Guy Fawkes: Ο θρησκευόμενος επαναστάτης και η συνωμοσία της πυρίτιδας

Αυτή την βδομάδα είμαι σκαλωμένος, αγχωμένος, κουρασμένος και με στέρηση νικοτίνης, λόγω κρυολογήματος, ο τόνος της φωνής μου έχει πέσει κάτι οκτάβες χαμηλότερα και όταν βήχω παράγω τρομακτικούς ήχους κατεστραμμένης νταλίκας. Η γκρίνια όμως είναι προνόμιο του φίλου μου του Γιάννη. Εγώ είμαι εδώ για να παρουσιάζω διάφορους περίεργους, να κάνω ιστορικό κουτσομπολιό και να εκνευρίζω τον κόσμο με τις εξυπνάδες μου.

Σήμερα λέω να βάλω στο μάτι εκείνους τους τύπους που αυτοαποκαλούνται επαναστάτες, αναρχικοί, αμεσοδημοκράτες και άλλα τέτοια “ελευθεριακά” παρουσιάζοντας έναν κύριο που στο άκουσμα του ονόματός του χύνουν κουβάδες ανδρόγαλου.

Πάμε πρώτα όμως να σας ταΐσω ένα γνωστό τετράστιχο που έχει γίνει πολύ αγαπητό στους προαναφερθέντες φίλους μας εδώ στην Ελλάδα, τα τελευταία χρόνια:

Remember, remember the fifth of November,
the Gunpowder Treason and Plot,
I know no reason, why Gunpowder Treason
should ever be forgot.

Ναι, στο “V for Vendetta” το έχει πάρει το αυτί σας –ή και το μάτι σας, αν έχετε μπει στον κόπο να διαβάσετε το “μικιμάου”. Που κολλάει το V for Vendetta; O κύριος που θα μας απασχολήσει αυτή τη φορά και η ιστορία του, αποτέλεσαν έμπνευση για το εν λόγω έργο. Θα σας μιλήσω λοιπόν για τον Guy Fawkes -που τα αναρχόπαιδα έχουν ανάγει σε Άγιο-, την “Συνωμοσία της Πυρίτιδας” (“Gunpowder Plot” αγγλιστί) και το χούι των Βρετανών να λαμπαδιάζουν τον τόπο κάθε 5η Νοεμβρίου — Αχ! Όμορφα πυρολατρικά κατάλοιπα!

Χοπ – χοπ! Πάμε στην ιστορική αφήγηση!

Ο Guy Fawkes (ελληνικά: Γκάι Φωκς) γεννήθηκε μάλλον στις 13 Απριλίου του 1570 στο Stonegate. Ο πατέρας του Edward Fawkes ήταν κοσμήτορας και σύμβουλος του εκκλησιαστικού δικαστηρίου του York και όχι ιδιαίτερα παθιασμένος προτεστάντης. Η μάνα του από την άλλη, την έλεγαν Edith και ήταν καθολική. Πρέπει να αντιλήφθηκες ότι πάλι δεν είμαστε σίγουροι για την ακριβή ημερομηνία γέννησης του τύπου που εξετάζουμε. Ναι, τυχαίο είναι, το πολύ-πολύ να ευθύνονται για κάτι τέτοια οι υπάλληλοι των ληξιαρχείων που βαράνε μύγες.

Είμαστε σίγουροι πάντως πως βαπτίστηκε στις 16 Απριλίου -οι “της εκκλησίας” τείνουν να είναι πιο συνεπείς στα γραφειοκρατικά τους προφανώς- και επειδή εκείνα τα χρόνια τα παιδάκια τα βάπτιζαν συνήθως τρεις μέρες μετά την γέννησή τους συμπεράνουμε ότι ο Guy πρέπει να γεννήθηκε στις 13 του μήνα.

Στα 8 του χρόνια είχε την ατυχία να μείνει ορφανός από πατέρα. Η μητέρα του, έχοντας να μεγαλώσει αυτόν και άλλα τρία κουτσούβελα αναγκάστηκε να ξαναπαντρευτεί. Ο δεύτερος της σύζυγος λεγόταν Dennis Baynbrigge και ήταν επίσης καθολικός. Γιατί τόση αναφορά χριστιανικά δόγματα όμως; Άκου “πως πάει το πράμα”:

Εκείνη την εποχή στην Αγγλία ο Προτεσταντισμός είχε καταφέρει να πατήσει τα αυτιά του Καθολικισμού μια και καλή. Είχε γίνει η επίσημη θρησκεία του βασιλείου και οποιαδήποτε άλλη θρησκευτική πίστη ήταν αιρετική και καταδικαστέα. Κυρίως ο Καθολικισμός. Τόσο καιρό οι καθολικοί κυνηγούσαν και έκαιγαν προτεστάντες, ήταν λοιπόν καιρός οι προτεστάντες να φερθούν σαν “καλοί χριστιανοί” και να πάρουν το αίμα τους πίσω.

Έτσι όπως καταλαβαίνεις οι γονείς του Guy είχαν μια πίστη αντισυμβατική για τα δεδομένα της εποχής. Και μάλιστα σαν στερεοτυπικά σκαλωμένοι καθολικοί και δεν παρέλειψαν να εμφυσήσουν το ίδιο σκάλωμα στα τέκνα τους και φυσικά στον Guy. — Σκέψου ότι τον έστελναν στο St.Peter’s School, ένα σχολείο με καθολική παράδοση και στελέχη που κυνηγήθηκαν από προτεστάντες. Χριστιανικός αλληλοσκοτωμός σου λέω!

Ο Guy λοιπόν πήρε μια τυπική μόρφωση και μετά μπήκε στην υπηρεσία του υποκόμη Antony Browne. Tούτος εδώ έκανε την καλή όταν, κατά την βασιλεία του Ερρίκου του 14ου, γινόντουσαν επιδρομές κρατικών υπαλλήλων σε καθολικά μοναστήρια και κατασχέσεις των περιουσιών τους. Καταλαβαίνεις για τι τυπάκι μιλάμε, καθώς και για το πόσο μπορεί να τον αντιπαθούσε ο Guy. Τα αισθήματα ήταν αμοιβαία βέβαια και ο Browne δεν άργησε να δώσει πόδι στον Guy. Μεταγενέστερα ο εγγονός του Browne, Antony-Maria Browne μετά τον θάνατο του παππού του, πήρε τον Guy πίσω στην δούλεψη του.

Βέβαια ο Guy δεν πολυείχε σε εκτίμηση την οικογένεια Browne και το 1591 ξεφορτώθηκε την πατρική ακίνητη του περιουσία και κατέβηκε προς Ισπανία μεριά για να πάρει μέρος στον Eighty Years’ War στο πλευρό των “καλών καθολικών Ισπανών” και ενάντια στους “κακούς προτεστάντες Γερμανούς”. Ναι, αναρχάκι μου, ο Fawkes που τόσο θαυμάζεις από τότε που ψιλοδιάβασες “τι παίζει” πίσω από το V for Vendetta -είσαι ψαγμένο εσύ άλλωστε- ήταν πολύ θρησκευόμενος και έτρεφε τρελή πικρία και μίσος προς τους προτεστάντες που ταλαιπωρούσαν αυτόν και τους ομοίους του.

Εσύ μισείς τους θρησκευόμενους όμως γιατί “η θρησκεία είναι το όπιο των λαών” και σε βλέπω τώρα να καις τον τόμο του V for Vendetta που με περηφάνια είχες πρώτη μούρη στην βιβλιοθήκη σου και να στέλνεις υβριστικό γράμμα στον Moore που σου πάσαρε έναν “φανατικό θρησκόληπτο” για “επαναστάτη”. Έι! Το ένα δεν αναιρεί το άλλο χρυσό μου, αλλά θαρρώ ότι αυτό φαντάζει αδιανόητο στο γεμάτο τζίβες κεφάλι σου..

Τέλος πάντων ο Guy ήταν ένα από τα παλικάρια του Sir William Stanley, ενός καθολικού βετεράνου στρατιωτικού, οπού λόγω θρησκευτικών πεποιθήσεων κατέληξε να πολεμάει στο στρατόπεδο των Ισπανών. Στον πόλεμο τα πήγαινε καλά ο Guy, έμαθε να παίζει με εκρηκτικά, έγινε κατώτερος αξιωματούχος (“alferez” λεγόταν το αξίωμα του και σημαίνει σημαιοφόρος) και το 1603 προτάθηκε για λοχαγός.

Εκείνη την χρονιά επίσης ζήτησε βοήθεια από τους Ισπανούς για να οργανώσει επαναστατικό κίνημα καθολικών στην Αγγλία. Στα πάρε δώσε με τους Ισπανούς χρησιμοποιούσε συχνά την ιταλική version του ονόματός του, όπου ήταν “Guido”, μάλλον για να κάνει τον εαυτό του να φαίνεται πιο οικείος και να τους καλοπιάσει. Δυστυχώς δεν κατάφερε τίποτα. Ο βασιλιάς Φίλιππος ο 3ος της Ισπανίας, του απάντησε γραπτά και “με το γάντι” πως οι Ισπανοί δεν πρόκειται να τον βοηθήσουν. Αχάριστοι άνθρωποι!

Ο Guy φυσικά δεν έβαλε τον κώλο του κάτω και συνέχισε να ψάχνει επαναστατικές διεξόδους κατά των προτεσταντών. Έτσι το 1604 μπήκε σε μια μικρή ομάδα καθολικών με αρχηγό τον Robert Catesby, όπου είχε σαν σκοπό την δολοφονία του Bασιλιά James και την διαδοχή αυτού από την catholic friendly κόρη του Elizabeth -άλλη κοκκινομάλλα Elizabeth είναι δαύτη, όχι των Τυδώρων-. Στην ίδια ομάδα συνάντησε και δύο παλιούς συμμαθητές του από το St. Peter’s School, τους John και Christopher Wright.

Το πρώτο συνωμοτικό meeting της ομάδας έγινε στις 20 Μαΐου του 1604 στο πανδοχείο “Duck and Drake“. Η ιδέα για την ανατίναξη του Αγγλικανικού Κοινοβουλίου είχε ήδη πέσει στο τραπέζι και ο Catesby είχε επιστρατεύσει τον Thomas Wintour να μαζέψει και άλλα καλά παλικαράκια για βοήθεια. Έτσι όσα καλόπαιδα μαζεύτηκαν στο Duck and Drake εκείνο το βράδυ γνωρίστηκαν και αντάλλαξαν ιδέες στο πως θα φάνε τον “κακό βασιλιά”.

Ένα μήνα αργότερα τους δόθηκε η ευκαιρία που ποθούσαν αφού ένας εκ των συνωμοτών, ο Thomas Percy είχε πλέον πρόσβαση στο σπίτι του John Wynniard οπού ήταν “Φύλακας της Γκαρνταρόμπας του Βασιλιά“-ο αμφιβόλου σεξουαλικότητας ενδυματολόγος του James ας πούμε-. Ο Percy πήρε για υπηρέτη του τον Guy, ο οποίος κυκλοφορούσε με το όνομα “John Johnson“.

Μαζί με τους υπόλοιπους συνωμότες συμμετείχαν στο project “Σκάψε και εσύ ένα τούνελ μέχρι το Κοινοβούλιο!” μέχρι που μια ωραία πρωία άκουσαν θορύβους καθώς έσκαβαν, οπότε ο Guy πήγε να δει από που προέρχονταν αυτοί. Surprise! Βρήκε μια κυράτσα να καθαρίζει ένα υπόγειο ακριβώς κάτω από το Κοινοβούλιο. — “Παιδιά γαμήστε το τούνελ, βρήκαμε υπόγα!“. Το καλό ήταν ότι το συγκεκριμένο υπόγειο άνηκε στον Wynniard, οπότε ο Percy δεν δυσκολεύτηκε να το νοικιάσει. Και όταν το νοίκιασε άρχισε το πάρτι.

Μέχρι τις 20 Ιουλίου του1605 είχαν κρύψει 36 βαρέλια μπαρούτι μέσα στο υπόγειο και περίμεναν μέχρι τις 5 Νοεμβρίου να ανοίξει το Κοινοβούλιο το οποίο ήταν να ανοίξει στις 28 Ιουλίου, αλλά λόγω μιας επιδημίας που κυκλοφορούσε αποφάσισαν να καθυστερήσουν το άνοιγμα του. Go figure.

Ο Fawkes έλλειπε σε εκείνη την φάση με τα βαρέλια, τριγυρνώντας στην Ευρώπη, ψάχνοντας συμμάχους και όταν με το καλό γύρισε λίγο μετά την τοποθέτηση των βαρελιών στο υπόγειο, ανακάλυψε πως το μπαρούτι ήταν κατεστραμμένο. Οπότε άρον-άρον βρήκαν καινούρια πυρίτιδα και την μετέφεραν στο υπόγειο, κρύβοντας την κάτω από ξύλα.

Έτσι πέρασαν οι μέρες και ο Guy είχε την τιμή να είναι αυτός που θα άναβε το φιτίλι οπού θα γέμιζε το Κοινοβούλιο πυροτεχνήματα και θα έκανε τον Βασιλιά και τα τσιράκια του στάχτη. Επίσης θα ήταν αυτός που θα την πούλευε προς Midlands για να ανακοινώσει στις επαναστατημένες καθολικές δυνάμεις που βρισκόταν εκεί, τον θάνατο του αιρετικού Βασιλιά και να τους εξηγήσει την ιερότητα της πράξης του — γιατί ήταν πολιτικά μη ορθό και κατακριτέο να σκοτώνεις βασιλιάδες ακόμα και αν τους θεωρούσες αιρετικούς.

Ο Guy ήταν ιδανικός και για τις δύο “δουλειές”, δηλαδή και για το μπουρλώτιασμα του Κοινοβουλίου και για να πείσει τους έτερους καθολικούς των Midlands για την ιερότητα και αγνότητα της πράξης του. Για το πρώτο ήταν ιδανικός γιατί ήδη από την θητεία του στην Ισπανία είχε αποκτήσει πολλές γνώσεις πάνω στα εκρηκτικά και για το δεύτερο επειδή ήταν το κατάλληλο άτομο για να πείθει τα πλήθη.

Ξέχασα να σου πω ότι ο Guy ήταν ένας πολύ γοητευτικός τύπος. Ψηλός και γεροδεμένος με πλούσια καστανοκόκκινα μαλλιά και μούσια, ωραία χαρακτηριστικά, πολύ καλούς τρόπους και ιδεαλιστής ως τα μπούνια. Τέλειος για να σε πείσει πως ότι έκανε το έκανε για το κοινό καλό, πράγμα που σίγουρα πίστευε και ο ίδιος άλλωστε.

Το πρόβλημα είναι ότι σχεδόν σε κάθε ιστορία επανάστασης υπάρχουν χαφιέδες. Ο χαφιές αυτής της ιστορίας ήταν μέρος της συνωμοσίας, αλλά έμεινε ανώνυμος, η βλακεία που έκανε όμως εις βάρος των συντρόφων του ήταν μεγαλειώδης.

Επειδή στο άνοιγμα του Κοινοβουλίου θα παρευρισκόταν και καθολικοί, ο ανώνυμος χαφιές αποφάσισε να τους προειδοποιήσει στέλνοντας στις 26 Οκτωβρίου ένα γράμμα στον Βαρόνο William Parker, όπου ήταν καθολικός και υπέρμαχος της διαδοχής του James από την Elizabeth, στο οποίο ουσιαστικά του έλεγε ότι το Κοινοβούλιο θα ανατιναχτεί, άρα να πάρει τα μέτρα του και να μην πάει στο άνοιγμα του. Το γράμμα υποπτεύομαι πως το έστειλε ο Catesby γιατί ήταν παλιοί γνωστοί και φίλοι με τον Parker, που αν το έκανε ήταν άκρως ανόητο εκ μέρους του, γιατί “και οι τοίχοι έχουν αυτιά”. Μια άλλη εκδοχή λέει πως το γράμμα στάλθηκε από τον Francis Tresham, όπου ήταν επίσης μέλος της συνωμοσίας.

Όπως και να χει ο Parker αναγκάστηκε να διαβάσει το γράμμα φωναχτά, οπότε υπήρξε μεγάλο σούσουρο, άσχετα αν θεωρήθηκε πως ήταν φάρσα. Κάποιο μέλος του υπηρετικού προσωπικού ενημέρωσε τον Wintour για το γράμμα και οι συνωμότες μας πανικοβλήθηκαν. Έτσι έστειλαν στις 30 του μήνα τον Guy να τσεκάρει το υπόγειο, τα βρήκε όλα στην εντέλεια και ανακουφισμένοι συνέχισαν να ακολουθούν το προκαθορισμένο πλάνο.

Όμως ο Parker παρόλο που δεν ήθελε τον James στον θρόνο, δεν είχε σκοπό να συνεργαστεί έστω και έμμεσα με τους συνωμότες, μην αναφέροντας το θέμα στον Βασιλιά, άσε που πολλοί ιστορικοί θεωρούν πως ήταν αρκετά φιλόδοξος ώστε να θέλει την εύνοια του Βασιλιά. Οπότε έπεσε σύρμα για την συνωμοσία και φυσικά την νύφη την πλήρωσε, για αρχή, ο Guy.

Πήγε λοιπόν το βράδυ της 4ης Νοεμβρίου στην θέση του και ταμπουρώθηκε εκεί με ένα φιτίλι αργής καύσεως και ένα ρολόι που το έδωσε ο Percy για “ξέρει πως κυλάει ο χρόνος”. Το πρωί της 5ης του μήνα ο Sir Thomas Knyvet με μερικούς άντρες, σταλμένοι από τον Βασιλιά βρήκαν τα βαρέλια με την πυρίτιδα κρυμμένα κάτω από καυσόξυλα και έκαναν τσακωτό τον Guy αργότερα το βράδυ, καθώς του είχαν στήσει καρτέρι έξω από το υπόγειο, περιμένοντας τον να φύγει.

Κατά την ανάκριση του έδωσε το ψεύτικο του ονοματεπώνυμο -John Johnson καλέ- είπε πως ήταν από το Yorkshire, τον πατέρα του τον λέγαν Thomas και τη μάνα του Edith Jackson. Όταν μετέπειτα τον ρώτησαν για ποιο σκοπό θα χρησιμοποιούσε την, διόλου ευκαταφρόνητη, ποσότητα μπαρουτιού στο υπόγειο, αυτός απάντησε με περίσσιο θάρρος και θράσος:

“To blow back you Scotch beggars to your native mountains!”

Γενικά η όλη straight forward συμπεριφορά απέναντι στους ανακριτές του ήταν εντυπωσιακή. Εντυπωσίασε μέχρι και τον James να φανταστείς, οποίος παρόλα αυτά δεν δίστασε να διατάξει τον βασανισμό του Guy, μέχρι να αποκαλύψει τα ονόματα των υπόλοιπων συνωμοτών.