Η σκοτεινή πλευρά του κατασκευαστικού έργου Neom
Το κολοσσιαίο κατασκευαστικό έργο Neom, που περιλαμβάνει το φιλόδοξο σχέδιο της πόλης The Line, έχει συγκεντρώσει πληθώρα επικρίσεων για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Πρόσφατο ένα ντοκιμαντέρ του βρετανικού δικτύου ITV με τίτλο “Kingdom Uncovered: Inside Saudi Arabia”, αναφέρει ότι πάνω από 21.000 εργαζόμενοι έχουν χάσει τη ζωή τους από το 2017, όταν ξεκίνησαν οι εργασίες κατασκευής του Neom.
Οι περισσότεροι από τους εργαζόμενους προέρχονται από φτωχά κράτη, όπως η Ινδία, το Μπαγκλαντές και το Νεπάλ, αναδεικνύοντας τις συνθήκες εκμετάλλευσης στις οποίες υπόκεινται.
Η προοπτική του Vision 2030 και η πραγματικότητα των εργαζομένων
Το Neom εντάσσεται στο σχέδιο Vision 2030, με σκοπό τη μείωση της εξάρτησης της Σαουδικής Αραβίας από το πετρέλαιο, ενισχύοντας την οικονομία μέσω της καινοτομίας και του τουρισμού. Έργα όπως το Sindalah και το The Line – μία υπερσύγχρονη πόλη 170 χιλιομέτρων – αναμένεται να προσελκύσουν επενδυτές και επισκέπτες από όλο τον κόσμο.
Επιπλέον, το Mukaab, το οποίο θα είναι το μεγαλύτερο κτήριο στον κόσμο, σχεδιάζεται στην πρωτεύουσα Ριάντ. Παρά τα φιλόδοξα αυτά σχέδια, τα δεδομένα αποκαλύπτουν σκληρές συνθήκες εργασίας που έρχονται σε πλήρη αντίθεση με την προβλεπόμενη πρόοδο και ανάπτυξη.
Αντίξοες συνθήκες εργασίας και εξαντλητικά ωράρια
Το ντοκιμαντέρ παρουσιάζει τις εμπειρίες των εργαζομένων στο The Line, με έναν από αυτούς να δηλώνει ότι εργάζεται 16 ώρες τη μέρα για 14 συνεχόμενες ημέρες χωρίς ουσιαστική ξεκούραση. Αν και η Σαουδική νομοθεσία περιορίζει τις εργάσιμες ώρες στις 60 την εβδομάδα, συμπεριλαμβανομένων των υπερωριών, οι εργάτες αναφέρουν μακρά ωράρια, ατελείωτη κόπωση και ελάχιστη προστασία από τα εργατικά ατυχήματα.
Ένας άλλος εργάτης αναφέρει πως η έλλειψη ύπνου έχει οδηγήσει σε πολλαπλά ατυχήματα, με 4-5 περιστατικά να έχουν καταγραφεί μόνο τον τελευταίο μήνα.
Η διοίκηση του Neom απαντά σε αυτές τις καταγγελίες, δηλώνοντας ότι οι εργολάβοι και οι υπεργολάβοι υποχρεούνται να τηρούν τον Κώδικα Δεοντολογίας της εταιρείας, ο οποίος βασίζεται στους εθνικούς νόμους και στις οδηγίες της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας, διασφαλίζοντας τα δικαιώματα των εργαζομένων. Ωστόσο, οι επαναλαμβανόμενες αναφορές για εξαντλητικά ωράρια και κακές συνθήκες εργασίας υποδεικνύουν πως οι κανονισμοί αυτοί δεν τηρούνται.
Εξαναγκασμός και κακομεταχείριση των εργαζομένων
Η εφημερίδα The Hindustan Times αναφέρει πως πάνω από 100.000 εργαζόμενοι φαίνεται να έχουν «εξαφανιστεί» υπό τις συνθήκες που επικρατούν στο Neom. Οι εργάτες που παραμένουν αναφέρουν ότι αισθάνονται αιχμάλωτοι, υποφέροντας από εργασιακές συνθήκες που τους καταπιέζουν και τους περιορίζουν.
Η Αρχή Εξωτερικών Απασχόλησης του Νεπάλ μάλιστα ανέφερε πως 650 Νεπαλέζοι εργαζόμενοι έχουν χάσει τη ζωή τους, με τους θανάτους τους να παραμένουν ανεξήγητοι.
Τον Μάιο του 2020, η βρετανική εφημερίδα The Guardian αποκάλυψε ότι περίπου 20.000 άνθρωποι εκδιώχθηκαν από τα σπίτια τους για να δημιουργηθεί χώρος για το έργο, καταδεικνύοντας την πίεση και την επιβολή που ασκείται στις τοπικές κοινωνίες για την υλοποίηση του φιλόδοξου αυτού σχεδίου.
Καταγγελίες για διακρίσεις και ρατσισμό
Τον Σεπτέμβριο του 2024, η Wall Street Journal δημοσίευσε μια έρευνα που αποκάλυψε κρούσματα ρατσιστικών και μισογυνιστικών συμπεριφορών από υψηλόβαθμα στελέχη του Neom. Μετά από σοβαρά εργατικά ατυχήματα, όπως πτώσεις σωλήνων και κατάρρευση τοίχων, στελέχη φέρονται να έκαναν προσβλητικά σχόλια εναντίον των εργαζομένων από τη Νότια Ασία.
Ένας Αυστραλός διευθυντής μάλιστα φέρεται να αποκάλεσε τους εργάτες «ηλίθιους», ενώ σε άλλες περιπτώσεις αναφέρθηκε με ρατσιστικό και μειωτικό τρόπο για τους εργάτες, θέτοντας τις «λευκές» εθνικότητες ως ανώτερες στην ιεραρχία.
Οι γυναίκες από τις χώρες του Κόλπου φέρεται επίσης να αντιμετωπίστηκαν προσβλητικά, με χαρακτηρισμούς που επισημαίνουν τη βαθιά ριζωμένη προκατάληψη έναντι του γυναικείου φύλου και την αποστροφή προς διαφορετικές πολιτισμικές και εθνοτικές ομάδες.
Επέκταση εμπορικών διαδρομών και νέα έργα υποδομής
Η γεωπολιτική επιρροή του Neom δεν περιορίζεται εντός των συνόρων της Σαουδικής Αραβίας. Τον Μάιο του 2024, η εφημερίδα The Architect’s Newspaper αποκάλυψε ότι ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου σχεδιάζει να αναπτύξει μια ελεύθερη ζώνη εμπορίου που θα συνδέει το Neom με μια νέα πόλη στη Λωρίδα της Γάζας.
Το έργο αυτό φέρει την ονομασία “Γάζα 2035”, και περιλαμβάνει σχέδια για σιδηροδρομική σύνδεση μεταξύ του Neom και της Γάζας, η οποία θα ενώνει την Αίγυπτο, την Ιορδανία και την Παλαιστίνη.
Η πρώτη φάση του προγράμματος περιλαμβάνει 12μηνο πρόγραμμα «αποριζοσπαστικοποίησης» της Γάζας και καταπολέμησης των τρομοκρατικών ομάδων. Σε αυτό το πλαίσιο, η νέα διαδρομή θα ενισχύσει τις εμπορικές σχέσεις και θα λειτουργήσει ως σύμβολο της διπλωματικής προσέγγισης και οικονομικής συνεργασίας μεταξύ Ισραήλ, Αιγύπτου και Σαουδικής Αραβίας.
Ελπίδα για βελτίωση των συνθηκών εργασίας στο Neom
Η διεθνής κοινότητα παρακολουθεί με ανησυχία τις εξελίξεις στο Neom και αναμένει να δει αν οι πιέσεις θα οδηγήσουν σε ουσιαστικές αλλαγές για τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας. Το έργο αποτελεί σύμβολο καινοτομίας και οικονομικής προόδου για τη Σαουδική Αραβία, όμως η επιτυχία του εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την τήρηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την εξασφάλιση ενός δίκαιου και ασφαλούς εργασιακού περιβάλλοντος.
Ο συνδυασμός των παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της καταπάτησης εργασιακών δικαιωμάτων και των καταγγελιών για κακομεταχείριση των εργαζομένων έχει ήδη οδηγήσει σε δημόσια κριτική και αποχώρηση αρκετών αρχιτεκτονικών γραφείων από το έργο.
Αν και ορισμένα μεγάλα γραφεία εξακολουθούν να συνεργάζονται, η φήμη του Neom πλήττεται διεθνώς, και η συνέχιση της κατάστασης αυτής ενδέχεται να επηρεάσει τόσο την επενδυτική δυναμική όσο και την εμπιστοσύνη προς το έργο.
Επίλογος: Το Neom και οι ηθικές ανησυχίες
Το Neom παρουσιάζεται ως ένα πρότυπο έργο με όραμα και φιλοδοξία να μεταμορφώσει τη Σαουδική Αραβία. Ωστόσο, οι αναφορές για εκτεταμένες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αντίξοες συνθήκες εργασίας και καταγγελίες για ρατσισμό και κακομεταχείριση εγείρουν σοβαρά ερωτήματα για το κόστος αυτού του οράματος. Ενώ οι επενδύσεις και η τεχνολογική καινοτομία συνεχίζουν να αυξάνονται, είναι απαραίτητο να εξεταστούν οι επιπτώσεις στην ανθρώπινη ζωή και την κοινωνία.
