Στίβεν Σόντερμπεργκ: Σκηνοθέτης, παραγωγός ταινιών και σεναριογράφος

Ξεκίνησε το ταξίδι του στον μαγικό κόσμο του κινηματογράφου ως το παιδί θαύμα, όταν στα 26 του στέφθηκε ο νεότερος σκηνοθέτης που κέρδισε ποτέ Χρυσό Φοίνικα. Το 1989, χρονιά που προβλήθηκε το “Σεξ, ψέματα και βιντεοταινίες”, ήταν αρκετοί εκείνοι που πίστεψαν ότι στο πρόσωπο του χλωμού Στίβεν Σόντερμπεργκ (αγγλικά Steven Soderbergh) το ανεξάρτητο αμερικάνικο σινεμά βρήκε το νέο του εκφραστή.

Με τα διαπιστευτήρια των Καννών να αποτελούν τις καλύτερες συστατικές, ο νεαρός τότε Σόντερμπεργκ, κατάφερε να εξασφαλίσει μερικές διόλου ευκαταφρόνητες συνεργασίες με αστέρες του Χόλυγουντ, που όμως δεν πέτυχαν να κάνουν τις επόμενες προσπάθειες του να αγγίξουν ούτε στο ελάχιστο την γεύση της επιτυχίας που γνώρισε στο ντεμπούτο του.

Η πρώτη του σημαντική συνεργασία ήρθε το 1991, όταν καθοδήγησε ερμηνευτικά τον Jeremy Irons στον ρόλο του Κάφκα, στην ομώνυμη ταινία. Παρά το δημοφιλές καστ – για συμπρωταγωνίστρια του επιλέχθηκε η Theresa Russell – και τα 11εκ. δολάρια που επενδύθηκαν στην ταινία, το φιλμ θεωρήθηκε τεράστια εισπρακτική αποτυχία, γεγονός που στην πορεία αποδείχτηκε ικανό να θέσει όρια στις προσδοκίες των παραγωγών και των μεγάλων στούντιο.

Παρά τους ανησυχητικούς οιωνούς όμως η παραγωγική περίοδος του σκηνοθέτη συνεχίζεται με αμείωτους ρυθμούς και μέσα στα επόμενα οχτώ χρόνια, βάζει την υπογραφή του σε τέσσερα φιλμ χαμηλού προϋπολογισμού, ανάμεσα στα οποία συγκαταλέγονται τα King of the Hill και Gray’s Anatomy, που επίσης ακολούθησαν την αρνητική πορεία των υπολοίπων.

Το 1998 μεταφέρει στην μεγάλη οθόνη τη νουβέλα του Έλμορ Λέοναρντ, “Out of sight” και εγκαινιάζει μια σειρά από πετυχημένες συνεργασίες με τον Τζορτζ Κλούνεϊ στον πρωταγωνιστικό ρόλο. Η ταινία που εκτός από τον Κλούνεϊ περιλαμβάνει και έναν γυναικείο ρόλο κομμένο και ραμμένο στα μέτρα της ανερχόμενης τότε Τζένιφερ Λόπεζ, μας αφηγείται τις περιπέτειες του Τζακ Φόλεϊ, ενός καριερίστα ληστή τραπεζών που στην προσπάθεια του να αποδράσει από την φυλακή απαγάγει μια σέξι αστυνομικό την οποία στην συνέχεια ερωτεύεται.

Η αποδοχή που κέρδισε το αμέσως επόμενο στη σειρά The Limey, μπορεί να ήταν ένας θετικός οιωνός αλλά σε καμία περίπτωση δεν ήταν σε θέση να προϊδεάσει τον Σόντερμπεργκ και το κοινό του, για το πανδαιμόνιο που θα προκαλούσε ένα χρόνο μετά το Erin Brockovich. Πέντε υποψηφιότητες για Όσκαρ – μεταξύ των οποίων και σκηνοθεσίας – και ένα χρυσό αγαλματίδιο για την πρωταγωνίστρια Τζούλια Ρομπερτς, είναι ο τελικός απολογισμός της ταινίας. Εκτός όμως από τα εύσημα της Ακαδημίας, η ιστορία της ανύπαντρης μητέρας που μάχεται ενάντια σε ένα μεγαθήριο με πολυεθνικές ρίζες για να βρουν το δίκιο τους οι κάτοικοι μιας μολυσμένης με τοξικά απόβλητα περιοχής, συγκίνησε και το κοινό που γέμισε τις αίθουσες και χάρισε στην εταιρεία παραγωγής πάνω από 200 εκατομμύρια δολάρια.

Εξοικειωμένος πλέον με την αίγλη του κόκκινου χαλιού, ο Σόντερμπεργκ μάλλον δεν αισθάνθηκε και πολύ άβολα όταν την ίδια χρονιά, στην ίδια αίθουσα άκουσε για δεύτερη φορά το όνομα του ανάμεσα στους υποψήφιους για Όσκαρ καλύτερης σκηνοθεσίας. Το Traffic βρέθηκε να διεκδικεί βραβεία σε πέντε κατηγορίες, με τον ίδιο να ανεβαίνει στο πόντιουμ των νικητών για να εκφωνήσει τον τιμητικό λόγο του καλύτερου σκηνοθέτη της χρονιάς. Κάπου εδώ αξίζει να σημειώσουμε στη μνήμη μας ότι ήταν ο πρώτος σκηνοθέτης μετά από εξήντα ολόκληρα χρόνια που ήταν υποψήφιος για Όσκαρ με δύο ταινίες του. Λίγο πριν από ‘κείνον ακριβώς στη θέση του στάθηκε ο Μπενίσιο Ντελ Τόρο για να βραβευτεί επίσης για την ερμηνεία του στον ρόλο του ασυμβίβαστου Χαβιέ Ροντρίγκεζ.

Το 2001 σηματοδοτεί άλλη μια παγκόσμια πρώτη για τον Σόντερμπεργκ, όταν καταφέρνει να συγκεντρώσει σε μια και μόνο ταινία την dream team του Χόλιγουντ. Τζορτζ Κλούνεϊ, Μπραντ Πιτ, Ματ Ντέιμον, Τζούλια Ρομπερτς και Άντι Γκαρσία είναι μερικά μόνο από τα επιφανή μέλη της διαβόητης συμμορίας των έντεκα και τα θύματα της. Η παρέλαση των αστέρων, το εντυπωσιακό Μπελάτζιο και τα καλοραμμένα κοστούμια κάνουν την δουλειά τους και το ριμέϊκ του κλασικού πλέον Ocean’s Eleven του 1960, μπαίνει στην λίστα με τις πιο πετυχημένες εμπορικά ταινίες του Στίβεν Σόντερμπεργκ.

Μαθημένος στους γρήγορους ρυθμούς δεν χάνει τον καιρό του και το 2002 χαρίζει στους θαυμαστές του το Full Frontal και το Solaris, με το δεύτερο να αποτελεί την τρίτη κατά σειρά συνεργασία του με τον Τζορτζ Κλούνεϊ. Δύο χρόνια αργότερα επιχειρεί να αναβιώσει την επιτυχία του Ocean’s Eleven γυρίζοντας την Συμμορία των Δώδεκα. Οι αριθμοί όμως που κρίνουν την τύχη των μπλοκμπάστερς, δείχνουν ότι η αρχική έκπληξη και ο ενθουσιασμός έχουν αρχίσει να παραχωρούν την θέση τους στο αναμενόμενο και το κοινό που σπεύδει να θαυμάσει την διάσημη συμμορία έχει περιοριστεί στους – για να είμαστε δίκαιοι, όχι και λίγους – φανς των διάσημων συμμετεχόντων. Το τρίτο και τελευταίο σίκουελ της συμμορίας βγήκε στις αίθουσες το 2007.

Και μπορεί η Αμερικάνικη Ακαδημία Κινηματογράφου να αγνόησε το καλογυρισμένο The Good German του 2006, περιορίζοντας το σε μια υποψηφιότητα για καλύτερο soundtrack, αλλά ήταν το συγκεκριμένο φιλμ που έφερε και πάλι τον Σόντερμπεργκ υποψήφιο σε ευρωπαϊκή διοργάνωση, ανοίγοντας του τις πόρτες για το φεστιβάλ του Βερολίνου, στο οποίο πήγε κυνηγώντας την Χρυσή Άρκτο. Το στόρι της ταινίας μας γυρνάει πίσω στα τελευταία εφιαλτικά χρόνια του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου, για να μας εξιστορήσει τα δεινά στα οποία υποβλήθηκε ένας Αμερικάνος αξιωματικός, όταν το 1945 βρέθηκε σε αποστολή στο Βερολίνο.

Το ευρωπαϊκό σερί συνεχίζεται και το 2008 η ιστορία επαναλαμβάνεται, καθώς επιστρέφει στις Κάννες απ’ όπου ξεκίνησε, υποψήφιος για Χρυσό Φοίνικα. Μαζί του στο ταξίδι είναι ο Μπενίσιο Ντελ Τόρο ο οποίος κερδίζει το βραβείο του καλύτερου ηθοποιού για τον ρόλο του στην ταινία Τσε. Το φιλμ έχει λίγο περισσότερο από τέσσερις ώρες διάρκεια και είναι χωρισμένο σε δύο μέρη, εκ των οποίων το πρώτο πραγματεύεται τον ρόλο του Τσε στην κουβανική επανάσταση και το δεύτερο τον ακολουθεί μέχρι την σύλληψη και την τελευταία του πνοή στη Βολιβία.

Το 2011 υπογράφει όχι μια, όχι δύο αλλά τρεις ταινίες με πιο ενδιαφέρουσα την περιπέτεια φαντασίας Contagion, με πρωταγωνιστές τους Ματ Ντέιμον, Μαριόν Κοτιγιάρ, Τζούντ Λο και Κέιτ Γουίνσλετ. Αντιγράφοντας τον εαυτό του, ο Σόντερμπεργκ ακολουθεί την συνταγή του Traffic – τουλάχιστον από άποψη ρυθμού και φόρμας – για να κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου στην ανθρωπότητα, καθώς ένας θανατηφόρος ιός που απειλεί να μας εξαφανίσει εξαπλώνεται με φρενήρεις ταχύτητες, την στιγμή που επιστήμονες όλων των ειδικοτήτων ψάχνουν απεγνωσμένα τρόπο να μας σώσουν από την επικείμενη καταστροφή, που μοιάζει να καταλαμβάνει τον πλανήτη.

Φέτος, ο πολυβραβευμένος Στίβεν Σόντερμπεργκ, επιβεβαίωσε μέσω δήλωσης του, ότι το Side Effects, που ξεκίνησε να προβάλλεται στις αίθουσες, είναι ο επίλογος όσον άφορα την κινηματογραφική του πορεία, αφού σύμφωνα με τα λεγόμενα του, θέλει να τηρήσει την υπόσχεση που είχε δώσει πριν από δύο χρόνια στον εαυτό του και να εγκαταλείψει το σινεμά μόλις μπει στην πέμπτη δεκαετία της ζωής του.

Ενδεικτική φιλμογραφία

• 2013 – Παρενέργειες
• 2012 – Magic Mike
• 2011 – Contagion
• 2011 – Η Τιμωρός
• 2011 – The Last Time I Saw Michael Gregg
• 2009 – Συνοδός Πολυτελείας
• 2009 – Αληθοφανή Ψέματα
• 2008 – Che: Part One
• 2008 – Che: Part Two
• 2007 – Η Συμμορία των Δεκατριών
• 2006 – Ο Καλός Γερμανός
• 2005 – Bubble
• 2004 – Η Συμμορία των Δώδεκα
• 2002 – Solaris
• 2002 – Full Frontal
• 2001 – Η Συμμορία των Έντεκα
• 2000 – Traffic
• 2000 – Erin Brockovich
• 1999 – Ο Εγγλέζος
• 1998 – Εκτός Ελέγχου
• 1996 – Gray’s Anatomy
• 1995 – Underneath
• 1993 – Ο Βασιλιάς του Λόφου
• 1991 – Kafka
• 1989 – Σεξ, Ψέματα και Βιντεοταινίες