Άπαχα γιαούρτια, αναψυκτικά με μηδαμινές θερμίδες και κίτρινα τυριά με χαμηλά λιπαρά. Όλα υπόσχονται να μας χαρίσουν την ιδανική σιλουέτα. Αν στα παραπάνω προσθέσουμε και όσα τρόφιμα έχουν… αρνητικές θερμίδες, τότε το σφριγηλό, αδύνατο σώμα που όλοι ονειρευόμαστε μπορεί να γίνει πραγματικότητα. Ή μήπως όχι;
Την τελευταία δεκαετία, τα «light» προϊόντα κατακλύζουν την αγορά και οι καταναλωτές δείχνουν να τα προτιμούν, καθώς νιώθουν πως με αυτά θα χάσουν κιλά και θα φτάσουν στο επιθυμητό βάρος. Ιδιαίτερα λίγο πριν μπει το καλοκαίρι, εποχή που εντείνεται η προσπάθεια να βελτιώσουμε τη σιλουέτα μας, τα light προϊόντα κερδίζουν έδαφος.
Σε αυτό έχουν, πιθανότατα, συμβάλει και οι διαφημίσεις, στις περισσότερες από τις οποίες, καλλίγραμμες υπάρξεις τα καταναλώνουν χωρίς ενοχές.Light (στα ελληνικά: «λιγότερο σε…») θεωρούνται όσα προϊόντα περιέχουν τουλάχιστον 30% μείωση στα μακροθρεπτικά συστατικά (πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, λίπη, φυτικές ίνες) και τουλάχιστον 10% στα μικροθρεπτικά συστατικά (π.χ. νάτριο), σε σχέση με το αρχικό προϊόν.
Έτσι, λοιπόν, ένα προϊόν μπορεί να εμφανίζει λιγότερες θερμίδες ή και καθόλου (αναψυκτικά) έναντι του αντίστοιχου πλήρους προϊόντος ή μικρότερη ποσότητα κάποιου συστατικού (αλατιού, χοληστερόλης, ζάχαρης κ.ά). Άρα, ένα light προϊόν δεν σημαίνει υποχρεωτικά ότι έχει λιγότερες θερμίδες. Αν είναι π.χ. light σε ότι αφορά το αλάτι, σημαίνει ότι έχει λιγότερο αλάτι. Μια βόλτα σε οποιοδήποτε super market είναι αρκετή για να διαπιστώσουμε πως light προϊόντα υπάρχουν σχεδόν σε όλες τις ομάδες τροφίμων. Μπορούμε να βρούμε αλλαντικά, γαλακτοκομικά και dressing (π.χ. μαγιονέζα) με μειωμένα λιπαρά, καθώς και αναψυκτικά και γλυκά με τεχνητές γλυκαντικές ουσίες που έχουν πολύ λιγότερες θερμίδες από τη ζάχαρη.
Στα αλλαντικά, τα περισσότερα light προϊόντα είναι σκευάσματα γαλοπούλας ή κοτόπουλου, το κρέας των οποίων είναι χαμηλό σε λιπαρά. Η μετατροπή των γαλακτοκομικών σε light γίνεται με αφαίρεση μέρους ή όλου του λίπους τους. Στα γλυκά και στα αναψυκτικά τύπου light, η ζάχαρη αντικαθίσταται από γλυκαντικές ύλες (π.χ. ασπαρτάμη). Οι ουσίες αυτές είναι πιο γλυκές από τη ζάχαρη (από 30 φορές, όπως στην περίπτωση των κυκλαμικών, έως 300 φορές, στην περίπτωση της ζαχαρίνης), ενώ δεν έχουν θερμίδες.
«Ελαφριές» υπερβολές
Πολλές φορές ωστόσο, έχοντας την ψευδαίσθηση πως τα εν λόγω προϊόντα δεν παχαίνουν – αφού είναι light! – οδηγούμαστε εσφαλμένα σε υπερκατανάλωση. Είναι άλλωστε ενδεικτικό, πως η στροφή του καταναλωτικού κοινού προς τα «light» τρόφιμα και ποτά δεν συμβαδίζει με τη μείωση του βάρους των παχύσαρκων ατόμων. Το αντίθετο!Αυτό συμβαίνει γιατί η αδυναμία μας για κάποιες τροφές, όπως γλυκά, κρέμα γάλακτος, αλλαντικά και τυριά, μάς οδηγεί σε «απενοχοποιημένες» light υπερβολές.
Συχνά δηλαδή, συνηθίζουμε να καταναλώνουμε τη διπλάσια ποσότητα ή να αυξάνουμε την ποσότητα του γεύματός μας, επειδή ένα από τα συστατικά του είναι light. Αλλά, βεβαίως, light τρόφιμα δεν σημαίνει χωρίς θερμίδες. Σύμφωνα μάλιστα με τη νομοθεσία, τρόφιμα με σήμανση «χωρίς θερμίδες» είναι μόνο εκείνα που περιέχουν λιγότερο από 4 θερμίδες/100 ml).
Όπως επισημαίνει η Διαιτολόγος – Διατροφολόγος κ. Παπαδοπούλου, «το γεγονός πως ένα προϊόν είναι light, δεν σημαίνει πάντα ότι δεν θα μπορούμε να επιλέξουμε ένα άλλο τρόφιμο – light ή πλήρες – με ακόμα λιγότερες θερμίδες». Για να δώσουμε ένα παράδειγμα, ένα light κίτρινο τυρί, έχει μεν λιγότερες θερμίδες από το αντίστοιχο πλήρες, αλλά πολύ περισσότερες από το τυρί cottage που δεν χαρακτηρίζεται light! «Επίσης, όπως κάθε τρόφιμο με θερμιδικό περιεχόμενο, έτσι και τα light προϊόντα πρέπει να καταναλώνονται με μέτρο και στο πλαίσιο ενός ισορροπημένου διαιτολογίου», τονίζει η διαιτολόγος.
Εξάλλου, το ότι ένα τρόφιμο είναι light σε ΚΟΡΕΣΜΕΝΟ λίπος, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι είναι light και σε ΣΥΝΟΛΙΚΟ λίπος ή σε θερμίδες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η μαγιονέζα. Μια κουταλιά της σούπας κανονικής έχει 108 θερμίδες, ενώ η αντίστοιχη light έχει 54). Επομένως, ακόμα και η light μαγιονέζα δεν αποτελεί μια εντελώς «αθώα» επιλογή. Ένα κίτρινο τυρί, ακόμα και light, κατά πάσα πιθανότητα έχει λίγο περισσότερα λιπαρά και περισσότερες θερμίδες από τη φέτα και περίπου τις διπλάσιες από το κατίκι, που δεν κυκλοφορεί ως light.
Συνεπώς, ο καταναλωτής πρέπει να είναι προσεκτικός και επιλεκτικός. Δεν αρκεί ο χαρακτηρισμός light. Ο καταναλωτής πρέπει να μελετήσει την ετικέτα του τροφίμου και να ανακαλύψει ως προς τι είναι light. Μετά, μπορεί να διαβάσει στις ετικέτες την απόδοση σε θερμίδες και τη διατροφική ανάλυση (πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, λίπη, βιταμίνες, ιχνοστοιχεία, νάτριο, ζάχαρη, χοληστερόλη) ανά μερίδα ή ανά 100 gr του τροφίμου και να κρίνει αν το τρόφιμο είναι «ελαφρύ» ή όχι.
«Γκάζι» στο μεταβολισμό
Από τη λίστα με τις τροφές που θεωρούμε πως μας αδυνατίζουν, δεν λείπουν και αυτές που επιταχύνουν το ρυθμό του μεταβολισμού, βοηθώντας μας να χάσουμε βάρος γρηγορότερα. Κατά καιρούς, οι λίστες με τις παραπάνω τροφές είναι μακροσκελείς. Ωστόσο, σύμφωνα με την κ. Παπαδοπούλου, ο ισχυρισμός αυτός τις περισσότερες- αν όχι όλες – τις φορές, είναι λανθασμένος. Είναι γεγονός πως η απώλεια βάρους μπορεί να επιβραδύνει το βασικό μεταβολικό ρυθμό, στα άτομα που ακολουθούν μακροχρόνια υποθερμιδική διατροφή.
Ο οργανισμός, όταν υποβάλλεται σε μακροχρόνια δίαιτα, «μεταφράζει» την κατάσταση ως περίοδο λιμού και επιβραδύνει το μεταβολισμό, ώστε να μειώσει τις ανάγκες του. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να χρειάζεται όλο και πιο αυστηρή δίαιτα για την απώλεια όλο και λιγότερου βάρους. Η ενίσχυση, η επιτάχυνση του βασικού μεταβολισμού κατά 10-12% μπορεί να γίνει με καφεΐνη. Ο καφές, υπό αυτή την έννοια, αδυνατίζει.
Αρκετοί χρησιμοποιούν για το σκοπό αυτό τη θυροξίνη, με ή χωρίς την υπόδειξη γιατρού. Η θυροξίνη ασφαλώς βοηθάει στην απώλεια βάρους, αλλά μπορεί να έχει πολύ σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία, αν γίνουν υπερβολές στη δοσολογία. Η λήψη θυροξίνης ως επιταχυντή του μεταβολισμού δεν αποτελεί σοβαρή προσέγγιση στο ζήτημα.
Ο καλύτερος τρόπος επιτάχυνσης του μεταβολισμού είναι η σταδιακή αύξηση της φυσικής δραστηριότητας (το λιγότερο 30 λεπτά ήπιας έντασης άσκησης καθημερινά π.χ. γρήγορο περπάτημα ή διάδρομος) και ο τρίτος είναι ο ελαφρύς θερμιδικός περιορισμός της δίαιτας, αντί για «ηρωικές» δίαιτες. Μία μείωση κατά 500 θερμίδες/ημέρα στο ενεργειακό ισοζύγιο, μπορεί να οδηγήσει σε μείωση κατά 0.5 kg/εβδομάδα ή 2-3 κιλά το μήνα.
Χάνουμε κιλά τρώγοντας ή μήπως είναι ψέματα;
Στην προσπάθειά μας να χάσουμε βάρος, ειδικά όταν θέλουμε να επιτύχουμε τον στόχο μας σε σύντομο χρονικό διάστημα, επιστρατεύουμε κάθε δυνατό μέσο. ίδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι – λεγόμενες- τροφές με αρνητικές θερμίδες. Στην πραγματικά, ο παραπάνω όρος, προκύπτει έμμεσα, καθώς η λογική αυτών των τροφών είναι ότι ο οργανισμός καταναλώνει περισσότερες θερμίδες για να τις χωνέψει, απ’ όσες περιέχει το ίδιο το τρόφιμο. Η λίστα των τροφίμων με «αρνητικές θερμίδες» αποτελείται κυρίως από λαχανικά (σελινόριζα, σπαράγγια, ραπανάκια, αντίδια), τα οποία έχουν πολύ χαμηλή θερμιδική αξία.
Δεν υπάρχουν, ωστόσο, ερευνητικά δεδομένα που να υποστηρίζουν την παραπάνω θεωρία, καθώς η αυξημένη κατανάλωση λαχανικών οδηγεί αυτόματα σε ολιγοθερμιδική διατροφή, στην οποία τελικά οφείλεται η απώλεια βάρους, σύμφωνα με την ειδικό. Άλλωστε, αν ήταν τόσο απλά τα πράγματα, οι χορτοφάγοι θα έπρεπε να είχαν εκλείψει, από έλλειψη θερμίδων. Για να μη μιλήσουμε για ορισμένα ζώα όπως π.χ. τα συμπαθή μουλάρια τα οποία καταναλώνοντας μόνο τροφή με αρνητικές θερμίδες, θα έπρεπε να είχαν εξαφανιστεί από τον πλανήτη προ πολλού.
Η επισήμανση του light τροφίμου δεν πρέπει:
- Να οδηγεί σε πλάνη τον καταναλωτή όσον αφορά στα χαρακτηριστικά του τροφίμου. Για παράδειγμα, αν στην ετικέτα του τροφίμου υπάρχει ο διατροφικός ισχυρισμός «χαμηλό σε λιπαρά», αυτό σημαίνει ότι το προϊόν πρέπει να περιέχει λιγότερα από 3 gr λίπους / 100 gr προϊόντος, ενώ όταν αναγράφεται ο ισχυρισμός «χωρίς κορεσμένα λιπαρά» το προϊόν πρέπει να περιέχει λιγότερο από 0,1 gr /κορεσμένου λίπους / 100 gr ή 100 ml.
- Να αποδίδει στο τρόφιμο ιδιότητες πρόληψης ή θεραπείας ασθενειών. ο ισχυρισμός υγείας πρέπει να σχετίζεται με την άμεση δράση του θρεπτικού συστατικού στον οργανισμό (π.χ. «χαμηλό σε κορεσμένα λιπαρά τα οποία φαίνονται να ανεβάζουν την κακή LDL χοληστερόλη» και όχι «χαμηλό σε κορεσμένα λιπαρά, για την πρόληψη των καρδιαγγειακών νοσημάτων»).
- Να αποδίδει στο τρόφιμο ιδιότητες που δεν έχει (π.χ. «η κατανάλωση του προϊόντος βοηθά στην αύξηση του βασικού μεταβολικού ρυθμού»).
