Όταν κάποιος άκουγε τη λέξη «οίκος», συνήθως τη συνέδεε με την αστρολογία ή αν ήταν λίγο πιο ψαγμένος με το Game Of Thrones. Σήμερα όμως, υπάρχουν κάποιοι οίκοι οι οποίοι ελέγχουν τη ζωή μας αλλά και τη τύχη μας σαν έθνος. Πρόκειται φυσικά για τους περιβόητους πια οίκους αξιολόγησης.
Τι είναι οίκος αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας
Οι οίκοι αξιολόγησης αξιολογούν επενδύσεις. Τι ακριβώς σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι πρόκειται για ομάδες επιστημόνων, κυρίως οικονομολόγων, οι οποίοι αναλαμβάνουν να μελετήσουν κάποιες επιχειρήσεις και αφού λάβουν υπόψη τους κάποια στατιστικά στοιχεία και άλλα χαρακτηριστικά τους (το αντικείμενο τους, το πόσο αυτό το αντικείμενο έχει θέση στη σύγχρονη αγορά, τα έσοδα και τα έξοδα κλπ), πρέπει να ανακοινώσουν και κατά πόσο θα ήταν καλή και συνετή μία επένδυση στη κάθε επιχείρηση. Αυτό συνήθως δηλώνεται με έναν βαθμό ή κάποια άλλη βαθμολογική κλίμακα.
Με άλλα λόγια, οι οίκοι αυτοί αναλαμβάνουν να βρουν καλές επενδύσεις για τους επενδυτές που τις προσλαμβάνουν. Όσο πιο υψηλή είναι η βαθμολογία μίας επιχείρησης, τόσο πιο ασφαλής θεωρείται μία επένδυση σε αυτήν και τόσο πιο επιθυμητή είναι η μετοχή της. Αν μία επιχείρηση λάβει την αξιολόγηση “junk” (σκουπίδι) ή μια πολύ χαμηλή βαθμολογία, τότε… Κλάφ’τα Χαράλαμπε!
Οι χώρες σαν επιχειρήσεις
Κάποτε οι χώρες αναλάμβαναν να κάνουν μόνες τους τα διάφορα έργα που χρειάζονταν αλλά και να βρουν χρήματα για τις υποδομές και τις υπηρεσίες τους (σχολεία, υγεία κλπ) μέσω της φορολογίας. Με τον καιρό όμως οι χώρες γιγαντώθηκαν και πλέον δεν μπορούσαν να τα βγάλουν πέρα μόνες τους. Άρχισαν λοιπόν να στρέφονται στους ιδιώτες για δανεισμό αλλά και για τη διεκπεραίωση έργων υποδομής.
Με άλλα λόγια, οι χώρες «μπήκαν στο χρηματιστήριο» και ζητούν πλέον επενδυτές. Οι επενδυτές αυτοί λοιπόν εννοείται πως δεν έχουν λεφτά για κάψιμο και για πέταμα και θέλουν να βγάλουν κέρδος από μία επένδυση. Πριν λοιπόν επενδύσουν σε μία χώρα, θα πρέπει να ξέρουν αν και κατά πόσο θα είναι ασφαλής και πάνω απ’ όλα επικερδής αυτή τους η επένδυση.
Οι οίκοι αξιολόγησης λοιπόν, αποφάσισαν να αντιμετωπίσουν τις χώρες σαν επιχειρήσεις, προκειμένου να βοηθήσουν τους πελάτες τους με τις επενδύσεις τους. Η αξιολόγηση μίας χώρας λοιπόν, καθορίζει σε μεγάλο βαθμό το αν θα μπορέσει να δανειστεί χρήματα για να καλύψει τις ανάγκες της. Όσο πιο χαμηλή η αξιολόγηση μίας χώρας, τόσο πιο επικίνδυνη θεωρείται και η επένδυση σε αυτήν.
Η χαμηλή αξιολόγηση μπορεί να εκτινάξει τα επιτόκια δανεισμού στα ύψη για να κάνει την επένδυση σε αυτή πιο ελκυστική, αλλά αυτό έχει πάντα το αντίθετο αποτέλεσμα, καθώς ένας σωστός επενδυτής ξέρει ότι όσο μεγαλύτερη άμεση απόδοση φαίνεται να έχει μια απόδοση, τόσο πιο επικίνδυνη είναι. Είναι με άλλα λόγια σαν να παίζεις το outsider σε μία ιπποδρομία: ναι μεν θα δεκαπλασιάσεις τα λεφτά σου αν κερδίσει, αλλά αυτό μάλλον δε θα συμβεί. Οι οίκοι αξιολόγησης λοιπόν, ας πούμε ότι ξεχωρίζουν τα γκανιάν από τα outsider.
Το πρόβλημα με τους σύγχρονους οίκους αξιολόγησης
Οι μεγάλοι οίκοι αξιολόγησης πλέον βρίσκονται όλοι στην Αμερική και σχεδόν πάντα συμφωνούν με τις αξιολογήσεις τους. Εκεί λοιπόν έγκειται και το πρόβλημα. Υπάρχει ένα είδος μονοπωλίου πλέον στις πληροφορίες που ελέγχουν και αξιολογούν τις δυνατότητες επενδύσεων. Δεν υπάρχει κανείς που να μπορεί να εγγυηθεί ότι οι αξιολογήσεις είναι πάντα αντικειμενικές και αμερόληπτες και δεν έχουν κάποια κρυμμένα ή και υστεροβουλία, ειδικά όταν αυτές οι αξιολογήσει μπορούν να διαμορφώσουν το πολιτικό κλίμα σε χώρες αλλά και σε οργανισμούς όπως την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Θα πρέπει λοιπόν να υπάρξουν και άλλοι οίκοι αξιολόγησης στην Ευρώπη αλλά και στις αναδυόμενες οικονομίες της Ασίας. Είναι ο μόνος τρόπος να περιοριστεί λίγο ο απόλυτος έλεγχος στις αγορές που έχουν σήμερα οι Αμερικανικοί οίκοι.
