Ο Τιτάνας μοιάζει πολύ με τη Γη σε πρώιμη εποχή
“Μια κατεψυγμένη σφαίρα, που καλύπτεται από υγρή άμμο οργανικής σύνθεσης και είναι σμιλευμένη από υγρό, πιθανότατα μεθάνιο”. Αυτή είναι η περιγραφή της εικόνας του δορυφόρου του Κρόνου Τιτάνα, όπως προκύπτει από τα δεδομένα που περισυλλέχθηκαν από την εξέταση του Huygen, που άγγιξε την επιφάνεια του πλανήτη τον Ιανουάριο. Το περιοδικό Nature παρουσίασε τις πρώτες αναλύσεις σε μια σειρά άρθρων, που δημοσιεύθηκαν πρόσφατα στο διαδίκτυο.
Αν και οι συνθήκες στην επιφάνεια του Τιτάνα είναι ακραίες, (παγωμένη ατμόσφαιρα στους -179 βαθμούς Κελσίου), ο πλανήτης είναι το μοναδικό σώμα στο ηλιακό σύστημα εκτός από τη Γη, που έχει ατμόσφαιρα πλούσια σε άζωτο. Ο Τιτάνας, δεύτερος σε μέγεθος δορυφόρος στο ηλιακό σύστημα, μετά το Γανυμήδη του Δία, παρουσιάζει ομοιότητες με τη Γη, όσον αφορά τον πολύπλοκο κλιματικό του κύκλο, τις πλαστικές διαμορφώσεις της επιφάνειάς του και την ηφαιστειακή του δραστηριότητα. Στην ουσία ίσως μοιάζει με τον πλανήτη μας, σε μια πρώιμη φάση εξέλιξής του.
Αλλά ο Τιτάνας είναι ακόμη ξεκάθαρα ένας εξωτικός κόσμος, περιτυλιγμένος από ένα πυκνό στρώμα αιθαλομίχλης και πάγου, σε μια πρωτoγενή κατάσταση πλούσια σε υδρογόνο. Το μεθάνιο και το άζωτο που αποτελούν την ατμόσφαιρά του, σχηματίζουν φυσαλίδες με την δράση του ηλιακού φωτός – χαρίζοντας στο δορυφόρο μια πορτοκαλιά αύρα – που μετά πέφτουν μέσω της ατμόσφαιρας σαν εξωγήινο χιόνι, αφήνοντας ένα ανάλαφρο και μαλακό κάλυμμα 1 χιλιόμετρο πάχους στην επιφάνειά του, το οποίο διακοσμείται από λιωμένο πάγο αντί για βράχους.
Ο Huygen συνέλεξε τις πληροφορίες κατά τη διάρκεια της προσεδάφισής του και κατά την παραμονή του στην επιφάνεια του Τιτάνα για πάνω από μια ώρα. Το σκάφος περιείχε διάφορα συστήματα, συμπεριλαμβανομένων οργάνων για μετρήσεις της ατμόσφαιρας, του ανέμου, των φυσαλίδων, των αερίων και της ίδιας της επιφάνειας. Αλλά, η από κοινού αποστολή της NASA και της Ευρώπης έθεσε πολλά περισσότερα νέα ερωτήματα από αυτά που απάντησε.
Ένα από αυτά τα μυστήρια αφορά το πώς ο Τιτάνας εξακολουθεί να συγκρατεί τόσο μεγάλες ποσότητες μεθανίου στην ατμόσφαιρά του, όταν η χημεία δηλώνει ότι το αέριο θα έπρεπε να έχει εξαφανιστεί μέσα σε 100 εκατομμύρια χρόνια. Θα πρέπει να υπάρχει κάπου στο εσωτερικό του πλανήτη ένα τεράστιο απόθεμα μεθανίου, έτσι ώστε να ρυθμίζει την ποσότητα του στην ατμόσφαιρα.
Φυσικά, ένα από τα πράγματα που μπορεί να παράγει μεγάλες ποσότητες μεθανίου είναι η ζωή, αλλά τα συγκεκριμένα ισότοπα του άνθρακα, που βρέθηκαν στον Τιτάνα αποκλείουν αυτό το ενδεχόμενο. Ωστόσο ακόμη και αν η Γη και ο Τιτάνας δεν μοιάζουν όσον αφορά την ύπαρξη ζωής στη σφαίρα τους, η συγγένεια και ομοιότητα παραμένει ισχυρή. Στην ουσία, κατά την προσεδάφισή του στον Τιτάνα ο Huygens εντόπισε ιοντικές ταραχές στην ατμόσφαιρα, πράγμα που σημαίνει ότι ο Τιτάνας, όπως και η Γη, ίσως βάλλεται από αστραπές κατά τη διάρκεια καταιγίδων.
Χωρίς θάλασσα, αλλά με πλήθος αμμόλοφους
Παρά τις μεγάλες αποστάσεις που χωρίζουν το δορυφόρο του Κρόνου Τιτάνα και τη Γη, υπάρχει τουλάχιστον ένα στοιχείο που τους ενώνει: επιβλητικοί αμμόλοφοι, διαμορφωμένοι από τον άνεμο. Οι εικόνες που έχουν παρθεί από το ραντάρ του διαστημόπλοιου Cassini όπως αυτό περνούσε από την κατεψυγμένη σφαίρα, αποκάλυψαν χαρακτηριστικά γραμμικά στοιχεία, που σχεδόν ταυτίζονται με τους σχηματισμούς των αμμόλοφων, που συναντιούνται στις έρημους της Γης. «Είναι παράξενο», λέει ο Ralph Lorenz του πανεπιστημίου της Αριζόνα, ο οποίος ηγείται της μελέτης που παρουσιάζει τα ευρήματα στην εφημερίδα Science. «Αυτές οι εικόνες από το δορυφόρο του Κρόνου μοιάζουν εκπληκτικά με τις εικόνες ραντάρ από τη Ναμίμπια ή την Αραβία».
Η βαρύτητα του Κρόνου έλκει την ατμόσφαιρα του Τιτάνα, που αποτελείται από μεθάνιο και άζωτο -όπως ακριβώς η Σελήνη έλκει τους ωκεανούς και την ατμόσφαιρα της Γης, αλλά 400 φορές πιο δυνατά- και δημιουργεί ανέμους της τάξης του ενός μιλίου την ώρα. Στην ατμόσφαιρα μεγάλης πυκνότητας και χαμηλής βαρύτητας του δορυφόρου του Κρόνου αυτό είναι αρκετό για να σηκώσει σωματίδια από την επιφάνειά του. Ως αποτέλεσμα οι αμμόλοφοι δημιουργούνται στους ίδιους χαρακτηριστικούς σχηματισμούς με αυτούς του δικού μας πλανήτη, κατά την αλληλεπίδραση της άμμου με τον άνεμο, που πνέει σε δύο διαφορετικές διευθύνσεις.
Το υλικό που διαμορφώνει τους αμμόλοφους του Τιτάνα είναι εξωτικό, είτε προέρχεται από την αλληλεπίδραση του πάγου με τη βροχή μεθανίου, είτε από την ηλιακή ακτινοβολία, που κτυπά την πτητική και ευμετάβλητη ατμόσφαιρα σχηματίζοντας μικρές φυσαλίδες που παρασύρονται προς την επιφάνεια, μια εξωγήινη αμμοθύελλα από υδρογονάνθρακες. «Αυτοί οι κόκκοι ίσως μοιάζουν με κόκκοι καφέ», παρατηρεί ο Lorenz. Οι αμμόλοφοι του Τιτάνα είναι μεγαλύτεροι από αυτούς της Γης, με μεγέθη που σε κάποιες περιπτώσεις ξεπερνούν το ύψος ενός 33-όροφου κτιρίου.
Η έκταση των αμμόλοφων είναι εξίσου μεγάλη και εκτείνεται στις περιοχές του ισημερινού του δορυφόρου. Η έκταση ενός αμμόλοφου μπορεί να φτάνει και τα 930 μίλια, λέει ο Lorenz. Ωστόσο παρά τις διαφορές, φαίνεται ότι οι ίδιες ή πολύ παρόμοιες φυσικές διαδικασίες είναι υπαίτιες για αυτό το φαινόμενο, που εμφανίζεται στον πλανήτη μας, αλλά και σε τούτον τον απομακρυσμένο εξωγήινο κόσμο.
