ΑρχικήΤι είναιJoseph Beuys (Γιόζεφ Μπόις) Αφιέρωμα

Joseph Beuys (Γιόζεφ Μπόις) Αφιέρωμα

Ο Γιόζεφ Μπόις (Joseph Beuys) γεννήθηκε το 1921 στο Krefeld της βορειοδυτικής Γερμανίας, κοντά στα Γερμανο-Ολλανδικά σύνορα και μεγάλωσε στις κοντινές πόλεις Kleve and Rindern. Ήταν το μοναδικό παιδί μίας αυστηρά καθολικής οικογένειας και ασχολήθηκε από νωρίς με την Τέχνη αλλά και τις Φυσικές Επιστήμες. Το 1940 κατατάχθηκε ως εθελοντής προκειμένου να αποφύγει την κανονική στρατολόγηση. Εκπαιδεύτηκε ως χειριστής ασυρμάτου αεροσκάφους και πιλότος μάχης. Τραυματίστηκε πολλές φορές κατά τη διάρκεια του πολέμου, το τέλος του οποίου τον βρήκε αιχμάλωτο για πολλούς μήνες σε βρετανικό στρατόπεδο. Με το τέλος του πολέμου επέστρεψε στο Kleve.

Η εμπλοκή του στον πόλεμο, άφησε στον Μπόις ανεξίτηλα σημάδια και επηρέασε ένα μεγάλο κομμάτι του έργου του. Σε μία από τις ιστορίες που αφηγούταν συχνά από τον πόλεμο, αναφερόταν σε μία πτώση που είχε με το αεροπλάνο, στην περιοχή της Κριμαίας. Εκεί τον περισυνέλλεξαν Τάταροι νομάδες και προκειμένου να θεραπεύσουν τα τραύματά του, αλλά και να τον σώσουν από το κρύο, τον τύλιξαν με λίπος. Ο ίδιος λέει χαρακτηριστικά: «Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα, να αποκτήσω εμμονή με το λίπος και τον κετσέ αλλά και να αισθάνομαι διαρκώς σαν υλικό γλυπτικής…»

Η ιστορία αυτή δεν ξέρουμε αν έχει μεγάλη επαφή με την αλήθεια (αν και βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα), η ποιητική του όμως την μετέτρεψε σε ένα από τα πιο συμβολικά κομμάτια της μυθικής βιογραφίας του.

Μετά την επιστροφή του, ο Μπόις εγκατέλειψε τα σχέδιά του για καριέρα στην Ιατρική και γράφτηκε στην Ακαδημία των Τεχνών του Ντίσελντορφ, για να σπουδάσει γλυπτική. Αποφοίτησε το 1952 και τα επόμενα χρόνια ασχολήθηκε συστηματικά με το σχέδιο και το διάβασμα. Δημιούργησε χιλιάδες σχέδια και μελέτησε διάσπαρτα φιλοσοφία, λογοτεχνία, φυσικές επιστήμες αλλά και βιβλία αποκρυφισμού.

Παντρεύτηκε το 1959 και δύο χρόνια αργότερα, στην ηλικία των 40 εκλέχτηκε καθηγητής στην ίδια ακαδημία που σπούδασε.

Στη διάρκεια της δεκαετίας του 60 το Ντίσελντορφ εξελίχθηκε σε ένα σημαντικό κέντρο της μοντέρνας τέχνης, ενώ ο Μπόις ήρθε σε επαφή με την πειραματική δουλειά καλλιτεχνών όπως ο Nam June Paik και η ομάδα Fluxus. Οι εμφανίσεις των καλλιτεχνών αυτών συνήθως συνδύαζαν μουσικά, λογοτεχνικά και εικαστικά στοιχεία με στοιχεία performance, εμπλέκοντας όλα αυτά ως δράσεις στην καθημερινή ζωή.

Οι ιδέες τους επηρέασαν βαθιά των Μπόις. Ο ίδιος επιθυμούσε να δώσει στην τέχνη έναν πιο ενεργό κοινωνικό ρόλο, ονόμαζε τις παραστάσεις του Actions (Δράσεις) ενώ παράλληλα δημιούργησε ειδικά έντυπα που τα ονόμασε Multiples. Τότε άρχισε να παρουσιάζει δημόσια τα μεγάλων διαστάσεων γλυπτά του, μικρότερα έργα και σχέδια, καθώς και εγκαταστάσεις. Η γλυπτική του (που ο Μπόις την ονόμαζε κοινωνική γλυπτική) περιείχε δράσεις και εγκαταστάσεις στις οποίες ο ίδιος λειτουργούσε ως μύστης για το κοινό.

Σταδιακά, ο Μπόις άρχισε να εμπλέκεται όλο και περισσότερο με την πολιτική δημιουργώντας ή παίρνοντας μέρος σε πολλές ομάδες ακτιβιστών όπως το “German Student Party” (1967) που η ιδεολογική του πλατφόρμα στηρίζονταν στον παγκόσμιο αφοπλισμό και τη ριζική αλλαγή του εκπαιδευτικού συστήματος. Το 1970 συμμετέχει στον «Οργανισμό για την άμεση δημοκρατία μέσω δημοψηφισμάτων» και το 1972 στο “Free International University” που έδινε έμφαση στην αξιοποίηση του δημιουργικού δυναμικού των ανθρώπων. Το 1979 ήταν ένα από τα 500 ιδρυτικά στελέχη του κόμματος των Πρασίνων.

Η χαρισματική του παρουσία, η επιμονή για αλλαγές σε όλους τους τομείς και το ανατρεπτικό του ύφος τον έκαναν διάσημο. Χρησιμοποιούσε πρωτότυπα υλικά όπως λίπος, τσόχα (κετσές), μέλι, χώμα, αίμα ακόμα και πτώματα ζώων. Όμως η αντισυμβατικότητα που τον διέκρινε του κόστισε την θέση που κατείχε στην Ακαδημία κι αυτό γιατί συμμετείχε σε κατάληψη φοιτητών οι οποίοι ζητούσαν την ελεύθερη πρόσβαση στην Ακαδημία σε όσους το επιθυμούσαν.

Ο Μπόις χρησιμοποιούσε τις δημόσιες συζητήσεις, το διάλογο και τη διδασκαλία ως μέρος του καλλιτεχνικού του έργου. Ο ίδιος απεχθανόταν τον όρο «καλλιτέχνης» λέγοντας χαρακτηριστικά: «Όταν οι άνθρωποι με ρωτάνε ‘είστε καλλιτέχνης;’, τους λέω να σταματήσουν με αυτές τις αηδίες. Δεν είμαι καλλιτέχνης. Εκτός και αν είμαστε όλοι καλλιτέχνες τότε είμαι κι εγώ μαζί».

Η φήμη του εκτοξεύτηκε – μαζί με την τιμή των έργων του – μετά το 1979 όταν πήρε μέρος σε μία αναδρομική έκθεση στο Guggenheim Museum της Νέας Υόρκης. Ο ίδιος έλεγε ότι πλέον δεν έχει τα χρήματα να αγοράσει τα έργα του. Πουλούσε τα έργα του πάμφθηνα και τα όποια χρήματα κέρδιζε τα έδινε ώστε να υποστηρίξει τις κινήσεις της άμεσης δημοκρατίας. Συνέχισε να ταξιδεύει εκπροσωπώντας τις οργανώσεις στις οποίες συμμετείχε. Πέθανε το 1986 στο Ντίσελντορφ.

Joseph Beuys (Γιόζεφ Μπόις). Η άποψη μου

Ένας καλλιτέχνης, που εκτός ότι υπηρέτησε σαν στρατιώτης την τέχνη του, λειτούργησε κι ανθρωπιστικά. Πεποίθηση μου είναι πως τούτος ο κόσμος στέκεται ακόμα όρθιος, χάρις σε μικρές -δυστυχώς- μειοψηφικές ομάδες ανθρώπων που έχουν αναλάβει δράση πέρα και πάνω από το προσωπικό τους συμφέρον. Έτσι, και κατά αυτό τον τρόπο, η ίδια η τέχνη παίρνει μια ακόμα νέα διάσταση, δηλαδή αποκτά ένα ακόμα μεγαλύτερο ειδικό βάρος.

Στέλιος Θεοδωρίδης
Στέλιος Θεοδωρίδης
Ο ήρωας μου είναι ο γάτος μου ο Τσάρλι και ακροάζομαι μόνο Psychedelic Trance
RELATED ARTICLES

Πρόσφατα άρθρα

Tηλέφωνα έκτακτης ανάγκης

Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος: 11188
Ελληνική Αστυνομία: 100
Χαμόγελο του Παιδιού: 210 3306140
Πυροσβεστική Υπηρεσία: 199
ΕΚΑΒ 166