Απαραίτητο δεν είναι να χορέψετε το χορό του Ησαΐα για να βρεθείτε εκεί, αλλά να, που σε εμένα συνέβη υπό την άνω προϋπόθεση, ταξίδι του μέλιτος, γαρ. Και να που βρέθηκα σε μια νησιωτική χώρα, γεμάτη μεγαλιθικούς ναούς, μεσαιωνικές πολιτείες, ψαροχώρια, χαμογελαστούς ανθρώπους και έναν εντελώς ιδιαίτερο τρόπο ζωής. Και όλα αυτά σε μια έκταση 312 τετραγωνικών χιλιομέτρων και, όλα αυτά, μέσω Air Malta, σε λιγότερο από μιάμιση ώρα…
Η πρώτη σκέψη που τρύπωσε στο μυαλό μας, μόλις προσγειωθήκαμε στο ολοκαίνουργιο αεροδρόμιο Luka, (ουδεμία σχέση με το «Ελ. Βενιζέλος”) ήταν ότι τα πάντα εδώ είναι σε σμίκρυνση: στενοί δρόμοι, μικρού κυβισμού αυτοκίνητα (παλαιότερα μοντέλα), χωριά πυκνοκατοικημένα τόσο που σχεδόν ακουμπά το ένα το άλλο, μαζί με μια αίσθηση του επίπεδου αναμενόμενη, αφού το νησί δεν έχει βουνά. Τη δεύτερη σκέψη θα μπορούσαμε να τη συνοψίσουμε σε μία διαπίστωση: η κλίμακα μεγαλώνει όταν πρόκειται για ναούς οι καθεδρικοί κυριαρχούν στο τοπίο, καθώς ορθώνονται στο κέντρο των πόλεων και των χωριών και για ξενοδοχεία. Σκεφθείτε ότι η Μάλτα, μια χώρα με 340.000 πληθυσμό, δέχεται κάθε χρόνο σχεδόν ενάμισι εκατομμύριο τουρίστες!
Την πρώτη γεύση από τις ομορφιές του νησιού την παίρνουμε το πρωί της επόμενης ημέρας από τους κήπους της Barrakka στη Βαλέτα, την πρωτεύουσα του νησιού, που πήρε το όνομά της από τον γάλλο Μέγα Μάγιστρο του Τάγματος των Ιωαννιτών Jean de La Vallette (την έχτισε το 1565 μετά την περίφημη πολιορκία των Τούρκων). Η ματιά μας αγκαλιάζει τις τρεις πόλεις, τη Vittoriosa, την παλαιά ναυτική πρωτεύουσα του νησιού, τη νεότερη Cospicua, εμπορικό και βιομηχανικό κέντρο, και τη Senglea, η οποία ξαναχτίστηκε σχεδόν ολόκληρη μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Χωνόμαστε βαθύτερα στο μαλτέζικο παρελθόν τριγυρίζοντας στα στενά της Βαλέτας με τα δεκάδες σκαλοπάτια που οδηγούν στο λιμάνι σύμφωνα με τους ιστορικούς η πόλη χτίστηκε με ρυμοτομία τέτοια που να μην εμποδίζει τον θαλασσινό αέρα να δροσίζει τους κατοίκους της τους ζεστούς καλοκαιρινούς μήνες γιατί εκεί, είναι όπως… Ελλάδα!
Τα ίχνη από τον πολιτισμό των Ιωαννιτών Ιπποτών είναι εμφανή σε κάθε μας βήμα: στην εσωτερική αυλή του Ανακτόρου του Μεγάλου Μαγίστρου, στον καθεδρικό ναό του Αγίου Ιωάννη που χτίστηκε τον 16ο αιώνα και διακοσμήθηκε με φύλλα χρυσού αλλά και με σημαντικά ζωγραφικά έργα, όπως ο «Αποκεφαλισμός του Αγίου Ιωάννη» του Καραβάτζιο, στο ανακαινισμένο θέατρο Manoel του 18ου αιώνα, που είναι ένα από τα παλαιότερα της Ευρώπης.
Παρά την πρωινή βόλτα επιστρέψαμε στη Βαλέτα το ίδιο απόγευμα, για ένα Strawberry Daiquiri. (Ένα πολύ ωραίο ποτό, δροσιστικό, με τριμμένο πάγο, εσχάτως πολύ μοδάτο και εις τας Αθήνας, αν και είδαμε και πάθαμε να τους εξηγήσουμε τι θέλουμε, αφού εκείνοι το προφέρουν διαφορετικά από εμάς, οπότε φανταστείτε έναν διάλογο τύπου Peter Sellers!). Θέλαμε, επίσης, να περπατήσουμε στον παραλιακό δρόμο από το φρούριο του Saint Elmo ως την ιχθυόσκαλα, για να πάρουμε μια γεύση από τη ζωή της πόλης το απόγευμα, την ώρα που κλείνουν τα εμπορικά καταστήματα στον κεντρικό δρόμο της Δημοκρατίας, αν και το ωράριο δεν το τηρούν όλοι οι καταστηματάρχες. Μας είχαν πληροφορήσει ότι η Βαλέτα δεν έχει ζωή το βράδυ και ότι οι λιγοστοί κάτοικοί της κατέφευγαν στη Slima και στο Saint George’s για να μην «πεθάνουν» από πλήξη, όμως η Βαλέτα δεν έπαυε να είναι η πρωτεύουσα.
Επιστρέψαμε λοιπόν και βρεθήκαμε μπροστά σε σχεδόν έρημους δρόμους. Υπήρχε βέβαια το Cordina Cafe, ένα από τα παλαιότερα της πόλης, μπροστά από το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης, που έμεινε ανοιχτό και μετά τη δύση του ηλίου, όχι όμως για πολύ! Σε κάποιες γειτονιές τα παιδιά έπαιζαν μπάλα στους δρόμους, όμως οι νέοι είχαν εξαφανιστεί στις ντισκοτέκ και στους κινηματογράφους των γειτονικών θερέτρων και μόνο ελάχιστοι ήταν αυτοί που είχαν μείνει στην πόλη για μια βόλτα στους Κήπους της Μπαράκα λίγο προτού σκοτεινιάσει.
Τα βράδια στη Βαλέτα είναι γεμάτα σιωπή. Το μόνο που ακούς όταν πλησιάζεις προς τη θάλασσα είναι οι ήχοι από κάποιους εργάτες που δουλεύουν στα ναυπηγεία και από τα φουγάρα των εμπορικών πλοίων που μπαινοβγαίνουν στο ιστορικό λιμάνι της το καλύτερο φυσικό λιμάνι της Ευρώπης. Κινηματογράφος στην πόλη δεν υπάρχει ενώ όσο κι αν σας φανεί περίεργο στο πανέμορφο θέατρο Manoel δίνονται μόνο περιστασιακά παραστάσεις από θιάσους-επισκέπτες.
Ταξίδι στη Μάλτα, από τον Βορρά στον Νότο
Η ίδια σιωπή πέφτει τις νύχτες και στη Mdina, την παλαιά μεσαιωνική πρωτεύουσα της Μάλτας, η οποία ονομάζεται μάλιστα «σιωπηλή πόλη». Η Mdina με τον περίφημο καθεδρικό ναό του 17ου αιώνα, με την πανοραμική θέα από τα τείχη της, με τα καλοδιατηρημένα αρχοντικά της και μια μυρωδιά παλαιάς ευγένειας που σε παρασύρει μόλις περνάς την κεντρική πύλη. Οι κάτοικοί της όμως είναι λιγοστοί και αρκετοί προτιμούν να ζουν στο γειτονικό Rabat. Το Rabat, με τις κατακόμβες της προστάτιδος της Μάλτας Αγίας Αγάθης και του Αγίου Παύλου, μας δίνει μια πρώτη εικόνα από την άλλη όψη της Μάλτας. Αυτή που δεν είναι ορατή στη βόρεια πλευρά του νησιού με τα πολυτελή ξενοδοχεία αλλά που γίνεται ολοένα και πιο αισθητή όσο προχωρά κανείς νοτιότερα.
Η ζωή στον Νότο με τα φτωχότερα ψαροχώρια κυλά σε χαμηλότερους τόνους. Τα χρώματα της παράδοσης είναι εντονότερα, ίσως ακριβώς γιατί η περιοχή το ψάρι παρεμπιπτόντως είναι άφθονο αλλά το ψάρεμα δεν περιλαμβάνεται στις κύριες επαγγελματικές δραστηριότητες των κατοίκων δεν γνωρίζει ιδιαίτερη τουριστική ανάπτυξη. Εδώ μπορείς όμως να ανακαλύψεις λαϊκές αγορές με ό,τι μπορεί να φανταστεί ο νους σου όπως το παζάρι που γίνεται τα πρωινά της Κυριακής στο χωριό Marsaxlokk και που διαφέρει αισθητά από τα καθαρά τουριστικού χαρακτήρα «παζάρια» στο Κέντρο Χειροτεχνημάτων της Μάλτας.
Το Gozo
Όταν διασχίζεις τον δρόμο της Salina Coast για να πάρεις το φέρι από το Cirkewwa για το Gozo, το δεύτερο σε μέγεθος νησί του αρχιπελάγους της Μάλτας (το τρίτο είναι το Comino, με ελάχιστους κατοίκους τον χειμώνα), περιμένεις να βρεθείς μπροστά σε μια μικρογραφία της Μάλτας. Παραδόξως στο Gozo, αν και έχει μικρότερες διαστάσεις η έκτασή του δεν ξεπερνά τα 27 τετραγωνικά χιλιόμετρα , έχει κανείς την εντύπωση ότι υπάρχει περισσότερη «ζωή». Η σιωπή κυριαρχεί βέβαια και πάλι όταν φθάνεις στο Μεγάλο Κάστρο με τον καθεδρικό ναό και τα μυστηριώδη ερείπια στην καρδιά της πρωτεύουσας του νησιού, της Βικτώριας, όταν όμως κατεβαίνεις στην πλατεία της πόλης ανακαλύπτεις ότι το βράδυ μπορεί κανείς να παρακολουθήσει μια παράσταση θεατρική υπάρχουν δυο-τρεις τοπικοί θίασοι ή ακόμη να πάει στον κινηματογράφο. Από την άλλη, παρά το γεγονός ότι η τουριστική κίνηση είναι και εδώ μεγάλη το νησί αποτελεί καταφύγιο κυρίως για τους Μαλτέζους το καλοκαίρι , τα ξενοδοχεία προτιμούν τη μαλτεζόπετρα ως βασικό δομικό υλικό τους, αποφεύγοντας έτσι τις κραυγαλέες αντιθέσεις με το περιβάλλον και ενισχύοντας με έναν ακόμη τρόπο τον διαφορετικό χαρακτήρα του νησιού από την πολύβουη Μάλτα.
Η επιστροφή
Παίρνοντας τον δρόμο της επιστροφής για το αεροδρόμιο δεν ήμασταν σίγουροι ότι είχαμε καταφέρει να δούμε το αληθινό πρόσωπο της Μάλτας, αυτό που υπάρχει πίσω από την καλογυαλισμένη «τουριστική» μηχανή της. Αποφασίσαμε λοιπόν να «πάρουμε» μαζί μας το χαμόγελο των κατοίκων της, τα σιωπηλά δρομάκια της Mdina, το «φως» της μαλτεζόπετρας, εκείνο το τελευταίο ηλιοβασίλεμα από την πύλη της Βαλέτας.
Τι αξίζει να θυμόσαστε
Η ανεργία κυμαίνεται σε χαμηλά επίπεδα, οι αλλοδαποί είναι ελάχιστοι, η εγκληματικότητα σχεδόν ανύπαρκτη, το διοικητικό σύστημα και το σύστημα κοινωνικών παροχών υποδειγματικό ενώ λέξεις όπως «άγχος» και «απεργία» μοιάζουν εξόριστες από το μαλτέζικο λεξιλόγιο! Ίσως γιατί οι κάτοικοι συνδυάζουν, με σωστές δόσεις, το ταμπεραμέντο των Μεσογειακών με τη φλεγματικότητα των Βρετανών στους οποίους «ανήκε» το νησί ως το 1964.
Το ξεχωριστό χαρακτηριστικό της Μάλτα είναι η ιστορία της που είναι συνδεδεμένη με τους Ιππότες του Τάγματος του Αγίου Ιωάννου, που έφεραν την Μάλτα το δεύτερο αυτοτελή πολιτισμό. Βέβαια, έχουν περάσει από αυτά τα νησάκια διάφοροι κατακτητές, όπως Φοίνικες, Καρχηδόνιοι, Έλληνες, Ρωμαίοι, όμως δεν δημιούργησαν ιδιαίτερο ξεχωριστό πολιτισμό. Αυτό που έμεινε στους κατοίκους από τους κατακτητές, είναι, μάλλον, η ιδιαίτερη προφορά τους που θυμίζει κάτι από ομιλία Άραβα, Ιταλού και Ισραηλινού, σε ένα.
Στο νησάκι Γκόζο θα βρείτε τον βράχο και τη σπηλιά όπου κατοικούσε η Καλυψώ που μάγεψε τον Οδυσσέα. Εκεί βρίσκεται επίσης η Τζιγκάντια, οι ναοί της οποίας είναι ίσως οι αρχαιότεροι στον κόσμο.
Το κέντρο του νησιού βρίσκεται βέβαια στην πρωτεύουσά του, τη Βικτόρια, και στην κεντρική πλατεία της, όπου διαπιστώνεις, από την πρώτη κιόλας στιγμή που θα καθίσεις στα καφενεία της ή θα κάνεις μια βόλτα στο παζάρι, ότι το Γκότζο δεν διαφέρει από τη Μάλτα μόνο στο χρώμα των λεωφορείων και των ταξί. Παρεμπιπτόντως, τα λεωφορεία τους είναι άθλια. Στην προσπάθειά τους να κρατήσουν «χρώμα» από την παλιά Μάλτα διατήρησαν στην κυκλοφορία τα παλιά λεωφορεία τα οποία είναι βρώμικα, εισπράκτορας (θα προσπαθήσει να σας κλέψει στα ρέστα) είναι ο ίδιος ο οδηγός, ενώ, button για να τον ειδοποιήσεις ότι θέλεις να κατέβεις σε μια στάση δεν υπάρχει και τη θέση του έχει πάρει ένα… σχοινί που συνδέεται με ένα κουδούνι, σαν αυτό που φέρουν στο λαιμό τους τα αιγοπρόβατα της ελληνικής υπαίθρου.
Όσο για το πώς οδηγούν οι Μαλτέζοι; Μεταξύ τους συνεννοούνται με τα μάτια, ο Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας είναι σε… μόνιμη άδεια και το πώς δεν τρακάρουν τα, κατά βάση, diesel αυτοκίνητά τους το ξέρουν μόνο εκείνοι!
Από τις παραλίες μην παραλείψετε να κολυμπήσετε στα νερά της Ramla, για τα οποία οι κάτοικοι του μικροσκοπικού αυτού παραδείσου λένε ότι είναι τα πιο διαφανή της Μεσογείου, ενώ στα αξιοθέατα του νησιού συγκαταλέγονται και οι θαλάσσιες σπηλιές αν και ο κοραλλιογενής βυθός που μας επιδεικνύουν οι βαρκάρηδες της περιοχής διαπιστώνουμε ότι υστερεί αναμφίβολα σε σχέση με τις δικές μας μπλε σπηλιές στην Κεφαλλονιά. (Είναι η σύζυγος από εκεί και με Κεφαλλονίτες μην τα βάλετε ΠΟΤΕ!).
Χρήσιμες πληροφορίες για τη Μάλτα
- Αρχηγός Κράτους – Πρόεδρος: Τζορτζ Βέλλα
- Αρχηγός Κυβέρνησης – Πρωθυπουργός: Τζορτζ Βέλλα
- Έκταση: 316 τετραγωνικά χιλιόμετρα
- Πληθυσμός: 514.564
- Γλώσσα: Μαλτεζικά και Αγγλικά
- Πρωτεύουσα: Βαλέτα
- Νόμισμα: Ευρώ
Μάλτα και Ευρωπαϊκή Ένωση
Η Μάλτα υπέγραψε Συμφωνία Σύνδεσης με την Ευρωπαϊκή Κοινότητα το 1970, την οποία ακολούθησε ένα χρόνο αργότερα η Τελωνειακή Ένωση. Η Μάλτα υπέβαλε επίσημα αίτηση για ένταξη στην ΕΕ τον Ιούνιο του 1990 και η Επιτροπή εξέδωσε θετική γνώμη τον Ιούνιο του 1993. Το 1995, το Συμβούλιο αποφάσισε οι διαπραγματεύσεις με τη Μάλτα να ξεκινήσουν έξι μήνες μετά το τέλος της Διακυβερνητικής Συνδιάσκεψης. Το 1996, όμως, η κυβέρνηση της Μάλτας αποφάσισε να αποσύρει την αίτησή της και έτσι η Μάλτα αποκλείστηκε από τη διαδικασία. Στις 10 Σεπτεμβρίου 1998, η Μάλτα εξέφρασε την επιθυμία να υποβάλει εκ νέου την αίτησή της. Για το λόγο αυτό, η Επιτροπή παρουσίασε το Φεβρουάριο 1999 μια νέα έκθεση, στην οποία βασίστηκε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Ελσίνκι, που έγινε αργότερα την ίδια χρονιά, για να καλέσει τη Μάλτα να συμπεριληφθεί στη διαδικασία διαπραγμάτευσης. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στην Κοπεγχάγη το Δεκέμβριο 2002 αποφάσισε ότι οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις με τη Μάλτα ολοκληρώθηκαν και τώρα αναμένεται να γίνει πλήρες μέλος της ΕΕ την 1 Μαΐου 2004. Παρ΄ όλα αυτά, εάν δεν μπορείτε να πληρώσετε με ευρώ σε κάποιο κατάστημα, εύκολα μετατρέπετε τα χρήματά σας σε μαλτέζικες λίρες.
- Πως θα πάτε στη Μάλτα: Η Air Malta πετά συνήθως μία φορά την εβδομάδα από την Αθήνα (τηλ. 4133.202). Το φαγητό δεν είναι ό,τι καλύτερο, αλλά να δοκιμάσετε το cake που θα σας προσφέρουν.
- Που θα μείνετε στη Μάλτα: Τα ξενοδοχεία του νησιού είναι… αμέτρητα και τα περισσότερα με θέα στη θάλασσα. Ενδεικτικά σας προτείνουμε το Hilton, το Radisson SAS Baypoint Resort, το Dragonara, το Villa Rosa και το Le Meridien Phoenicia στη Μάλτα, καθώς και το Saint Patrick’s Hotel στο Gozo.
- Τι θα αγοράσετε: Ασημένια κοσμήματα, δαντέλες, δημιουργίες από φυσητό γυαλί, κρασί. Από φαγητό δοκιμάστε οπωσδήποτε αλιότα (πρόκειται για τη μαλτέζικη κακκαβιά) και μπρατζιόλι (βοδινό γεμιστό με κιμά, μπαχαρικά και αβγό).
Αντί επιλόγου
Το ταξίδι του μέλιτος τελείωσε, αλλά και οι δυο μας υποσχεθήκαμε ότι κάποτε θα επιστρέψουμε, εάν μας το επιτρέψουν οι υποχρεώσεις μας. Και τώρα σας αφήνω, γιατί έχω να πλύνω τα πιάτα!
