Οι στόχοι διατήρησης της βιοποικιλότητας βάσει της περιοχής που εστιάζουν στην ανάσχεση απώλειας χλωρίδας και πανίδας σε παγκόσμιο επίπεδο πρόκειται να αποτελέσουν αναπόσπαστο μέρος των συζητήσεων για το Παγκόσμιο Πλαίσιο Βιοποικιλότητας μετά το 2020 (αγγλικά post-2020 Global Biodiversity Framework) που θα γίνει προς τα τέλη αυτής της χρονιάς. Ωστόσο, μια διεθνής ομάδα ερευνητών ανακάλυψε ότι η αυστηρή προστασία της παγκόσμιας χερσαίας έκτασης για τη διατήρηση της χλωρίδας και της πανίδας θα μπορούσε να έχει αρνητικό αντίκτυπο στην ανθρώπινη υγεία και την επισιτιστική ασφάλεια σε ορισμένα μέρη του κόσμου.
Η μελέτη, η οποία δημοσιεύθηκε στο Nature Sustainability, ήταν μια συνεργασία μεταξύ του Πανεπιστημίου του Αμπερντίν και του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου στο Ηνωμένο Βασίλειο, του Διεθνούς Ινστιτούτου για την Ανάλυση Εφαρμοσμένων Συστημάτων (IIASA) στην Αυστρία και του Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Καρλσρούης στην Γερμανία. Οι ερευνητές μοντελοποίησαν τις συνέπειες της αυστηρής προστασίας της διατήρησης αρχικά του 30% και κατά δεύτερο λόγο του 50% της χερσαίας επιφάνειας για τη βιοποικιλότητα και διαπίστωσαν ότι τόσο οι παγκόσμιες, όσο και τοπικές τιμές των τροφίμων θα αυξάνονταν ως αποτέλεσμα αυτών των ενεργειών, επηρεάζοντας με τη σειρά της την επισιτιστική ασφάλεια και έμμεσα την ανθρώπινη υγεία.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι για τους σκοπούς της μελέτης, η ομάδα υπέθεσε ότι η προστασία του 30% και του 50% της επιφάνειας της γης είναι αυστηρή και η γεωργία σταδιακά εκτοπίζεται από αυτές τις περιοχές. Δεδομένης της τρέχουσας συζήτησης και της αβεβαιότητας σχετικά με τη μορφή που πρέπει να λάβουν οι προστατευόμενες περιοχές, οι υποθέσεις είναι σαφείς, αλλά είναι ακραίες. Με τη διερεύνηση τέτοιων αυστηρών σεναρίων προστασίας, είναι ωστόσο δυνατό να διερευνηθούν τα χειρότερα αποτελέσματα όσον αφορά την ανθρώπινη υγεία και την επισιτιστική ασφάλεια.
Συγκεκριμένα, η ανάλυση αποκάλυψε ότι οι υψηλότερες τιμές των τροφίμων θα αύξαναν τον αριθμό των παχύσαρκων ατόμων σε όλο τον κόσμο και θα μείωναν επίσης την κατανάλωση φρούτων και λαχανικών, γεγονός που θα προκαλούσε αυξημένο αριθμό ανθρώπινων θανάτων από ασθένειες που σχετίζονται με υποσιτισμό και χαμηλή κατανάλωση φρούτων και λαχανικών.
Οι υποανάπτυκτες περιοχές πλήττονται περισσότερο από τη μειωμένη παροχή τροφίμων όσον αφορά τον υποσιτισμό. Αντίθετα, οι ανεπτυγμένες περιοχές του κόσμου είναι σε μεγάλο βαθμό μακριά από τις αρνητικές επιπτώσεις της αυστηρής προστασίας βάσει της περιοχής, και αναμφισβήτητα η μείωση της κατανάλωσης θερμίδων και των επιπέδων παχυσαρκίας είναι ένα επιθυμητό αποτέλεσμα.
Η επικεφαλής ερευνήτρια Roslyn Henry, Ερευνητής στη Σχολή Βιολογικών Επιστημών του Πανεπιστημίου του Αμπερντίν, η οποία ηγήθηκε της μελετης ενώ εργαζόταν στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, εξηγεί: «Οι προσεγγίσεις διατήρησης βάσει της περιοχής είναι μερικά από τα πιο σημαντικά εργαλεία για την επίτευξη στόχων της βιοποικιλότητας, και θα χρειαστεί να εφαρμοστούν με προσοχή ώστε να διασφαλιστεί ότι δεν θέτουν σε κίνδυνο τους στόχους της επισιτιστικής ασφάλειας και της ανθρώπινης υγείας, ιδιαίτερα σε ευάλωτες περιοχές του κόσμου».
Οι ερευνητές επισημαίνουν περαιτέρω ότι οι παγκόσμιοι στόχοι που βασίζονται στην περιοχή θα απαιτήσουν την επέκταση των προστατευόμενων περιοχών και την αποκατάσταση της φυσικής γης. Εάν αυτή η επέκταση περιορίσει τη γεωργία, τότε οι συνέπειες μπορεί να γίνουν αισθητές στους τομείς παραγωγής τροφίμων, και κάπως έτσι ενδεχομένως να προκύψουν καταστροφικές συνέπειες για την ανθρωπότητα, σε τέτοιο σημείο που μπορεί να συμβούν κοσμοϊστορικές αλλαγές στον πλανήτη μας.
“Η εργασία μοντελοποίησης αυτού του ζητήματος επιβεβαιώνει, τα στοιχεία που έχουν προκύψει σε προηγούμενες μελέτες, και πως η αυστηρή προστασία της βιοποικιλότητας παντού δεν είναι καλή στρατηγική και ενέχει κινδύνους για την πρόοδο προς άλλους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDGs), όπως η καλή ανθρώπινη υγεία και ευημερία (SDG 3).
Αντίθετα, οι μελλοντικές προστατευόμενες περιοχές πρέπει να σχεδιαστούν με γνώμονα τους ανθρώπους και τη βιοποικιλότητα, και όλα αυτά μέσα στο ίδιο πλαίσιο, ενώ θα ενσωματώνει επιστημονικές γνώσεις από διάφορους κλάδους για συγκεκριμένα τοπικά μέρη που απαιτούν ιδιαίτερη μεταχείριση, όσο και γενικότερα για όλο τον πλανήτη», σημειώνει ένα άλλο μέλος της παρούσας μελέτης ο Martin Jung, ερευνητής στο IIASA. «Η αυστηρή προστασία μέσω προστατευόμενων περιοχών θα παραμείνει απαραίτητη σε ορισμένες περιοχές, για παράδειγμα, για είδη και οικοσυστήματα που είναι ευαίσθητα σε διαταραχές, αλλά όχι ως γενική λύση παγκοσμίως».
Ενώ η μελέτη διερευνά τα ακραία μέτρα διατήρησης της βιοποικιλότητας, η ανάλυση παρέχει μια εικόνα για πιθανούς συμβιβασμούς μεταξύ αυστηρών μέτρων διατήρησης και παγκόσμιας ανθρώπινης υγείας, βασιζόμενη σε χάρτες προτεραιότητας που δημιουργήθηκαν μέσω του έργου Nature Map, οι οποίοι προορίζονται να χρησιμοποιηθούν ως εργαλείο υποστήριξης πολιτικών αποφάσεων για σημαντικές πρωτοβουλίες διατήρησης κτης βιοποικιλότητας αι ολοκληρωμένου χωροταξικού σχεδιασμού.
Αν και αυτοί οι χάρτες δεν ορίζουν συγκεκριμένα καμία μορφή διαχείρισης, η ποσοτικοποίηση τέτοιων αντισταθμίσεων μπορεί να βοηθήσει στον σχεδιασμό νέων στρατηγικών δράσεων που θα είναι πιο αποτελεσματικές. Ειδικότερα, τα ευρήματα υπογραμμίζουν ότι τα αυστηρά μέτρα θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε ανεπιθύμητα και άνισα αποτελέσματα για την υγεία και την επισιτιστική ασφάλεια, εάν εφαρμοστούν παγκοσμίως. Επιπλέον, τα αποτελέσματα αυτής της εργασίας τονίζουν την ανάγκη αξιολόγησης της ανθρώπινης υγείας και της επισιτιστικής ασφάλειας που σχετίζονται με τη διατήρηση της βιοποικιλότητας σε μεμονωμένες περιοχές, ιδιαίτερα σε φτωχά υποανάπτυκτα κράτη.
