Είκοσι χρόνια μετά την άφιξη τους στα πορτοφόλια των Ευρωπαίων, τα τραπεζογραμμάτια ευρώ θα αποκτήσουν νέα όψη με τη βοήθεια του κοινού, μια διαδικασία που οι αξιωματούχοι ελπίζουν ότι θα κάνει τους πολίτες να αισθάνονται πιο κοντά στο ενιαίο νόμισμα.
Αλλά ο Αυστριακός καλλιτέχνης πίσω από τα αρχικά τραπεζογραμμάτια φοβάται ότι ο επανασχεδιασμός θα μπορούσε να πυροδοτήσει εθνικούς ανταγωνισμούς, κάτι που προσπάθησε με κόπο να αποφύγει με ουδέτερες εικονογραφήσεις την πρώτη φορά.
Τώρα πλέον ο συνταξιούχος, Robert Kalina που εργαζόταν ως γραφίστας για την Εθνική Τράπεζα της Αυστρίας όταν κέρδισε έναν διαγωνισμό το 1996 για τη δημιουργία του έργου τέχνης για τα πρώτα χαρτονομίσματα ευρώ, εξηγεί ότι «Είναι απίστευτο να πως το ευρώ κατόρθωσε να γίνει ήδη 20 ετών, ελπίζω να παραμείνει για πολύ καιρό ακόμα», είπε στο Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων.
Τα αρχικά σχέδια τυπώθηκαν σε 14,5 δισεκατομμυρίων χαρτονομίσματα σε ονομαστικές αξίες που κυμαίνονταν από 5 έως 500 ευρώ.
Εν τούτοις από τότε τα πράγματα έχουν εξελιχθεί περαιτέρω, διότι έχει σχεδόν διπλασιαστεί από τότε σε όγκο η εκτύπωση και η κυκλοφορία νέων τραπεζογραμματίων, καταλήγοντας στα χέρια περίπου 350 εκατομμυρίων Ευρωπαίων και πολλών περισσότερων ανθρώπων σε όλο τον κόσμο.
Η μεγάλη πρόκληση στο σχεδιασμό εικόνων του ευρώ
Τα κέρματα του 1 ευρώ, τα οποία κόβονται από τα κράτη – μέλη της ευρωζώνης, έχουν μια κοινή εικόνα στη μία όψη και ένα συγκεκριμένο σχέδιο στην άλλη όψη, ώστε το νόμισμα μιας χώρας να ξεχωρίζει από της άλλης, έστω κατά το ήμισυ. Η Ιρλανδία για παράδειγμα επέλεξε μια άρπα, η Γαλλία ένα δέντρο και ούτω καθεξής.
Όμως τα τραπεζογραμμάτια ευρώ εκδίδονται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και τα σχέδιά τους έπρεπε να είναι πανομοιότυπα σε όλη την ευρωζώνη και να αποφεύγουν την «εθνική προκατάληψη» προς αυτά.
Η πρόκληση για τον Robert Kalina ήταν να παρουσιάσει εικόνες με τις οποίες θα μπορούσαν να ταυτιστούν όλοι οι Ευρωπαίοι, χωρίς να υποκινούν εθνικιστικά αισθήματα ή να φαίνεται ότι ευνοούν ένα έθνος της ευρωζώνης έναντι ενός άλλου.
“Οδηγίες που είχα λάβει ήταν ότι επιτρέπονταν τα πορτρέτα, αλλά μόνο αν τα πρόσωπα ήταν ανώνυμα. Όμως απέκλεισα αυτήν την επιλογή αμέσως”, είπε ο Robert Kalina .
Ο γραφίστας αποφάσισε να επικεντρωθεί στην αρχιτεκτονική κτιρίων
Αντλώντας έμπνευση από υπάρχοντα κτίρια, ο Kalina απλοποίησε και ξαναδούλεψε τις απεικονίσεις του με τη βοήθεια ειδικών μηχανικών, με απώτερο σκοπό να διασφαλίσει ότι τα κτίρια που απεικονίζονται στο ευρώ “δεν ήταν πλέον αναγνωρίσιμα”, αλλά εξακολουθούν να δίνουν μία ιδιαίτερη αίγλη στο χαρτονόμισμα.
Τα σχέδια γεφυρών του, που παρουσιάζουν διαφορετικά ιστορικά στυλ στην Ευρώπη, συμβολίζουν τη σύνδεση μεταξύ των πολιτών της ευρωζώνης, «όπως και μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του υπόλοιπου κόσμου».
Τα παράθυρα και οι πόρτες στην άλλη πλευρά των χαρτονομισμάτων αντιπροσωπεύουν «το ανοιχτό μυαλό, την θετική προδιάθεση και το όραμα για το μέλλον».
Παρά τις πολυάριθμες κρίσεις που συγκλόνισαν το νόμισμα από τη γέννηση του, ο Robert Kalina λέει ότι τα ιδανικά που προσπάθησε να απεικονίσει «εξακολουθούν να ισχύουν μέχρι και σήμερα».
Ωστόσο, στις αρχές αυτού του μήνα, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) δήλωσε ότι το νομοσχέδιο ήταν έτοιμο για τον ανασχεδιασμό των τραπεζογραμματίων, και θα έρθει προς διαβούλευση στο Ευρωπαϊκό κοινοβούλιο το 2024.
Ο επανασχεδιασμός του ευρώ μπορεί να προκαλέσει αντιπαραθέσεις
«Μετά από 20 χρόνια, ήρθε η ώρα να αναθεωρήσουμε την εμφάνιση των τραπεζογραμματίων μας για να τα καταστήσουμε ακόμη πιο σχετικά με τους Ευρωπαίους κάθε ηλικίας και προέλευσης», δήλωσε η πρόεδρος της ΕΚΤ Κριστίν Λαγκάρντ.
Τα τραπεζογραμμάτια του ευρώ είναι «εδώ για να μείνουν», είπε, αν και η ΕΚΤ εξετάζει επίσης τη δημιουργία ενός ψηφιακού ευρώ σε συνδυασμό με άλλες κεντρικές τράπεζες σε όλο τον κόσμο.
Η ΕΚΤ θα βασιστεί σε μια ομάδα εμπειρογνωμόνων 19 ατόμων για το σχεδιασμό των τραπεζογραμματίων —ένας από κάθε χώρα του ευρώ— και θα συμβουλευτεί το κοινό στην πορεία.
«Το ερώτημα είναι αν οι άνθρωποι είναι αρκετά ανοιχτοί στις αλλαγές, ώστε να δεχτούν, για παράδειγμα, την εκπροσώπηση διάσημων ανθρώπων», ακόμη και αν συνδέονται με μια συγκεκριμένη χώρα, είπε ο Robert Kalina.
«Μπορεί να προκαλέσει ζήλια;» ρώτησε, υπενθυμίζοντας τις έντονες συζητήσεις για το θέμα τη δεκαετία του 1990.
Ο κόσμος της μουσικής ενδεχομένως να είναι το σωστό μέρος για να αναζητήσει ένας γραφίστας έμπνευση, αφού εκ των πραγμάτων οι τραγουδιστές θεωρούνται είδωλα για πολύ κόσμο, τόσο για την τωρινή γενιά, όσο και για την επόμενη, σκέφτηκε ο Robert Kalina, επίσης ένα άλλο τρανό παράδειγμα είναι οι μουσικοί συνθέτες όπως ο Μπετόβεν ή ο Μότσαρτ που δεν μπορούν να περιοριστούν σε μία μόνο χώρα».
Η μουσική «είναι μια γλώσσα που δεν απαιτεί λέξεις και που όλοι μπορούν να κατανοήσουν», είπε.
Να γίνει δημοψήφισμα για τα υποψήφια σχέδια των χαρτονομισμάτων
Ένα άλλο ενδιαφέρον στοιχείο που σχετίζεται με τον επανασχεδιασμό των χαρτονομισμάτων είναι να τεθούν προς δημοψήφισμα τα υποψήφια σχέδια, π.χ. μέσω ηλεκτρονικής ψηφοφορίας, ώστε οι ευρωπαίοι πολίτες να είναι εκείνοι που θα επιλέξουν την εικόνα που θα τυπωθεί στα τραπεζογραμμάτια, και όχι οι αξιωματούχοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης πως ως συνήθως πράττουν με το σκεπτικό «Αποφασίζομεν και Διατάσσομεν» σε ορισμένα θέματα που αφορούν άμεσα την κοινωνία και λογικά θα έπρεπε να έχει τον πρώτο λόγο.
Μία ακόμη εξίσου ενδιαφέρουσα πτυχή του όλου θέματος είναι ότι με τον επικείμενο ερχομό ψηφιακού ευρώ (δηλαδή θα είναι κάτι σαν τα κρυπτονομίσματα), που ενδεχομένως να είναι η αίτια κατάργησης των φυσικών χρημάτων μετά από κάποιες δεκαετίες, πολύ πιθανό να αποτελέσουν τα χαρτονομίσματα συλλεκτικά κομμάτια.
Ψηφιακό ευρώ
Το ψηφιακό ευρώ θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί μέσα σε πέντε χρόνια, δήλωσε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Κριστίν Λαγκάρντ.
«Θα χρειαστεί πολύς χρόνος για να βεβαιωθούμε ότι είναι ασφαλές», είπε η Λαγκάρντ σε διαδικτυακό φόρουμ που διοργάνωσε το Reuters, προσθέτοντας «θα ήλπιζα ότι δεν θα είναι περισσότερο από πέντε (χρόνια).
“Υπάρχει ζήτηση” για ένα ψηφιακό νόμισμα , πρόσθεσε, αλλά είναι γεγονός πως υπάρχει “ανάγκη να έχουμε ένα σύστημα που να διασφαλίζει οι συναλλαγές” και όπου θα αντιμετωπίζονται κίνδυνοι, όπως το hacking.
Ωστόσο, «τα χαρτονομίσματα είναι εδώ και θα μείνουν», πρόσθεσε η Λαγκάρντ.
Η Λαγκάρντ έθεσε ένα παρόμοιο χρονοδιάγραμμα με την Κίνα, η οποία ξεκίνησε ένα πιλοτικό πρόγραμμα το 2020 και πλησιάζει πιο κοντά στην κυκλοφορία του πρώτου κυρίαρχου ψηφιακού νομίσματος στον κόσμο.
Τα σχόλια έγιναν την ώρα που η ΕΚΤ ολοκλήρωσε μια διαδικτυακή διαβούλευση για το ψηφιακό νόμισμα , η οποία κατέγραψε περισσότερους από 8.000 θετικές απαντήσεις από τους ερωτηθέντες που συμμετείχαν σε τούτη τη διαδικτυακή έρευνα, σύμφωνα με την Τράπεζα με έδρα τη Φρανκφούρτη.
Το απόρρητο αναφέρθηκε ως η μεγαλύτερη ανησυχία μεταξύ εκείνων που απάντησαν θετικά.
«Ο μεγάλος αριθμός θετικών απαντήσεων στην έρευνα μας δείχνει το μεγάλο ενδιαφέρον των πολιτών και των επιχειρήσεων της Ευρώπης για τη διαμόρφωση του οράματος ενός ψηφιακού ευρώ », δήλωσε το μέλος του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ Fabio Panetta.
Η λεπτομερής ανάλυση θα δημοσιευθεί την άνοιξη, ανέφερε η ΕΚΤ.
Το ψηφιακό ευρώ θα ήταν μια ηλεκτρονική μορφή χρημάτων από την κεντρική τράπεζα, η οποία θα επιτρέψει ταχύτερες και φθηνότερες πληρωμές καθώς θα περικόψει τη διαχείριση και το υψηλό κόστος που απαιτείται στην παραδοσιακή τραπεζική.
Οι επιλογές πληρωμής χωρίς μετρητά έχουν αυξηθεί σε δημοφιλία κατά τη διάρκεια της πανδημίας, με τους πελάτες να καταργούν την χρήση κερμάτων και χαρτονομισμάτων.
Το ψηφιακό ευρώ μπορεί επίσης να ξεπεράσει τα κρυπτονομίσματα όπως το Bitcoin, για το οποίο η Λαγκάρντ ζήτησε αυστηρότερους κανονισμούς.
«Για όσους πίστευαν ότι το (Bitcoin) μπορεί να μετατραπεί σε νόμισμα, λυπάμαι τρομερά, αλλά αυτό είναι ένα άκρως κερδοσκοπικό περιουσιακό στοιχείο, το οποίο διεξήγαγε κάποια αστεία επιχείρηση και… εντελώς κατακριτέα δραστηριότητα ξεπλύματος χρήματος».
Ο κανονισμός «πρέπει να συμφωνηθεί σε παγκόσμιο επίπεδο, διότι εάν δεν βρεθεί άμεσα λύση κατά αυτών των σκοτεινών οικονομικών συμφερόντων, τότε τα πράγματα μπορεί να καταστούν ανεξέλεγκτα.
Διάβασε ακόμη: Τι είναι Ethereum. Τεχνικές πληροφορίες
