Χριστουγεννιάτικο κήρυγμα του πάπα Βενέδικτου του 16ου. Αγαπημένοι αδερφοί και αδερφές μου, Μόλις ακούσαμε στο Ευαγγέλιο το μήνυμα των αγγέλων στους βοσκούς εκείνη την, Αγια Νύκτα, μήνυμα που η εκκλησία απευθύνει σε εμάς: «ὅτι ἐτέχθη ὑμῖν σήμερον σωτήρ, ὅς ἐστι Χριστὸς Κύριος, ἐν πόλει Δαυΐδ· καὶ τοῦτο ὑμῖν τὸ σημεῖον· εὑρήσετε βρέφος ἐσπαργανωμένον, κείμενον ἐν φάτνῃ» (Λκ. 2:11-12).
Στους βοσκούς δεν δίδεται για σημάδι τίποτα θαυματουργό, τίποτα εξαιρετικό, τίποτα θαυμαστό. Το μόνο που βλέπουν είναι ένα φασκιωμένο βρέφος που, όπως όλα τα μωρά, χρειάζεται τη φροντίδα της μητέρας του· ένα βρέφος που γεννήθηκε σε ένα στάβλο κι ως εκ τούτο δεν κοιμάται σε κούνια, αλλά σε φάτνη.
Το μόνο σημάδι του Θεού είναι πως πρόκειται για ένα μωρό που γεννήθηκε στη φτώχεια και χρειάζεται βοήθεια. Η καρδιά τους είναι η μόνη που μπορεί να πει στους βοσκούς αν το βρέφος αυτό επαληθεύει την προφητεία του Ησαΐα, που ακούσαμε προηγουμένως: «ὅτι παιδίον ἐγενήθη ἡμῖν, υἱὸς καὶ ἐδόθη ἡμῖν, οὗ ἡ ἀρχὴ ἐγενήθη ἐπὶ τοῦ ὤμου αὐτοῦ» (Ησ. 9:6).
Το ίδιο ακριβώς σημάδι δίνεται και σε εμάς. Καλούμαστε κι εμείς στο Ευαγγέλιο από άγγελο Κυρίου να δούμε με την καρδιά μας το παιδί που κείται στη φάτνη. Το σημάδι του Θεού είναι η απλότητα· το σημάδι του Θεού είναι το βρέφος· το σημάδι του Θεού είναι πως μίκρυνε για χάρη μας.
Αυτή είναι η βασιλεία του. Δεν ήρθε με επίδειξη ισχύος και εξόφθαλμη λαμπρότητα. Ήρθε ως βρέφος -ανυπεράσπιστο, που χρειάζεται βοήθεια. Δεν επιθυμεί να μας ισοπεδώσει με την ισχύ του. Αποβάλει το φόβο που θα μας προκαλούσε το μεγαλείο του. Ζητά την αγάπη μας: έτσι, έρχεται σαν παιδί.
Δεν ζητάει παρά μόνο την αγάπη μας, μέσω της οποίας αυθορμήτως μαθαίνουμε να επικοινωνούμε με τα αισθήματά Του, τις σκέψεις και τη θέλησή Του -μαθαίνουμε να ζούμε μαζί Του και να ασκούμε μαζί Του την ταπείνωση και την μετάνοια, που αποτελούν την ουσία της αγάπης.
Ο Θεός έγινε μικρός για να Τον κατανοήσουμε, να Τον καλωσορίσουμε και να Τον αγαπήσουμε. Στην ελληνική μετάφραση της Παλαιάς Διαθήκης οι Πατέρες της εκκλησίας βρήκαν ένα απόσπασμα των προφητειών του Ησαΐα που αναφέρει επίσης και ο Παύλος για να δείξει σε ποιο βαθμό αυτή η εμφάνιση του Θεού προλέγεται στην Παλαιά Διαθήκη.
Διαβάζουμε: «ὅτι λόγον συντετμημένον Κύριος ποιήσει ἐν τῇ οἰκουμένῃ ὅλῃ» (Ησ. 10:23, Rωμ. 9:28). Οι Πατέρες ερμήνευσαν την περικοπή αυτή με δύο τρόπους: ο υιός είναι ο Λόγος· ο αιώνιος Λόγος συντμήθηκε -σε βαθμό που να χωράει σε μία φάτνη. Έγινε παιδί, έτσι που να μπορέσουμε να Τον προσεγγίσουμε. Έτσι μας διδάσκει ο Θεός πώς να αγαπάμε τους ασήμαντους. Πώς να αγαπάμε τους αδύναμους. Έτσι μας διδάσκει πώς να σεβόμαστε τα παιδιά.
Το βρέφος της Βηθλεέμ κατευθύνει το βλέμμα μας προς όλα τα παιδιά -γεννημένα και αγέννητα- που υποφέρουν και κακοποιούνται, σε ολόκληρο τον κόσμο. Προς τα παιδιά που επιστρατεύονται με το ζόρι στον βίαιο κόσμο μας· προς τα παιδιά που αναγκάζονται να ζητιανεύουν· προς τα παιδιά που υποφέρουν από τη στέρηση και την πείνα· προς τα παιδιά που δεν αγαπιούνται.
Σε όλα αυτά τα παιδιά βρίσκεται το βρέφος της Βηθλεέμ, που κλαίει προς εμάς· είναι ο ίδιος ο συντετμημένος Θεός που μας εγκαλεί. Ας προσευχηθούμε αυτή τη νύχτα, ώστε η λάμψη της αγάπης του Θεού να αγκαλιάσει όλα αυτά τα παιδιά.
Ας ζητήσουμε από το Θεό να μας βοηθήσει ώστε να κάνουμε όσα μας αναλογούν για να γίνει σεβαστή η αξιοπρέπεια των παιδιών αυτών. Ας γνωρίσουν όλα τους το φως της αγάπης, που η ανθρωπότητα τη χρειάζεται τόσο πολύ περισσότερο από τα υλικά αναγκαία της ζωής. Ας έρθουμε τώρα στη δεύτερη ερμηνεία που έδωσαν οι Πατέρες στη φράση «λόγον συντετμημένον Κύριος ποιήσει». Ο Λόγος του Θεού (η Αγία Γραφή) προς εμάς μάκρυνε κατά τη διάρκεια των αιώνων.
Έγινε μακρύς και πολύπλοκος, όχι μόνο για τους απλοϊκούς και αγράμματους, αλλά ίσως περισσότερο για όσους έσκυψαν στις Γραφές, για τους ειδικούς, που όπως ήταν φυσικό ενεπλάκησαν στις λεπτομέρειες και σε ερμηνευτικά ζητήματα, σε βαθμό που σχεδόν έχασαν από τα μάτια τους τη συνολική εικόνα.
Ο Ιησούς όμως «συνέτμησε» το Λόγο -μας έδειξε, για μία ακόμα φορά τη βαθύτατη απλότητα και ενότητά του. Όλα όσα είπε ο Νόμος και οι Προφήτες, μας λέει, περιέχονται στη φράση: «Ἀγαπήσεις Κύριον τὸν Θεόν σου ἐν ὅλῃ τῇ καρδίᾳ σου καὶ ἐν ὅλῃ τῇ ψυχῇ σου καὶ ἐν ὅλῃ τῇ διανοίᾳ σου· αὕτη ἐστὶ πρώτη καὶ μεγάλη ἐντολή· δευτέρα δὲ ὁμοία αὐτῇ· ἀγαπήσεις τὸν πλησίον σου ὡς σεαυτόν» (Mθ 22:37-40).
Αυτό είναι όλο -ολόκληρη η πίστη περιλαμβάνεται σε αυτή την πράξη αγάπης, που αγκαλιάζει το Θεό και την ανθρωπότητα. Εδώ όμως εγείρεται μία νέα ερώτηση: πώς να αγαπήσεις το Θεό με όλη τη διάνοιά σου, όταν ο νους δεν είναι δυνατόν να Τον φθάσει;
Πώς να Τον αγαπήσεις με όλη την καρδία και την ψυχή σου, όταν η καρδιά σου δεν μπορεί παρά μα δει μια μακρινή του λάμψη, όταν ο κόσμος μας είναι γεμάτος αντιφάσεις που μας Τον κρύβουν; Στο σημείο αυτό συνενώνονται οι δύο τρόποι με τον οποίο «συνέτμησε» ο Θεός τον Λόγο Του. Δεν είναι πια μακρινός· δεν είναι πια άγνωστος· δεν βρίσκεται πλέον πέραν της εμβέλειας της καρδιάς μας. Έγινε βρέφος για μας, και κάνοντάς του σκόρπισε κάθε μας αμφιβολία.
Έγινε γείτονάς μας, αποκαθιστώντας έτσι την ιδιότητα του ανθρώπου, που συχνά μας είναι τόσο δύσκολο να αγαπήσουμε.
Ο Θεός έγινε δώρο για μας. Μας παρεδόθη. Εισήρθε στο χρόνο για χάρη μας. Εκείνος, ο αιώνιος, που βρίσκεται πέραν του χρόνου, καταδέχτηκε να μπει στο χρόνο μας και να τον ανεβάσει στο δικό Του ύψος. Τα Χριστούγεννα έγιναν η γιορτή των δώρων, προς ανάμνηση του Θεού που μας δωρήθηκε. Ας επιτρέψουμε στο γεγονός αυτό να φθάσει στην καρδία, την ψυχή και τον νου μας!
Ανάμεσα στα τόσα δώρα που αγοράζουμε και δεχόμαστε, ας μην ξεχάσουμε το πραγματικό δώρο: να δωρήσουμε στον κάθε συνάνθρωπο λίγο από τον εαυτό μας, λίγο από το χρόνο μας, να ανοίξουμε τον προσωπικό μας χρόνο στο Θεό. Έτσι εξαφανίζεται το άγχος, γεννιέται η χαρά, γιορτάζουμε.
