Τι είναι Audio file format, και ψηφιακά ηχητικά πρότυπα

O κόσμος των Audio file format (ελληνικά ψηφιακά ηχητικά πρότυπα) φαίνεται αχανής στον αμύητο άνθρωπο, πόσο μάλλον όταν το καθένα από αυτά έχει τη δική του ξεχωριστή χρήση, πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Στο παρόν άρθρο θα εξετάσουμε κάποιες από τις πιο ενδιαφέρουσες επιλογές τους και παράλληλα θα εντοπίσουμε τις διαφορές.

H αντιγραφή, το κατέβασμα και η αποθήκευση μουσικής σε ψηφιακή μορφή, σας επιτρέπει να την αναπαράγετε κατευθείαν από έναν υπολογιστή, όπως επίσης και να τη μεταφέρετε σε έναν φορητό player ή να την κάψετε σε ένα CD. Ποιο όμως πρότυπο αρχείου θα επιλέξετε; Ο συγκριμένος χώρος βρίθει με αμέτρητες ορολογίες που σχετίζονται με τη συμπίεση, τους codecs και τα bitrates. Στα παρακάτω κεφάλαια θα σας εξηγήσουμε γιατί η επιλογή ενός προτύπου είναι σημαντική, καθώς και τα οφέλη και τους περιορισμούς που το καθένα προσφέρει.

Τι είναι Audio file format

Είναι τυπικά μια μορφή ψηφιακού αρχείου ήχου για την αποθήκευση ψηφιακών δεδομένων ήχου σε ένα σύστημα υπολογιστή. Η διάταξη bit των δεδομένων ήχου (εξαιρούνται τα μεταδεδομένα) ονομάζεται μορφή κωδικοποίησης ήχου και μπορεί να αποσυμπιεστεί ή να συμπιεστεί ανάλογα με τις προτιμήσεις του χρήστη. Ωστόσο το ευρύ κοινό χρησιμοποιεί την μετατροπή του Audio file format για να μειώσει κυρίως το μέγεθος του αρχείου.

Τα δεδομένα μπορούν να είναι ένα ακατέργαστο bitstream σε μια συγκεκριμένη μορφή κωδικοποίησης ήχου, επίσης δύναται να είναι επεξεργασμένα και ενσωματωμένα σε μορφή κοντέινερ (αγγλικά container format) ή σε μορφή δεδομένων ήχου (αγγλικά audio data format) με καθορισμένο στρώμα αποθήκευσης (storage layer).

Λίστα μορφών μουσικών αρχείων

• .3gp
• .aa
• .aac
• .aax
• .act
• .aiff
• .alac
• .amr
• .ape
• .au
• .awb
• .dct
• .dss
• .dvf
• .flac
• .gsm
• .iklax
• .ivs
• .m4a
• .m4b
• .m4p
• .mmf
• .mp3
• .mpc
• .msv
• .nmf
• .nsf
• .ogg
• .oga
• .mogg
• .opus
• .ra
• .rm
• .raw
• .sln
• .tta
• .voc
• .vox
• .wav
• .wma
• .wv
• .webm
• .8svx
• .cda

Audio file format και πρότυπα αρχείων

Ένα πρότυπο αρχείου αποτελεί απλά μια μέθοδο οργάνωσης των δεδομένων με σκοπό την αποθήκευση και επανάκτηση. Κάθε τύπος πληροφορίας διαθέτει τη δική του γκάμα προτύπων, οι οποίες με τη σειρά τους καθορίζουν τους τύπους των εφαρμογών που θα ανοίξουν, θα διαβάσουν και θα επεξεργαστούν τις πληροφορίες. Κάποια πρότυπα έχουν το πλεονέκτημα να είναι καθολικής αναγνώρισης, το οποίο σημαίνει πως οποιοδήποτε πρόγραμμα PC μπορεί να τα διαβάσει.

Από την άλλη πλευρά, κάποια άλλα πρότυπα είναι σχεδιασμένα ώστε να περιορίζουν τον τρόπο που οι πληροφορίες θα αναπαραχθούν και θα διαμοιραστούν, ιδίως σε περιπτώσεις μουσικών αρχείων όπως θα δούμε και παρακάτω.

Τα πρότυπα καθορίζονται από μια συγκεκριμένη κατάληξη, δηλαδή μια τελεία και ακόλουθα τρία γράμματα (συνήθως είναι μια συντόμευση του προτύπου αρχείου). Κάθε πρότυπο διαθέτει εξάλλου το δικό του εικονίδιο, το οποίο βοηθάει στην ευκολότερη αναγνώριση του. Η ποιότητα του ήχου εξαρτάται από την ποσότητα των πληροφοριών που έχουν καταγραφεί σε ψηφιακή μορφή για κάθε δευτερόλεπτο μουσικής.

Η παραπάνω διαδικασία είναι γνωστή ως bitrate. Όσα περισσότερα τα bits τόσο καλύτερη η ποιότητα της μουσικής. Τα υπάρχοντα προγράμματα προφέρουν μια ποικιλία από bitrates κατά την διάρκεια της μετατροπής της μουσικής σε ψηφιακή μορφή. Οι βασική διαφοροποίηση στα πιο συνηθισμένα πρότυπα αρχείων σχετίζεται με το πόσο αποθηκευτικό χώρο απαιτούν, με ποιο ακριβώς μουσικό software θα αναπαραχθούν και τέλος, κατά πόσον μπορεί να αντιγραφεί ή όχι η μουσική.

Το πλέον κοινό πρότυπο είναι το MP3. Ένα αρχείο MP3 είναι πάντοτε συμπιεσμένο, οπότε καταλαμβάνει ελάχιστο χώρο σε σχέση με ένα ασυμπίεστης μορφής τραγούδι. Είναι πολύ εύκολο να αντιγράψετε ένα αρχείο MP3, με αποτέλεσμα το πρότυπο αυτό να έχει αναδειχθεί στο πλέον δημοφιλές για όσους χρήστες ασχολούνται με τον διαμοιρασμό αρχείων online.

Ο στόχος της τεχνολογίας συμπίεσης στα περισσότερα πρότυπα αρχείων ήχου είναι να μειωθούν οι πληροφορίες στο αρχείο (αντιστοιχεί περίπου σε 1MB το λεπτό στην περίπτωση των MP3), ώστε να εξοικονομηθεί χώρος. Εάν διαθέτετε λίγα τραγούδια σε ασυμπίεστη μορφή δεν αποτελεί πρόβλημα, αν και μια ολόκληρη μουσική βιβλιοθήκη θα ήταν πραγματικά τεράστιας χωρητικότητας.

Η μείωση των μεγεθών των αρχείων αποτελεί μονόδρομο εφόσον επιθυμείτε να μεταφέρετε μουσική σε έναν φορητό player ή εάν θέλετε να κατεβάσετε τραγούδια από ένα online μουσικό κατάστημα.

Συμπιέστε άφοβα

Οι περισσότερες μέθοδοι συμπίεσης περικόπτουν τμήματα του ήχου που το ανθρώπινο αυτί δεν αντιλαμβάνεται, όπως είναι κάποιοι υποηχητικοί τόνοι. Παρόλα αυτά, τα περισσότερα δημοφιλή πρότυπα συμπίεσης αποκαλούνται “απωλεστικά”, μιας και παρατηρούνται απώλειες στην ποιότητα κατά τη μετατροπή του αρχείου. Κάποιοι τύποι αρχείων ήχου κάνουν χρήση μη απωλεστικής συμπίεσης, με αποτέλεσμα καλύτερης ποιότητας, αλλά μεγαλύτερα σε μέγεθος αρχεία.

Μπορείτε να αναπαράγετε τα αρχεία MP3 με οποιοδήποτε μουσικό software και φορητό player, συμπεριλαμβανομένων και κάποιων κινητών τηλεφώνων. Το εν λόγω πρότυπο διαθέτει εξάλλου και κάτι που ονομάζεται ID3 tag, το οποίο προσφέρει πληροφορίες, όπως είναι ο τίτλος του τραγουδιού, το όνομα του καλλιτέχνη, του άλμπουμ κ.λπ., τις οποίες οι χρήστες μπορούν να επεξεργαστούν με απλό τρόπο. Με τον τρόπο αυτό, η οργάνωση της μουσικής σας καθίσταται εύκολη υπόθεση.

Υπάρχουν επίσης και αρκετά άλλα ακουστικά πρότυπα που μοιράζονται τα ίδια χαρακτηριστικά με τα MP3 – απαντώνται σε συμπιεσμένη μορφή, μπορούν να εγγραφούν σε διαφορετικά επίπεδα ηχητικής ποιότητας, ενώ παράλληλα ενσωματώνουν πληροφορίες για τα τραγούδια τις οποίες ο χρήστης μπορεί να επεξεργαστεί. Εκεί που προκύπτουν διαφοροποιήσεις είναι στις συσκευές στις οποίες μπορούν να αναπαραχθούν και στο πώς μπορούν να αντιγραφούν.

Apple και Microsoft

Το iTunes Store της Apple (το online κατάστημα μουσικής της εταιρείας) χρησιμοποιεί το πρότυπο Advanced Audio Coding (AAC) εκ παραλλήλου με το DRM (digital rights management – διαχείριση ψηφιακών δικαιωμάτων).

Η μουσική που θα αγοράσετε στο πρότυπο AAC θα μπορεί να αναπαραχθεί μόνο στα iPod players και εκτός αυτού υπάρχουν και περιορισμοί στον αριθμό των φορών που μπορείτε να αντιγράψετε τα τραγούδια που αγοράσατε σε ένα CD. Υπάρχει βέβαια η δυνατότητα να αγοράσετε κάποια τραγούδια από το iTunes στο πρότυπο iTunes Plus, το οποίο μπορεί να μην διαθέτει την προστασία DRM είναι όμως σαφώς πιο ακριβό για τον λόγο αυτό.

Η Apple υποστηρίζει πως η τεχνική συμπίεσης AAC είναι σαφώς πιο αποτελεσματική, οπότε η ποιότητα είναι σαφώς καλύτερη από το MP3, ακόμα και εάν η μετατροπή πραγματοποιείται σε χαμηλότερο bitrate (με αποτέλεσμα μικρότερα μεγέθη αρχείων από το MP3). Η αλήθεια είναι πως ο παραπάνω ισχυρισμός ισχύει, αν και οι διαφορές δεν είναι και τόσο σημαντικές.

Μπορείτε επίσης να μετατρέψετε μουσική από CD σε πρότυπο AAC (χωρίς το DRM) και τα τραγούδια που θα έχετε μετατρέψει σε αυτό το πρότυπο θα αναπαράγονται από μια ευρεία γκάμα players, συμπεριλαμβανομένων των Zune της Microsoft και το Playstation Portable της Sony.

Για επιπλέον ποιότητα, το iTunes προσφέρει το Apple Lossless, το οποίο χρησιμοποιεί μια ιδιαίτερη τεχνική συμπίεσης δεδομένων, περικόπτοντας μεν το μέγεθος του αρχείου, “θυσιάζοντας” δε το ελάχιστο δυνατό της ποιότητας.

Η Microsoft από την άλλη πλευρά, διαθέτει το δικό της μουσικό πρότυπο, το Windows Media Audio (WMA). Το πρότυπο αυτό μπορεί να συγκριθεί σε ποιότητα με το MP3 και είναι συμβατό με τους περισσότερους σύγχρονους φορητούς players, παρόλο που το iPod αποτελεί την “κραυγαλέα” εξαίρεση στον παραπάνω κανόνα. Λέγεται εξάλλου πως το WMA είναι ελαφρά πιο αποτελεσματικό από το MP3 και διατίθεται σε δύο τύπους: είτε με προστασία DRM (εφόσον η αγορά γίνει από ένα online κατάστημα) είτε χωρίς DRM (όταν αντιγράφετε από τα δικά σας CDs).

Η Microsoft διαθέτει εξάλλου και τα “δικά” της υψηλής ποιότητας πρότυπα -το WMA Lossless και το WMA Pro-, στα οποία μπορείτε να μετατρέψετε τα αρχεία σας με τη βοήθεια του Windows Media Player 11. Και τα δύο πρότυπα δημιουργούν μεγαλύτερα σε μέγεθος αρχεία αλλά το WMA Pro είναι ασύμβατο με τους περισσότερους παλιούς music players.

Ένα βασικό πλεονέκτημα των προτύπων όπως είναι το AAC και WMA είναι πως μπορούν να αναβαθμιστούν, σε αντίθεση πάντα με το MP3. Το συγκεκριμένο προσόν της δυνατότητας αναβάθμισης το διαθέτει επίσης και το πρότυπο OGG Vorbis.

Το OGG Vorbis είναι σχεδόν ισοδύναμο με τα AAC και WMA από πλευράς ποιότητας, αν και είναι συνήθως απαραίτητο να εγκαταστήσετε ένα update για να αναπαράγετε τα αρχεία OGG Vorbis σε έναν φορητό player, όπως είναι το iPod.

Πρότυπα και πρωτότυπα

Θα κλείσουμε την παρουσίαση μας στο θέμα των προτύπων με το… μεγαλύτερο από όλα. Το πρότυπο αυτό αποκαλείται WAV, το οποίο αποτελεί συντόμευση για το waveform. Ο λόγος φυσικά για τον οποίο απαιτεί περισσότερο αποθηκευτικό χώρο είναι γιατί δεν είναι συμπιεσμένο στο ελάχιστο, με αποτέλεσμα να προσφέρει εξαιρετική ηχητική ποιότητα. Το πρότυπο καθίσταται ολοένα και πιο δημοφιλές, καθώς το κόστος των σκληρών δίσκων ολοένα και ελαττώνεται, ενώ ο διαθέσιμος χώρος στους φορητούς players ολοένα και αυξάνεται.

Να τονίσουμε επίσης πως εφόσον επιθυμείτε να μετατρέψετε μουσική σε κάποιο ψηφιακό πρότυπο για έναν φορητό player, ελέγξτε κατά πρώτον εάν ο player σας το υποστηρίζει. Τις απαραίτητες πληροφορίες περί συμβατότητας συσκευής-προτύπων θα τις βρείτε στο site του κατασκευαστή ή στη συσκευασία. Τέλος, θυμηθείτε πως δεν πρέπει να προχωρείτε σε συχνή μετατροπή ανάμεσα σε απωλεστικά πρότυπα όπως είναι το MP3 και το WMA, μιας και θα υπάρχει συνεχής απώλεια ποιότητας μετά από κάθε συμπίεση.

Σας προσφέραμε μια εκτενή αναφορά στα πιο σημαντικά και δημοφιλή πρότυπα μουσικών αρχείων που χρησιμοποιούνται σε υπολογιστές και Players. Σε περίπτωση τώρα που θέλετε να ενημερωθείτε σχετικά με τα υπόλοιπα, επισκεφτείτε το σχετικό άρθρο της Wikipedia στη διεύθυνση https://en.wikipedia.org/wiki/Audio_file_format για να βρείτε το πρότυπο που ταιριάζει στις απαιτήσεις σας.