Στη διάρκεια της Ιστορίας, κάθε συγκλονιστικό γεγονός προαναγγέλλεται από κάποιους οιωνούς. Ο μυστηριώδης κόμης Σαιν Ζερμαίν (γαλλικά: Comte de Saint Germain) ήταν ο οιωνός που προανήγγειλε τη Γαλλική Επανάσταση. Ευγενής ο ίδιος, σύμφωνα με τους ισχυρισμούς του, και πιστός στη μοναρχία των Βουρβώνων, προσπάθησε με κάθε μέσον να αποτρέψει την ανατροπή της. Παρότι δεν το κατάφερε, ωστόσο επέζησε με έναν περίεργο τρόπο στη συλλογική μνήμη των Γάλλων ως σύμβολο μιας εποχής, του «Παλαιού Καθεστώτος», η οποία χάθηκε για πάντα μέσα στη δίνη και στο αιματοκύλισμα της εξέγερσης.
Η Γαλλία του 18ου αιώνα, μέχρι τις παραμονές της Επανάστασης, ήταν μια παραδοσιακή ευρωπαϊκή χώρα της οποίας ο εκάστοτε μονάρχης ήταν προστάτης της Καθολικής Εκκλησίας, ενώ η ίδια παρέμενε βαθιά χριστιανική.
Η Αγία Εδρα, επιβραβεύοντας αυτή την αφοσίωσή της την είχε ονομάσει «αγαπημένη θυγατέρα της Καθολικής Εκκλησίας». Ετσι, εάν κάποιος τολμούσε να ισχυρισθεί, αντίθετα με τα χριστιανικά πιστεύω, ότι «έχει κερδίσει την επίγεια αθανασία και πως στη μακραίωνη ζωή του, μεταξύ των άλλων, είχε γνωρίσει τον Ιησού Χριστό και ήταν παρών στη Σύνοδο της Νικαίας αλλά δεν ασπάσθηκε τις ιδέες της λόγω της υπερβολικής τους αφέλειας», τα λόγια του όχι μόνο θα ξένιζαν, αλλά θα έφερναν τον ίδιο σε πολύ δυσχερή θέση.
Και όμως, αυτός ο ισχυρισμός διατυπώθηκε στο ανάκτορο των Βερσαλλιών από τον έμπιστο του βασιλιά Λουδοβίκου ΙΕ’, κόμη Σαιν Ζερμαίν. Παρά ταύτα, τα λόγια του κόμη όχι μόνο δεν προκάλεσαν την οργή και τον αποτροπιασμό των ακροατών του, αλλά αντιθέτως επέτειναν ακόμη περισσότερο το ήδη θερμό τους ενδιαφέρον για το αινιγματικό πρόσωπό του. Αλλά και ο ίδιος ο κόμης γνώριζε ότι δεν κινδύνευε, αφού ήξερε πολύ καλά τι έλεγε και κυρίως σε ποιους απευθυνόταν. Ας δούμε όμως τα γεγονότα από την αρχή.
Εμφάνιση από το πουθενά
Ο κόμης Σαιν Ζερμαίν ήταν ένας ευγενής με αμφίβολη και απροσδιόριστη καταγωγή ο οποίος κατάφερε να αποκτήσει μια σημαντική θέση στα γαλλικά ανάκτορα παρότι σχεδόν όλοι αγνοούσαν την καταγωγή και τον τόπο της γέννησής του. Σύμφωνα με μεταγενέστερες έρευνες, ως πιθανότερη χρονολογία γέννησής του θεωρείται το έτος 1690, ενώ έχουν διατυπωθεί πολλές εκδοχές περί της καταγωγής του. Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι ήταν γιος της χήρας του βασιλιά Καρόλου Β’ της Ισπανίας και κάποιου κόμη Αδανέρο. Σύμφωνα με μια άλλη άποψη, ήταν ο παράνομος γιος ενός Ισπανού πρίγκηπα.
Άλλοι ιστορικοί που διάκεινται πιο εχθρικά προς τον κόμη, διατείνονταν πως ήταν γιος ενός Εβραίου από την Πορτογαλία που ονομαζόταν Αϊμάρ, ή κάποιου Αλσατού Εβραίου που ονομαζόταν Βολφ. Σύμφωνα με μια πιο πρόσφατη έρευνα, μάλλον πρέπει να ήταν ένας από τους γιους του Φραγκίσκου Ρακόζυ Β’, πρίγκηπα της Τρανσυλβανίας. Τα παιδιά του Ρακόζυ παραδόθηκαν στον αυτοκράτορα της Αυστρίας, αλλά ένα από αυτά κατάφερε να ξεφύγει από την κηδεμονία του μονάρχη και να σταδιοδρομήσει στις ευρωπαϊκές βασιλικές Αυλές.
Αυτός φημολογείται ότι ήταν ο μετέπειτα κόμης Σαιν Ζερμαίν ο οποίος έκανε για πρώτη φορά την εμφάνισή του στην αυτοκρατορική Αυλή της Βιέννης. Ο Γερμανός πρίγκηπας Κάρολος της Εσσης, στον πύργο του οποίου φέρεται να έζησε τα τελευταία έτη της ζωής του ο κόμης, πρέπει να γνώριζε την καταγωγή του, αλλά δεν την αποκάλυψε.
Ο Κόμης του Σαιν Ζερμαίν, μολονότι είχε εμφανισθεί σχεδόν «από το πουθενά», κατάφερε πολύ γρήγορα με τις εκπληκτικές του ικανότητες να προκαλέσει την περιέργεια και τον θαυμασμό του συνόλου της ευρωπαϊκής αριστοκρατίας και να εισέρχεται με άνεση σε όλα τα βασιλικά ανάκτορα της Γηραιάς Ηπείρου.
Από το 1750 και εξής άρχισε να γίνεται αρκετά διάσημος στο Παρίσι και στη συνέχεια σε όλη την Ευρώπη. Γρήγορα απέκτησε τη φήμη πολύ πλούσιου και πολύ σοφού ανθρώπου. Ο ίδιος φρόντιζε με περισσή επιμέλεια να πλάθει έναν μύθο γύρω από το πρόσωπό του συμπεριφερόμενος παράξενα, ενδυόμενος ιδιόρρυθμα και διαδίδοντας τεχνηέντως διάφορες απίστευτες φήμες για το άγνωστο παρελθόν του. Η εμφάνισή του ήταν ιδιαιτέρως εκκεντρική και «μυστηριώδης».
Σε αντίθεση, δε, με τη μόδα της εποχής που ήθελε οι ευγενείς να φορούν ενδύματα με ανοικτά και έντονα χρώματα, ο ίδιος προτιμούσε να ντύνεται με ρούχα από μαύρο βελούδο! Επίσης, φορούσε πολλά και ακριβά κοσμήματα που εντυπωσίαζαν όσους τον έβλεπαν. Ετρεφε ιδιαίτερη αγάπη για τα πολύ ακριβά κοσμήματα και επεδείκνυε με έμφαση τις πολύτιμες πέτρες που είχε στην κατοχή του.
Πάντοτε, όπου κι αν πήγαινε, έφερε μαζί του μια κασετίνα με μεγάλο αριθμό πολύ ακριβών κοσμημάτων τα οποία αποτελούσαν και μια οικονομική εξασφάλιση για τον ίδιο, αφού δεν φαίνεται να είχε καταθέσεις σε καμία τράπεζα. Επίσης, ήταν γνωστός για τα πολύτιμα κοσμήματα που ήταν ραμμένα στον ιματισμό του.
Τα διαμάντια που φορούσε στα παπούτσια του λέγεται ότι άξιζαν περισσότερα από 200.000 γαλλικά φράγκα. Επρόκειτο για μια παράλογη επίδειξη πλούτου, η οποία όμως μπορεί να ερμηνευθεί. Εχοντας γίνει ιδιαίτερα γνωστός χάρη στην ικανότητά του στην αλχημεία, άφηνε να εννοηθεί ότι ο μεγάλος υλικός πλούτος του οφειλόταν σε αυτές ακριβώς τις αλχημιστικές γνώσεις του οι οποίες του επέτρεπαν να μετατρέπει σε χρυσάφι διάφορα άλλα μέταλλα.
Εντούτοις, ήταν αρκετά σοφός ώστε να αφήνει μόνο υπονοούμενα σχετικά με αυτή τη «γνώση» του και να μην αναφέρει τίποτε συγκεκριμένο γι’ αυτό το θέμα. Με τις γνώσεις αλχημείας που ισχυριζόταν ότι διέθετε, υποστήριζε ότι μπορούσε να αφαιρεί τις ρωγμές από τα χαραγμένα διαμάντια και να κατασκευάζει ένα μεγάλο διαμάντι από μικρές διαμαντόπετρες. Ισχυριζόταν ακόμη ότι είχε την ικανότητα να κάνει τα μαργαριτάρια να αυξάνουν θεαματικά το μέγεθός τους.
Ωστόσο, απέδιδε ιδιαίτερη σημασία στα κοσμήματα και είναι χαρακτηριστικό το γεγονός πως, στους πίνακες που φιλοτέχνησε ο ίδιος, αυτά καλύπτουν ένα πολύ μεγάλο μέρος της εικόνας, ενώ ταυτόχρονα τα χρώματά τους είναι τόσο ζωηρά και παράξενα, ώστε τα πρόσωπα των πορτραίτων συγκρινόμενα μαζί τους δείχνουν χλωμά και ασήμαντα. Τα κοσμήματα χάρισαν τη λαμπερή αντανάκλασή τους και σε αυτόν τον ίδιο ως προσωπικότητα, χρωματίζοντας τη ζωή του με ένα διαστρεβλωτικό φως.
Μολονότι, όπως προαναφέραμε, η πηγή του πλουτισμού του παρέμεινε ένα μυστήριο, ωστόσο έδειχνε πολύ πλούσιος και ταυτόχρονα πολύ γενναιόδωρος. Ηταν ένα από τα πιο μυστηριώδη άτομα σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή ήπειρο. Τα δύο αυτά γεγονότα συνέβαλαν στην αύξηση της φήμης του.
Μέλος των τεκτονικών στοών
Σε αυτή την προσπάθεια αυτομυθοποίησης και ταχείας κοινωνικής ανέλιξης τον κόμη Σαιν Ζερμαίν βοήθησε πάρα πολύ το γεγονός ότι είχε καταφέρει να διεισδύσει ως μέλος στις πολυπληθείς μυστικές εταιρείες που γνώριζαν άνθηση την περίοδο εκείνη στη Γαλλία. Στην προεπαναστατική Γαλλία του 18ου αιώνα έκαναν την εμφάνισή τους ήδη από το έτος 1726 τεκτονικές στοές και μυστικές εταιρείες τις οποίες ίδρυαν κάποιοι Καθολικοί Αγγλοι πολιτικοί εξόριστοι (οι «Ιακωβίτες»), με πρώτη τη μασονική στοά των Παρισίων, η οποία είχε την επωνυμία «Saint Thomas».
Με κέντρο αυτή τη στοά άρχισε ο προσηλυτισμός πολλών επιφανών Γάλλων, αριστοκρατών, ιεραρχών, διανοουμένων, καλλιτεχνών, κρατικών αξιωματούχων κ.ά., με αποτέλεσμα σύντομα ο αριθμός των στοών να αυξηθεί και να εξαπλωθούν σε όλη τη χώρα συναποτελώντας πλέον τη «Μεγάλη Στοά της Γαλλίας». Παρά τον ουσιαστικά αντιμοναρχικό και μη χριστιανικό χαρακτήρα των τεκτόνων, ούτε η Εκκλησία ούτε η αριστοκρατία κατάφεραν να ξεφύγουν από την επίδραση της μυστικιστικής διδασκαλίας τους.
Έτσι, τόσο ο πρίγκηπας Φίλιππος της Ορλεάνης, πρωτοξάδελφος του βασιλιά, όσο και πολλοί άλλοι υψηλά ιστάμενοι και διανοούμενοι της Γαλλίας των Βουρβώνων έγιναν μέλη μυστικών εταιρειών. Λίγα χρόνια πριν από την Επανάσταση, το έτος 1773, ένα μεγάλο μέρος των μελών της «Μεγάλης Στοάς της Γαλλίας» αποσχίσθηκε και σχημάτισε τη «Μεγάλη Ανατολή της Γαλλίας», της οποίας «Μέγας Διδάσκαλος» ονομάσθηκε ο Λουδοβίκος Φίλιππος της Ορλεάνης.
Το νέο αυτό σχήμα άρχισε να αποκτά μεγάλη οικονομική και πολιτική δύναμη και να καθίσταται «κράτος εν κράτει», με αποτέλεσμα το έτος 1789, όταν εκδηλώθηκε η Επανάσταση, να αριθμεί περίπου 1.000 στοές.
Μέλος της πανίσχυρης «Μεγάλης Ανατολής της Γαλλίας» ήταν και ο ταλαντούχος κόμης Σαιν Ζερμαίν και μέσω αυτής μπόρεσε να ανέλθει κοινωνικά. Φημολογείτο, δε, ότι η αινιγματική αυτή προσωπικότητα αποτελούσε επίσης μέλος του Τάγματος των Ελευθεροτεκτόνων, των Ροδοσταύρων και του Τάγματος των Ιπποτών του Ναού, το οποίο ανασυγκροτήθηκε την ίδια εποχή στη Γαλλία.
Επίσης, υπήρξε μέλος του Τάγματος του Κρίνου στη Γαλλία, του Τάγματος του Αετού στη Ρωσία και του Τάγματος του Διπλού Αετού στην Αψβουργική Μοναρχία. Αξιοποιώντας τη φήμη που περιέβαλλε τους τέκτονες λόγω του μυστικιστικού χαρακτήρα των διδασκαλιών και της οργάνωσης των ταγμάτων τους, υποστήριζε ότι ήταν κάτοχος της αρχαίας σοφίας και γνώστης των αποκρυφιστικών τελετουργικών των μυστικών εταιρειών. Ορισμένες στοές αποδέχθηκαν ότι ήταν μέλος τους, αλλά πολλοί σύγχρονοι τέκτονες το αρνούνται, αποφεύγοντας μάλιστα κάθε αναφορά στο όνομά του.
Ο Σαιν Ζερμαίν, χρησιμοποιώντας ως εφαλτήριο τις στοές και τις γνωριμίες που έκανε σ’ αυτές, έζησε όλη του τη ζωή ως αριστοκράτης στο πλευρό βασιλέων και πριγκήπων οι οποίοι του συμπεριφέρονταν ως ίσοι προς ίσον.
Σε αυτό τον βοήθησαν και ορισμένα εξαιρετικά φυσικά του προσόντα, αφού, για παράδειγμα, είχε το σπάνιο χάρισμα να δείχνει πάντοτε πολύ μικρότερος από την πραγματική του ηλικία. Ηταν ένας καλοφτιαγμένος άνθρωπος μέσου ύψους και καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του δεν έδειχνε ποτέ να γερνά. Σχεδόν επί έναν ολόκληρο αιώνα είχε τη φυσική εμφάνιση ενός ατόμου ηλικίας μεταξύ 40 και 50 ετών.
Ωστόσο, δεν ήταν μόνο αυτή η ιδιαίτερη ικανότητά του που είχε εντυπωσιάσει όλες τις ευρωπαϊκές Αυλές. Μπορούσε να γράφει ποίηση ταυτόχρονα και με τα δύο χέρια σε διαφορετικές γλώσσες, ενώ γνώριζε και χρησιμοποιούσε με ευχέρεια σχεδόν όλες τις ευρωπαϊκές γλώσσες, δυνατότητα που του χρησίμευσε, συν τοις άλλοις, ώστε να γίνει επίσημος διπλωματικός εκπρόσωπος του Λουδοβίκου ΙΕ’. Στην επιδίωξή του να καταλάβει θέση διπλωμάτη τον βοήθησαν αρκούντως οι πολλές γνώσεις που διέθετε για όλες τις χώρες της Ευρώπης και για την ιστορία όλων των περιόδων της Γηραιάς Ηπείρου.
Είχε περιεκτική και ολοκληρωμένη γνώση της παγκόσμιας Ιστορίας, καθώς και την ικανότητα να αφηγείται ιστορικά γεγονότα σαν να τα είχε ζήσει ο ίδιος, ως αυτόπτης μάρτυρας. Διέθετε επίσης εκπληκτικά ισχυρή μνήμη, ενώ πολύ συχνά άφηνε τους ακροατές του να πιστεύουν ότι δεν είχε αποκτήσει τις γνώσεις του μελετώντας.
Η ποικιλομορφία των δραστηριοτήτων του ήταν επίσης πολύ μεγάλη. Όχι μόνο ήταν δεινός μουσικός και ικανότατος βιολιστής, αλλά διέθετε και εξαιρετικό ταλέντο ως ζωγράφος. Ασχολήθηκε με την κατασκευή χρωστικών ουσιών και δημιούργησε ακόμη και ένα εργοστάσιο κατασκευής καπέλων στη Γερμανία. Να σημειωθεί επίσης πως βάσισε πάρα πολύ τη φήμη του στις σπάνιες γνώσεις φαρμακευτικής που διατεινόταν ότι κατείχε, με αποτέλεσμα πολλές φορές να θεωρηθεί μάγος.
Διπλωμάτης του Λουδοβίκου ΙΕ’
Χρησιμοποιώντας κατάλληλα τις ικανότητές του, ο Σαιν Ζερμαίν κατάφερε να γίνει στενός φίλος δύο βασιλέων της Γαλλίας, των Λουδοβίκων ΙΕ’ και ΣΤ’. Κατά τη δεκαετία του 1750 έγινε έμπιστος συνεργάτης και οικείος σύμβουλος του Λουδοβίκου ΙΕ’ ο οποίος τον επιφόρτισε με διάφορες μυστικές αποστολές, τις οποίες έφερε επιτυχώς εις πέρας. Ενας, λοιπόν, από τους κύριους ρόλους του ήταν αυτός του διεθνούς μυστικού πράκτορα στην υπηρεσία της Γαλλίας.
Η φιλία του με τον Λουδοβίκο ΙΕ’ άρχισε περίπου το 1750, έτος κατά το οποίο απέκτησε μεγάλη φήμη ως φίλος του βασιλιά και της ευνοουμένης, μεγάλης κυρίας επί των τιμών, Μαντάμ ντε Πομπαντούρ. Το ζεύγος περνούσε μαζί του ολόκληρες βραδιές απολαμβάνοντας την παρέα και την ευχαρίστηση της συνομιλίας του, ενώ έτρεφε γι’ αυτόν μεγάλο θαυμασμό και ταυτόχρονα σεβασμό, ο οποίος πιθανότατα οφειλόταν στις πολλές γνώσεις και τις σπάνιες ικανότητες του Σαιν Ζερμαίν.
Εκείνος πάλι ήταν πάντοτε έτοιμος να διηγηθεί ένα πλήθος σαγηνευτικών ιστοριών, τις οποίες παρουσίαζε ως προσωπικά του βιώματα. Ο βασιλιάς του παραχώρησε ως κατοικία ένα μέρος του πύργου Σαμπόρ (Chambord) και τον περιέβαλε με πολύ μεγάλη εύνοια και ιδιαίτερη φιλία, η οποία προκάλεσε τη ζηλοτυπία της Αυλής του.
Η κυρία επί των τιμών de Housset αναφέρει στα «Απομνημονεύματά» της ότι ο βασιλιάς μιλούσε για τον Σαιν Ζερμαίν ως προσωπικότητα υψηλής και αριστοκρατικής καταγωγής, στοιχείο που υπολογιζόταν πολύ στην προεπαναστατική Γαλλία. Ως γνήσιος ευγενής της εποχής του, συνοδευόταν πάντοτε από πλούσιες και όμορφες κυρίες της αριστοκρατίας. Η βαρώνη von Gleichen ισχυρίζεται στα «Απομνημονεύματά» της ότι κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο Παρίσι ο κόμης είχε ερωμένη τη δεσποινίδα Lambert, κόρη του ιππότη Lambert στου οποίου την κατοικία φιλοξενείτο. Στα «Απομνημονεύματα» του Grosley φέρεται ότι κατά τη διαμονή του στην Ολλανδία διατηρούσε ερωτικές σχέσεις με μια γυναίκα το ίδιο μυστηριώδη με εκείνον.
Τα σχόλια γύρω από το όνομά του καθημερινά πολλαπλασιάζονταν, αυξάνοντας ταυτόχρονα τη φήμη του και περιπλέκοντας όλο και πιο πολύ τον μύθο του. Οι απόψεις γύρω από το πρόσωπό του διίσταντο, αλλά γεγονός παραμένει ότι είτε ως μεγαλοφυΐα είτε ως ταλαντούχος τσαρλατάνος, ο Σαιν Ζερμαίν είχε την ικανότητα να καθίσταται μόνιμο θέμα του κουτσομπολιού της γαλλικής Αυλής. Λόγω, όμως, της ιδιαίτερης θέσης του ως στενός σύμβουλος του Λουδοβίκου ΙΕ’, προκάλεσε τον φθόνο και την εχθρότητα των υπουργών του βασιλιά, οι οποίοι τον κατήγγειλαν ευθέως ως τυχοδιώκτη.
Η θέση του έγινε ακόμη πιο δυσχερής το έτος 1760, όταν ο κόμης εντάχθηκε στη διπλωματική υπηρεσία του βασιλιά και απέκτησε υψηλή θέση στο υπουργείο Εξωτερικών. Μετά από την αποκάλυψη κάποιων σκανδάλων στα οποία εφέρετο αναμεμειγμένος, απειλούμενος πλέον με σύλληψη, υποχρεώθηκε να καταφύγει στην Αγγλία, όπου και παρέμεινε για μία περίοδο δύο ετών.
Από την Αγγλία προφανώς ταξίδεψε στη Ρωσία, όπου λέγεται ότι συμμετείχε σε μια συνωμοσία η οποία έφερε τη Μεγάλη Αικατερίνη στον θρόνο το 1762. Ακολουθεί μια περίοδος κατά την οποία δεν γνωρίζουμε τίποτε για τη δράση του και η οποία εκτείνεται μέχρι το έτος 1774, όταν ανήλθε στον θρόνο της Γαλλίας το τραγικό ζεύγος Λουδοβίκος ΙΣΤ’ και Μαρία Αντουανέτα.
Τότε ο Σαιν Ζερμαίν επέστρεψε για μια ακόμη φορά στη Γαλλία, ξανακερδίζοντας τη θέση που είχε προηγουμένως στα βασιλικά ανάκτορα. Φημολογείται ότι προειδοποίησε το βασιλικό ζεύγος για την επανάσταση που θα ακολουθούσε 15 έτη αργότερα, λέγοντάς τους ότι: «Τότε θα επικρατήσει μια αιμοδιψής δημοκρατία της οποίας σκήπτρο θα είναι η σπάθη του εξολοθρευτή».
Πολλοί θαυμαστές του ισχυρίζονται μέχρι σήμερα ότι στόχος του ήταν να αποτρέψει τη Γαλλική Επανάσταση και να προσπαθήσει να δρομολογήσει μια ομαλή μετάβαση από την απόλυτη μοναρχία σε μία δημοκρατική μορφή διακυβέρνησης, σώζοντας έτσι τόσο τον θρόνο όσο και τη Γαλλία από την αιματοχυσία που προκάλεσε η Επανάσταση. Λίγα χρόνια πριν από την έκρηξη της Επανάστασης, τα ίχνη του γηραιού αλλά πάντοτε αειθαλούς κόμη χάθηκαν και πάλι.
Ο θάνατος του Σαιν Ζερμαίν
Ο Σαιν Ζερμαίν φέρεται ότι έζησε τις τελευταίες ημέρες της ζωής του σε βαθιά μελαγχολία, απομονωμένος στον πύργο του κόμη του Eckenforn. Παρά το ότι αισθανόταν ότι αδυνάτιζε όλο και περισσότερο, αρνείτο να δεχθεί ιατρική βοήθεια και αρκείτο στις υπηρεσίες ορισμένων γυναικών. Δεν αναφέρεται καμία λεπτομέρεια σχετικά με τον θάνατό του, ή μάλλον τον υποτιθέμενο θάνατό του. Καμία ταφόπετρα στο Eckenforn δεν είχε το όνομά του. Ηταν γνωστό ότι είχε αφήσει όλα τα έγγραφά του, καθώς και ορισμένα στοιχεία σχετικά με τη μασονία, στον πρίγκηπα Κάρολο της Έσσης.
Ο Γερμανός πρίγκηπας, από την πλευρά του, μετά τον υποτιθέμενο θάνατο του κόμη βεβαίωσε ότι είχε χάσει έναν πολύ αγαπητό φίλο. Ομως, πάντοτε σταματούσε σε αυτό το σημείο, αρνούμενος να δώσει οποιεσδήποτε πληροφορίες για τον φίλο του ή για τις τελευταίες στιγμές της ζωής του, και πάντοτε άλλαζε θέμα συζήτησης εάν κάποιος του μιλούσε γι’ αυτόν. Ετσι, μέσα από την παράξενη συμπεριφορά του, άφηνε να εννοηθεί ότι ήταν συνεργός ενός προσποιητού θανάτου.
Ο κόμης Σαιν Ζερμαίν υποτίθεται ότι απεβίωσε το έτος 1784, αλλά, παρά ταύτα, πολλοί άνθρωποι στην Ευρώπη ισχυρίζονταν ότι τον είδαν μετά από εκείνη την ημερομηνία! Από αυτό το σημείο και εξής αρχίζει ένα δεύτερο μυστήριο το οποίο κατέστησε το όνομά του γνωστό και κατά τα μετέπειτα χρόνια.
Αν και, με βάση πληροφορίες αξιόπιστων μαρτύρων, ο Σαιν Ζερμαίν θα έπρεπε το 1784 να ήταν περίπου 100 ετών, η χρονολόγηση του θανάτου του σ’ εκείνο το έτος δεν μπορεί να είναι σωστή. Επίσημα έγγραφα των μασονικών στοών αναφέρουν ότι το 1785 οι Γάλλοι τέκτονες τον επέλεξαν ως αντιπρόσωπό τους στο Μεγάλο Συμβούλιο που πραγματοποιήθηκε εκείνο το έτος, παρουσία του Mesmer, του Σαν Μαρτίν και του Καλλιόστρο.
Το επόμενο έτος, ο Σαιν Ζερμαίν επισκέφθηκε την αυτοκράτειρα της Ρωσίας. Επίσης, η κόμισσα d’Adhemar περιγράφει λεπτομερώς μία συνομιλία που είχε με τον κόμη το έτος 1789 στην εκκλησία του Recollets, μετά από την κατάληψη της Βαστίλλης. Το πρόσωπό του δεν φαινόταν πιο γερασμένο απ’ ό,τι το θυμόταν 30 έτη νωρίτερα. Εκείνος της είπε ότι είχε επιστρέψει από ένα ταξίδι στην Κίνα και την Ιαπωνία. «Δεν υπάρχει τίποτε πιο περίεργο εκεί έξω από όσα συμβαίνουν εδώ.
Αλλά δεν μπορώ να κάνω τίποτα για να τα σταματήσω. Τα χέρια μου είναι δεμένα από κάποιον που είναι ισχυρότερος από εμένα», της είπε. Της περιέγραψε, μάλιστα, περιληπτικά όλα τα γεγονότα τα οποία έμελλε να πραγματοποιηθούν κατά τα έτη που ακολούθησαν, μη εξαιρουμένου και του φόνου της ίδιας της βασίλισσας. «Οι Γάλλοι θα παίξουν με τους τίτλους, τις τιμές και τα διακριτικά ευγενείας όπως παίζουν τα παιδιά με τις κορδέλες. Ολα θα αλλάξουν, ακόμη και αυτή η Εθνική Φρουρά.
Η αιτία της Επανάστασης θα είναι ένα τεράστιο οικονομικό έλλειμμα. Κατά τη δικτατορία των δημαγωγών ρητόρων και των επαναστατών, όμως, το έλλειμμα θα φθάσει σε χιλιάδες εκατομμύρια». Με βάση διαδόσεις σαν και αυτές, οι οποίες συνεχώς πολλαπλασιάζονταν, άρχισε να παίρνει μεγάλες διαστάσεις η φήμη ότι ο κόμης Σαιν Ζερμαίν τελικά δεν είχε πεθάνει, αλλά ότι είχε ανακαλύψει το μυστικό της αθανασίας και τη φιλοσοφική λίθο.
Έκτοτε, πολύ συχνά αριστοκράτες οι οποίοι επέζησαν της επαναστατικής βίας δεν έπαυαν να δηλώνουν ότι ο κόμης ζούσε και τους επισκεπτόταν ως παλαιός γνώριμος, προλέγοντάς τους τα μέλλοντα. Στο πρόσωπό του ίσως έβλεπαν μια «επιβίωση» του Παλαιού Καθεστώτος και μια ελπίδα πως, όταν θα περνούσε η καταιγίδα της Επανάστασης, όλα θα επανέρχονταν στην προηγούμενη κατάσταση.
Η Γαλλία των Λουδοβίκων δεν είχε πεθάνει, η Επανάσταση δεν την είχε νικήσει, η εμφάνιση του φίλου των μοναρχών, του μυστηριώδη κόμη Σαιν Ζερμαίν, το επιβεβαίωνε. Η κόμισσα d’Adhemar σημείωνε το έτος 1821 στο ημερολόγιό της ότι είχε δει τον κόμη Σαιν Ζερμαίν όταν δολοφονήθηκε η βασίλισσα, τη 18η Μπρυμαίρ, την επομένη του θανάτου του δούκα d’Enghien, τον Ιανουάριο του 1815, και την παραμονή της δολοφονίας του δούκα de Berry.
Η δεσποινίς de Genlis βεβαίωνε ότι συνάντησε τον κόμη το 1821, κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για τη Συνθήκη της Βιέννης, και ο κόμης de Chalons, πρεσβευτής της Γαλλίας στη Βενετία, δήλωνε πως το ίδιο έτος τον είδε και μίλησε μαζί του για ένα σύντομο διάστημα στην πλατεία του Αγίου Μάρκου.
Μια άλλη μαρτυρία (αν και λιγότερο σημαντική) για τη θρυλική εμφάνιση του κόμη είναι εκείνη του Αγγλου διπλωμάτη Grosley, ο όποιος δήλωνε ότι τον είδε το έτος 1798 εγκάθειρκτο σε μια επαναστατική φυλακή. Κάποιος άλλος έγραψε ότι ήταν ανάμεσα στο πλήθος που παρακολούθησε τη δίκη της πριγκίπισσας de Lamballe και κατόπιν την εκτέλεσή της. Από όλα αυτά συνάγεται ότι είναι πολύ πιθανόν ο κόμης Σαιν Ζερμαίν να μην πέθανε ούτε κατά την ημερομηνία η οποία θεωρείται ως ημέρα του θανάτου του, ούτε και στο μέρος όπου δηλώθηκε ότι εξέπνευσε.
Ακόμη και σήμερα η παρουσία του περιβάλλεται από ένα πέπλο μυστηρίου. Η πραγματική ημερομηνία της γέννησής του, όπως και η αληθινή του ηλικία δεν έγιναν ποτέ γνωστές. Ακόμη και αν η επίσημη ημερομηνία θανάτου του είναι η 27η Φεβρουαρίου 1784, σύμφωνα με τη διαβεβαίωση του στενού φίλου του, πρίγκηπα Καρόλου της Εσσης, πολυάριθμοι μάρτυρες υποστηρίζουν ότι τον είχαν δει ως νεαρό άνδρα σε διάφορες χώρες της Ευρώπης κατά τη διάρκεια του 19ου και του 20ού αιώνα.
Ένας Αγγλος, ονόματι Albert Vandam, αναφέρει στις αναμνήσεις του, που δημοσιεύθηκαν με τον τίτλο «Ενας Αγγλος στο Παρίσι», ότι συνάντησε στη γαλλική πρωτεύουσα μετά το τέλος της βασιλείας του ΛουδοβίκουΦιλίππου έναν μυστηριώδη άνθρωπο που αυτοαποκαλείτο Major Fraser, του οποίου η εμφάνιση, οι συνήθειες, ο πλούτος και ο τρόπος ζωής του θύμιζαν τον κόμη Σαιν Ζερμαίν. Οπως παλαιότερα ο κόμης, έτσι και εκείνος συνήθιζε να ισχυρίζεται ότι είχε γνωρίσει τον Νέρωνα, πως είχε μιλήσει με τον Δάντη και άλλα παρόμοια.
Στο τέλος του 19ου αιώνα η φήμη του Σαιν Ζερμαίν αυξήθηκε υπέρμετρα και ο μύθος του προσέλαβε νέες διαστάσεις. Ενώ, μάλιστα, οι τέκτονες άρχισαν να αρνούνται ότι ήταν μέλος τους, λόγω του ότι θεωρείτο αντίπαλος της Γαλλικής Επανάστασης, τον «προσεταιρίσθηκαν» οι θεοσοφιστές, θεωρώντας τον πνευματικό τους διδάσκαλο.
Οι εσωτεριστές του 19ου και του 20ού αιώνα έσπευσαν να τον οικειοποιηθούν και να θεωρήσουν την ιστορική του παρουσία ως μία «αβατάρας», δηλαδή μια μετενσάρκωση ενός ανώτερου όντος που είχε εμφανισθεί και άλλες φορές με διαφορετικά πρόσωπα στη γη, προσπαθώντας να διδάξει στους ανθρώπους την αλήθεια και να τους οδηγήσει στον σωστό δρόμο, χωρίς ωστόσο να το επιτύχει.
Το μυστήριο που περιέβαλλε τον κόμη σε όλη του τη ζωή τον ακολούθησε και στον θάνατό του, και ένας ολόκληρος θρύλος πλέχθηκε γύρω από το όνομά του. Τίποτε από αυτά, όμως, δεν μπορεί να αποδειχθεί και το μόνο πραγματικό γεγονός είναι ότι ο μυστηριώδης κόμης Σαιν Ζερμαίν (του οποίου την καταγωγή κανείς δεν γνώριζε και ο οποίος εξαφανίσθηκε χωρίς ουσιαστικά να αφήσει ίχνη), με όλα αυτά κατόρθωσε μετά θάνατον να υπερβεί το φράγμα μνήμης των 100 ετών, σύμφωνα με τον Ντοστογιέφσκυ, και να αφήσει έντονα τα σημάδια του περάσματός του στο μονοπάτι της Ιστορίας.