Ανγκ Λι: Σκηνοθέτης από την Ταϊβάν που τιμήθηκε με Όσκαρ

Γεννημένος στις 23 Οκτώβρη του 1954, ο Ανγκ Λι (αγγλικά Ang Lee) είναι ο σκηνοθέτης των αντιθέσεων και παράλληλα μία αντισυμβατική προσωπικότητα. Στις ταινίες του μαίνεται πάντα μια μάχη ανάμεσα στο καλό και το κακό, στις παγιωμένες ιδέες του παρελθόντος και στις απόψεις που λειτουργούν ως σκαλοπάτι για το μέλλον.

Μεγαλωμένος ο ίδιος σε ένα περιβάλλον που δεν του άφησε πολλά περιθώρια για προσωπικές επιλογές, θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο Λι βρήκε την ταυτότητα του μέσα από το σινεμά για χάρη του οποίου, εναντιώθηκε για πρώτη φορά στις προσδοκίες που είχε για εκείνον ο πατέρας του. Ως παιδί ανατράφηκε σύμφωνα με τα αυστηρά, κλασσικά κινέζικα πρότυπα που επέβαλαν στους νεαρούς πολίτες της χώρας να αξιοποιούν τις ικανότητες τους, δίνοντας έμφαση στις τέχνες και τα γράμματα.

Το 1949, λίγο μετά την λήξη του πολέμου, οι γονείς του αυτοεξορίζονται στην Ταϊβάν. Η νέα του πατρίδα έμελλε να σηματοδοτήσει και την μεγαλύτερη, ως εκείνη την στιγμή, ρήξη με τον πατέρα του, που ακολούθησε μετά την αποτυχία του στις εισαγωγικές εξετάσεις για το πανεπιστήμιο. Το 1975 είναι 21 ετών και έχει αποφοιτήσει από την Εθνική Σχολή Καλών Τεχνών, είναι η εποχή που μέσα από το “The Virgin Spring” έρχεται για πρώτη φορά σε επαφή με το σινεμά του Μπέργκμαν, και ταυτόχρονα η περίοδος που αποφασίζει να αψηφήσει συνειδητά πλέον τις επιθυμίες του πατέρα του και να ακολουθήσει τον δικό του δρόμο, που τον οδήγησε αρχικά στο πανεπιστήμιο του Ιλινόις και κατόπιν στη Νέα Υόρκη.

Οι δύο υποψηφιότητες, καλύτερου σκηνοθέτη και καλύτερης ταινίας, που κέρδισε στο Golden Horse Film Festival της Ταϊβάν για το “Pushing Hands” του 1992, είναι οι σηματοδότες που διαγράφουν την πορεία προς την Μέκκα του Χόλιγουντ και την παγκόσμια αναγνώριση του ταλέντου του. Οι προβλέψεις επιβεβαιώνονται και ένα χρόνο μετά, το “Γαμήλιο Πάρτι” διεκδικεί Όσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας.

Η ταινία εξιστορεί τα κωμικοτραγικά περιστατικά που συμβαίνουν στην ζωή ενός γκέι άντρα, όταν αποφασίζει να κάνει το χατήρι της οικογένειας του, και προκειμένου να συμβιβαστεί με τις κοινωνικές συμβάσεις που του επιβάλλονται, δέχεται να συνάψει έναν εικονικό γάμο με μια γυναίκα.

Συνεχίζοντας σε οσκαρική τροχιά, ένα χρόνο αργότερα, ο Λι τίθεται και πάλι υπο την κρίση της ακαδημίας, και πάλι υποψήφιος για όσκαρ ξενόγλωσσης ταινίας με το “Φαΐ, Ποτό, Αρσενικό, Θηλυκό”, αλλά φεύγει ξανά με άδεια χέρια.

Η επόμενη ταινία του εγκαινιάζει και επισήμως το πέρασμα του στο δυτικό σινεμά. Η κινηματογραφική μεταφορά του μυθιστορήματος “Λογική και Ευαισθησία”, θεωρείται ένα από τα φαβορί του 1995, αποσπά την Χρυσή Άρκτο στο φεστιβάλ του Βερολίνου, κερδίζει εφτά υποψηφιότητες για Όσκαρ και ένα χρυσό αγαλματίδιο για το σενάριο της Έμμα Τόμσον. Τα επόμενα δύο χρόνια, η πετυχημένη πορεία του θα ανακοπεί απότομα, αφού τα “Ice Storm” και “Ride With The Devil” δεν θα κερδίσουν την στήριξη των κριτικών και δεν θα βρουν το κοινό τους.

Παρ΄ όλα αυτά με την αρχή του νέου μιλένιουμ ο Ανγκ Λι των επιτυχιών επιστρέφει, αυτή τη φορά για να καταπλήξει τους πάντες με το λυρικό έπος “Τίγρης και Δράκος”. Πραγματοποιώντας ένα παιδικό του όνειρο – το κόστος του οποίου άγγιξε τα 15 εκ. δολάρια – γυρίζει μια ταινία βασισμένη στις φιλοσοφικές αρχές των πολεμικών τεχνών της πατρίδας του και στην λήξη του παλιού κόσμου – είμαστε άλλωστε στο ξεκίνημα μιας νέας χιλιετίας – προκειμένου να τον διαδεχτεί ένας καινούργιος.

Το στόρι τοποθετείται στην Κίνα του 19ου αιώνα και περιστρέφεται ανάμεσα στις ζωές δύο γυναικών, γεννημένων πολεμιστριών, εκ των οποίων η πρώτη έχει καταδικαστεί, πριν ακόμα γεννηθεί, στην στυφή μοίρα της αριστοκράτισσας και στην εκπλήρωση των καθηκόντων της, ενώ η δεύτερη θυσιάζει την ελευθερία της, όταν τυφλωμένη από το πάθος της για δικαιοσύνη επιφορτίζεται με έναν ρόλο έξω από τις ανθρώπινες ικανότητες, και χάνει ίσως το μοναδικό αγαθό που δίνει αξία στην θνητή ζωή.

Το φιλμ σημειώνει τεράστια εμπορική επιτυχία, και ο Ανγκ Λι παρελαύνει περήφανος στο κόκκινο χαλί αφού το “Τίγρης και Δράκος” είναι υποψήφιο σε δέκα κατηγορίες, ενώ καταφέρνει να αποσπάσει τέσσερα Όσκαρ, ανάμεσα τους και καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας.

Λίγο μετά την τεράστια εισπρακτική επιτυχία και τις ανάμεικτες κριτικές που δέχεται για τον “Hulk” – και λίγο πριν ξεκινήσουν τα γυρίσματα για το “Brokeback Mountain” – oι φήμες θέλουν τον Ανγκ Λι να σκέφτεται σοβαρά την πρόωρη συνταξιοδότηση. Αυτό που θα τον αποτρέψει απ’ το να κάνει πράξη τις σκέψεις του, είναι ο ανέλπιστος σύμμαχος που βρίσκει στο πρόσωπο του πατέρα του, ο οποίος στέκεται ηθικός υποστηρικτής στο πλευρό του και τον ενθαρρύνει να συνεχίσει την πορεία του.

Το πατρικό ένστικτο και οι σκηνοθετικές ικανότητες του Λι θα δικαιωθούν για ακόμη μια φορά, αφού το 2005 ήταν δικαιωματικά η χρονιά του. Ο Ανγκ Λι δίνει χρώμα και φωνή σε ένα love story, με πρωταγωνιστές δύο άντρες που δεν κατάφεραν ποτέ να υπακούσουν στις δικές τους ανάγκες, ίσως γιατί οι φωνές με τις οποίες γαλουχήθηκαν ήταν πολύ πιο δυνατές από αυτές των επιθυμιών τους.

Μακριά από υπερβολές και κακόγουστες ακρότητες που στοχεύουν στον εντυπωσιασμό, το “Brokeback Mountain” μας κάνει μάρτυρες – και όχι ηδονοβλεψίες – μιας προσωπικής εξομολόγησης για τις καταστροφικές συνέπειες που συνήθως ακολουθούν τα καταπιεσμένα συναισθήματα και την ανείπωτη κοινωνική κριτική που εκδηλώνεται μέσα από βλέμματα και ψιθύρους.

Ενδεικτική φιλμογραφία

• 2012 – Η Ζωή του Πι
• 2009 – Έτσι Πήραμε το Γούντστοκ
• 2007 – Προσοχή: Πόθος
• 2005 – Το Μυστικό του Brokeback Mountain
• 2003 – Hulk
• 2000 – Τίγρης και Δράκος
• 1999 – Καλπάζοντας με το Διάβολο
• 1997 – Η Παγοθύελα
• 1995 – Λογική και Ευαισθησία
• 1994 – Φαί, Ποτό, Αρσενικό, Θηλυκό
• 1993 – Γαμήλιο Πάρτι
• 1992 – Μαθήματα Ισορροπίας