Προσπαθώ μερικές φορές να μπω στο μυαλό ορισμένων επιχειρηματιών που ενώ τα οικονομικά τους δεν είναι σε τόσο άσχημη κατάσταση, επιμένουν να προσλαμβάνουν προσωπικό χωρίς να τους ασφαλίζουν, προάγοντας έτσι τη μαύρη εργασία, με απώτερο σκοπό να μειώσουν τα λειτουργικά τους έξοδα, αφού κατά τα λεγόμενα τους δεν υπάρχει άλλος δρόμος, από το να παρανομήσουν, εξαιτίας της επαίσχυντης φορολογίας που επιβάλλει το ελληνικό κράτος σε όλες τις επιχειρήσεις.
Πραγματικά μου είναι αδιανόητο να δικαιολογήσω την παραβατικότητα που επιφέρει πολύπλευρες ζημιές στην κοινωνία, ούτως ώστε κάποιοι εξυπνάκηδες να ζουν εις βάρος κάποιον άλλων. Ωστόσο το τραγελαφικό στοιχείο της υπόθεσης είναι ό,τι οι παραβάτες ζητούν από τους υπόλοιπους να είναι ηθικοί άνθρωποι για να προοδεύσει η χώρα μας και να δει αυτός ο τόπος μία άσπρη μέρα, μία γνωστή κατάσταση που είθισται να επαναλαμβάνεται στην Ελλάδα, λόγω της κουτοπονηριάς που μας διακρίνει ως ράτσα. Άλλωστε, όπως λέει και ο θυμόσοφος λαός «Ο σκοπός αγιάζει τα μέσα».
Όμως για να λέμε τα πράγματα με το όνομα τους, αυτή η απροκάλυπτη θρασύτητα διαιωνίζει το πρόβλημα της μαύρης εργασίας, πράγμα που σημαίνει πως έτσι δεν καταστρέφεται μόνο η σημερινή γενιά, αλλά και οι επόμενες, διότι θα βρουν ένα κατεστραμμένο έδαφος που δεν θα είναι γόνιμο ούτως ώστε να ανοίξουν τα φτερά τους και να αναπτυχθούν επιχειρηματικά, αφού δεν θα υπάρχουν οι απαιτούμενοι πόροι, λόγω έλλειψης ρευστότητας στην αγορά για να ξεκινήσουν ένα καινούργιο επιχειρηματικό βήμα.
Στα παρακάτω κεφάλαια θα δούμε αναλυτικά όλες τις αρνητικές πτυχές της μαύρης εργασίας βήμα – βήμα, και τελικά ποιοι βγαίνουν πραγματικά χαμένοι και ποιοι κερδίζουν από ετούτη την ακολασία.
Τα μέτρα των ελληνικών κυβερνήσεων
Είναι γεγονός πως κατά την τελευταία 20ετία, και ιδίως κατά την προεκλογική περίοδο των εθνικών εκλογών, όλα τα κόμματα είχαν στη λίστα των εξαγγελιών τους ως πρώτο Θέμα την πάταξη της μαύρης εργασίας, γιατί έτσι θα εισρεύσουν αρκετά λεφτά στον κρατικό κορβανά και κατ’ προέκταση δεν θα χρειαστεί να επιβληθούν εκ νέου καινούργιοι δυσβάσταχτοι φόροι, για να ελαφρυνθούν τα κατώτερα στρώματα της κοινωνίας.
Παρόλο που αντικειμενικά έχουν γίνει φιλότιμες προσπάθειες από τα κυβερνώντα κόμματα, επί της ουσίας δεν έχει εξαλειφθεί το όλο ζήτημα, άσχετα αν τα υπουργεία εργασίας και οικονομικών καυχιούνται για το αντίθετο, και πως επέφεραν καίριο πλήγμα σε όσους παρανομούν, πιάνοντας απλά δύο – τρία άτομα έτσι για ξεκάρφωμα για να έχουν να λένε στα πρόβατα που τους ακολουθούν ό,τι η κυβέρνηση τους είναι αποτελεσματικοί και δεν αστειεύεται με τόσο ευαίσθητα θέματα.
Βέβαια αυτό το απογοητευτικό φαινόμενο γνώρισε έξαρση ειδικά κατά την τελευταία δεκαετία που ξεκίνησαν να εφαρμόζονται τα μνημόνια στη χώρα μας, προφανώς γιατί οι δανειστές θέλοντας να πάρουν πίσω τα χρήματά τους, εξανάγκαζαν την εκάστοτε κυβέρνηση, μη έχοντας να πληρώσει τις δόσεις των δανείων, να επιβάλει φόρους που παραπέμπουν σε χαράτσι επί τουρκοκρατίας, δηλαδή εδώ ισχύει η εξής μεθοδολογία, αφού πονάει το χέρι, να κόψουμε το χέρι.
Εν τούτοις, παρόλο πού βρισκόμαστε στην χειρότερη οικονομική κατάσταση ως κράτος, αναφορικά με το βιοτικό επίπεδο, εξαιρουμένων των περιόδων που ζούσαμε σε πόλεμο, οι ευσυνείδητοι πολίτες είναι πρόθυμοι να βάλουν πλάτη για να βγούμε από τούτο το αδιέξοδο, όμως, όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, δεν φτάνουν μόνο οι προθέσεις, ούτε τα ευχολόγια, αλλά οι έμπρακτες ενέργειες που θα σηματοδοτήσουν μία νέα αρχή σε ένα δύσκολο ξεκίνημα, καταγγέλλοντας στις αρμόδιες αρχές όλα εκείνα τα μαγαζιά που εξακολουθούν να μη συμμορφώνονται με τους νόμους και τους κανόνες του κράτους.
Μην ξεχνάτε, ό,τι είμαστε όλοι υποχρεωμένοι ως νομοταγείς πολίτες και λογικά όντα που απαρτίζουν αυτή την κοινωνία, σε περίπτωση που βρεθούμε σε ένα τέτοιου είδους περιστατικό που σχετίζεται με τη μαύρη εργασία, να το αναφέρουμε άμεσα στις διωκτικές αρχές. Σας πληροφορώ πως δεν θα πρόκειται για ρουφιανιά, αν καταγγείλετε την άδικη παρανομία, ούτε θα πρέπει να νιώθετε ενοχές γιατί οι μαυραγορίτες κλήθηκαν να πληρώσουν τεράστιο πρόστιμο για την παράβαση τους, αντιθέτως θα βοηθήσετε έτσι τους συμπολίτες σας να διεκδικήσουν τα αυτονόητα, και όχι να του συμπεριφέρονται σαν σκουπίδια ή πολίτες τρίτης κατηγορίας.
Εξαθλιώνονται οι εργαζόμενοι από τη μαύρη εργασία
Εκείνο το στοιχείο που συχνά-πυκνά παραβλέπεται από τον κόσμο που παρατηρεί με απάθεια τους συνανθρώπους τους να βιώνουν αυτό το Γολγοθά, είναι ότι η μαύρη εργασία δίνει το εχέγγυα στα αφεντικά να εξαναγκάζουν τους εργαζόμενους να δουλεύουν 12 και 14 ώρες την ημέρα, και να αμείβονται για τετράωρα ή εξάωρα, διότι σε αντίθετη περίπτωση, που αρνηθούν να υπακούσουν στις επιταγές τους θα βρεθούν αντιμέτωποι για μία ακόμη φορά με τον εφιάλτη της ανεργίας. Επομένως δεν τους μένει άλλη επιλογή από το να σκύψουν το κεφάλι και να κάνουν το κορόιδο για λόγους ανωτέρας βίας, κάτι που αντικειμενικά δεν αξίζει τέτοια μοίρα σε κανέναν.
Σίγουρα, λίγο – πολύ, όλοι θα έχετε ακούσει από κάποιο γνωστό σας να σας διηγείται μία τέτοια ιστορία και να αναρωτιέστε από μέσας σας πως είναι δυνατόν να συμβαίνει τούτο το απαράδεκτο φαινόμενο και να μην αντιδρά, αλλά κατά βάθος ξέρετε ό,τι αυτή η συμπεριφορά έχει παγιωθεί και μοιάζει ως ένα καθεστώς κανονικότητας που απλά πρέπει να μάθουμε να ζούμε με αυτήν την ιδιομορφία, κι ας μας χαλάει την αισθητική.
Επίσης αξίζει να σημειωθεί ό,τι σε όλο αυτό το χαμό μπαίνει στη μέση και το γεγονός της ασφάλισης, δηλαδή ο υπάλληλος που δουλεύει ανασφάλιστος δεν καλύπτεται με ιατρική περίθαλψη, και σαφώς δεν κολλάει τα απαιτούμενα ένσημα για να βγει κάποια μέρα στη σύνταξη, πράγμα που σημαίνει πως όταν αγγίξει τα 65 έτη ζώης και δεν θα τον προσλαμβάνει καμία επιχείρηση στη δουλειά της, ούτε δεν θα παίρνει σύνταξη, θα έχει ως αρνητικό πρόσημο να βιώνει ένα αβέβαιο μέλλον και να εξαρτάται εξ ολοκλήρου από την ελεημοσύνη των συγγενών του, για να μην καταλήξει κάποια στιγμή να ψάχνει στα σκουπίδια να βρει φαγητό.
Οπότε είναι ανόητο να κλείνουμε τα μάτια μας στην μαύρη εργασία, γιατί ενδέχεται την μεθεπόμενη εβδομάδα να είμαστε εμείς το επόμενο θύμα, και να μη βρίσκεται κανείς να μας συμπαρασταθεί, και μετέπειτα να αναλογιζόμαστε ό,τι εν τέλει μπορεί να μη φταίει μόνο το σαθρό κρατικό σύστημα, αλλά εμείς οι ίδιοι που επιτρέψαμε να ανθίζει η διαφθορά, παραμένοντας αθέατοι στο θέατρο του παραλόγου.
Εργοδότες με θράσος
Για τα θρασύτατα αφεντικά δεν υπάρχει σεβασμός στα εργατικά δικαιώματα μπροστά στο χρήμα, άλλωστε η εξουσία δεν είναι Ιδεολογία, αλλά νοοτροπία, και προφανώς όταν μπεις στο τρυπάκι να γίνεις επιχειρηματίας και κατ’ επέκταση εργοδότης, αρχίζεις να κατανοείς πως εάν δεν συμπεριφερθείς σαν αφεντικό δεν πρόκειται να προοδεύσεις εις τον αιώνα των αιώνων αμήν, κατά πρώτο λόγο γιατί θα σου κοστίζει λιγότερο η μαύρη εργασία, αφού πληρώνεις κοψοχρονιά στους μισθούς, και κατά δεύτερο λόγω υποτίθεται πως έτσι θα αυξάνεται η παραγωγή με το μικρότερο δυνατό κόστος. Οπότε υπάρχει ισχυρό κίνητρο να ευδοκιμήσουν αυτές οι αδιανόητες συνθήκες.
Ωστόσο η μελάνη σελίδα σε αυτή την κατάσταση είναι ό,τι πλέον όλο και περισσότεροι εργοδότες υιοθετούν και ασπάζονται την απαράδεκτη αντίληψη της κακώς εννοούμενης εξουσίας, πόσο μάλλον όταν είναι πρόσφορο το έδαφος για να αποθαρρυνθούν με μεγαλύτερη μανία κατά των αδύναμων υπαλλήλων, σε σημείο να απαιτούν από τους δούλους να μη φέρνουν αντιρρήσεις, διότι περιμένουν στη γωνία εκατοντάδες άτομα να αναλάβουν τη θέση του κακομοίρη εργαζόμενου.
Σε γενικές γραμμές θέλω να πω ό,τι παγιδευόμαστε σε ένα φαύλο κύκλο με την ανοχή όλων μας, μηδενός εξαιρουμένου, κάνοντας τα στραβά μάτια, επειδή δεν υπάρχει εναλλακτική λύση από τη στιγμή που και το ίδιο το κράτος συμβάλλει άθελα του στην κατεδάφιση των εργασιακών αξιών, πνίγοντας παράλληλα τους επιχειρηματίες οικονομικά, σπρώχνοντας τους σε αλλεπάλληλα αδικήματα, με αποτέλεσμα να ξεσπούν στον αδύναμο κρίκο της αλυσίδας που ονομάζεται εργάτης,.
Το μόνο θετικό σημείο που εμφανίζεται αμυδρά στον ορίζοντα είναι ο φόβος των χωρών και το εργοδοτών στην Ευρωπαϊκή Ένωση πού είθισται να είναι αυστηρή και να τιμωρεί με δυσθεώρητα χρηματικά ποσά όσους δεν συμμορφώνονται με τις κανονιστικές οδηγίες και συμβάλλουν ή προάγουν στην απαξίωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Θα σας αναφέρω ένα λαμπρό παράδειγμα που συνέβη πριν λίγα χρόνια σε μία γνωστή εταιρεία, την Google, σε γραφεία που είχε στην Ιρλανδία, όπου εκεί κάποιοι άντρες προϊσταμένοι ασκούσαν σεξουαλική παρενόχληση στις γυναίκες συναδέλφους τους, κάνοντας τη ζωή τους κόλαση, και επειδή προφανώς ο πληθυσμός της Ιρλανδίας δεν έχει την ίδια κουλτούρα με την Ελλάδα, να σιωπά μπροστά στο άδικο, είχε ως αποτέλεσμα τα θύματα να απευθυνθούν στον επόπτη εργασίας, όπου εκεί έγινε το έλα να δεις, ενώ το ζήτημα έφτασε στα ψηλά κλιμάκια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πλήττοντας και τιμωρώντας την Google με εκατομμύρια ευρώ χρηματική ποινή που αδιαμφισβήτητα θα της μείνει αξέχαστη, φροντίζοντας να μην ξαναεπαναληφθεί ετούτος ο παραλογισμός.
Εν ολίγοις, μην αμφιβάλλετε καθόλου ό,τι ενδέχεται να συμβεί η ίδια επίπληξη και σε εγχώριες επιχειρήσεις που κάνουν τον βίο αβίωτο στον αθώο κοσμάκη που προσπαθεί να βγάλει ένα κομμάτι ψωμί για να ζήσει σαν άνθρωπος,
Κάκιστες εργασιακές συνθήκες
Εάν δεν το έχετε συνειδητοποιήσει ως τώρα, η Ελλάδα βρίσκεται μεταξύ εκείνων των κρατών που οι εργασιακές συνθήκες πολλών εταιρειών μοιάζουν με εκείνες του Μεσαίωνα. Φυσικά είναι αδύνατο να προβλέψουμε με σαφήνεια τον ακριβή αριθμό των επιχειρηματικών οντοτήτων που προβαίνουν μεθοδευμένα στην κατάλυση των σωστών εργασιακών συνθηκών που επιβάλλεται να απολαμβάνει το εργατικό δυναμικό, γιατί είναι αδύνατο να καταγραφούν και να καταχωρηθούν στην επίσημη στατιστική υπηρεσία της χώρας μας, την ΕΛΣΤΑΤ, πράγμα που σημαίνει πως μόνο εκτιμήσεις μπορούμε να κάνουμε αναφερόμενοι σε αυτό το θέμα.
Ορισμένοι εργατολόγοι και ειδήμονες σε τούτο τον τομέα, εξηγούν κατηγορηματικά ό,τι τα ποσοστά που ανακοινώνουν τα αρμόδια υπουργεία είναι πλασματικά και δεν αντιστοιχούν σε καμία περίπτωση στην πραγματικότητα, τουναντίον υπολογίζεται πως το ποσοστό ίσως να είναι τριπλάσιο και τετραπλάσιο.
Από την άλλη μεριά, η εξώθηση των ανέργων στην παράνομη εργασία μεγεθύνετε σε εκθετικό βαθμό, γιατί δεν υπάρχει περιθώριο να κάθονται και να πληθαίνουν οι απλήρωτοι λογαριασμοί, και ας δουλεύουν για 10 ευρώ μεροκάματο, και άλλοτε επειδή είναι επιτακτική ανάγκη να μαζέψουν λίγα λεφτά στην άκρη για μία δύσκολη ώρα στο απώτερο μέλλον, διότι εάν συνεχιστεί αυτή η κατρακύλα δεν θα έχουν χρήματα ούτε για να αγοράσουν φάρμακα, εκτός κι αν πάνε στα κοινωνικά φαρμακεία, όμως εκεί υπάρχουν μόνο φθηνά φάρμακα, αφού οι καρκινοπαθείς που χρειάζονται εξειδικευμένες θεραπείες, τα φάρμακα τους κοστίζουν κάποιες φορές 2.000 ευρώ το σκεύασμα, και είναι δύσκολο έως απίθανο να τους τα χαρίσει κάνεις, παρά μόνο ο Άγιος Βασίλης.
Χάνονται έσοδα για τα κρατικά ταμεία
Τα δημόσια ταμεία έχουν στερέψει ολοκληρωτικά από χρήματα, εξαιτίας πολλών δεινών που συνεπάγεται με απρόβλεπτες μελλοντικές εξελίξεις, όχι μόνο για το κράτος, αλλά κυρίως για τους πολίτες που θα κληθούν να συμβάλουν με τη σειρά τους μέσω της φορολογίας, με απώτερο στόχο να βγάλουν το φίδι από την τρύπα, πληρώνοντας ταυτόχρονα τα σπασμένα, και κατά συνέπεια καταβάλλοντας υψηλά ποσά που όμοια τους δεν πληρώνουν αντίστοιχοι πολίτες άλλων αναπτυγμένων χωρών του δυτικού πολιτισμού, όπως σε Ιταλία, Γαλλία, Γερμανία, Ισπανία, Ολλανδία και ούτω καθεξής, που λαμβάνουν διπλάσιους ή τριπλάσιους μισθούς, και όχι ψυχούλα σαν εμάς.
Κάνοντας μία πρόχειρη εκτίμηση, μπορούμε να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ό,τι εάν δηλώνονταν έστω τα μισά άτομα που απασχολούνται στην παράνομη εργασία θα κατέβαιναν περίπου κατά 20% με 30% τα αβάσταχτα χαράτσια των νοικοκυριών, επιπρόσθετα αν λάβουμε σοβαρά υπόψιν μας πως αυτοί οι άνθρωποι θα αμείβονταν με φυσιολογικούς μισθούς, τότε συνάμα θα αυξάνονταν ραγδαία η αγοραστική δύναμη των κατοίκων της Ελλάδας, δηλαδή θα μπορούσαν να ψωνίσουν περισσότερα προϊόντα, και θα κινούνταν φρέσκο χρήμα στην αγορά και θα τίθονταν σε λειτουργία τα γρανάζια της τοπικής οικονομίας.
Τα παραπάνω σενάρια δεν είναι εικασίες, αλλά η στυγνή αλήθεια που αγνοούμε εξαιτίας της άγνοιας που έχουμε ως λαός. Όλα αυτά ξεκινούν από τα σχολεία, διότι δεν μαθαίνουν στις διδακτικές αίθουσες οικονομική παιδεία, κατανοώντας από πρώτο χέρι τις επιπτώσεις της μαύρης εργασίας και της απώλειας εσόδων στα κρατικά ταμεία.
Άλλο τεράστιο αγκάθι που πρέπει να μας προβληματίζει σοβαρά είναι και οι οικονομικοί μετανάστες που αναγκάζονται να προβαίνουν σε αδήλωτη εργασία, διότι ορισμένοι δεν έχουν τα απαιτούμενα χαρτιά για να δηλωθούν, ενώ μερικοί άλλοι που είναι νόμιμοι μετανάστες ακολουθούν τα χνάρια των υπολοίπων Ελλήνων που επιδίδονται στην ίδια συνήθεια, του ωχαδερφισμού και του δεν πειράζει.
Για να είμαστε ειλικρινείς, την ευθύνη δεν φέρουν αποκλειστικά οι μετανάστες, και θα σας παραθέσω το πιο απλό παράδειγμα για να μπείτε κατευθείαν στο νόημα, φερειπείν στη Γερμανία δεν νοείται ούτε για αστείο να δουλεύει άνθρωπος έστω και μία ώρα σε μαύρη εργασία, και σαφώς από ετούτη την ιδιοτροπία δεν εξαιρούνται οι μετανάστες, αφού η πλειονότητα των εργοδοτών είναι προσηλωμένοι στους νόμους του κράτους, δίχως να κάνουν εκπτώσεις στις ηθικές αξίες και τα ιδανικά της χώρας.
Επομένως είναι ανόητο να επιρρίπτουμε το φταίξιμο στο Χασάν και τον Ιμπραήμ, και όχι στον ύπουλο επιχειρηματία που εκμεταλλεύεται το έμψυχο δυναμικό που απασχολεί, πατώντας ουσιαστικά επί πτωμάτων για να επέλθει η πολυπόθητη κερδοφορία και να γίνει μία μέρα πλούσιος.
Εργασιακά δικαιώματα
Μου θυμίζει κάτι σαν ανέκδοτο σχετικά με τον Τοτό ή σαν το πιο σύντομο αστείο που το λες στην παρέα σου έτσι για να ευθυμήσετε λιγάκι, όμως πέρα από την πλάκα, τον αξιώσεις και να απαιτήσεις τα δικαιώματα σου στον 21ο αιώνα δεν φαντάζει καθόλου ως χιούμορ, εκτός κι αν διαμένεις μόνιμα σε κάποια τριτοκοσμική χώρα της Αφρικής που εκεί ισχύει το δίκαιο του δυνατού και όχι της ισχύουσας νομοθεσίας.
Σε θεωρητικό επίπεδο οφείλουμε να είμαστε περήφανοι που ανήκουμε στην οικογένεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εν τούτοις είναι αναγκαίο να γίνει κατανοητό ό,τι η ένωση των κρατών μελών που απαρτίζουν ετούτο το θεσμό λειτουργεί όπως βολεύει και όπως συμφέρει το κάθε μέλος ξεχωριστά, και εμφανέστατα πιο ωφελημένοι βγαίνουν εκείνοι που διαφεντεύουν τη μοίρα της Ευρώπης που δεν είναι άλλοι, από την Γερμανία, την Γαλλία, την Ιταλία και την Ισπανία, όπου πρακτικά απορροφούν το μεγαλύτερο μέρος των επιδοτήσεων για να εξαλειφθεί η ανισότητα μεταξύ των πολιτών, απαλείφοντας δραστικά την παράνομη εργασία, εν αντιθέσει με τα υπόλοιπα τσιράκια, συμπεριλαμβανομένων της Ελλάδος που παίζουν το ρόλο του κομπάρσου και παίρνουν κανένα ψίχουλο έτσι για τα μάτια του κόσμου.
Εάν παρατηρήσετε προσεκτικά τι δραστικά μέτρα λαμβάνουν οι προαναφερόμενες χώρες, θα διαπιστώσετε ότι δεν διαφέρουν εξαιρετικά από τους δικούς μας, η μόνη τυπική ειδοποιός διαφορά έγκειται στο γεγονός πως οι επιχειρηματίες δεν χρειάζεται να καταφύγουν στη αδήλωτη εργασία, εξαιτίας της τεράστιας ρευστότητας στον τόπο τους, που σημαίνει πως έχουν τους απαιτούμενους πόρους να καταβάλλουν τις εισφορές και τις υποχρεώσεις προς κάθε πλευρά, εν αντιθέσει με τη χώρα μας που δεν περισσεύει ούτε ευρώ να πάρεις τυρόπιτα το πρωί σαν κολατσιό.
Οπότε, σχεδόν όλες οι εταιρείες, οι επιχειρήσεις και τα μαγαζιά των βορειοευρωπαίων επιχειρηματιών σέβονται τα εργασιακά δικαιώματα κατά γράμμα, εξαιτίας της οικονομικής ευελιξίας που τους επιτρέπει να μην καταφεύγουν σε ύπουλες στρατηγικές, κάνοντας παράλληλα ζημιά στο κοινό συμφέρον. Επομένως υπάρχει μία διαφαινόμενη λογική εξήγηση στα κίνητρα των νομοταγών και των παράνομων επιχειρηματικών οντοτήτων.
Να αποκτήσουμε συνείδηση
Όσα μέτρα κι αν ληφθούν, όση αστυνόμευση κι αν υπάρχει, από τη στιγμή που η πλειοψηφία του πληθυσμού ζει κάτω από την ανέχεια θα εξακολουθεί να ανθίζει η παρατυπία, η παρανομία και η εγκληματικότητα, ακόμη κι αν βάλεις ένα χωροφύλακα ανά 20 τετραγωνικά μέτρα να εποπτεύει την περιοχή. Πρέπει να μας γίνει βίωμα η ευσυνειδησία, αποβάλλοντας την ιδιοτέλεια για το κοινό καλό, και ας ευεργετηθεί πρώτα ο γείτονας μας εάν το αξίζει, εφόσον διαθέτει περισσότερες ικανότητες ή πτυχία από τους συγγενείς μας.
Αυτό όπως καταλαβαίνετε σημαίνει ισοκρατία, ισονομία, ίσες ευκαιρίες, ίσα δικαιώματα. Μόνο έτσι θα απαλειφθεί το αίσθημα της αδικίας, ούτως ώστε να ακολουθήσει η κατάνυξη και ευσυνειδησία, μία παράμετρο που θα την θεωρούμε ως δεδομένη όταν δεν θα παραγκωνιζεται κανένας συμπολίτης μας για να γίνει το ρουσφέτι και το θέλημα των προνομιούχων, και να είστε βέβαιοι πως στο τέλος της ημέρας όλοι θα χαμογελάμε, διότι θα επέλθει η πολυπόθητη ευμάρεια.
Αφού δεν καταφέραμε μέχρι τώρα να νοικοκυρέψουμε το στρεβλό κρατικό και πολιτικό σύστημα, ίσως λόγω ανικανότητας, τουλάχιστον ας ευχηθούμε να το πράξουν οι νεότερες γενιές που δεν θα συμβιβάζονται με την ανηθικότητα. Αν αποτύχουν και απόγονοι μας, τότε μάλλον θα πρόκειται για μια παταγώδη αποτυχία, και νομίζω πως αν μας βλέπουν οι αρχαίοι ημών πρόγονοι από εκεί ψηλά στον ουρανό, θα γελούν και θα μας λοιδορούν για την κατάντια μας ως έθνος.
