Είναι πολύ δύσκολο να συνειδητοποιήσει κανείς ότι ζει σε ιστορικές στιγμές, σε σημεία καμπής για την ανθρωπότητα. Η Φωτιά και ο Μοχλός, ο Τροχός, η Γραφή και το Γρανάζι, η Ατμομηχανή, οι Λυχνίες και οι Ημιαγωγοί , θεωρήθηκαν σίγουρα σπουδαίες εφευρέσεις, ακόμα και στην εποχή τους .
Η επανάσταση όμως που έφεραν στην Ανθρωπότητα έγινε αισθητή και απόλυτα κατανοητή πολλά χρόνια αργότερα.
Σήμερα, ζούμε και πάλι σε τέτοιες ιστορικές στιγμές. Ο Παγκόσμιος Ιστός, το World Wide Web , είναι μια από αυτές τις κομβικές στιγμές στην Iστορία της Aνθρωπότητας.
Και το σπουδαιότερο από όλα ; Aυτή η κομβική στιγμή , όχι μόνο “συμβαίνει” τώρα , αλλά και μόλις έχει ξεκινήσει. Φαντάσου για παράδειγμα, ότι το World Wide Web είναι ο Ήλιος. Αυτό που έχεις δει μέχρι στιγμής στα Παγκόσμια Ιντερνετς είναι οι πρώτες στιγμές της Ανατολής , όταν οι πρώτες σπίθες του Ήλιου αχνοφαίνονται μέσα στο σκοτάδι, όταν γύρω σου είναι ακόμα όλα σκοτεινά.Μπορείς να φανταστείς πώς θα είναι το Web όταν ο Ήλιος “του” θα ανατείλει ολόκληρός και στο Δίκτυο ξημερώσει ;
Αυτό θα είναι το Νέο Web , το Web που έρχεται να αλλάξει οριστικά την ζωή μας και που θα έχει ένα νέο όνομα. Μερικοί το ονομάζουν Web 3.0. Ο Tim Berners-Lee ο εφευρέτης του σημερινου Web το ονομάζει Semantic Web.
H λέξη “Semantic”, όπως ίσως θα έχεις ήδη φανταστεί , είναι Ελληνική και προέρχεται από την λέξη “σημαντικός” . Semantics (ελληνικός όρος: Σημασιολογία) είναι o κλάδος εκείνος της Γλωσσολογίας που εξετάζει την σημασιολογική δομή της γλώσσας και την δομή των προτάσεων. Μην χασμουριέσαι εσύ εκεί πίσω Γιαδικιάρογλου, σε βλέπω . Πως θα είναι όμως το αυτό το Semantic Web, το Σημασιολογικό Web; Πόσο το Internet του αύριο θα μοιάζει με το Internet του σήμερα, που μπορώ να μπαίνω στο Facebook για να μιλήσω με τις φίλες μου και μπορώ να γράφω στο Google “Φτηνή Συνταγή για Παστίτσιο” ;
Ας δούμε πρώτα πως ξεκίνησε ο Παγκόσμιος Ιστός. Κοίτα αυτό το διάγραμμα. Είναι πολύ απλό.
Με την πρώτη γενιά του Web, δηλαδή το Web 1.0 δεν θα ασχοληθούμε και πολύ μιας και σχεδόν δεν υπάρχει πλέον και μόνο οι παλιότεροι από εσάς θα το θυμάστε.
Οι σελίδες , εκείνη την μακρινή εποχή του 1993 (αλλά και παλαιότερα , με τον πρόγονο του Web – το Gopher) , δεν είχαν κανενός είδους αλληλεπίδραση με εμάς και έτσι ο αναγνώστης της σελίδας ήταν απλά ένας παθητικός δέκτης που δεν μπορούσε να επέμβει στο περιεχόμενο, να το αλλάξει, να το σχολιάσει να το επιδοκιμασει ή το αποδοκιμάσει. Οι Web “σελίδες” της παλιάς εκείνης εποχής – πρίν το Millennium, τόσο παλιά! – έμοιάζαν με το διαφημιστικό φυλλάδιο του σουβλατζίδικου του Μπριόλα απέναντι απο την Εφορία . Ανοίγεις το φυλλάδιο, βλέπεις μερικές φωτογραφίες, ενημερώνεσαι για τα προϊόντα του σουβλατζίδικου και αυτό είναι όλο. Λοιπόν – Γιαδικιάρογλου ξύπνα- το Internet της δεκαετίας του 90 ήταν αυτό που σήμερα ονομάζουμε Web 1.0 .
Ίσως σε ενδιαφέρει μάλιστα να μάθεις ότι οι “κατασκευαστές σελίδων” που σου υπόσχονται ότι θα σου φτιάξουν σελίδα για το κατάστημα σου “μόνο με 180 ευρώ κομπλέ με τα γραφικά της” φτιάχνουν και εκείνοι -εν έτει 2013- σελίδες Web 1.0 . Τώρα λοιπόν ξέρεις. Φρίκη.
Σήμερα “ζούμε ψηφιακά” στην δεύτερη γενιά του Web , ζούμε δηλαδή στο Web 2.0 , γιαυτό και πριν δούμε τα χαρακτηριστικά του μέλλοντος, τα χαρακτηριστικά του Semantic Web, ας δούμε εν συντομία της ιδιότητες του σημερινού Παγκόσμιου Ιστού:
- Μπορούμε να επεμβαίνουμε δυναμικά στο περιεχόμενο που καταναλώνουμε. Το Amazon για παράδειγμα επιτρέπει στους επισκέπτες του , να αναρτούν κριτικές για τα προϊόντα τα οποία πουλάει. Ένα ακόμα παράδειγμα : Η Wikipedia γράφεται εξ ολοκλήρου από τους αναγνώστες της.
- Οι Web σελίδες δεν είναι μόνο “περιεχόμενο” , αλλά και αφορμή για κοινωνική δικτύωση. Το Facebook και το Twitter είναι οι νέες “ψηφιακές γειτονιές” μας, στις οποίες , ευτυχώς ή δυστυχώς , ζούμε το μεγαλύτερο κομμάτι της ζωής μας, αλληλεπιδρούμε, μοιραζόμαστε σκέψεις, συναισθήματα, νέα και ενδιαφέροντα. Είναι το κουτσομπόλικο , μερικές φορές ανόητο, συνήθως φωνακλάδικο αλλά σχεδόν πάντα αγαπημένο παζάρι της ανθρωπότητας.
- Η κοινωνική δικτύωση είναι παντού και αλλάζει την καθημερινότητα με τρόπους που δεν μπορούμε να προβλέψουμε. Όταν ακους μουσική , όταν διαβάζεις ένα ενδιαφέρον άρθρο σε κάποια απομακρυσμένη αλλά συναρπαστική γωνιά του Δικτύου, ακόμα και όταν παραγγέλνεις “on line” πίτσα και όταν χρησιμοποιείς τα social buttons “Like”, “Share”, “Pin this”, “Recommend this” , ποτέ δεν είσαι μόνος. Παραφράζοντας ή μάλλον αντιστρέφοντας τον τεχνοφοβικό κύριο Αντώνη Σαμαράκη θα έλεγα “Ποτέ οι στέγες των ανθρώπων δεν ήταν τόσο κοντά. Αλλά και ποτέ οι καρδιές των ανθρώπων δεν ήταν τόσο κοντα , όσο όταν ανταμώνουν στο Δίκτυο”
- Ο καθένας μπορεί να γίνει “παραγωγός περιεχομένου”. Το Web 2.0 και τα Blogs έφεραν επανάσταση στον χώρο της δημοσιογραφίας . O καθένας πλέον μπορεί να γίνει ¨Εκδότης του εαυτού του” γράφοντας άρθρα στο BlogSpot , ανεβάζοντας βίντεο στο YouTube και μουσική στο MySpace
- Ένα από τα πιο σημαντικά χαρακτηριστικά του Web 2.0 είναι ότι πλέον υπάρχουν εναλλακτικοί τρόποι για να έχει κάποιος πρόσβαση στο “δικτυακό περιεχόμενο”. Μια από τις μεγάλες επαναστάσεις του Web 2.0, ήταν ότι το περιεχόμενο (data) των Web Σελίδων είναι πλέον διαχωρισμένο από τον τρόπο και τους κανόνες παρουσίασης του αυτού του περιεχομένου (meta-data) . Ο διαχωρισμός αυτός επιτρέπει στα κείμενα του διαδικτύου να “συλλέγονται” εύκολα και να αναδημοσιεύονται με αυτόματο τρόπο , σε εφαρμογές όπως το Google Reader (παλαιότερα) ή το Feedly , το Zite, και το Flipboard σήμερα.
- Ενα ακόμα εξαιρετικά σημαντικό στοιχείο του Web 2.0 είναι ότι ενθαρύνει το Social Curation. Τι είναι το Social Curation; Σκέψου το ως ένα “ανθρώπινο φιλτράρισμα” στον τεράστιο όγκο πληροφορίας που δυνητικά μας βομβαρδίζει κάθε μέρα. Κάθε φορά που διαβάζεις ένα ωραίο άρθρο στο αγαπημένο σου site και το αναδημοσιεύεις στα social media, λειτουργείς ώς ένα “βιολογικό φίλτρο” που σταχυολογεί το τι πραγματικά είναι σημαντικό για εσένα. Και επειδή στα social media , εσύ αλληλεπιδράς κυρίως με όμοιους σου είναι σχεδόν σίγουρο ότι το άρθρο αυτό θα αρέσει και στους “φίλους” σου. Είσαι ο Social Curator.
Θέλω να βιδώσεις καλά στο μυαλό σου τα σημεία 6 και 7 γιατί θα σου χρειαστούν σε λίγο.
Τα βίδωσες ; Συνεχίζουμε.
Εάν λοιπόν το Web 1.0 έμοιαζε με μια βιβλιοθήκη γεμάτη βιβλία και “καταναλωτές” βιβλίων και εάν το Web 2.0 μοιάζει με πολλές δεξαμενές γνώσεων από τις οποίες και αντλούμε και αποθηκεύουμε γνώση , τότε τι είναι το Semantic Web ;
Θυμάσαι που λέγαμε ότι στο Web 2.0 έχουμε δύο πολύ βασικά χαρακτηριστικα ; Ότι λόγω του διαχωρισμού data και meta-data , η πληροφορία η οποία περιέχεται μέσα σε ένα site μπορεί να “αντληθεί” αυτοματοποιημένα ; Και θυμάσαι ότι οι χρήστες του Web 2.0 (δηλαδή εμείς) λειτουργούμε ώς Curators δηλαδή φιλτράρουμε το ασήμαντο και κρατάμε το σημαντικό , και μετά το κοινοποιούμε στα Social Media ;
To Semantic Web πηγαίνει ένα βήμα παραπάνω από αυτό. Ο τρόπος με τον οποίο θα αποθηκεύεται η πληροφορία στο Semantic Web θα επιτρέπει στο ίδιο το δίκτυο να έχει “συναίσθηση” της σημασιολογικής έννοιας της πληροφορίας η οποία είναι αποθηκευμένη σε αυτό.
Άσε με να σου το ξαναπώ άλλη μια φορά, γιατί μάλλον θα λιποθύμησες.
Το Semantic Web θα “κατανοεί” το νόημα της πληροφορίας, της είδησης, του κειμένου που θα έχει “μέσα του”. Και επειδή θα “ξέρει” θα μπορεί και αυτοματοποιημένα να “συνδυάζει” πληροφορίες από διαφορετικούς ιστότοπους και να “φτιάχνει” μόνο του και αυτόματα , καινούργια κείμενα. Κείμενα που θα είναι συνδυασμοί διαφορετικών κειμένων ή και συμπεράσματα που προκύπτουν απο την σύγκρισή διαφορετικών κειμένων.
Ακόμα, τo Semantic Web δεν θα έχει μόνο την “αυτογνωσία” που σου περιέγραψα στην προηγούμενη παράγραφο. Το Semantic Web θα γνωρίζει και εσένα, τον άνθρωπο που θα είναι απέναντι “του” και θα φροντίζει να σου δίνει όσο το δυνατό πιο σχετική με εσένα πληροφορία , θα κάνει δηλαδή Μηχανικό και Αυτόματο Social Curation , προσαρμοσμένο στις δικές σου ανάγκες.
Μοιάζει Μαγικό αλλά δεν είναι.
Μπορεί να βρισκόμαστε πέντε ίσως και δέκα χρόνια μακριά από το Semantic Web αλλά έχουμε ήδη ένα πολύ καλό σχέδιο για το πως περίπου θα υλοποιηθεί αυτή η “μαγεία”. Θυμάσαι που λέγαμε ότι στο Web 2.0 διαχωρίσαμε τα data από τα meta-data, δηλαδή το περιέχομενο ενός άρθρου, από το πως είναι στημένο γραφιστικά και εικαστικά το άρθρο μέσα στο site;
Στο Semantic Web τα meta-data θα πάνε ένα βήμα παραπέρα και θα αποκτήσουν Ontologies . Οι Ontologies είναι ( ή μάλλον ΘΑ είναι) το “λεξικό” με το οποίο θα “εξηγούμε” στους H/Y του μέλλοντος το νόημα των κειμένων μας , ένα κρυφό λεξικό ενσωματωμένο , μέσα σε κάθε κείμενο στο Web, ένα λυσσάριο για τους μηχανικούς μας φίλους με έννοιες , σχέσεις μεταξύ εννοιών και ορισμούς για αυτό που μόλις “διάβασαν” ώστε να το κατανοήσουν και να το αξιοποιήσουν. (Μοιάζει λιγάκι με το tagging που κάνουμε στο Facebook όταν δηλαδή “του λέμε” ποιούς φίλους μας βλέπουμε σε κάθε φωτογραφία. Φαντάσου λοιπόν αυτό το taggging να γίνεται για “τα πάντα” και για πάντα , ή μέχρι τουλάχιστον οι μηχανικοί χαζοί μας φίλοι να αποκτήσουν λιγάκι κοινή λογική.)
Ποιοί θα φτιάχνουν αυτά τα “λυσσάρια”; Ποιοί θα τα συντηρούν τα Ontologies όταν το περιεχόμενο θα αλλάζει; Ποιός θα φροντίζει για την ορθότητα των Ontologies; Αυτές είναι λίγες μόνο από τις προκλήσεις που θα συνταντήσουμε στο δρόμο μας προς το Σημασιολογικό Web.
Ίσως να νομίζεις ότι όλα αυτά είναι πολύ θεωρητικά εφόσον το Semantic Web ανήκει προς το παρόν στο μακρινό μέλλον. Κάνεις λάθος. Μπορείς να πάρεις μια μικρή, ελάχιστη γεύση του Semantic Web ακόμα και σήμερα , εάν γράψεις πχ το όνομα ενός ηθοποιού στο Google και δεις το αποτέλεσμα. Αυτό που θα δεις στην δεξιά πλευρά της οθόνης δεν είναι κείμενο και σύνθεση που το έκανε άνθρωπος.
Το Google το έκανε. Μόνο του. Με τα χεράκια του.
Πηγε από site σε site και μάζεψε χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση όλα τα στοιχεία και μετά τα έκανε ένα όμορφο μονόστηλο και σου τα παρουσίασε . Σε λιγότερο από ένα χιλιοστό του χιλιοστού του δευτερολέπτου.
