Αφού την προηγούμενη Παρασκευή λύσαμε με τόση χαρά τις απορίες περι του σώματός μας που είχα λάβει στο email μου, είπα να συνεχίσω στο ίδιο βιολί, αυτή τη φορά ξεσηκώνοντας άλλου τύπου ερωτήσεις από το inbox μου. Θα ασχοληθούμε σήμερα με 3 περίφημα “Γιατί μπαμπά;” τύπου ερωτήματα για τον κόσμο γύρω μας — συν ένα ερώτημα αναγνώστριας που άφησε στα σχόλια της προηγούμενης Παρασκευής.
Κλείσε την τηλεόραση, φέρε δίπλα σου ζεστό ποπ κόρν και μοιράσου τα παρακάτω με τους περίεργους φίλους σου στο Facebook!
Γιατί οι ηλεκτρικές εκκενώσεις είναι μπλε
Να μια ενδιαφέρουσα ερώτηση, η οποία ήρθε στο inbox μου με διάφορες μορφές: απο την “μπλε σπίθα” του “ηλεκτρονικού αναπτήρα”, τις “μπλεδίζουσες αστραπές” μέχρι και τους μπλε σπινθηρισμούς του στατικού ηλεκτρισμού όταν η μάλλινη κουβέρτα σου τρίβεται στην “δυο ημερών αξύριστη” ήβη σου (στο τελευταίο προτάθηκαν να μου στείλουν και φωτογραφία — του σπινθηρισμού!).
Πιο ενδιαφέρουσες όμως ήταν οι απαντήσεις που πρότειναν οι αναγνώστες: μερικοί προσπάθησαν να το εξηγήσουν λέγοντας πως ίσως τα… ηλεκτρόνια είναι μπλε -βλάκες είναι όλοι στα βιβλία χημείας και φυσικής να τα έχουν με αυτό το χρώμα;- ενώ άλλοι πήγαν για πιο μοστρατζίδικες εξηγήσεις, ουσιαστικά μιλώντας για “σκεδασμό του λευκού φωτός που το κάνει να φαίνεται μπλε” , το οποίο απαντάει για ποιον λόγο ο ουρανός φαίνεται μπλε αλλα πέφτει έξω όσον αφορά τις ηλεκτρικές εκκενώσεις.
Φορέστε τις σαλιάρες σας, πάρτε και μαχαιροπίρουνο διότι θα την φάτε την ήττα σαν να ήταν πίτα. Ουσιαστικά αυτό που βλέπεις ως “μπλε λάμψη” δεν είναι τόσο ο σπινθήρας, όσο το άζωτο σε διέγερση! Για να το πιάσεις λίγο αυτό, σκέψουν πάνω-κάτω πως δουλεύει μια επιγραφή νέον στο πολύ “απλοϊκό”: ο ηλεκτρισμός διεγείρει τα ηλεκτρόνια του αερίου που περιέχει ο σωλήνας και αυτά επανερχόμενα στην πρότερή τους θέση εκπέμπουν φωτόνια, των οποίων το μήκος κύματος εξαρτάται από το αέριο που χρησιμοποιήθηκε.
Που κολλάει όμως το άζωτο; E, απο την στιγμή που 78% της ατμόσφαιρας της Γης αποτελείται από αυτό, είσαι καταδικασμένος να βλέπεις το φάσμα εκπομπής του κάθε φορά που βλέπεις σπινθήρα.
Περαιτέρω πληροφορίες
- Για σπινθήρες διαφορετικού χρώματος, άλλαξε πλανήτη! Η διαφορετική ατμόσφαιρα εκεί θα σου δώσει άλλα υπέροχα χρώματα — να ένα υπέροχο επιχείρημα για την αποίκηση νέων πλανητών!
Γιατί οι φούσκες έχουν χρώματα σαν του ουράνιου τόξου
Το έχεις παρατηρήσει και εσύ, το έχουν δει όλοι όσοι έχουν παίξει έστω και μια φορά με σαπουνόφουσκες στην ζωή τους και πραγματικά μου κάνει έκπληξη πως αυτή η ερώτηση δεν είχε έρθει νωρίτερα στα e-mail μου. Πόσες φορές άραγε σαν παιδούλα και εσύ δεν έμεινες να χαζεύεις με τα σάλια να τρέχουν τις φούσκες και τα χρώματα τους, κάνοντας έντρομο τον πατέρα σου να ψάχνει τις τσέπες του για εκείνο το blotter που κάπου μάλλον έχασε;
Η πιο εύκολη “απάντηση” εδώ θα ήταν ίσως αυτή που περιγράφει τον κόσμο με όρους που ήδη ξέρεις — χμ, σε ποιο άλλο φαινόμενο έχεις δει παρόμοια χρώματα; Το ουράνιο τόξο, που όπως κάθε πρωτάκι γνωρίζει, οφείλεται στην διάθλαση του φωτός — που αναλύει το φως στις επιμέρους συχνότητές που το αποτελούν. Αν όμως εστίαζες την προσοχή σου παραπάνω σε αυτό το φαινόμενο, τόσο όσο όταν διαβάζεις κάποιο βιβλίο που υποστηρίζει την αγαπημένη σου θεωρία, όταν παρακολουθείς πορνό ή όταν έχεις πάρει τα φάρμακά σου θα παρατηρούσες κάτι παράξενο.
Τα χρώματα φαίνονται “στατικά”, δηλαδή μένουν πάνω στη φούσκα στο σημείο που ήταν εξαρχής, και αν φυσήξεις πάνω τους αυτά ακολουθούν την ροή του υγρού! Σε λίγη ώρα, τα χρώματα αλλάζουν ώσπου η φούσκα γίνεται διάφανη και σκάει! Παράξενο για διάθλαση, ε; Θα περίμενες διαισθητικά και μόνο διαταράσσοντας την φούσκα να διαταραχθεί το σύνολο των χρωμάτων της!
Εδώ θα σε απογοητεύσω, διότι η εξήγηση δεν είναι τόσο απλή: η αλήθεια είναι πως γενικά η συμπεριφορά μιας φούσκας έχει πολύ “μαθηματικό” και “νόμο” απο πίσω! Θα το πάμε απλά και λάου λάου μπας και το πιάσεις. Σκέψου την φούσκα σαν ένα φιλμ που περικλείει αέρα. Όταν το φως χτυπάει πάνω του, ένα μέρος του φωτός αντανακλάται από την εξωτερική επιφάνεια του φιλμ, άλλο μέρος απο την εσωτερική επιφάνεια, και ένα μέρος παίζει πινγκ-πονγκ μεταξύ εσωτερικής και εξωτερικής επιφάνειας μέχρι να φτάσει στο μάτι σου.
Η ολική ανάκλαση εδώ (αυτό δηλαδή που λαμβάνει το μάτι σου) είναι η σούμα της παρεμβολής -εχμ… πες το αλληλεπίδραση- όλων αυτών των ανακλάσεων. Το τι χρώμα θα είναι αυτή η ανάκλαση εξαρτάται απο το πόσο παχύ είναι το στρώμα του φιλμ και πόσες φορές θα κάνει “γκελ” το φώς μέσα του: εδώ χρειάζεσαι ακόμα ένα κομματάκι του πάζλ για να το πιάσεις: τ’ ότι οι φούσκες δεν έχουν το ίδιο πάχος σε όλη τους την επιφάνεια! Το παραπάνω επίσης εξηγεί και την αλλαγή χρώματος κατά την γήρανση της φούσκας, η οποία επέρχεται λόγω βαρύτητας (πιο πυκνή στην βάση της παρά στην κορυφή) και εξάτμισης!
Όχι ακριβώς υλικό “πρώτης δημοτικού” αλλά δεν νιώθεις μια διεστραμμένη ικανοποίηση που τώρα μπορείς να το εξηγήσεις στους φίλους σου προσποιούμενος πως πραγματικά γνωρίζεις αυτά τα φαίνόμενα;
Περαιτέρω πληροφορίες
Σύμφωνα με τα παραπάνω μπορείς να κρίνεις που είναι “παχύτερη” μια φούσκα αναλόγως το χρώμα της! Η σειρά χρωμάτων που ακολουθούν από το παχύτερο προς το λεπτότερο είναι η εξής : πρασινομπλέ > μπλε > ματζέντα (πες… ροζουλί μοβ) > χρυσοκίτρινο> ΠΟΠ! Βρήκες το ευαίσθητο σημείο της και αυτό είναι μείον της!
Ναι, το ίδιο φαινόμενο πάνω κάτω είναι αυτό που κάνει και το πετρέλαιο να παράγει τους ίδιους χρωματισμούς όταν το ρίξεις πάνω σε νερό!
Ναι, η ερώτησή σου θα μπορούσε να απαντηθεί πανεύκολα με ένα γρήγορο γκουγκλάρισμα! Παραδέξου το επιτέλους ότι είσαι ανίκανος και θα σε κεράσω την αγαπημένη σου σκυλοτροφή!
Μήπως η ζωή στη Γη ήρθε από το διάστημα;
A, υπέροχα , έχουμε και φιλόσοφους στην παρέα μας που κοιτάνε τα ουράνια (κυριολεκτικά) και αναρωτιούνται για την προέλευση της ζωής, ίσως της ανθρώπινης νόησης και της ψυχής. Η αλήθεια είναι πως ο συγκεκριμένος αναγνώστης που έκανε την ερώτηση πιθανότατα δεν θα διαβάσει την απάντηση: του ταχυδρόμησα εισιτήριο για Ταϋλάνδη, συγκεκριμένα για το νησί Phucket με ελευθέρα είσοδο σε όλα τα μπάρ της παραλίας Patong – έκτοτε δεν απάντησε σε κανένα email μου οπότε μπορούμε να υποθέσουμε με ασφάλεια πως εκεί απαντήθηκαν όλες του οι ερωτήσεις ή άλλαξαν δραστικότατα οι προτεραιότητές του.
Όπως και να ‘χει, i still love him long times και περιμένω εναγωνίως μήνυμά του, όπου θα μου ζητάει να του ταχυδρομήσω 3 κουτιά proctosynalar. Ακόμα και τα υπερμεγέθη, δυνατά κεφάλια δικαιούνται ένα “miscalculation” στην ζωή τους.
Αν ψάξεις το θέμα της ζωής απο το διάστημα στο διαδύκτιο θα βρεις και θα διαβάσεις κάθε είδους θεωρία — πιθανότατα να σε συγκινήσουν ιδιαίτερα αυτές που λένε πως εξωγήινοι μας άφησαν εδώ ιδιοχείρως, ως “πείραμα”, ως “σκλάβους”, ως “απογόνους” τους, ως οτιδήποτε. Η πιο επιστημονική θεωρία αυτής της μορφής ονομάζεται “πανσπερμία”.
Η πανσπερμία είναι μια θεωρία που λέει μέσες άκρες ότι η ζωή ήρθε εδώ μέσω μετεωριτών και ουσιαστικά με την μορφή οργανισμών που θα θύμιζαν βακτήρια. Ως θεωρία γενικά δεν είναι αποδεκτή απο την επιστημονική κοινότητα, διότι για να φτάσει εδώ ένας τέτοιος οργανισμός θα πρέπει να μπορεί να αντέξει ένα διαστημικό ταξίδι: ακραίες θερμοκρασίες, κενό, έλλειψη οξυγόνου και συνεχή βομβαρισμό από κοσμικές ακτινοβολίες (όχι , αυτό το τελευταίο δεν είναι κάποια new age μορφή μαγικής ενέργειας, είναι κατά κάποιον τρόπο “ραδιενέργεια”, αρκετά καταστροφική για τους ζώντες οργανισμούς).
Έχουν γίνει σχετικά πειράματα και φαίνεται πως ορισμένα βακτήρια ίσως να μπορούν να αντέξουν για περιορισμένο χρονικό διάστημα τέτοιες συνθήκες αλλά τα πορίσματά τους απέχουν πάρα πολύ από το να δώσουν απαντήσεις. Ένας οργανισμός που θα πληρούσε αυτές τις προϋποθέσεις θα έπρεπε να είναι ακραιόφιλος (να αναπτύσσεται σε ακραίες συνθήκες) ή να αναπτύσσει ανθεκτικές μορφές — π.χ. σπόρια. Τέτοιοι οργανισμοί υπάρχουν στην Γη και προσωπικά θεωρώ πως θα ήταν μια καλή αρχή η έρευνα για παρόμοιους οργανισμούς σε πλανήτες που θα μπορούσαν να φιλοξενήσουν ζωή τώρα ή κάποτε στο παρελθόν — που τείνουν να αντέχουν άρα να μην μασάνε ακόμα και σε αφιλόξενα περιβάλλοντα.
Εδώ φυσικά μην φαντάζεσαι ανθρωπομορφισμούς, ξέχνα για λίγο τα γκρι και τα πράσινα ανθρωπάκια: ίσως η ζωή που θα βρούμε (αν βρούμε) εκεί έξω να είναι μονοκύτταρη, ίσως πάλι και να μην έχει ουδεμία σχέση με αυτή στην Γη (βασισμένη σε οργανικές ενώσεις/ άνθρακα). Η δική μου απάντηση περι πανσπερμίας; Δεν γνωρίζω αν ισχύει.
Περαιτέρω πληροφορίες
- Αν και προς το παρόν η εύρεση βακτηρίων και άλλων οργανισμών σε μετεωρίτες είναι αμφιλεγόμενη, το σίγουρο είναι πως σε μετεωρίτες έχουν βρει αμινοξέα και απλές βάσεις του DNA, οργανικά μόρια δηλαδή βασικότατα για την ζωή, για την δημιουργία πρωτεϊνών και νουκλεϊκών οξέων αντίστοιχα. Χμ, θα σε χαλούσε αν μιλούσαμε για σπορά της Γης όχι απο βακτήρια αλλά από μέρος τουλάχιστον των δομικών της λίθων; Ναι, πιθανότατα, ακούγεται λιγότερο φαντεζί στα αυτάκια σου!
- Δεν σε ικανοποιεί ο μονοκύτταρος οργανισμός ως διαστημικός ταξιδιώτης; Σου πέφτει πολύ “μικρός” για τους sci-fi ευσεβείς πόθους σου; Let me supersize it for you, για βακτηριακά δεδομένα τουλάχιστον! Υποδέξου με χαρά τα “βραδύπορα” (tardigrade). Αυτά είναι μικρά ζωάκια, αρθρόποδα συγκεκριμένα, με το χαριτωμένο όνομα “αρκούδες του νερού” τα οποία είναι πολυακραιόφιλα — μετάφραση: τρομεροί μαζόχες που όμως δεν μασάνε την μία τους. Πάμε για ένα σέσιον φτηνού εντυπωσιασμού: μπορούν να αντέξουν ακτινοβολία γάμμα πάνω κάτω μέχρι 5,000 Gy (5 με 10 Gy σκοτώνουν άνθρωπο), μπορούν να αντέξουν μέχρι 10 χρόνια αφυδατωμένα και να υπομείνουν από πλήρες κενό μέχρι πίεση 1200 ατμοσφαιρών. Μπορούν επίσης να επιβιώσουν για μέρες σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες, κοντά στο απόλυτο μηδέν και για μερικά λεπτά σε θερμοκρασίες που αγγίζουν τους 151 βαθμούς κελσίου. Όσον αφορά το διάστημα; Μπορούν να το υπομείνουν για 10 μέρες εντελώς “γυμνά” με μικρές σχετικά απώλειες σε σχέση με το τι θα περίμενες. Ή τουλάχιστον έτσι μας λένε τα άτομα που πλαισιώνουν τη Βικιπαίδεια!
Bonus ερώτηση: Μπορούμε να διαβάζουμε προτάσεις όπου οι λέξεις είναι αναγραμματισμένες, αρκεί το πρώτο και το τελευταίο γράμμα να είναι ίδιο;
Δεν είναι ακριβώς “ερώτηση για τον κόσμο γύρω μας” , θα ταίριαζε περισσότερο στο “ερωτήσεις για το σώμα μας” αλλά σαν καλό τζίνι ο μικρός Στέλιος ακούει και θελήματα, ιδίως αν τρίψεις με θέρμη και πάθος το λυχναράκι του. Για να αποδώσουμε τα εύσημα, την ερώτηση την έκανε η Άννα στα σχόλια του προηγούμενού μου άρθρου και πήγαινε κάπως έτσι: “Πιοά είανι ατυή η ιιαδίτρεη ικναόττηα του εκγφεάολυ που μας δίενι τη δανυτητότα να δαιβοσάυμε ένα κίεμνεο όατν οι λξέεις είανι αανγαρμμαιτσέμνες αρεκί το πτώρο και το τλεευατίο γρμάμα της κθάε ληξές να είανι στη θσέη του;“.
Χμ, για να δούμε Άννα! Το ππαάρναω αλεετποί τεομρρρή γίυσεεκνη που η εσύπτωνη που πλαρεκοί έαιεκγτι στο αλπό και αικαδόπετυτο της εσηρητως-δσωληης. Ωπ! Τι έγινε; Ξάφνου χάσαμε την ικανότητα, και μάλιστα “ιδιαίτερη”, του εγκεφάλου να διαβάζει εύκολα αναγραμματισμένες λέξεις; Ρε μπας και σε πότισα τίποτα ύποπτο κατευθείαν φρομ δε λαμπ yo; Δεν παίζει διαφορετικά, κάποια πουτανιά σου έπαιξα, τήρησα κατά γράμμα αυτό που είπες και έκανα αυτό που κατά το κείμενό σου “αρκεί“: να κρατήσω το πρώτο και το τελευταίο γράμμα της κάθε λέξης στην αρχική θέση του.
Προφανώς λοιπόν και δεν “αρκεί”. Ο εγκέφαλός μας είναι αρκετά ικανό μαραφέτι και από ό,τι φαίνεται είναι αρκετά καλό με τους αναγραμματισμούς, ορισμένους τους λύνει αρκετά εύκολα. Αυτό είναι ένα φαινόμενο το οποίο μελετάνε ακόμα, διότι μια πληρέστερη απάντηση σε αυτό θα μας δείξει πώς αντιλαμβάνεται ο εγκέφαλος τις λέξεις και ίσως να έχει και πρακτική εφαρμογή — π.χ. σε καλύτερη αναγνώριση κειμένου από υπολογιστές ή παρόμοια σκηνικά, όπου ο υπολογιστής θα πρέπει να μπορεί να διαβάσει την “ανθρώπινη γλώσσα”.
Γιατί όμως το παραπάνω το διάβασες εύκολα ενώ το δικό μου όχι; Εδώ, χρειαζόμαστε τον παθολογοανατόμο διότι θα κάνουμε μια νεκρο… εεε… ανατομία της καταστάσεως. Το παραπάνω κείμενο μπορείς να το διαβάσεις εύκολα διότι όλες οι λέξεις με 1 εώς 3 γράμματα δεν αναγραμματίζονται αν θες να κρατήσεις το πρώτο και το τελευταίο γράμμα στην αρχική τους θέση. Επίσης οι λέξεις με 4 γράμματα χωράν μόνο έναν αναγραμματισμό απλής ανταλλαγής γραμμάτων, το οποίο είναι σχετικά εύκολο για τον εγκέφαλό μας να το κάνει.
Σκέψου τώρα πως αυτές οι λέξεις συνήθως αποτελούν γραμματικά μέρη του λόγου όπως άρθρα, αντωνυμίες, σύνδεσμοι, προθέσεις που δίνουν “ροή” στο κείμενο, σε βοηθούν να εντοπίσεις ουσιαστικά και ρήματα της πρότασης. Με λίγα λόγια σου δίνουν πολλά hints για το τι να “περιμένει” ο εγκέφαλος ως επόμενη λέξη. Επίσης πρόσεξε πως σε πολλούς εύκολους αναγραμματισμούς σε μεγαλύτερες λέξεις των 4 γραμμάτων, τα σύμφωνα πάνω κάτω είναι στην αλληλουχία που θα τα συναντούσες στην μη αναγραμματισμένη λέξη ή οι αναγραμματισμοί αποτελούν συνήθως αλλαγή γειτονικών γραμμάτων. Επίσης βοηθάει πάρα πολύ η αναγραμματισμένη λέξη να μην σχηματίζει άλλες λέξεις ή να μην θυμίζει άλλες λέξεις διότι τότε ο εγκέφαλος απλά μπερδεύεται. Τι έκανα εγώ και δεν μπορείς να με διαβάσεις εύκολα; Απάντησε στα σχόλια και κέρδισε πακέτο της αγαπημένης σου μάρκας σερβιετών!
Και οι δυο μας όμως βλέπουμε εύκολα το βασικό της υπόθεσης: το δικό σου κείμενο είναι πιο “chain emailable” διότι έχει αυτόν τον wow αέρα του “απλού μα φανταχτερού“. Η δικιά μου εξήγηση ουδέποτε θα γινόταν chain mail ή υλικό για post σε μπλογκάκι πόσο μάλλον αν την έστελνα στην αναγραμματισμένη της μορφή με… τον δικό μου τρόπο. Η μη διασπορά του θα αποτελούσε απόδειξη πως… δεν αρκεί το πρώτο και το τελευταίο γράμμα να είναι στην θέση τους!
