Η τέταρτη βιομηχανική επανάσταση και το πρόβλημα της παραγωγικότητας.
Παρά τις ραγδαίες εξελίξεις στην τεχνολογία, η παραγωγικότητα δεν δείχνει το ίδιο επίπεδο βελτίωσης.
Η τέταρτη βιομηχανική επανάσταση υποτίθεται πώς την βιώνουμε τώρα, δηλαδή την τελευταία δεκαετία, το Διαδίκτυο είναι πλέον μέρος σχεδόν όλων των επιχειρήσεων και η μηχανική μάθηση κινείται προς την επικρατούσα τάση. Η παραγωγικότητα της επιχείρησης θα πρέπει σίγουρα να προχωρήσει μπροστά, όμως οι οικονομίες σε όλο τον κόσμο είναι κολλημένες στις παλιές αντιλήψεις.
Από τότε που ξέσπασε η αύξηση της παραγωγικότητας τη δεκαετία του 1990, η ανάπτυξη της οικονομικής μετρικής υποχώρησε – και ήταν μια κάμψη που ξεκίνησε πριν από τη συντριβή του 2008. Οι αριθμοί δυστυχώς δεν καλυτερεύουν. Τα τελευταία στοιχεία του Γραφείου Εθνικών Στατιστικών του Ηνωμένου Βασιλείου δείχνουν ότι η παραγωγικότητα που μετράται με την παραγωγή ανά ώρα μειώθηκε κατά 0,5% από το τέταρτο τρίμηνο του 2016 στο πρώτο τρίμηνο του 2017.
Σε μια ομιλία του στην Οικονομική Σχολή του Λονδίνου την άνοιξη, ο επικεφαλής οικονομολόγος της Τράπεζας της Αγγλίας, Andy Haldane, επεσήμανε την παραγωγικότητα ως υπεύθυνη για την αύξηση του βιοτικού επιπέδου που απολάμβαναν οι πολίτες του Ηνωμένου Βασιλείου από την πρώτη βιομηχανική επανάσταση πριν από δύο αιώνες.
Έχει περάσει από το Β ‘Παγκόσμιο Πόλεμο καταφέρνοντας να ορθοποδήσει και να επανακάμψει , αλλά η χώρα του είχε προσελκύσει διάφορα αρνητικά περιστατικά, όπως η κατάρρευση της τράπεζας Northern Rock που σηματοδότησε το τέλος των δυσχερών φαινομένων στα μέσα της δεκαετίας του 2000.
Από τότε, όπως επισημαίνει ο Haldane, η Τράπεζα της Αγγλίας έχει αναγκαστεί για πολλά χρόνια να μειώσει τις προβλέψεις αύξησης της παραγωγικότητας. Και παρόλο που η παραγωγικότητα της χώρας συνεχίζει να υστερεί έναντι της Γαλλία, της Γερμανία και τις ΗΠΑ, μεταξύ άλλων, ο ανεπτυγμένος κόσμος μας έχει ενώσει.
“Αυτή η ιστορία της απογοητευτικότητας της παραγωγικότητας, στην πρόβλεψη και στην απόδοση, συζητήθηκε εκτενώς και αναλύθηκε τα τελευταία χρόνια. Κάποιοι το αποκαλούσαν «παζλ παραγωγικότητας», λέει ο Haldane. «Με κάθε χρόνο που περνάει και με κάθε νέα καμπή στην παραγωγικότητα, αυτό το μυστήριο έχει αρχίσει να εμβαθύνει ανησυχητικά. Αυτό οδήγησε σε εικασίες ότι ο κόσμος μπορεί να εισήλθε σε μια νέα εποχή αύξησης της υποπαραγωγής, μια εποχή κοσμικής [μακροπρόθεσμης] στασιμότητας. ”
Κάποιοι οικονομολόγοι έχουν εξηγήσει γιατί το Ηνωμένο Βασίλειο βρίσκεται πίσω από τη Γαλλία και άλλα κράτη της ΕΕ. Μεγαλύτερη ανεργία και λιγότερες ώρες εργασίας σε αυτές τις χώρες μπορεί να σημαίνει ότι μόνο οι πιο παραγωγικές επιχειρήσεις και υπάλληλοι θα συμβάλουν αποτελεσματικά στην ενίσχυση ενός μέτρου που βασίζεται εν μέρει στην παραγωγή ανά εργάσιμες ώρες. Αλλά δεν εξηγούν την ευρύτερη εικόνα. Με όλη την τεχνολογία που αναπτύσσεται στον εργασιακό χώρο, γιατί οι άνθρωποι δεν επιτυγχάνουν περισσότερα;
Υπάρχουν τρεις πιθανές αιτίες. Το ένα είναι η εσφαλμένη μέτρηση: οι τύποι και οι μεταβλητές μεσολάβησης που χρησιμοποιούνται για τον υπολογισμό του αριθμού των οικονομολόγων που αποκαλούν Total Factor Productivity, δεν καταγράφουν σωστά τις εξόδους.
Επίσης μπορεί να φταίει η λανθασμένη κατανομή των χρημάτων . Μια δεκαετία φθηνού δανεισμού που αποσκοπούσε να σταματήσει την παγκόσμια οικονομία από το να οδηγηθεί σε ύφεση, μπορεί απλά να διατηρούσε μη παραγωγικούς τους ανθρώπους, τους οργανισμούς και τις επιχειρήσεις.
Επιπλέον. ίσως να φταίει η αποτυχία μεταξύ των εταιρειών να οργανωθούν για να είναι πιο παραγωγικοί, επειδή μάλλον έχουν βρει άλλους τρόπους για να αυξήσουν τα κέρδη τους ή απλά στάθηκαν τυχεροί που δεν βρέθηκαν αντιμέτωποι σε σκληρό ανταγωνισμό για να τους εξαναγκάσει να είναι πιο αποτελεσματική. Επειδή το παζλ της παραγωγικότητας προέκυψε μετά την κατάρρευση της φούσκας του Διαδικτύου, υπονομεύει την πληροφορική (IT).
Τον Σεπτέμβριο του 2016, το αμερικανικό thinkank The Brookings Institution συγκέντρωσε ένα μεγάλο αριθμό οικονομολόγων για να προσπαθήσουν να καταλάβουν τι συμβαίνει με την παραγωγικότητα και να απαντήσουν στην ερώτηση που τέθηκε σε ένα έγγραφο του 2013 για την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ από τους David Byrne, Stephen Oliner και Daniel Sichel: «Το συμπέρασμα ήταν ότι η επανάσταση της τεχνολογίας των πληροφοριών τελείωσε;»
Στο έγγραφό τους, ο Byrne και οι συνάδελφοί του ισχυρίστηκαν ότι η συμβολή στην αύξηση της παραγωγικότητας από τις τεχνολογίες πληροφορικής έχει μειωθεί από τη δεκαετία του 1990. Ήταν 1,5% πριν από 20 χρόνια, αλλά μειώθηκε στο 0,5% πριν από το οικονομικό δυστύχημα του 2008.
Στο συνέδριο του Brookings, ο επικεφαλής οικονομολόγος της Goldman Sachs Jan Hatzius υποστήριξε ότι η πτώση των αριθμών μπορεί να εξηγηθεί ευκολότερα από μια μετατόπιση, αναφορικά με το τι καταναλώνει η κοινωνία: “Νομίζω ότι υπάρχει μια πολύ απλή ιστορία σε τι μπορεί να οφείλεται αυτό το γεγονός, και πιστεύω ότι ένα μέρος της επιβράδυνσης έγκειται στο σημείο πως δεν δώσαμε μεγάλη βάση στους υπολογιστές, δηλαδή μια στροφή στον τομέα της τεχνολογίας μακριά από αγαθά και στοιχεία που είναι μετρήσιμα, όπου η βελτίωση της ποιότητας είναι μετρήσιμη και όπου υπάρχουν ποσοτικές μετρήσεις, όπως η ταχύτητα του επεξεργαστή, η ικανότητα μνήμης ή αποθήκευσης,
Ο Hatzius υποστηρίζει ότι το υλικό του υπολογιστή έχει γίνει πιο εξειδικευμένο και το λογισμικό είναι λιγότερο γενικό: “Οι επίσημοι δείκτες λένε βασικά ότι αν ξοδεύετε $ 100 για το λογισμικό τώρα, παίρνετε ακόμα ουσιαστικά το ίδιο ποσό πραγματικής αξίας πίσω όπως κάνατε πριν από 10 ή 20 χρόνια”
Επίσης, εργαζόμαστε με πολύ περισσότερα πράγματα που είναι δωρεάν ή σχεδόν δωρεάν – οι περισσότεροι ιστότοποι χρησιμοποιούν λογισμικό ανοιχτού κώδικα. Μήπως όλες αυτές οι ονομαστικά δωρεάν υπηρεσίες από το Facebook, το Google και άλλοι συνθέτουν την τρίτη υποτιθέμενη «χαμένη παραγωγικότητα» στις ΗΠΑ;
Οργανισμοί όπως το Αμερικανικό Γραφείο Στατιστικής Εργασίας ισχυρίζονται ότι οι μέθοδοι που ταιριάζουν με το μοντέλο καταμέτρησης, καταγράφουν τουλάχιστον κάποια από αυτή την αξία, παρόλο που αναμένουν να αντιμετωπίσουν περισσότερα προβλήματα μέτρησης.
Πάντως το μεγαλύτερο ερώτημα σχετικά με την τέταρτη βιομηχανική επανάσταση και το πρόβλημα της παραγωγικότητας είναι γιατί δεν μπορεί να καταπολεμηθεί, αφού οι περισσότεροι οικονομολόγοι και οικονομικοί αναλυτές γνωρίζουν τον τρόπο να αντιμετωπίσουν τέτοιου είδους καταστάσεις, εκτός κι αν τα σχέδιά τους βασίζονται αποκλειστικά σε εικονικά πλάνα και δεν αντικατοπτρίζουν την πραγματικότητα.
