Hotel Chelsea (New York City)

Κάποτε θεωρούνταν το ψηλότερο κτίριο στη Νέα Υόρκη. Πλέον είναι γεμάτο με επιγραφές, όπως για παράδειγμα «Μην Καπνίζετε». Μεταξύ άλλων στέγασε τα μεγαλύτερα μυαλά, τις πιο σπουδαίες προσωπικότητες και τις σημαντικότερες δημιουργίες – τόσο στη ζωή, όσο και στην τέχνη – του 20ού αιώνα. Το ξενοδοχείο Hotel Chelsea (στο New York City) έχει κερδίσει το δικό του τεράστιο κεφάλαιο στην ιστορία, και μάλιστα θα παραμείνει για πάντα, χαραγμένο στην καρδιά των ανθρώπων του θεάματος για τις αξέχαστες στιγμές που έχουν ζήσει εκεί.

Το κτίριο

Προτού γίνει θρύλος, το Chelsea ήταν ένα καινούργιο κτίριο που διαμόρφωνε το πορτρέτο της Νέας Υόρκης, είκοσι μόλις χρόνια μετά το τέλος του εμφυλίου πολέμου. Οι New York Times έγραφαν, χαρακτηριστικά: «Το κτίριο στέκεται στην 23η Οδό, με τον αέρα μιας μεγάλης κυρίας που παρίσταται σ’ ένα πάρτι κοινωνικά κατώτερών της αλλά, αντί να γκρινιάζει, αποφασίζει να διασκεδάσει μαζί τους».

Χτισμένο το 1883, το κτίριο που βρίσκεται στο νούμερο 222 της Δυτικής 23ης Οδού, ανάμεσα στην 7η και την 8η Λεωφόρο, αποτελούσε από την αρχή της ύπαρξής του το κέντρο της νεοϋορκέζικης καλλιτεχνικής και εναλλακτικής ζωής. Ενώ τώρα πια είναι το πρώτο κτίριο στην πόλη που καταχωρήθηκε ως διατηρητέο, την εποχή της ίδρυσής του υπήρξε η πρώτη cooperative πολυκατοικία, ένα σύνολο διαμερισμάτων, δηλαδή, του οποίου οι ένοικοι σχημάτιζαν διοικητικό συμβούλιο, αρμόδιο για τη λειτουργία και τη συντήρησή του, μια πρακτική που έγινε αργότερα κανόνας στις κατοικίες της πόλης.

Στις 20 Ιανουαρίου 1883, ο Οδηγός Ακινήτων έφερε την αγγελία, «Δωδεκαώροφο κτίριο από κόκκινο τούβλο, στεγάζει 40 οικογένειες, 175 x 86, τριγωνική πατενταρισμένη στέγη, κόστος $300.000. Ιδιοκτήτης Τζορτζ Μ. Σμιθ». Απόσπασμα από το φύλλο του ίδιου οδηγού, της 29ης Μαρτίου 1884, προδίδει την αισιοδοξία των πρώτων κατοίκων της πειραματικής πολυκατοικίας:

«Οι ιδιοκτήτες των διαφόρων διαμερισμάτων δε θεωρούν ότι τα τρέχοντα έξοδα δεν θα τους κοστίσουν το παραμικρό, καθώς η εκμετάλλευση των καταστημάτων στο ισόγειο και τους δύο πρώτους ορόφους γίνεται από τους ενοίκους, ώστε να υπάρχει εισόδημα για την πολυκατοικία». Κατά τον οδηγό, το κτίριο είχε διαμερίσματα ενός έως επτά δωματίων, ψηλά ταβάνια, ηχομόνωση και προστασία από πυρκαγιά (χρόνια πριν η μούσα του Αντι Γουόρχολ, Ιντι Σέντζγουικ, βάλει φωτιά στο δωμάτιό της, ή οι γείτονες ακούσουν τις φωνές της συντρόφου του Σιντ Βίσιους, Νάνσι Σπάνγκεν), τζάκια και ιδιωτικά ρετιρέ.

Την εποχή που χτίστηκε το Chelsea, η 23η Οδός αποτελούσε το επίκεντρο του αμερικανικού θεάτρου, όπως αργότερα έγινε το Μπρόντγουεϊ, καθώς βρισκόταν ένα τετράγωνο μακριά από την Οπερα και το Θέατρο Πρόκτορ, που ανέβαζε βοντβίλ όλη την ημέρα. Τα πράγματα άρχισαν ν αλλάζουν το 1893, όταν εγκαινιάστηκε το Empire, το πρώτο θέατρο του Μπρόντγουεϊ, το οποίο, με τον ερχομό του 20ού αιώνα, τοποθέτησε την εμπορική καλλιτεχνική κίνηση βορειότερα.

Αυτή η μετακίνηση διήρκεσε χρόνια, αλλά χωρίς την εικόνα της αίγλης που την τύλιγε, η 23η Οδός έπεσε γρήγορα στα χέρια των μεσιτών και εμπορευματοποιήθηκε – μαζί της και το Chelsea. Η οικονομική κρίση του 1893 και του 1903, σε συνδυασμό με το αυξανόμενο κόστος ζωής οδήγησαν την κοοπερατίβα του Chelsea στη χρεωκοπία. Οι αρχικοί ένοικοι μετακόμισαν και, το 1904, το Chelsea πουλήθηκε και μετατράπηκε σε ξενοδοχείο, έτοιμο να ζωντανέψει για δεύτερη φορά, ως στέγη για καλλιτέχνες, συγγραφείς και πνευματικούς ταξιδιώτες.

Από τότε μέχρι και σήμερα, το ξενοδοχείο Chelsea θεωρείται γενέτειρα της σύγχρονης τέχνης και μητέρα της κακής συμπεριφοράς. Από το 1946 μέχρι πρόσφατα, διαχειριστές του ξενοδοχείου ήταν τα μέλη της οικογένειας Μπαρντ, με τελευταίο τον 72χρονο Στάνλεϊ Μπαρντ, που ανέλαβε τη διεύθυνση από τον πατέρα του το 1955. Ο χρόνος έχει σημαδέψει το πάλαι ποτέ μεγαλόπρεπο κτίριο, με μια πατίνα που μάλλον συμβάλλει στη γοητεία του, παρά μειώνει την αξία του. Σήμερα, μόνο η κεντρική είσοδος με τις αναμνηστικές πλακέτες θυμίζει την ένδοξη ιστορία του ξενοδοχείου.

Το λόμπι μοιάζει με εκθεσιακό χώρο, γεμάτο αντικείμενα που πολλές φορές προσφέρονταν στη διεύθυνση στη θέση κάποιου καθυστερημένου ενοικίου. Η ρεσεψιόν μοιάζει με σκηνικό παλιάς ασπρόμαυρης χολιγουντιανής ταινίας. Και τα δύο ασανσέρ ανεβοκατεβαίνουν σε αργή κίνηση. Αλλά οι τρύπες στα πατώματα, οι σωλήνες που τρίζουν και η θέρμανση που «ανασαίνει» προσθέτουν στην ιδιαίτερη αύρα του ξενοδοχείου. Σ αυτό τον χώρο το ζητούμενο είναι η ψυχραιμία και όχι η πολυτέλεια.

Στις 18 Ιουνίου 2007, το διοικητικό συμβούλιο του ξενοδοχείου απέλυσε τον Μπαρντ και ανέθεσε τη διαχείριση του ξενοδοχείου στη Μαρλέν Κράους, γιατρό και διευθύντρια του Ιατρικού Κέντρου KBL και στον Ντέιβιντ Ελντερ, έναν από τους κληρονόμους του αρχικού ιδιοκτήτη του κτιρίου, με σκοπό η διαχείριση ν ανατεθεί στην αλυσίδα ξενοδοχείων BD Hotels ΝΥ, να γίνει ριζική ανακαίνιση και το Chelsea να μεταμορφωθεί σε ξενοδοχείο πολυτελείας. Το έργο, ωστόσο, δεν έχει μπορέσει να ξεκινήσει, γιατί οι μόνιμοι κάτοικοι του Chelsea, διοργανώνοντας επετειακές εκθέσεις αλλά και μαζική ρίψη από αμπούλες βρώμας, λάβαρα κρεμασμένα στα μπαλκόνια και πολεμικά δημοσιεύματα, φροντίζουν να μην μπει τελεία πριν από τη δική τους παύλα.

Η Ζωή

«Αυτό το ξενοδοχείο δεν ανήκει στην Αμερική. Δεν υπάρχουν ηλεκτρικές σκούπες, δεν υπάρχουν κανόνες, δεν υπάρχει ντροπή. Είναι το απόγειο του σουρεαλισμού. Προσεκτικά, σήκωσα τα πόδια μου για να περάσω πάνω από τους αιματοβαμμένους μεθύστακες που λιποθυμούσαν στο πεζοδρόμιο – κι ήμουν χαρούμενος. Υπήρξα μάρτυρας τού πώς μια νέα εποχή, η δεκαετία του 60, κατέφθασε στο Chelsea με νεανικά, κατακόκκινα μάτια». Ετσι βίωσε το Chelsea ο συγγραφέας Αρθουρ Μίλερ, ο οποίος έζησε στο ξενοδοχείο για έξι ολόκληρα χρόνια. Ωστόσο, η ιστορία των ανθρώπων που κοιμούνταν και ξυπνούσαν στα δωμάτια του Chelsea ξεκίνησε νωρίτερα, από τα 60s και τη γενική επιβολή του Village ως κοιτίδας πολιτισμού.

Το Chelsea ήταν διάσημο ήδη τον καιρό που το χρησιμοποιούσε ως σπίτι ο Μαρκ Τουέιν. Κάποιοι από τους επιζήσαντες του Τιτανικού εγκαταστάθηκαν για ένα διάστημα στο Chelsea, μια και βρίσκεται πολύ κοντά στην αποβάθρα 54. Μέχρι τις μέρες μας, μόνο 100 από τα 400 δωμάτια ή διαμερίσματα του Chelsea διατίθενται σε «κανονικούς» επισκέπτες στην Νέα Υόρκη, με τιμές που ξεκινούν από τα 140 δολάρια. Στα υπόλοιπα ζουν μόνιμοι ένοικοι.

Ο Αλεν Γκίνσμπεργκ και ο Γκρέγκορι Κόρσο χρησιμοποίησαν το Chelsea για τις ποιητικές και φιλοσοφικές τους συζητήσεις, ενώ ο Τζακ Κέρουακ έγραψε εκεί το μυθικό «Οn Τhe Road». Το ομορφότερο στούντιο έχει τον αριθμό 600, είναι μια σουίτα με μαρμάρινο δάπεδο και μπρούντζινο τζάκι, όπου ζει το γκέι ζευγάρι που δημοσιεύει ερωτικές ιστορίες με το ψευδώνυμο Τζούντι Γκουντ.

Αλλά το κάθε δωμάτιο στο Chelsea, πάντα με διαφορετική διακόσμηση και αισθητική, έχει τη δική του ιστορία. Στο 205, ο Ουαλός ποιητής Ντίλαν Τόμας (υπεύθυνος για την αλλαγή του ονόματος του νεαρού Ρόμπερτ Ζίμερμαν σε Μπομπ Ντίλαν) έπεσε σε θανατηφόρο κώμα το 1953, έχοντας πιει 18 ποτήρια ουίσκι στη σειρά. Στο δωμάτιο 100 ζούσε ο Σιντ Βίσιους και στο μπάνιο του βρέθηκε, το πρωί της 11ης Οκτωβρίου 1978, νεκρή η Νάνσι Σπάνγκεν.

Ο Τζίμι Χέντριξ έζησε στους ορόφους του Chelsea και πειραματίστηκε, πάντα με καλή παρέα, στη μουσική, το σεξ και τα ναρκωτικά, φιλοξενώντας ενίοτε τον Τζιμ Μόρισον. Η Τζάνις Τζόπλιν έζησε στο δωμάτιο 411 στο Chelsea τον έρωτα της, όχι μόνο με το Southern Comfort, αλλά και με τον Λέοναρντ Κοέν. Ο αγαπημένος μουσικός όχι απλώς έγραψε το τραγούδι «Chelsea Ηotel» εκεί («Ι remember you well in the Chelsea Hotel / You were talking so brave and so free / Giving me head on the unmade bed / While the limousines wait in the street»), αλλά και εξήγησε την αγάπη του γι αυτό: «Λατρεύω αυτό το ξενοδοχείο όπου μπορείς, στις 4 το πρωί, να μπεις στο λόμπι μαζί μ ένα νάνο, μια αρκούδα και τέσσερις κυρίες και κανείς να μη σου ρίξει δεύτερη ματιά».

Ο Μπομπ Ντίλαν έζησε για τρία χρόνια, παντρεύτηκε κι απέκτησε το πρώτο του παιδί στο δωμάτιο 2011. Λίγο νωρίτερα είχε γνωρίσει την Ιντι Σέντζγουικ στο δωμάτιο 614, το οποίο κάηκε ολοσχερώς το βράδυ που η Warhol Superstar κοιμήθηκε ναρκωμένη, αφήνοντας 14 κεριά να καίνε στο κομοδίνο της. Λίγο αργότερα, το 1966, ο Αντι Γουόρχολ, ο Πολ Μόρισεϊ και η Nico απαθανάτισαν το Chelsea και τη ζωή τους εκεί σ’ ένα μοναδικό ντοκουμέντο της ποπ κουλτούρας, την ταινία «Chelsea Girls». Μάλιστα, στο Chelsea είχε πρωτογνωρίσει ο Γουόρχολ τη Nico, στο «assassination party» που διοργάνωσε ο Ντάνι Φιλντς στο δωμάτιό του, μετά τη δολοφονία του JFK, για να ανεβάσει τη διάθεση των φίλων του! Η άλλη μεγάλη σταρ του Factory, Viva, εγκαταστάθηκε στο Chelsea το 1963 και συνέχισε να ζει εκεί για τα επόμενα 25 χρόνια – εκεί έζησε και με τους δύο συζύγους της και γέννησε τα δύο της παιδιά.

Η Πάτι Σμιθ έμεινε για πρώτη φορά στο Chelsea το 1959, αλλά επέστρεψε το 1962, ακολουθούμενη από τον πάμφτωχο τότε, Ρόμπερτ Μάπελθορπ, ο οποίος προσπάθησε χωρίς επιτυχία να πείσει τον διαχειριστή Στάνλεϊ Μπαρντ να δεχτεί κάποιες φωτογραφίες του αντί πληρωμής! Ο Μπαρντ αρνήθηκε τις φωτογραφίες, αλλά τον άφησε να μείνει έτσι κι αλλιώς. Το 1967 η σχεδιάστρια μόδας Μπέτσι Τζόνσον ζούσε σ’ ένα μακρόστενο δωμάτιο, το οποίο είχε στη μία του άκρη ένα κρεβάτι και στην άλλη μια ραπτομηχανή. Εκεί η Τζόνσον έραψε τα κοστούμια για την ταινία «Ciao! Μanhattan», αλλά και το διάσημο φόρεμα της Ο στην ομώνυμη κινηματογραφική ιστορία.

Από τον Αρθουρ Κλαρκ που μέσα στους τοίχους του Chelsea έγραψε το «2001: Η Οδύσσεια Του Διαστήματος», μέχρι την Πάτι Σμιθ που πέρασε στα δωμάτιά του πάνω από 30 χρόνια, τον Ιθαν Χοκ που θα ζήλευε την ιστορία των προγενέστερων ηρώων του ή τη Λίντσεϊ Λόχαν που προσπάθησε να ξεβάψει πάνω της λίγο από το δημιουργικό σκοτάδι των διαδρόμων του ξενοδοχείου, συγγραφείς, ποιητές, καλλιτέχνες, σκηνοθέτες, hustlers και πόρνες έχτισαν μέσα στο Chelsea τη συνοπτική ιστορία του σύγχρονου πολιτισμού. Εζησαν τραγωδίες, θρίλερ, κωμωδίες και ιστορίες φαντασίας σαν κι αυτές και αποτύπωσαν στο έργο τους. Ζωγράφισαν εικόνες που έζησαν και μετά τις πούλησαν ακριβά ή τις διέγραψαν σε αυτοκαταστροφικό παραδειγματισμό.

Το σίγουρο είναι, όπως λέει και η Πάτι Σμιθ, πως: «Δεν υπάρχει καλλιτέχνης που να έμεινε στο Chelsea που να μην παγιδεύτηκε από τη γοητεία του». Εξίσου σίγουρο είναι ότι, ακόμα κι αν το Chelsea μεταλλαχθεί σε ξενοδοχείο πολυτελείας, οι νέοι κάτοικοι θα ξυπνούν κάθε βράδυ από τους μεθυσμένους μονόλογους του παρελθόντος και τα καλοραμμένα ρούχα τους θα λερώνονται από την παρακμή της έμπνευσης, μιας παλαιότερης, πιο θαρραλέας Αμερικής που καθάρισε πλέον υπερβολικά.

Το Α – Ω των Κρατήσεων

Ράιαν Ανταμς, Viva, Γκορ Βιντάλ, Σιντ Βίσιους, Αλεν Γκίνσμπεργκ, Ρούφους Γουέινραϊτ, Τομ Γουέιτς, Τενεσί Γουίλιαμς, Grateful Dead (ομαδικά), Ούμα Θέρμαν, Εντι Ιζαρντ, Φρίντα Κάλο, Ανρί Καρτιέ-Μπρεσόν, Τζον Κέιλ, Τζακ Κέρουακ, Αντονι Κίντις, Στάνλεϊ Κιούμπρικ, Αρθουρ Κλαρκ, Λέοναρντ Κοέν, Γκρέγκορι Κόρσο, Γουίλεμ ντε Κούνινγκ, Ρόμπερτ Κραμπ, Λίλι Λάνγκτρι, Ρόμπερτ Μάπελθορπ, Αρθουρ Μίλερ, Τζόνι Μίτσελ, Γουίλιαμ Μπάροουζ, Σάρα Μπερνάρ, Σιμόν ντε Μποβουάρ, Τσαρλς Μπουκόφσκι, Μπομπ Ντίλαν, Ευγένιος Ο Νιλ, Ρόμπερτ Οπενχάιμερ, Εντίθ Πιαφ, Τζάκσον Πόλοκ, Ντι Ντι Ραμόουν, Ζαν-Πολ Σαρτρ, Ιντι Σέντζγουικ, Ντιέγο Ριβέρα, Πάτι Σμιθ, Χάρι Σμιθ, Τζάσπερ Τζονς, Τζάνις Τζόπλιν, Ντίλαν Τόμας, Βέρτζιλ Τόμσον, Μαρκ Τουέιν, Τζέιν Φόντα, Μίλος Φόρμαν, Χέρμπερτ Χάνκε, Ρόμπερτ Χάντερ, Τζίμι Χέντριξ, Ιθαν Χοκ, Ντένις Χόπερ.

Οι Ταινίες και Τα Τραγούδια

Μερικές από τις διασημότερες ταινίες που γυρίστηκαν στο Chelsea Hotel είναι: «Chelsea Girls» (Αντι Γουόρχολ, 1966), «9 1/2 Εβδομάδες» (Αντριαν Λάιν, 1986), «Σιντ & Νάνσι» (Αλεξ Κοξ, 1986), «Λεόν» (Λικ Μπεσόν, 1994), «Chelsea Walls» (Ιθαν Χοκ, 2001), «Η Διερμηνέας» (Σίντνεϊ Πόλακ, 2005) και το «Μidnight In Chelsea» (1997), βιντεοκλίπ σε σκηνοθεσία του Μαρκ Πέλινγκτον, από το άλμπουμ του John Bon Jovi «Destination Αnywhere». Ο Εϊμπελ Φεράρα παρουσίασε, επίσης, φέτος στις Κάννες το ντοκιμαντέρ «Chelsea On The Rocks», μια νοσταλγική περιήγηση στην ιστορία του ξενοδοχείου μέσα από αρχειακό υλικό, συνεντεύξεις και δραματοποιημένα περιστατικά που σφράγισαν την ιστορία του.

Μερικά από τα τραγούδια που γράφτηκαν στο ξενοδοχείο: «Sara» του Μπομπ Ντίλαν, «Chelsea Μorning» της Τζόνι Μίτσελ, «Chelsea Girls» της Nico, «Τhird Week in the Chelsea» των Jefferson Airplane, «We Will Fall» των Stooges, «Εdie (Ciao Βaby)» των Cult, «Like a Drug Ι Never Did Βefore» του Joey Ramone, «Chelsea Hotel 2» του Λέοναρντ Κοέν, «Ηotel Chelsea Νights» και «City Rain, City Streets» του Ράιαν Ανταμς και το άλμπουμ «Ρoses» του Ρούφους Γουέινραϊτ. Μέρος του άλμπουμ «Βabyshambles Sessions» των Libertines ηχογραφήθηκε στο Chelsea το 2003, αλλά ο Πιτ Ντόχερτι χάρισε ολόκληρο το υλικό σ’ έναν θαυμαστή που συνάντησε στο λόμπι!