Alva Myrdal: Η Σουηδή πολιτικός που διαλαλούσε την Ειρήνη

Το ξέρω πουλάκι μου, ότι εδώ και ένα τρίμηνο,σχεδόν, σε έχω συνηθίσει σε παλαβές καταστάσεις. Πριμιτιβιστές τρομοκράτες, τύπους που επικαλούνταν αγγέλους, πυρομανείς καθολικούς επαναστάτες και άλλα τέτοια ανισόρροπα. Αποφάσισα λοιπόν να σε ηρεμήσω λίγο, μιας και το σημερινό μενού δεν έχει κάποιον σαλεμένο ψυχοπαθή.

Αυτή την βδομάδα λέω να ασχοληθώ με μια ωραία τύπισσα η οποία, όσο ζούσε, δούλευε για το καλό των ανθρώπων τριγύρω της. Όχι δεν ήταν καμιά ξενέρωτη θεούσα με μουστάκι και φούστα μέχρι τον αστράγαλο που έκανε εράνους. Η κυρία που θα μας απασχολήσει σήμερα είναι η Alva Myrdal, Σουηδή κοινωνιολόγος και μετέπειτα πολιτικός και βραβευμένη με Νόμπελ Ειρήνης. Ήταν μια καλή περίπτωση ατόμου που αφιέρωσε την ζωή της για το καλό, όχι μόνο των πολιτών της χώρας της, αλλά και όλου του κόσμου.

Η κυρία αυτή,για παράδειγμα, είναι υπεύθυνη για την οργάνωση του συστήματος πρόνοιας της Σουηδίας (εκεί που όλα πάνε ρολόι και όταν πας σε δημόσιο νοσοκομείο δεν βγαίνεις έγκυος ή με ένα νεφρό λιγότερο). Επίσης μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, αγωνίστηκε με νύχια και με δόντια για τον αφοπλισμό των μεγάλων δυνάμεων από πυρηνικά όπλα.

Ας δούμε από την αρχή την ζωή της λοιπόν..

Η Alva Myrdal (ελληνικά: Άλβα Μίρνταλ) γεννήθηκε στις 31 Ιανουαρίου του 1902 στη πόλη Ουψάλα της Σουηδίας και ήταν ένα από τα πέντε τέκνα του Albert και της Larsson Reimer. Εδώ αξίζει να σημειωθεί πως ολόκληρο το πραγματικό της όνομα ήταν Alva Reimer Myrdal.

Ο πατέρας της ήταν εργολάβος, είχε έντονη ενασχόληση με τα κοινά και μάλιστα είχε δημοκρατικές πεποιθήσεις, τις οποίες η μικρή Alva ασπάστηκε από νωρίς. Κατά την διάρκεια των παιδικών της ετών, η οικογένειά της άλλαζε συχνά τόπο κατοικίας, οπότε σαν πιτσιρίκι η Alva είχε κάνει ένα πέρασμα από τη Στοκχόλμη, το Fairs, την Eskilstuna και άλλες σουηδικές πόλεις.

Στα 18 της μπήκε το Πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης και το 1924 τελείωσε τις σπουδές της πάνω στις Σκανδιναβικές γλώσσες και την λογοτεχνία καθώς και στην ιστορία των θρησκειών, οι οποίες συμπεριλάμβαναν επίσης ψυχολογία και οικογενειακή κοινωνιολογία, πάνω στα οποία θα “ψαχνόταν” μετέπειτα. Την ίδια χρονιά παντρεύτηκε τον Gunnar Myrdal, ο οποίος ήταν σύντροφος ζωής και συνεργάτης για την Alva. Tο 1929 μετακόμισαν στις ΗΠΑ σαν μέλη της ακολουθίας του Rockefeller. Όχι πάλι, ξανά θεωρίες συνωμοσίας! Οι Rockfellers δεν είναι ερπετοειδή που έχουν σαν σκοπό να καταστρέψουν το ανθρώπινο γένος. Μια οικογένεια από πλούσια και ισχυρά τομάριαείναι, μην τρελαίνεσαι..

Στην Αμερική λοιπόν η Alva είχε την ευκαιρία να εμβαθύνει τις γνώσεις της πάνω στην κοινωνιολογία, την ψυχολογία και τα παιδαγωγικά. Επίσης, τον καιρό που έμεινε εκεί, πολιτικοποιήθηκε έντονα. Οι απόψεις της χαρακτηρίζονταν από αυτήν και τον σύζυγό της, που τις ασπαζόταν επίσης, ως “ριζοσπαστικές”.

Το 1930 ξέκοψαν από τον κύριο Rockefeller και μετακόμισαν στην Γενεύη. Εκεί η Alva ξεκίνησε να δουλεύει για το διδακτορικό της πάνω στην κοινωνική ψυχολογία, το οποίο πήρε εν τέλει από το Πανεπιστήμιο της Ουψάλα. Αφού είχε ήδη τελειώσει με το διδακτορικό της, άρχισε να εργάζεται ως δασκάλα στην Στοκχόλμη.

Έναν χρόνο αργότερα, το 1932 έγινε βοηθός ψυχολόγου στην κεντρική φυλακή της Στοκχόλμης. Η εργασία της στις φυλακές ήταν μια εμπειρία ζωής και κάπου εκεί ,μαζί με τον σύζυγό της, άρχισε να ασχολείται πιο έντονα με τα κοινά, όντας υπέρμαχος της δημιουργίας ενός κράτους πρόνοιας.

Το 1934, συνέγραψαν μαζί το “Crisis in the Population Question“, ένα βιβλίο με βασικό άξονα θεματολογίας την εύρεση κατάλληλων κοινωνικών ανακατατάξεων για την επίτευξη ατομικών ελευθεριών, απευθυνόμενοι κυρίως στο γυναικείο φύλο που μέχρι τότε σύχναζε μόνο στην κουζίνα του.

Το 1935 ξαναγύρισε στα χωράφια της παιδαγωγικής και ίδρυσε το “The Social Pedagogical Institute“, ένα κολέγιο για δασκάλες προσχολικής αγωγής, το οποίο διεύθυνε μέχρι το 1948. Πάνω στην παιδαγωγική είχε την αντίληψη πως οι δάσκαλοι δεν έπρεπε απλά να δίνουν εγκυκλοπαιδικές γνώσεις, αλλά έπρεπε να κατέχουν γνώσεις ψυχολογίας, με τις οποίες θα βοηθούσαν τους μαθητές τους να αναπτυχθούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο έτσι ώστε οι νεότερες γενιές να έχουν υψηλότερο επίπεδο παιδείας και ορθής κοινωνικής συμπεριφοράς. Από το 1943 ήταν διακεκριμένο μέλος του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος της Σουηδίας.

Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, διορίστηκε στην κυβερνητική επιτροπή για την Διεθνή Μεταπολεμική Βοήθεια και Αποκατάσταση. Από εκεί και πέρα αφιερώθηκε στα διεθνή ζητήματα. Από το 1949 μέχρι το 1950 ήταν επικεφαλής του τμήματος του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, που ασχολούνταν με τα ζητήματα κοινωνικής πρόνοιας. Μετέπειτα από το 1950 μέχρι το 1955 ήταν διευθύντρια στο τμήμα κοινωνικών επιστημών της UNESCO.

Το 1962 εκλέχτηκε από το Σουηδικό Κοινοβούλιο ως εκπρόσωπος για το “UN Disarmament Conference“. Ένα “κόνφερενς” στο οποίο μαζεύονται καμιά 60αρια κουστουμάτοι, κυρίως παπαροειδούς φύσεως, και κουβεντιάζουν για το “τι πρέπει να κάνουμε με τις οπλαποθήκες των χωρών μας“. Τουλάχιστον κατάφεραν αυτό, άσχετα αν δεν έχει μπει σε εφαρμογή ακόμα. Τέλος πάντων, πίσω στο θέμα μας: αυτή την θέση την κράτησε ως το 1973.

Καθ’ όλη την διάρκεια της θητείας της εκεί, συνέγραψε το βιβλίο “The Game of Disarmament“, το οποίο εκδόθηκε το 1973 και στο οποίο περιγράφει τις προσπάθειες που γίνονταν για τον αφοπλισμό. Εκτός από την όλη ντάγκλα που είχε με τον αφοπλισμό, από ένα σημείο και μετά άρχισε να υποστηρίζει και να διαλαλεί τις αρετές της ειρήνης.

Όλο αυτό το πατιρντί με τους αφοπλισμούς και την ειρηνοφιλία -για την οποία μιλούσαν και οι χίπηδες, μιάμιση δεκαετία πριν βέβαια- τράβηξε την προσοχή της επιτροπής Νόμπελ και τελικά το 1982 βραβεύτηκε, μαζί με τον Alfonso Garcia Robles, με το περίφημο Νόμπελ Ειρήνης.

Παράλληλα υπερασπιζόταν το δικαίωμα της γυναίκας, μιλώντας για ίσες ευκαιρίες με τους άντρες στον εργασιακό τομέα, καθώς και την γενική χειραφέτηση της από τον “ανδρικό ζυγό” — τόσες ανύπαντρες μητέρες εκεί επάνω είναι προϊόν χειραφέτησης άλλωστε. Και φυσικά δεν μπορούσε να μην γράψει βιβλίο για το θέμα που την έτρωγε τόσο. “Women’s Two Roles” ο τίτλος του και ήταν γραμμένο σε συνεργασία με την Viola Klein.

Και τώρα ας αφήσουμε λίγο τις καριέρες και τους αγώνες για “ειρήνη, ψωμί, παιδεία και και ελευθερία” και ας πάρουμε μια δόση από κουτσομπολιό για την οικογένεια Myrdal – εντάξει δεν είναι κάτι το τραγικό, αλλά just for the record.

Που λες, η πολυάσχολη Alva είχε αμολύσει 3 κουτσούβελα με τον Gunnar: τον Jan Myrdal, την Sissela Bok και την Kaj Folster – όχι, τα κορίτσια δεν ήταν ξώγαμα, απλά κυκλοφορούσαν με τα επίθετα των ανδρών που παντρεύτηκαν.

Περιττό να πούμε ότι και τα τρία μεγαλούργησαν. Λίγο το “δόντι” από τους γονείς, λίγο η αγωγή που δέχτηκαν, ο Jan έγινε συγγραφέας και πολιτικός, η Sissela έγινε καθηγήτρια φιλοσοφίας στο Αμέρικα -και παντρεύτηκε τον Derek Bok που υπήρξε πρόεδρος στο Havard- και τέλος η Kaj, σπούδασε στην Ινδία και μετέπειτα στην Σουηδία, ενώ ασχολήθηκε με θέματα κοινωνικής πολιτικής και -βεβαίως βεβαίως- τα γυναικεία δικαιώματα. Αυτό που λένε “το μήλο κάτω από την μηλιά θα πέσει” ισχύει και για τα τρία τέκνα των Myrdal θαρρώ.

Μεταξύ του πάλι το ζεύγος Myrdal, ενώ είχε πολλά σημεία σύγκλισης, δεν μπορούμε να πούμε πως είχε και τον πιο αρμονικό γαμήλιο βίο. Άντε το τρέξιμο της Alva από δω και από εκεί, άντε οι πολιτικές υποχρεώσεις του Gunnar, η όλη κατάσταση από ένα σημείο και μετά έγινε “κάπως”. Άσε που η Alva ίσως και να ‘χε κάποια “συναισθηματικά παραστρατήματα” — κανείς δεν την γλιτώνει από τα τερτίπια της “Ανθρώπινης Φύσης”. Ούτε οι νομπελίστες.

Επίσης και η Alva και ο Gunnar κυρίως ο Gunnar είχαν κάποια θεματάκια με την ευγονική, τα οποία ο Gunnar αναφέρει στο βιβλίο του “An American Dilemma“, αναμειγμένα με αρκετές κούπες ανθρωπισμού, αλλά και πάλι αμφιλεγόμενα. Ουσιαστικά, σύμφωνα με τους Myrdal -είπαμε, είχαν κοινές απόψεις- ο έλεγχος των γεννήσεων και του πληθυσμού θα βοηθούσε στην εξάλειψη της φτώχειας και στην δημιουργία μιας πιο αρμονικής κοινωνίας. Δεν ακούγεται κακό, αλλά πάντα υπάρχουν σπάστες που μπορούν να σε πείσουν για το αντίθετο — δες τι έκανε ο Huxley χρησιμοποιώντας ευγονική, έλεγχο γεννήσεων και πληθυσμού ας πούμε.

Όμως σου έκοψα την ιστορικό μούμπλε-μούμπλε στη μέση. Να πω την αλήθεια δεν έχει μείνει και πολύ: η Alva μετά το Νόμπελ συνέχισε να εργάζεται για τα δικαιώματα των γυναικών, το καλό της χώρας της και τον αφοπλισμό “των κακών με τα πυρηνικά”. Το 1986, την 1η Φεβρουαρίου, απεβίωσε υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες -βάλε την φαντασία σου να οργιάσει Τάκη*- και μετά ακολούθησε το σύνηθες δημοσικοκαφρικό νταχτιρντί, που συμβαίνει πάντα όταν κάποια γνωστή και αναγνωρίσιμη περσόνα -είτε θεωρείται αξιόλογη, είτε όχι- αφήνει “τον μάταιο τούτο κόσμο”.

Δεν μπορείς να πεις, καλή περίπτωση, ψύχισσα δεν ήτανε, αλλά σου βρήκα και μερικά controversial στοιχεία, έτσι, επειδή σου αρέσουν και μου αρέσουν οι ίντριγκες. Και επειδή δεν ήμουν τόσο φλύαρη όσο συνηθίζω, φοβού! Την επόμενη βδομάδα θα σε ρίξω στα πολύ βαριά ναρκωτικά. Και θα σου αρέσει.

Μη βιάζεστε να φύγετε. Δεν Τελειώσαμε ακόμα, σας έχω λίγες ακόμη σημαντικές πληροφορίες για την Alva Myrdal.

Έτσι, για να μιμηθώ εκείνα τα “δεν έχω λόγο ύπαρξης” περιοδικά που ασχολούνται με ντουβάρια, πόρτες και καναπέδες, λέω να σας ψιθυρίσω πρόστυχα για την “Villa Myrdal“, το σπίτι της Alva, του Gunnar και των τέκνων τους.

Η Villa Myrdal βρίσκεται στην Στοκχόλμη, ενώ σχεδιάστηκε και χτίστηκε το 1937 από τον Sven Markelius, φίλο του ζεύγους Myrdal. Είναι ένα λειτουργιστικό κτίσμα, με δύο πατώματα. Στο κάτω πάτωμα έχουμε καθιστικό, τραπεζαρία, κουζίνα, παιδικό δωμάτιο, δωμάτιο για την νταντά και την οικιακή βοηθό, αποθηκευτικό χώρο και γκαράζ. Ο πάνω όροφος φιλοξενούσε το αναγνωστήριο, τη βεράντα, αλλά και τη κρεβατοκάμαρα του ζεύγους, η οποία είχε όλα τα κομφόρ: εσωτερικό μπάνιο και ένα σύστημα που χώριζε το δωμάτιο στην μέση με ένα συρόμενο τοιχίο, όταν δεν άντεχαν να βλέπουν ο ένας τα μούτρα του άλλου. Φτώχεια κατηραμένη!

Το σπίτι αυτό έχει επίσης πολύ μυστήρια ακουστική. O Jan για παράδειγμα έχει αναφέρει πως όταν στεκόταν σε ένα συγκεκριμένο σημείο του χολ στον κάτω όροφο, μπορούσε να ακούσει από το αναγνωστήριο, ακόμη και ψιθύρους, τόσο καθαρά σαν να τους ψέλλιζαν στο αυτί του.

Τέλος, το σπίτι είχε έναν τεράστιο κήπο, χωρίς περίφραξη, στον οποίο όλα τα παιδάκια από τα γύρω σπίτια ήταν ευπρόσδεκτα να παίξουν. Oh, how sweet! — Σουηδοί ρε συ, όχι σαν τους δικούς μας που σε κυνηγάνε με σκουπόξυλο, ή καραμπίνα ενίοτε, φωνάζοντας: «Φύγετε από την αυλή μου παλιόπαιδα γιατί με ενοχλείτε».