ΑρχικήΑφιέρωμαΗ επιβλαβής επίδραση των ψευδών ερευνών στην επιστήμη

Η επιβλαβής επίδραση των ψευδών ερευνών στην επιστήμη

Τα τελευταία δέκα χρόνια, ύποπτες εμπορικές οντότητες σε όλο τον κόσμο έχουν βιομηχανοποιήσει την παραγωγή, πώληση και διάδοση ψευδούς ακαδημαϊκής έρευνας. Αυτές οι “εργοστάσια εγγράφων” κερδίζουν χρήματα υπονομεύοντας τη βιβλιογραφία που χρησιμοποιούν επαγγελματίες, από γιατρούς μέχρι μηχανικούς για να λάβουν αποφάσεις που αφορούν τις ανθρώπινες ζωές.

Το μέγεθος του προβλήματος

Είναι εξαιρετικά δύσκολο να κατανοήσουμε το ακριβές μέγεθος του προβλήματος. Μέχρι σήμερα, περίπου 55.000 ακαδημαϊκά άρθρα έχουν ανακληθεί για διάφορους λόγους, αλλά επιστήμονες και εταιρείες που ελέγχουν τη scientific literature για σημάδια απάτης εκτιμούν ότι κυκλοφορούν πολλά περισσότερα ψευδή άρθρα—πιθανώς αρκετές εκατοντάδες χιλιάδες.

Αυτή η ψευδής έρευνα μπορεί να μπερδέψει τους νόμιμους ερευνητές, οι οποίοι αναγκάζονται να διασχίσουν πυκνές εξισώσεις, αποδείξεις, εικόνες και μεθοδολογίες, μόνο για να διαπιστώσουν ότι είναι κατασκευασμένα.

Ακόμη και όταν εντοπίζονται ψευδή άρθρα—συνήθως από ερασιτέχνες ερευνητές—τα ακαδημαϊκά περιοδικά συχνά καθυστερούν να ανακαλέσουν τα άρθρα, επιτρέποντας στα άρθρα αυτά να μολύνουν αυτό που πολλοί θεωρούν ιερό: τη μεγάλη παγκόσμια βιβλιοθήκη ακαδημαϊκής εργασίας που εισάγει νέες ιδέες, ανασκοπήσεις και άλλες έρευνες και συζητά ευρήματα.

Αυτά τα ψευδή άρθρα επιβραδύνουν την έρευνα που έχει βοηθήσει εκατομμύρια ανθρώπους με σωτήριες ιατρικές θεραπείες, από τον καρκίνο μέχρι τον COVID-19. Δεδομένα αναλυτών δείχνουν ότι οι τομείς που σχετίζονται με τον καρκίνο και την ιατρική πλήττονται ιδιαίτερα, ενώ τομείς όπως η φιλοσοφία και η τέχνη επηρεάζονται λιγότερο.

Η έρευνα για τις “εργοστάσια εγγράφων”

Για να κατανοήσουμε καλύτερα την έκταση, τις συνέπειες και τις πιθανές λύσεις σε αυτή τη μεταστατική επίθεση στην επιστήμη, εμείς—ένας συνεργάτης συντάκτης στο Retraction Watch, μια ιστοσελίδα που αναφέρει τις ανακλήσεις επιστημονικών άρθρων και σχετικών θεμάτων, και δύο επιστήμονες υπολογιστών από το Πανεπιστήμιο Toulouse III–Paul Sabatier και το Πανεπιστήμιο Grenoble Alpes που ειδικεύονται στην ανίχνευση ψευδών δημοσιεύσεων—περάσαμε έξι μήνες ερευνώντας τις “εργοστάσια εγγράφων”.

Ο συν-συγγραφέας Guillaume Cabanac ανέπτυξε επίσης το “Problematic Paper Screener”, το οποίο φιλτράρει 130 εκατομμύρια νέα και παλιά ακαδημαϊκά άρθρα κάθε εβδομάδα αναζητώντας εννέα τύπους ενδείξεων ότι ένα άρθρο μπορεί να είναι ψευδές ή να περιέχει λάθη.

Ένα ασαφές μόριο

Ο Frank Cackowski από το Πανεπιστήμιο Wayne State του Ντιτρόιτ ήταν μπερδεμένος. Ο ογκολόγος μελετούσε μια ακολουθία χημικών αντιδράσεων σε κύτταρα για να δει αν θα μπορούσαν να είναι στόχος φαρμάκων κατά του καρκίνου του προστάτη. Ένα άρθρο του 2018 στο American Journal of Cancer Research τράβηξε την προσοχή του όταν διάβασε ότι ένα λιγότερο γνωστό μόριο, το SNHG1, μπορεί να αλληλεπιδρά με τις χημικές αντιδράσεις που εξερευνούσε. Αυτός και ο συνεργάτης του, Steven Zielske, ξεκίνησαν πειράματα, αλλά δεν βρήκαν καμία σύνδεση.

Εν τω μεταξύ, ο Zielske είχε αρχίσει να υποψιάζεται το άρθρο. Παρατήρησε ότι δύο γραφήματα που παρουσίαζαν αποτελέσματα για διαφορετικές κυτταρικές σειρές ήταν ταυτόσημα, κάτι που «θα ήταν σαν να ρίχνεις νερό σε δύο ποτήρια με κλειστά μάτια και τα επίπεδα να βγαίνουν ακριβώς τα ίδια». Ένα άλλο γράφημα και ένας πίνακας στο άρθρο περιείχαν επίσης ανεξήγητα ταυτόσημα δεδομένα.

Ο Zielske περιέγραψε τις αμφιβολίες του σε μια ανώνυμη ανάρτηση το 2020 στο PubPeer, μια διαδικτυακή πλατφόρμα όπου πολλοί επιστήμονες αναφέρουν πιθανές περιπτώσεις ερευνητικής ανηθικότητας, και επικοινώνησε επίσης με τον συντάκτη του περιοδικού. Το περιοδικό απέσυρε το άρθρο, επικαλούμενο «ψευδή υλικά και/ή δεδομένα».

«Η επιστήμη είναι ήδη αρκετά δύσκολη αν οι άνθρωποι είναι πραγματικά ειλικρινείς και προσπαθούν να κάνουν πραγματική δουλειά», δήλωσε ο Cackowski, ο οποίος εργάζεται επίσης στο Ινστιτούτο Καρκίνου Karmanos στο Μίσιγκαν.

Η διαδικασία αξιολόγησης

Τα νόμιμα ακαδημαϊκά περιοδικά αξιολογούν τα άρθρα πριν από τη δημοσίευση, ζητώντας από άλλους ερευνητές στον τομέα να τα διαβάσουν προσεκτικά. Ωστόσο, αυτή η διαδικασία αξιολόγησης από ομότιμους δεν είναι τέλεια. Οι κριτές προσφέρουν τον χρόνο τους, υποθέτουν συνήθως ότι η έρευνα είναι πραγματική και έτσι δεν αναζητούν απάτη.

Ορισμένοι εκδότες μπορεί να προσπαθήσουν να επιλέξουν κριτές που θεωρούν πιο πιθανό να αποδεχτούν τα άρθρα, καθώς η απόρριψη ενός χειρογράφου μπορεί να σημαίνει απώλεια χιλιάδων δολαρίων σε τέλη δημοσίευσης. Ακόμη χειρότερα, ορισμένοι διεφθαρμένοι επιστήμονες σχηματίζουν «κύκλους αξιολόγησης». Οι “εργοστάσια εγγράφων” μπορεί να δημιουργούν ψευδείς κριτές. Άλλοι μπορεί να δωροδοκούν συντάκτες ή να τοποθετούν πράκτορες σε επιτροπές συντακτών περιοδικών.

Ένα «απολύτως τεράστιο» πρόβλημα

Δεν είναι σαφές πότε άρχισαν να λειτουργούν οι “εργοστάσια εγγράφων” σε μεγάλη κλίμακα. Το πρώτο ύποπτο άρθρο από εργοστάσιο που ανακλήθηκε δημοσιεύθηκε το 2004, σύμφωνα με τη βάση δεδομένων Retraction Watch, η οποία καταγράφει τις ανακλήσεις και λειτουργεί από το Κέντρο Επιστημονικής Ακεραιότητας, τον μη κερδοσκοπικό οργανισμό που είναι γονέας του Retraction Watch.

Μια ανάλυση 53.000 άρθρων που υποβλήθηκαν σε έξι εκδότες—αλλά όχι απαραίτητα δημοσιευμένων—βρήκε ότι το 2% έως το 46% των υποβολών ήταν ύποπτες σε διάφορα περιοδικά. Ο αμερικανικός εκδότης Wiley, ο οποίος έχει ανακαλέσει περισσότερα από 11.300 άρθρα και έχει κλείσει 19 περιοδικά που επηρεάστηκαν σοβαρά στην πρώην Hindawi διεύθυνσή του, δήλωσε ότι το νέο εργαλείο ανίχνευσης εργοστασίων εγγράφων επισημαίνει έως και 1 στα 7 υποβολές.

Όσο για το 2% των αρκετών εκατομμυρίων επιστημονικών έργων που δημοσιεύθηκαν το 2022, σύμφωνα με τον Adam Day, ο οποίος διευθύνει την Clear Skies, μια εταιρεία στο Λονδίνο που αναπτύσσει εργαλεία για την ανίχνευση ψευδών άρθρων, μπορεί να προέρχονται από εργοστάσια. Ορισμένοι τομείς είναι χειρότεροι από άλλους: η βιολογία και η ιατρική πλησιάζουν το 3%, και ορισμένα υποπεδία, όπως ο καρκίνος, μπορεί να είναι πολύ μεγαλύτερα, σύμφωνα με τον Day.

Το πρόβλημα των “εργοστασίων εγγράφων” είναι «απολύτως τεράστιο», δήλωσε η Sabina Alam, διευθύντρια Ηθικής και Ακεραιότητας Δημοσίευσης στην Taylor & Francis, έναν σημαντικό ακαδημαϊκό εκδότη. Το 2019, κανένα από τα 175 ηθικά περιστατικά που κλιμακώθηκαν στην ομάδα της δεν αφορούσε εργοστάσια εγγράφων, είπε η Alam. Τα ηθικά περιστατικά περιλαμβάνουν υποβολές και ήδη δημοσιευμένα άρθρα. «Είχαμε σχεδόν 4.000 περιστατικά» το 2023, πρόσθεσε. «Και τα μισά από αυτά ήταν εργοστάσια εγγράφων».

Η Jennifer Byrne, μια Αυστραλή επιστήμονας που τώρα ηγείται μιας ερευνητικής ομάδας για τη βελτίωση της αξιοπιστίας της ιατρικής έρευνας, κατέθεσε σε ακρόαση της Βουλής των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ τον Ιούλιο του 2022 ότι σχεδόν το 6% από 12.000 άρθρα έρευνας για τον καρκίνο που ελέγχθηκαν είχαν λάθη που θα μπορούσαν να υποδηλώνουν συμμετοχή εργοστασίων εγγράφων. Η Byrne έκλεισε το εργαστήριο έρευνας καρκίνου το 2017 επειδή γονίδια που είχε μελετήσει και γράψει για δύο δεκαετίες έγιναν στόχος ψευδών άρθρων.

Το 2022, η Byrne και οι συνεργάτες της, συμπεριλαμβανομένων δύο από εμάς, διαπίστωσαν ότι η ύποπτη γενετική έρευνα, αν και δεν επηρεάζει άμεσα την φροντίδα των ασθενών, ενημερώνει τη δουλειά των επιστημόνων, συμπεριλαμβανομένων των κλινικών δοκιμών. Ωστόσο, οι εκδότες συχνά καθυστερούν να ανακαλέσουν μολυσμένα άρθρα, ακόμη και όταν ειδοποιούνται για προφανή απάτη. Διαπιστώσαμε ότι το 97% από τα 712 προβληματικά άρθρα γενετικής έρευνας που εντοπίσαμε παρέμειναν μη διορθωμένα.

Πιθανές λύσεις

Η Cochrane Collaboration έχει πολιτική που αποκλείει ύποπτες μελέτες από τις αναλύσεις της ιατρικής τεκμηρίωσης και αναπτύσσει ένα εργαλείο για την ανίχνευση προβληματικών ιατρικών δοκιμών. Οι εκδότες έχουν αρχίσει να μοιράζονται δεδομένα και τεχνολογίες μεταξύ τους για να καταπολεμήσουν την απάτη, συμπεριλαμβανομένης της απάτης εικόνας.

Οι τεχνολογικές νεοφυείς επιχειρήσεις προσφέρουν επίσης βοήθεια. Η ιστοσελίδα Argos, που λανσαρίστηκε τον Σεπτέμβριο του 2024 από την Scitility, μια υπηρεσία ειδοποιήσεων με έδρα το Sparks, Νεβάδα, επιτρέπει στους συγγραφείς να ελέγχουν τους συνεργάτες τους για ανακλήσεις ή ανηθικότητα.

Η Morressier, μια εταιρεία επιστημονικών συνεδρίων και επικοινωνιών στο Βερολίνο, προσφέρει εργαλεία ακεραιότητας έρευνας. Εργαλεία ελέγχου άρθρων περιλαμβάνουν το Signals, από την Research Signals στο Λονδίνο, και το Papermill Alarm της Clear Skies.

Ωστόσο, η Alam αναγνωρίζει ότι η μάχη κατά των εργοστασίων εγγράφων δεν θα κερδηθεί όσο η ζήτηση για άρθρα παραμένει αυξανόμενη. Η σημερινή εμπορική δημοσίευση είναι μέρος του προβλήματος, δήλωσε η Byrne. Η αποκατάσταση της βιβλιογραφίας είναι μια εκτενής και δαπανηρή διαδικασία. «Ή θα πρέπει να κερδίσουμε χρήματα από τις διορθώσεις έτσι ώστε οι εκδότες να πληρώνονται για τη δουλειά τους, ή να ξεχάσουμε τους εκδότες και να το κάνουμε μόνοι μας», είπε.

Υπάρχει μια θεμελιώδης προκατάληψη στη δημοσίευση με σκοπό το κέρδος: «Τους πληρώνουμε για να αποδέχονται άρθρα», δήλωσε ο Bodo Stern, πρώην συντάκτης του περιοδικού Cell και επικεφαλής Στρατηγικών Πρωτοβουλιών στο Howard Hughes Medical Institute, έναν μη κερδοσκοπικό οργανισμό έρευνας και χρηματοδότησης στο Chevy Chase, Maryland. Με περισσότερα από 50.000 περιοδικά στην αγορά, τα κακά άρθρα που κυκλοφορούν αρκετά συχνά τελικά βρίσκουν έναν χώρο δημοσίευσης, πρόσθεσε ο Stern.

Για να το αποτρέψουμε αυτό, θα μπορούσαμε να σταματήσουμε να πληρώνουμε τα περιοδικά για την αποδοχή άρθρων και να τα δούμε ως δημόσιες υπηρεσίες που εξυπηρετούν το κοινό καλό. «Πρέπει να πληρώνουμε για διαφανείς και αυστηρές διαδικασίες ελέγχου ποιότητας», είπε.

Η διαδικασία αξιολόγησης από ομότιμους, εν τω μεταξύ, «θα πρέπει να αναγνωρίζεται ως ένα πραγματικό ακαδημαϊκό προϊόν, όπως και το αρχικό άρθρο», δήλωσε ο Stern. Και τα περιοδικά θα πρέπει να δημοσιεύουν όλες τις εκθέσεις αξιολόγησης από ομότιμους δημόσια, ακόμη και για χειρόγραφα που απορρίπτουν.

Αυτό το άρθρο αναδημοσιεύεται από το The Conversation υπό άδεια Creative Commons. Αυτή είναι μια συμπυκνωμένη έκδοση. Για να μάθετε περισσότερα σχετικά με το πώς οι απατεώνες σε όλο τον κόσμο χρησιμοποιούν εργοστάσια εγγράφων για να πλουτίσουν και να βλάψουν την επιστημονική έρευνα, διαβάστε την πλήρη έκδοση.

Ο Frederik Joelving είναι συνεργάτης συντάκτης στο Retraction Watch, ο Cyril Labbé είναι καθηγητής στον τομέα Επιστήμης υπολογιστών στο Πανεπιστήμιο Grenoble Alpes (UGA), και ο Guillaume Cabanac είναι καθηγητής στο Institut de Recherche en Informatique de Toulouse.

Στέλιος Θεοδωρίδης
Στέλιος Θεοδωρίδης
Ο ήρωας μου είναι ο γάτος μου ο Τσάρλι και ακροάζομαι μόνο Psychedelic Trance
RELATED ARTICLES

Πρόσφατα άρθρα

Tηλέφωνα έκτακτης ανάγκης

Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος: 11188
Ελληνική Αστυνομία: 100
Χαμόγελο του Παιδιού: 210 3306140
Πυροσβεστική Υπηρεσία: 199
ΕΚΑΒ 166