Μικροπλαστικά: Μια αόρατη απειλή για την ανθρώπινη υγεία
Τα πλαστικά έχουν καταστεί αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς μας. Ωστόσο, η εκτεταμένη χρήση τους έχει και μια επικίνδυνη πλευρά: τα μικροπλαστικά διασπείρονται παντού, στο περιβάλλον, στον αέρα και, όπως αποδεικνύεται, και μέσα στο ανθρώπινο σώμα – ακόμη και στον εγκέφαλο.
Ανησυχητικά ευρήματα από νέα έρευνα
Ερευνητές του Πανεπιστημίου του Νέου Μεξικού στο Άλμπουκερκι μελέτησαν τη συγκέντρωση μικρο- και νανοπλαστικών (MNP) στον ανθρώπινο εγκέφαλο. Τα αποτελέσματα, που δημοσιεύτηκαν στο επιστημονικό περιοδικό Nature Medicine, είναι ανησυχητικά. Η ομάδα, με επικεφαλής τον Matthew Campen, εντόπισε υψηλότερες συγκεντρώσεις MNP στον εγκέφαλο σε σύγκριση με άλλα όργανα, όπως το ήπαρ, τα νεφρά, ο πλακούντας και οι όρχεις.
“Ποτέ δεν περίμενα ότι η συγκέντρωση θα ήταν τόσο υψηλή”, δήλωσε ο Campen. “Δεν αισθάνομαι άνετα γνωρίζοντας ότι έχω τόσο πλαστικό στον εγκέφαλό μου, και δεν θέλω να περιμένω 30 χρόνια για να δω τι θα συμβεί όταν οι συγκεντρώσεις τετραπλασιαστούν.”
Ανάλυση 91 δειγμάτων εγκεφάλου
Για τη μελέτη, οι ερευνητές ανέλυσαν εγκεφαλικό ιστό από 91 άτομα που απεβίωσαν μεταξύ 2016 και 2024. Κάθε δείγμα προερχόταν από τον μετωπιαίο λοβό, την περιοχή πίσω από τα μάτια. Οι επιστήμονες εντόπισαν 12 διαφορετικά πολυμερή, συμπεριλαμβανομένου του πολυαιθυλενίου, του πιο διαδεδομένου πλαστικού παγκοσμίως.
Επιπλέον, διαπίστωσαν ότι η συγκέντρωση των πλαστικών σωματιδίων αυξήθηκε κατά τη διάρκεια της οκταετούς περιόδου της μελέτης. Το 2016, η μέση συγκέντρωση ήταν 3,345 μικρογραμμάρια ανά γραμμάριο ιστού, ενώ το 2024 αυξήθηκε σε 4,917 μικρογραμμάρια ανά γραμμάριο.
Σύνδεση με τη νόσο άνοιας
Στους εγκεφάλους ατόμων που είχαν διαγνωστεί με άνοια, οι ερευνητές ανίχνευσαν έως και δέκα φορές μεγαλύτερη ποσότητα μικροπλαστικών σε σχέση με τους εγκεφάλους ατόμων χωρίς τη νόσο. Παρόλο που διαπιστώθηκε μια σαφής συσχέτιση, ο Campen υπογραμμίζει ότι δεν μπορεί να συναχθεί το συμπέρασμα πως η αυξημένη συγκέντρωση μικροπλαστικών προκαλεί άνοια. Είναι πιθανό οι αλλοιώσεις που προκαλεί η νόσος στον εγκέφαλο να διευκολύνουν την εναπόθεση των MNP.
Πώς εισέρχονται τα πλαστικά σωματίδια στον εγκέφαλο;
Τα μικροπλαστικά ανιχνεύονται παντού στη Γη, ακόμη και στα βαθύτερα σημεία των ωκεανών. Σύμφωνα με τον Campen, το μεγαλύτερο μέρος αυτών εισέρχεται στον οργανισμό μέσω της διατροφής, ιδιαίτερα μέσω του κρέατος.
Ωστόσο, ο τρόπος με τον οποίο τα μικροπλαστικά φτάνουν στον εγκέφαλο δεν είναι ακόμα πλήρως κατανοητός. Οι ερευνητές βρήκαν σωματίδια μεγέθους 200 νανομέτρων, αρκετά μικρά ώστε να διαπεράσουν τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό – έναν μηχανισμό που προστατεύει το κεντρικό νευρικό σύστημα από δυνητικά επικίνδυνες ουσίες.
Ποιες είναι οι επιπτώσεις στην υγεία;
Η επιστημονική κοινότητα δεν έχει ακόμα σαφή εικόνα για το πώς τα μικροπλαστικά επηρεάζουν τον εγκέφαλο. Οι ερευνητές υποψιάζονται ότι οι επιπτώσεις τους σχετίζονται περισσότερο με τις φυσικές ιδιότητές τους παρά με τη χημική τους σύνθεση. Υποθέτουν ότι τα MNP μπορεί να παρεμποδίζουν τη ροή του αίματος στα τριχοειδή αγγεία ή να διαταράσσουν τις συνδέσεις μεταξύ των νευρικών κυττάρων.
Ο συν-συγγραφέας της μελέτης, Andrew West, δήλωσε στο επιστημονικό περιοδικό Science News: “Δεν γνωρίζουμε ακόμα τις επιπτώσεις των μικροπλαστικών στον εγκέφαλο, αλλά είναι σημαντικό να διερευνήσουμε το ζήτημα και να μην περιμένουμε μέχρι να έχουμε όλες τις απαντήσεις.”
Προβληματισμός για τη μεθοδολογία
Το Science News επισημαίνει ότι ο αριθμός των δειγμάτων στη μελέτη είναι σχετικά μικρός, γεγονός που σημαίνει ότι τα αποτελέσματα πρέπει να ερμηνεύονται με προσοχή. Παρόλα αυτά, τα δεδομένα δείχνουν μια ανησυχητική τάση που απαιτεί περαιτέρω διερεύνηση.
Τι μπορούμε να κάνουμε;
Αν και η πλήρης αποφυγή των μικροπλαστικών είναι αδύνατη, υπάρχουν τρόποι να περιορίσουμε την έκθεσή μας. Η κατανάλωση λιγότερων επεξεργασμένων τροφίμων, η χρήση φίλτρων νερού και η αποφυγή πλαστικών συσκευασιών μπορεί να συμβάλλουν στη μείωση της πρόσληψης MNP. Παράλληλα, η επιστημονική έρευνα συνεχίζεται με στόχο την κατανόηση των μακροπρόθεσμων επιπτώσεων στην υγεία.
