».
