Ο όρος «ψηφιακά περιουσιακά στοιχεία» αναφέρεται μεταξύ άλλων στα αρχεία και τους λογαριασμούς που κατέχει ή χρησιμοποιεί ένα άτομο στις ηλεκτρονικές του συσκευές, συμπεριλαμβανομένων φωτογραφιών και βίντεο, email, οικονομικών λογαριασμών κ.λπ.
Μπορούν να μεταβιβαστούν σε κάποιον άλλο με βούληση, αν και οι χρήστες μπορούν επίσης απλώς να πουν σε μια αξιόπιστη επαφή τα στοιχεία σύνδεσης του προφίλ τους. Ωστόσο, κάθε πλατφόρμα ή υπηρεσία – στην περίπτωση των διαδικτυακών αγορών – έχει διαφορετική προσέγγιση.
Στην περίπτωση των email, οι εταιρείες διαγράφουν λογαριασμούς μετά τον θάνατο ενός χρήστη. Τα κοινωνικά δίκτυα όπως το Facebook, για παράδειγμα, επιτρέπουν μια ενημέρωση κατάστασης σε μια σελίδα “εις μνήμην”, προκειμένου να ενημερώσουν τους φίλους για την απώλεια και να παρέχουν χώρο για αφιερώματα.
Σε κάθε περίπτωση, μια επιλογή είναι να περιγραφούν, στη διαθήκη, οι προτιμήσεις για το δικαιούχο να εκτελέσει διάφορες ενέργειες, όπως η διαγραφή του προφίλ, οι συγκεκριμένες αναρτήσεις, η λήψη αρχείων, η ειδοποίηση των ακολούθων και άλλα. Ειδικά για όσους έχουν ιστοσελίδες, ιστολόγια, ηλεκτρονικά καταστήματα ή ακόμα και σημαντικά δεδομένα αποθηκευμένα στο cloud. Επιπλέον, η πρόσβαση σε πληροφορίες σε τραπεζικές εφαρμογές διευκολύνει επίσης τη διαδικασία.
Μπορεί το αγορασμένο ψηφιακό περιεχόμενο να μεταβιβαστεί στους κληρονόμους;
Τον Μάιο του τρέχοντος έτους, ένας χρήστης έλαβε μήνυμα από την υποστήριξη πελατών από την πλατφόρμα ψηφιακών παιχνιδιών Steam που τράβηξε την προσοχή. Είπε ότι δεν ήταν δυνατή η μεταφορά των αγορασθέντων προϊόντων σε άλλο άτομο, παρόλο που εκλειπών ήταν ο αδερφός του.
Η ίδια διαδικασία, μάλιστα, ισχύει και για παιχνίδια από ηλεκτρονικά καταστήματα όπως της Microsoft και της Sony, σύμφωνα με την ιστοσελίδα Polygon. Αυτό συμβαίνει επειδή το περιεχόμενο και οι υπηρεσίες δεν πωλούνται, αλλά αδειοδοτούνται.
Οι πλατφόρμες μουσικής λειτουργούν επίσης με παρόμοιο τρόπο. Το 2012, διαδόθηκε μια φήμη στον Τύπο ότι ο ηθοποιός Μπρους Γουίλις σκόπευε να μηνύσει την Apple επειδή δεν μπορούσε να μεταβιβάσει στις κόρες του τα τραγούδια που αγόρασε στο iTunes.
Αξίζει να θυμάστε ότι οι «κληρονόμοι» μπορούν να έχουν πρόσβαση στο λογαριασμό δικού τους ανθρώπου που έχει αγοράσει ψηφιακό περιεχόμενο, αρκεί να διαθέτει τα διαπιστευτήρια σύνδεσης.
Αν και δεν επιτρέπεται για παράδειγμα η κοινή χρήση λογαριασμού σύμφωνα με τους όρους παροχής υπηρεσιών σε αρκετές πλατφόρμες. Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί ότι σε λογαριασμούς που έχει εφαρμοστεί ο έλεγχος ταυτότητας δύο παραγόντων ότι εκεί τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα.
Μια άλλη εναλλακτική είναι να έχετε νόμιμα αντίγραφα περιεχομένου σε φυσικές συσκευές, όπως μουσική σε iPod, βιβλία στο Kindle κ.λπ.
Όμως, υπάρχει ακόμα ελπίδα. Σε πρόσφατη συνέντευξή της στον ιστότοπο Arts Technica , η εταιρεία παιχνιδιών GOG είπε ότι γνώριζε «ορισμένες υπάρχουσες δικαστικές αποφάσεις, όπου ορισμένα άτομα εξουσιοδοτήθηκαν να κληρονομήσουν έναν διαδικτυακό λογαριασμό» μέσω δικαστικών εντολών. «Είμαστε πρόθυμοι να αντιμετωπίσουμε μια τέτοια κατάσταση και να διατηρήσουμε το ψηφιακό περιεχόμενο σας στο GOG. Αλλά αυτή τη στιγμή μπορούμε να το κάνουμε αυτό μόνο μέσω κάποιας δικαστικής απόφασης», δήλωσε η εταιρεία.
Προκειμένου να κατανοήσουμε σε γενικές γραμμές το ζήτημα, θα σας παραθέσω παρακάτω μία συνέντευξη από την Βραζιλιάνα δικηγόρο Carolina Raitz που ειδικεύεται πάνω σε τέτοιου είδους θέματα.
Ποια είναι η γνώμη σας για ένα άτομο που έχει λογαριασμό με σημαντικό αριθμό ακολούθων στα κοινωνικά δίκτυα και θέλει να αφήσει τη διαχείριση σε έναν «κληρονόμο» ή διάδοχο που ορίζεται στη διαθήκη συμβολαιογράφου;
Carolina Raitz – Το θέμα είναι αμφιλεγόμενο, καθώς περιλαμβάνει μια συζήτηση σχετικά με τη δυνατότητα, ή όχι να κληρονομήσει κάποιος το λογαριασμό ενός άλλου στα κοινωνικά δίκτυα, και επί της ουσίας να κληρονομήσει παράλληλα και το σύνολο των περιουσιακών στοιχείων, κάτι που είναι περίπλοκο γιατί οι εταιρείες κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να έχουν ως έδρα χώρες που το νομικό καθεστώς είναι διαφορετικό από τη χώρα που μένουμε εμείς.
Λαμβάνοντας υπόψη τις συνεχείς αλλαγές και προόδους που έχουμε δει τα τελευταία χρόνια, με έμφαση στο φαινόμενο της ψηφιοποίησης, μου φαίνεται ότι η συμπερίληψη των κοινωνικών δικτύων στα περιουσιακά στοιχεία που άφησε ο αποθανών — ενσωματώνοντας στη διαθήκη το σύνολο των περιουσιακών στοιχείων που σήμερα το δόγμα αποκαλεί «ψηφιακά στοιχεία ενεργητικού» — συνάδει με το τρέχον τεχνολογικό σενάριο. Ειδικά λαμβάνοντας υπόψη ότι οι δημιουργοί περιεχομένου μπορούν να έχουν έσοδα από το υλικό τους στα κοινωνικά δίκτυα. Και, ως εκ τούτου, η οικονομική αξία είναι παρόμοια με τα «συμβατικά» αγαθά.
Ωστόσο, αξίζει να τονιστεί ότι είναι απαραίτητο να προστατευθεί η ιδιωτικότητα του θανόντος σε αυτή τη διαδικασία. Η κυκλοφορία οποιασδήποτε πληροφορίας ή δεδομένων παραβιάζει την ιδιωτική σφαίρα, την τιμή ή τη φήμη.
Μεταθανάτιος λογαριασμός
Πιστεύετε ότι ένας μεταθανάτιος λογαριασμός μπορεί να έχει μόνο έναν διάδοχο ή «πολλούς κληρονόμους» για να τον διαχειρίζεται;
Με βάση την προϋπόθεση ότι ο μεταθανάτιος λογαριασμός είναι πολύ προσωπικής φύσης και ότι οι πληροφορίες που περιέχονται σε αυτόν είναι ιδιωτικές και εμπιστευτικές, μόνο όσα ο χρήστης έχει ρητά εξουσιοδοτήσει κατά τη διάρκεια της ζωής του θα μεταβιβάζονται στους κληρονόμους.
Έτσι, ο μεταθανάτιος λογαριασμός θα μπορούσε να μεταδοθεί σε ένα ή σε «πολλούς κληρονόμους», Εν τούτοις αξίζει να υπογραμμιστεί ότι υπάρχει δυνατότητα να μη δύναται να μεταβιβαστεί κάποιο μεμονωμένο περιεχόμενο, εφόσον αποτελεί η επιθυμία του θανόντος και ορίζεται ξεκάθαρα μέσα στη διαθήκη.
Νομοθεσία
Δεν υπάρχει συγκεκριμένη νομοθεσία σχετικά με αυτό. Επί του παρόντος, το θέμα διέπεται από τον Αστικό Κώδικα ως προς την κληρονομική διαδοχή. Ωστόσο, οι διατάξεις που ισχύουν σήμερα δεν είναι ικανές να ρυθμίσουν επακριβώς το περίγραμμα του θέματος.
Αν και είναι απαραίτητο να δημιουργηθεί ένας νόμος για τη ρύθμιση του θέματος, ο δυναμισμός του ψηφιακού κόσμου θα μπορούσε στην πραγματικότητα να καταστήσει παρωχημένη τη νομοθεσία. Αυτό υπογραμμίζει την ανάγκη για συνεχή ενημέρωση και προσαρμογή της νομολογίας.