Η πρώτη κριτική προσέγγιση που διάβασα για τους «300», την ταινία για τις Hot Gates ήταν του λ. evilbird (Μυδροβλήτης) που γράφει στις τελευταιες σελίδες του περιοδικού. Ξέροντας το ποιόν του (ένας εστέτ εξαιρετικής κριτικής σκέψης, άριστος γνώστης της αρχαίας ιστορίας), η μετά βλεγδυμίας αποστροφή του, με έκανε να χαμογελάσω και να σκεφτώ πως δε θα τη χάσω αυτή την ταινια.Υπέθεσα ότι η διεισδυτική ματιά και η υψηλή αισθητική του κολάστηκε από τυχόν κάποια χλαμύδα Σπαρτιάτη που οι πτυχές της πέφταν στραβά ή καποιο αναχρονισμό σε όπλα, γεγονότα, ατυχείς αναφορές αλλά και πολλά άλλα σαφώς σοβαρότερα.
Εγώ γούσταρα να δω μάχες, να εκστασιαστώ με ηρωικά κατορθώματα με σκηνές επιπέδου ενός «Άρχοντα των Δαχτυλιδιών», να κοντράρω τη μυθοπλασία του Τόλκιν με το μύθο και την ιστορία της χώρας μου. (Ας μη το κρύβουμε μπροστά σε όλα αυτά «τα πρέπει» που μας κολλήσανε, διψάμε για απογείωση.)
Η τελευταία πορεία που συμμετείχα αφορούσε την ομάδα μου. Μπορεί να λέω ότι είμαι φίλαθλος αλλά η πραγματικότητά μου είναι ότι ανέκαθεν ενεργούσα και σκεφτόμουνα σαν οπαδός. Μαζευτήκαμε εμείς που έχουμε το Χ όραμα, όσοι νιώσαμε στο πετσί την αδικία, αυτοί που έχουμε τον πόνο μας, για μια σειρά λόγους που δεν έχουν σημασία για μη οπαδούς σε πορεία.
Κυρίως το κάναμε για να ενημερώσουμε την πόλη για μια αδικία και να δείξουμε ότι πρέπει να μας υπολογίζουν οι πολιτικοί αυτής της χώρας. Κάτι ανάλογο έκαναν και οπαδοί των δύο άλλων ομάδων της πόλης μας αλλά για άσχετους και δικούς τους λόγους. (Στους δρόμους βγαίνουν όσοι πιστεύουν ότι με κάποιο τρόπο αδικούνται.)
Της Κυριακής το πρωινό ήταν αφιερωμένο στο εφημεριδοξεφύλλισμα. Από τα πρώτα θέματα που πουλάνε αυτή την εποχή, οι φοιτητές και οι προκλητικές ενέργειες που αμαυρώνουν τις πορείες (εμπρησμός φυλακίου Αγνώστου Στρατιώτη από κουκουλοφόρους κλπ). Και γιατί μας επαναλαμβάνουν συνέχεια για 10-20 αλήτες που καταστρέφουν και δεν τους συλλαμβάνουν, αφού κυκλοφορούν ελεύθερα στους δρόμους, τόσο ανίκανοι είναι; Η φίλη μου η Γιάννα, καθηγήτρια σε Λύκειο μου εκμυστηρεύτηκε τους δισταγμούς της και μια μετέωρη σκέψη για συμμετοχή σε κάποια πορεία:
«Είμαι μαζί τους, κάτι με σπρώχνει μέσα στην πορεία, αν και διστάζω, δεν συμφωνώ με όσα λένε. Από την άλλη όμως, εξοργίζομαι με όσα βλέπω στα κανάλια. Μεγαλειώδεις πορείες κρίνονται από τις ενέργειες ελαχίστων. Δεν ξέρω έχω μπερδευτεί ανάμεσα στην ηθική και τη λογική μου». (Σκέφτομαι μερικές φορές ότι ενώ η λογική αντιδρά κάπου βαθιά μέσα μου, ξέρω ότι έχω δίκιο χωρίς να μπορώ να το αποδείξω.)
Μεθαύριο γίνεται σε επίπεδο εθνικών ομάδων ο αγώνας Ελλάδας – Τουρκίας. Ήδη γύρω μου αισθάνομαι τόνους τεστοστερόνης να εκλύονται: θα τους γα… με τους Τούρκους. Αν χάσουμε, θα πρέπει να φρίξω, να νιώθω μειονεκτικά; Αν όχι, τότε γιατί να νιώσω ρίγη εθνικής περηφάνειας με τη μπάλα στο «πλεκτό» του αλλοδαπού; Και αν τύχει και κάποιος κάφρος Τουρκαλάς, με όλο το δίκιο που εκπνέεται από την «πατριωτική» παιδεία και την ηλικία της ανοησίας, έκανε κάποια χειρονομία στο πλήθος που θα αλαλάζει για να τον κατασπαράξει, τι γίνεται τότε; (Αν βέβαια αντίστοιχα στο στάδιο Ατατούρκ ο δυσκοίλιος ήταν δικός μας, με δυσκολία θα αποφεύγαμε το στήσιμο αδριάντα στο χωριό καταγωγής του «ήρωα».)
Τι σχέση έχουν όλα αυτά, εύλογα αναρωτιέται κάποιος. Όλα να δένονται με μια αόρατη κλωστή μεταξύ τους που αποδεικνύεται ισχυρότερη από πολλά κιλά ατσάλι. Η αγάπη για την πατρίδα δεν κρέμεται στα σώβρακα του κάθε αγράμματου ποδοσφαιριστή. Δεν μεταφράζεται η πίστη από το βούρλο που μετά από νίκη σηκώνει τα βοϊδίσια μάτια στο ουρανό και ξεστομίζει «Ο θεός είναι μαζί μας», «Μίλησε η ελληνική ψυχή», «η ελληνική καρδιά», «τα ελληνικά γεννητικά όργανα» και ανάλογες ελεεινές παπαρολογίες. Κάθε φορά που ακούω ή αντικρίζω κάτι τέτοιο, θέλω να κράξω:
«Όρνιο, τις χιλιάδες φορές που τρώς την σκόνη των άλλων και σε κολάνε στην εστία ή στα καλάθια τι γίνεται τότε, τι είσαι;» (Ο πολιτισμός μεταφράζεται από την παιδεία που έχουμε.)
Η αγάπη για την χώρα που ζούμε μεταφράζεται πιστά μέσα από την άγνοια των θεατών που εκστασιάστηκαν από την ταινία-όνειδος «300». Και φυσικά όλον αυτόν τον κόσμο δεν τον άγγιξε η κάκιστη ταινία σε επίπεδο εικόνας (ουδεμία σχέση με τη μεγαλοπρέπεια ενός «Ιβανόη», ενός «Ελ Σιντ», την υποβλητική «Κλεοπάτρα» και για πιο σύγχρονες να αναφερθώ στη συγκίνηση από τις σκηνές που παρακολουθήσαμε στο «Braveheart», στον «Μονομάχο»). Η αύρα που εκλύεται και η συγκίνηση που προκαλεί έχει να κάνει με τα κομμάτια της ιστορίας μας και αυτό από μόνο του είναι μια μεγάλη ελπίδα.
Με καλύτερους δασκάλους αυτές οι ψυχές θα πετάξουν στα σύννεφα. Όποιος θέλει μπορεί να ανακαλύψει το πνεύμα και τα guts των προγόνων μας, μέσα από τις σελίδες του Στίβεν Πρέσφιλντ στο «Οι πύλες της Φωτιάς» -τζάμπα διαφήμιση κάνω αλλά το αξίζει. Ορκίζομαι ότι όποιον συνάρπασαν οι «300» διαβάζοντας αυτό το βιβλίο, δύσκολα θα συγκρατήσει τα δάκρυα του (και θα καταλάβει τη μέγιστη φρεναπάτη του, στην πραγματικότητα δεν είδε Θερμοπύλες.)
Με ενοχλεί όταν βλέπω να ευνοείται αυτό το ναρκωμένο φίδι του τυφλού φανατισμού και να προβάλονται θεωρίες ανώτερης φυλής, η «αθώα» προσαρμογή σε επίπεδο Γιουροβίζιον και οι Παπακακορίζικοι πανηγυρισμοί που βγαίνουν από τα όρια ενός φεστιβάλ, τις κερκίδες ενός γηπέδου και ντύνονται με εθνικά χρώματα…
Εξοργίζομαι για όλα τα υποκατάστατα που μας βγάζουν από το δρόμο της πραγματικότητας που γράφει ιστορία. Για όσα έμμεσα και άμεσα προβάλονται από εφημερίδες και άλλα ΜΜΕ ως ακίνδυνα και δεν είναι παρά μια βαλβίδα που ξεφουσκώνει την ένταση, την εσωτερική ένταση που όλοι κρύβουμε. Ξαναδιαβάζω τον Σεφέρη: «Δακρυσμένο πουλί, στην Κύπρο τη θαλασσοφίλητη / που έταξαν για να μου θυμίζει την πατρίδα, / άραξα μοναχός μ’αυτό το παραμύθι» «Έλα μωρέ για την Κύπρο τι να πουμε πάλι;» ακούω όλο και περισσότερους και εξοργίζομαι… «αυτός είναι ο πατριωτισμος μας;».
Αλλά επειδή δε μου αρέσει, όπως και σε αρκετούς ακόμη όπως εύχομαι, αντιδρώ, έστω και σπασμωδικά. Και δε μπορώ να αποφύγω τον πειρασμό να αναρωτηθώ μήπως αυτές οι οπαδικές αποδράσεις σε γήπεδα, στην ποίηση, στις πορείες, σε ηρωικές ταινίες, το κλείσιμο στον εαυτό μας, σε μια ιδιάζουσα μοναξιά, μήπως είναι μια μορφή ακετέργαστης, αυθόρμητης αντίδρασης (και φουρτουνιάζει θεατές, οπαδούς και φοιτητές απέναντι σε μια θάλασσα υποκρισίας.)
Αυτοί που τολμάνε να μιλάνε για πόσο είναι κάποιος περισσότερο ή λιγότερο Έλληνας, για αμαύρωση των θεσμών και άλλα παρόμοια φληναφήματα, είναι αυτοί που πάντα χειροκροτούσαν τα καινούρια ρούχα του αυτοκράτορα. Πέρυσι, σε ένα από τα ταξίδια μου στην Αθήνα συνόδευα τρία παιδάκια ηλικίας 6-9 ετών και θεώρησα υποχρέωσή μου να τα ξεναγήσω, τρόπο τινά, στο Σύνταγμα, στο μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη, να τα φωτογραφίσω πλάι στον λεβεντοκακόμοιρο που στέκει σούζα στην σκοπιά του.
Εκεί πέσαμε σε συνομιλία του επόπτη με μια καψερή. Έκλεινε ραντεβου μέσω αυτού με έναν τσολιαδάκο. Η Αθηναία φίλη που συνόδευε την έξοδό μας με πληροφόρησε πως αυτό είναι ένα σχεδόν καθημερινό φαινόμενο ανάμεσα στις τουρίστριες και τους φρουρούς. «Τιμή σε εκείνους όπου στη ζωή των ορίστηκαν και φυλάγουν Θερμοπύλες.» Καβάφης. (Ανίεροι φύλακες-ανίεροι εμπρηστές- θεσμοφύλακες με επιλεκτική οπτική.)
Σήμερα, που οι φοιτητές επιτέλους ανοίγουν τα φτερά τους το αποτέλεσμα είναι να τους την πέφτουν όλοι, την ώρα ακριβώς που βγαίνουν από την ηλίθια λήθη τους. Δεν έχει σημασία αν συμφωνούμε ή όχι ούτε λέω ότι ο σκοπός εξωραΐζει τα πάντα. Απλά μύριζαν ναφθαλίνη και ξαφνικά αναδύεται ένα άρωμα. Από την κοπριά που σκεπάζει τους χώρους, τα χαζοπάρτι, μοιάζει να ανθίζουν ανεμώνες.
Άσχετο αλλά και σχετικό συνάμα, διαβάστε τα «Άνθη του Κακού» του Μπωντλαίρ στίχο στίχο, λέξη-λέξη: «…για να νεκρώσω κάθε μου μνησικακία κρυμμένη, / το καλό κώνειο θα βυζάξω και το νηπενθές / από τη ρώγα τη γλυκιά και τη χαριτωμένη / του ορθού σου στήθους, που καρδιά δεν έκλεισε ποτές!» .Μέσα από την ποίηση ανοίγονται οι δρόμοι των αισθήσεων και του νου. (Ένας ακαταμάχητος συνδυσμός.)
Στήνεται ένα πανηγύρι γύρω από το δένδρο (της γνώσης, της εκπαίδευσης, το γενεαλογικό, της ιστορίας κλπ) με τους εκάστοτε φύλακες να κατσικώνονται στις θέσεις τους, με λογική δεσμοφύλακα . Από τη πλευρά που βρίσκεται κάποιος καθορίζεται και η οπτική του γωνία. Ως λαός με μεσογειακό ταπεραμέντο είμαστε έτοιμοι να βγάλουμε τα εσώψυχα μας με αποτέλεσμα να συγκρούεται το νέο με το παλιό μέσα σε μια λίμνη καχυποψίας. Ανταλλάσσονται ύβρεις, ζητούνται πιστοποιητικά και εχέγγυα νομιμο-φροσύνης, εθνικο-φροσύνης και σπανίως σω-φροσύνης. (η κυρά – Φροσύνη κοίτεται στον πάτο της λίμνης)
«Τα πράγματα» δεν είναι ποτέ ώριμα (…μέχρι που σαπίζουν) για να δεχτούν το νέο το οποίο από τη φύση του χλευάζει, αυτοσαρκάζεται, βάζει μπουρλότο στα δεδομένα αγκαλιάζει από μια άλλη πλευρά τη πραγματικότητα που βιώνουμε. Ιλιγγιώδεις απόψεις ενωμένες με πάθος ξεκινάνε από τους χωρους που ανασαίνουν μικρές επαναστάσεις. Υπάρχει δίψα μεγάλη, από παλιά. Τη βλέπεις στα πρόσωπα όλων αυτών που συρρέουν είτε για να παρακολουθήσουν μια ταινία, είτε για να διεκδικήσουν δικαιώματα, είτε για να σπρώξουν μια ομάδα. (Κουβαλάνε πολλά μαζί τους.)
Κάποιους μπορεί να ξενίζουν ή να μπερδεύουν κάποιες αναφορές που ανακατεύτηκαν σε αυτή τη σαλάτα με τις χύμα σκέψεις. Ομως έτσι χύμα υπάρχουν πολλά πρόσωπα μέσα μας, του σινεφίλ, του ερωτευμένου, του φοιτητή, του εργαζόμενου, του ιδεολόγου, του οικογενειάρχη, με αποτέλεσμα να μπερδευόμαστε και μεταξύ μας αγνοώντας τις ιδιότητες, τις προτιμήσεις, τις ιδέες, το παρελθόν εκαστου.
Ασπαζόμενος με ελαφριά διάθεση τη λαική σοφία ενός κινηματογραφικού άσματος πίστας (μια γυναίκα, μια αγάπη, μια ζωή), νομίζω ότι καθείς εφ ω ετάχθει, είτε είναι οπαδός μιας ταινίας, μιας ιδέας, μιας ομάδας.(Καλό το βρίσκω, μένεις ζωντανός όταν κάτι σε σαγηνεύει).
