Το Living Architecture, ένας οργανισμός πίσω από τον οποίο βρίσκεται ο φιλόσοφος Alain de Botton, μας προτρέπει να επαναπροσδιορίσουμε τη σχέση μας με την αρχιτεκτονική, περνώντας μερικές μέρες σε οικήματα που υιοθετούν τις πιο σοφιστικέ αρχές της.
Η επαφή που έχουμε με τη σύγχρονη και τη μοντέρνα αρχιτεκτονική είναι σύντομη, φευγαλέα. Χαζεύουμε τα θαυμαστά κτίρια της σύγχρονης αρχιτεκτονικής σε περιοδικά και λευκώματα. Ονειρευόμαστε ένα σπίτι σαν το Falling Water του Frank Lloyd Wright. Αν τύχει να ταξιδέψουμε, ποζάρουμε μπροστά από τον Κάθετο Κήπο του Musee de Quai Branly στο Παρίσι ή μισοκλείνουμε τα μάτια μπροστά στην εκτυφλωτική λάμψη του Walt Disney Concert Hall στο Λος Αντζελες. Μπορεί να δούμε με ενδιαφέρον μια έκθεση για τον Le Corbusier. Αλλά μέχρις εκεί. Υστερα επιστρέφουμε στην κατοικία μας, η οποία -για τους περισσότερους από εμάς- δεν έχει ούτε ένα «πετραδάκι» που να θυμίζει Jean Nouvel ή Νοrman Foster.
Ο μη κερδοσκοπικός οργανισμός Living Architecture γεννήθηκε μέσα από αυτή την ανάγκη: Για σύναψη σχέσεων με τη σύγχρονη αρχιτεκτονική, για την αρχιτεκτονική εκείνη που βιώνεται ως εμπειρία. Ηταν μια ιδέα του φιλόσοφου και συγγραφέα Alain de Botton, o oποίος είναι και καλλιτεχνικός διευθυντής του οργανισμού. «Πριν από λίγα χρόνια», σημειώνει ο ίδιος, «έγραψα ένα βιβλίο για την αρχιτεκτονική (Η Αρχιτεκτονική Της Ευτυχίας, εκδόσεις Πατάκη) το οποίο συζητήθηκε πολύ. Το αποτέλεσμα ήταν να δεχτώ πολλές προσκλήσεις για συνέδρια σχετικά με το μέλλον της αρχιτεκτονικής. Μια νύχτα που γυρνούσα από ένα τέτοιο συνέδριο στο Μπρίστολ, κι ενώ σκεφτόμουν, έφτασα σε ένα οδυνηρό συμπέρασμα: Συνειδητοποίησα ότι όσο ευχάριστο κι αν είναι να γράφεις ένα βιβλίο για ένα θέμα για το οποίο έχεις πάθος, η αλήθεια είναι -εκτός από κάποιες εξαιρέσεις- ότι το βιβλίο αυτό δεν θα αλλάξει τίποτα.
Κατάλαβα ότι αν ενδιαφερόμουν τόσο για την αρχιτεκτονική, το γράψιμο δεν ωφελούσε· η αληθινή πρόκληση θα ήταν να χτίσω. Ετσι, σε ένα σημειωματάριο γεννήθηκε ένα project: Τo Living Architecture. Πρόκειται για έναν οργανισμό που χτίζει σπίτια στη Μεγάλη Βρετανία σχεδιασμένα από κορυφαίους αρχιτέκτονες από όλον τον κόσμο και τα οποία στη συνέχεια διατίθενται στο κοινό προς ενοικίαση για διακοπές. Ονειρό μας ήταν να δώσουμε την ευκαιρία στον κόσμο να βιώσει πώς είναι να μένεις και να κοιμάσαι σε έναν χώρο σχεδιασμένο από σπουδαίους αρχιτέκτονες. Και ενώ υπάρχουν παραδείγματα αξιόλογης μοντέρνας αρχιτεκτονικής στη Βρετανία, συνήθως πρόκειται για κτίρια όπως μουσεία ή αεροδρόμια, τα οποία τα προσπερνάμε. Τα λίγα μοντέρνα σπίτια που υπάρχουν ανήκουν σε ιδιώτες και είναι μη επισκέψιμα. Ολα αυτά διαστρεβλώνουν την άποψη των ανθρώπων για την αρχιτεκτονική. Κι έτσι όταν δηλώνουν ότι μισούν τα μοντέρνα κτίρια, ουσιαστικά εννοούν ότι μισούν τα μεταπολεμικά μπλοκ πολυκατοικιών στις παρυφές των πόλεων ή τα άνοστα γραφεία-».
Πρώτο στη συλλογή του Living Architecture, το κτίσμα The Balancing Barn – στα ελληνικά θα μεταφραζόταν ως «Ο σιτοβολώνας που ισορροπεί». Το σπίτι, χωρητικότητας 8 ατόμων, βρίσκεται μερικά μίλια από την ακτή του Suffolk, στην ανατολική Αγγλία, σε μια περιοχή που θυμίζει «πράσινο» καταφύγιο. Το περίβλημά του αποτελείται από ατσάλινα πλακάκια τα οποία αντανακλούν το φθινοπωρινό ή ανοιξιάτικο φως, «ντύνοντας» κάθε εποχή το σπίτι με διαφορετική ενδυμασία.
Το 50% του σπιτιού ισορροπεί σαν τραμπάλα πάνω σε ένα χαμηλό ύψωμα, προσφέροντας θέα στο δάσος και τις λιμνούλες από τα τεράστια πανοραμικά του παράθυρα. Φεγγίτες, φωταγωγοί και γυάλινα πατώματα, όλα «υποχρεώνουν» τον επισκέπτη να συντονιστεί με τους ρυθμούς της φύσης. Το Βalancing Barn σχεδιάστηκε από την ολλανδική αρχιτεκτονική εταιρία ΜVRDV, η οποία είναι γνωστή για το ιδιοφυές αλλά και «παιχνιδιάρικο» στυλ της. Το εσωτερικό είναι επιπλωμένο με έργα σύγχρονων Ολλανδών σχεδιαστών, ενώ έχει διακοσμηθεί με πίνακες των Constable και Gainsborough. Το ιδανικό αυτό σκηνικό συμπληρώνουν οι ηλεκτρικές συσκευές Miele, τα είδη κουζίνας David Mellor, τα προϊόντα περιποίησης REN skincare και τα λευκά είδη Peter Reed (από 740 λίρες για 4 νύχτες).
Το δεύτερο «σπίτι» ονομάζεται Shingle House και είναι χτισμένο πάνω στα βότσαλα της παραλίας Dungeness, στη νοτιοανατολική άκρη της Αγγλίας, σε ένα ασυνήθιστο, ποιητικό τοπίο: Μια τεράστια παραλία που αποτελεί προστατευόμενη περιοχή και που φιλοξενεί δύο φάρους, μερικές καλύβες ψαράδων (αρκετές από τις οποίες ανήκουν σε καλλιτέχνες) και στο βάθος έναν σταθμό παραγωγής πυρηνικής ενέργειας. Είναι έργο της σκοτσέζικης εταιρίας NORD Αrchitecture, η οποία απάντησε στην πρόκληση με ένα απλό μαύρο σπίτι, που μοιάζει σαν να έχει «φυτρώσει» στις γυαλιστερές πέτρες της παραλίας. Εντελώς διαφορετικό είναι το εσωτερικό του, που θυμίζει μοντέρνο ξύλινο σπίτι σε λευκές αποχρώσεις, και διαθέτει μεταξύ άλλων και ένα bath house, με μια μεγάλη μαύρη βυθιζόμενη μπανιέρα από μπετόν, η οποία έχει θέα στο άγριο τοπίο της περιοχής (από 638 λίρες για 4 νύχτες).
Στη νότια άκρη του χωριού Thorpeness, στην ακτή του Suffolk, βρίσκεται το Dune House. Στις αρχές του 20ού αιώνα, το χωριό αναπτύχθηκε σε παραθεριστικό κέντρο. Με τις πολύχρωμες βάρκες και τα σπίτια σε στυλ Τυδώρ, φέρει όλη τη γοητεία των αγγλικών ανεμοδαρμένων ακτών. Το Dune House σχεδίασε το νορβηγικό αρχιτεκτονικό γραφείο JVA. Αν παρατηρήσει κάποιος το «βιογραφικό» τους, θα δει ότι είναι ειδήμονες στο να σχεδιάζουν μεταμοντέρνες καλύβες οι οποίες εναρμονίζονται απόλυτα με το σκανδιναβικό φυσικό τοπίο. Τα τεράστια ανοίγματα στο ισόγειο φέρνουν τη θάλασσα μέσα στο σπίτι, ενώ η ξύλινη επένδυση, τα πατάρια και οι μπανιέρες ελεύθερης τοποθέτησης μεταφέρουν τη ζεστασιά των Σκανδιναβικών κατοικιών στην αγγλική γη (από 760 λίρες για 4 νύχτες).
Συζητώντας με τον Alain de Botton για την επίδραση της αρχιτεκτονικής στη ζωή μας, τονίζει: « Η ομορφιά παίζει τεράστιο ρόλο στο ανέβασμα της διάθεσής μας. Oταν χαρακτηρίζουμε ένα σπίτι όμορφο, αυτό που πραγματικά εννοούμε είναι ότι μας αρέσει ο τρόπος ζωής που προτείνει. Θα ήταν ιδιαίτερα βολικό η διάθεσή μας να παρέμενε ίδια είτε βρισκόμαστε σε ένα φτηνό μοτέλ είτε σε ένα παλάτι -σκεφτείτε πόσα χρήματα θα γλιτώναμε από τις αλλαγές στη διακόσμηση των σπιτιών μας- αλλά, δυστυχώς, είμαστε ιδιαίτερα ευάλωτοι στα κωδικοποιημένα μηνύματα που εκπέμπει το περιβάλλον και ο χώρος.
Αυτό μας βοηθάει να καταλάβουμε και γιατί παθιαζόμαστε τόσο με θέματα όπως η αρχιτεκτονική ή η διακόσμηση εσωτερικού χώρου: Γιατί μας βοηθούν να αποφασίσουμε ποιοι είμαστε. Φυσικά, η αρχιτεκτονική δεν μπορεί από μόνη της να μας κάνει ικανοποιημένους ανθρώπους. Η επίδρασή της θα μπορούσε να συγκριθεί με τον καιρό: Μια καλή μέρα μπορεί να αλλάξει τη διάθεσή μας -και οι άνθρωποι είναι διατεθειμένοι να κάνουν μεγάλες θυσίες προκειμένου να βρεθούν κοντά σε μια ηλιόλουστη περιοχή. Από την άλλη, υπό το βάρος αρκετών προβλημάτων (μια ρομαντική ή επαγγελματική αναστάτωση για παράδειγμα), καμία ποσότητα γαλάζιου ουρανού και κανένα τέλειο κτίριο δεν μπορούν να μας κάνουν να γελάσουμε.
Γι’ αυτό ίσως είναι δύσκολο να δώσουμε βάρος στην αρχιτεκτονική. Παρόλο που είναι ζωτικής σημασίας, δεν έχει -ας πούμε- τα ξεκάθαρα πλεονεκτήματα του πόσιμου νερού». –
Eπόμενα projects
- To Long House στις αμμώδεις ακτές του βόρειου Νorfolk, έργο των μεγάλων μοντερνιστών της βρετανικής αρχιτεκτονικής Sir Michael και Lady Patty Hopkins.
- Το πολυαναμενόμενο A Room for London, ένα «πλοίο» στην ταράτσα του Queen Elizabeth Hall, στη νότια όχθη του Τάμεση. Πρόκειται για μια προσωρινή εγκατάσταση ενός δωματίου που θυμίζει πλοίο, με πανοραμική θέα στο ποτάμι.
- Το The Secular Retreat του κορυφαίου αρχιτέκτονα Peter Zumthor στις ακτές του νότιου Devon, η αρχιτεκτονική του οποίου φέρει το στοιχείο της αιώνιας γαλήνης που βρίσκει κανείς σε αρχαία μοναστήρια.
