Η αίθουσα προβολής είναι μεγάλη, με αναπαυτικά κόκκινα καθίσματα και μαρμάρινους σκαλιστούς εξώστες. Οι τελευταίοι θεατές κάθονται βιαστικά στις θέσεις τους. Κάπου ανάμεσα στο κοινό ξεχωρίζει ένας μεσόκοπος, ευτραφής άντρας, με στρογγυλό πρόσωπο… Φοράει ένα γκρι κοστούμι και γύρω απο τον λαιμό του έχει μια κόκκινη γραβάτα. Στις άκρες των χειλιών του ισορροπεί ένα πούρο. Όσο περνάει η ώρα το στόμα του παίρνει το σχήμα ενός διακριτικού μισοφέγγαρου.
Είναι ο ίδιος άνθρωπος που στο “Ψυχώ” βαδίζει έξω από το γραφείο της Μάριον Κρέιν, εκείνος που στο “Σιωπηλό Μάρτυρα” διορθώνει ένα ρολόι. Ακριβώς την στιγμή που κάποιοι αρχίζουν να τον αναγνωρίζουν, τα φώτα σβήνουν, την ησυχία σπάει ένας ψίθυρος που σταματάει μόλις ακούγονται οι πρώτες νότες από την μουσική των τίτλων έναρξης. Λίγα δεύτερα αργότερα στην οθόνη εμφανίζονται η Γκρέις Κέλλυ και ο Τζέημς Στιούαρτ, απαστράπτοντες, εξωπραγματικά παραμυθένιοι.
Ο Γούντι ‘Aλλεν είχε δηλώσει σε μια παλαιότερη συνέντευξη του, ότι σαν παιδί περνούσε το μισό τουλάχιστον μέρος του χρόνου του, σε ένα από τα συνοικιακά σινεμά του Μπρούκλιν. Η εξήγηση που έδωσε ο σκηνοθέτης όταν ο δημοσιογράφος τον ρώτησε το λόγο, ήταν η εξής: «Όταν παρακολουθούσα φιλμ του κλασσικού αμερικάνικου σινεμά αισθανόμουν κομμάτι ενός κόσμου που ήταν τόσο διαφορετικός από αυτόν που αντίκριζα καθημερινά εκεί έξω. Οι άντρες ήταν γοητευτικοί και οι γυναίκες όμορφες, και ότι και να πήγαινε στραβά πάντα στο τέλος διορθωνόταν».
Έχετε σκεφτεί πώς θα ήταν ο κινηματογράφος αν δεν υπήρχαν ο Χάουαρντ Χοκς και ο Μάικλ Κέρτιζ, ο Μπίλι Γουάιλντερ και ο Άλφρεντ Χίτσκοκ; Η «υπερεκτιμημένη», σύμφωνα με μερικούς πολέμιους της κλασική σχολή, είναι αυτή που έθεσε τις βάσεις για την μετέπειτα εξέλιξη του σινεμά. Η δαιμονοποίηση του ψυχαγωγικού χαρακτήρα της έβδομης τέχνης είναι ίσως ένα από ελάχιστα εναπομείναντα ταμπού, που καλό θα ήταν να ξεπεραστούν προκειμένου μεγάλοι δημιουργοί, που με το έργο τους έχουν προσφέρει, να πάρουν την θέση που τους αξίζει.
Ας μην ξεχνάμε, ότι ο σπουδαιότερος ίσως εκπρόσωπος του κλασικού αμερικάνικου κινηματογράφου, δεν είναι άλλος από τον μαίτρ του σασπένς Άλφρεντ Χίτσκοκ. Ο άνθρωπος που ήξερε πώς να κάνει τις καρδιές των θεατών να χτυπάνε με φρενήρεις ρυθμούς, είχε ανακαλύψει από πολύ νωρίς τον συνδυασμό που εξομάλυνε τις αντιθέσεις αφύπνισης και ψυχαγωγίας. Ο Χίτσκοκ ήξερε να χρησιμοποιεί το στιγμιαίο ξάφνιασμα για να στρέψει την προσοχή του κοινού του, όχι στην πράξη αυτή καθ’ αυτή, αλλά στα αίτια και τα γεγονότα που αρχικά την υποκίνησαν.
Είναι ο φόβος που προκαλείται από το σοκ της έκπληξης όταν το έγκλημα στο “Ψυχώ” διαπράττεται από τον αθώο νεαρό Άντονι Πέρκινς αλλά και η εύθραυστη Γκρέις Κέλλυ που τολμά να εξερευνήσει μόνη της το σπίτι του συζυγοκτόνου στο “Σιωπηλό μάρτυρα”. Και αν κάνοντας λόγο για τις τέχνες συνηθίζουμε να υποστηρίζουμε ότι είναι ουτοπικό να αναζητούμε την στιγμή της παρθενογένεσης, αν αφεθούμε για λίγο στο έργο του μεγάλου αυτού δημιουργού θα βρεθούμε μπροστά σε πληθώρα καινοτομιών.
Στη “Θηλιά” του 1948 μας δημιουργείται η εντύπωση ότι ολόκληρη η ταινία είναι ένα μεγάλο, διαρκές μονοπλάνο. Και σε αυτή όπως και σε άλλες ταινίες του ο Χίτσκοκ πραγματοποιεί όλο το γύρισμα σε ένα διαμέρισμα χρησιμοποιώντας αντί οποιουδήποτε άλλου βοηθητικού στοιχείου τις λεπτομέρειες του ντεκόρ. Στο ψυχαναλυτικού ύφους φιλμ “Τα πουλιά”, μέσα από την επεξεργασία του ήχου και την χρήση των ειδικών εφέ, ο σκηνοθέτης μας καθιστά μάρτυρες ενός ακόμη νεωτερισμού.
Σήμα κατατεθέν του, το μοναδικό μαύρο χιούμορ που χρησιμοποιείται τις κατάλληλες στιγμές για την αποσυμφόρηση της έντασης. Ενώ, είναι στην πλειοψηφία των ταινιών του που τον βλέπουμε να παίζει κρυφτό με το κοινό πραγματοποιώντας ο ίδιος μικρά περάσματα – εμφανίσεις. Στο “Νοτόριους” είναι ένας ακόμα από τους καλεσμένους στο πάρτι του Άλεξ Σεμπάστιαν, ενώ στο “Ο άνθρωπος που ήξερε πολλά” αν παρατηρήσετε προσεκτικά την εικόνα θα τον δείτε ανάμεσα στο πλήθος, στην υπαίθρια αγορά του Μαρόκο.
Οι διάλογοι, που από πολλούς άλλους δημιουργούς χρησιμοποιούνται για να γεμίσουν τον κενό χρόνο, τις περισσότερες φορές αποτελούν το σημείο κλειδί, που μέσα από μια φαινομενικά αυθόρμητη ανταλλαγή φράσεων οδηγούν στην αποκάλυψη του μεγάλου μυστικού, που ξαναβάζει τον κόσμο του ήρωα στη σωστή τροχιά. Η ηθική διαστρέβλωση της αλήθειας που πολύ συχνά φαίνεται να τον απασχολούσε καταλαμβάνει μεγάλο μέρος της θεματολογίας του. Ο νέος άνθρωπος που στην πλειονότητα των περιπτώσεων εμφανίζεται και ωραίος εξωτερικά είναι αυτός στον οποίο μετατοπίζεται το αδίκημα. Θέλεις από ταπεινότητα ή ηθική συνέπεια, ο Χίτσκοκ δεν μπήκε ποτέ στον πειρασμό να «διαπράξει» το τέλειο έγκλημα. Αυτό που συχνά δεν αποκαθίσταται στη ζωή, αποκαθίσταται στην οθόνη…
Είναι κάτι παραπάνω από σίγουρο ότι η έβδομη τέχνη θα γνωρίσει πολλούς ακόμα σπουδαίους δημιουργούς. Ανθρώπους με γνώσεις και όρεξη που θα αμφισβητήσουν το παρελθόν και θα αλλάξουν το μέλλον. Όσο όμως εξακολουθούν να επιβιώνουν τα καλοκαίρια και τα ασπρόμαυρα φιλμ, θα θυμόμαστε πάντα εκείνους τους πρώτους δασκάλους που μας μύησαν στην μαγική αίσθηση του σινεμά…
Φιλμογραφία
- 1976 – Family Plot (Οικογενειακή Συνωμοσία)
- 1972 – Frenzy (Φρενίτις)
- 1969 – Topaz (Τοπάζ)
- 1966 – Torn Curtain (Σχισμένο Παραπέτασμα)
- 1964 – Marnie (Μάρνι)
- 1963 – The Birds (Τα Πουλιά)
- 1960 – Psycho (Ψυχώ)
- 1959 – North by Northwest (Στη Σκιά των Τεσσάρων Γιγάντων)
- 1958 – Vertigo (Δεσμώτης του Ιλίγγου)
- 1956 – The Wrong Man (13 Εγκλήματα Ζητούν Ένοχο)
- 1956 – The Man Who Knew Too Much (Ο Άνθρωπος που Γνώριζε Πολλά)
- 1955 – The Trouble with Harry (Ποιος Σκότωσε τον Χάρι)
- 1955 – To Catch a Thief (Το Κυνήγι του Κλέφτη)
- 1954 – Rear Window (Σιωπηλός Μάρτυρας)
- 1954 – Dial M for Murder (Τηλεφωνήσατε: Ασφάλεια Αμέσου Δράσεως)
- 1953 – I Confess (Η Εξομολόγηση)
- 1951 – Strangers on a Train (Ο Άγνωστος του Εξπρές)
- 1950 – Stage Fright (Πονεμένο Ρομάντζο)
- 1949 – Under Capricorn (Στον Αστερισμό του Αιγόκερω)
- 1948 – Rope (Η Θηλιά)
- 1947 – The Paradine Case (Υπόθεση Παραντάιν)
- 1946 – Notorious (Νοτόριους)
- 1945 – Spellbound (Νύχτα Αγωνίας)
- 1944 – Lifeboat (Στον Ίσκιο του Θανάτου)
- 1943 – Shadow of a Doubt (Το Χέρι που Σκοτώνει)
- 1942 – Saboteur (Σαμποτέρ)
- 1941 – Suspicion (Υποψίες)
- 1941 – Mr. & Mrs. Smith (Δεν σε Θέλω πια)
- 1940 – Rebecca (Ρεβέκκα)
- 1939 – Jamaica Inn (Η Ταβέρνα της Τζαμάικα)
- 1938 – The Lady Vanishes (Η Κυρία Εξαφανίζεται)
- 1937 – Young and Innocent (Νέος και αθώος)
- 1936 – Sabotage (Σαμποτάζ)
- 1936 – Secret Agent (Μυστικός Πράκτορας)
- 1935 – The 39 Steps (Τα 39 Σκαλοπάτια)
- 1934 – The Man Who Knew Too Much (Ο Άνθρωπος που Γνώριζε Πολλά)
- 1934 – Waltzes from Vienna
- 1932 – Number Seventeen (Νο 17)
- 1931 – Rich and Strange (Περιπέτειες Νεόπλουτων)
- 1931 – Mary
- 1931 – The Skin Game
- 1930 – Murder! (Έγκλημα)
- 1930 – Juno and the Paycock
- 1929 – Blackmail (Σκότωσα για την Τιμή μου)
- 1929 – The Manxman (Εξιλέωσις Δικαίου)
- 1928 – Champagne (Η Πριγκίπισσα της Σαμπάνιας)
- 1928 – Easy Virtue
- 1928 – The Farmer’s Wife
- 1927 – Downhill
- 1927 – The Ring (Το Ρινγκ)
- 1927 – The Lodger: A Story of the London Fog (Ο Ενοικιαστής)
- 1926 – The Mountain Eagle
- 1925 – The Pleasure Garden
