Η Δανία ή Δανιμαρκία είναι χώρα της Βόρειας Ευρώπης και βρίσκεται στη θέση της αρχαίας Κιμβρικής χερσονήσου εκτός απ’ το νησί Μπορν Χολμ, που βρίσκεται στη Βαλτική Θάλασσα. Η χώρα βρίσκεται ανάμεσα στη Βόρεια και Βαλτική θάλασσα και συνορεύει με τη Γερμανία με το Σλέσβιχ, ενώ με τους πορθμούς Σκαγερράκη, Καττεγάτη και το στενό Αίρε Σούνδη χωρίζεται απo τη Σκανδιναβική χερσόνησο.
Γεωγραφική διαίρεση
Η χώρα ποτελείται από δυο τμήματα:
- το ηπειρωτικό που περιλαμβάνει την Ιουτλάνδη (βόρειο τμήμα) και
- το νησιώτικο τμήμα που περιλαμβάνει 109 κατοικημένα νησιά και 382 ακατοίκητα.
Η έκταση της Δανίας είναι 42.936 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Στα δανικά λέγεται Ντανμάρκ. Στην αρχαία σκανδιναβική διάλεκτο σημαίνει η “περιοχή των “Ντάνιρ” δηαλαδή των γιγάντων”. Κατά τον Πτολεμαίο οι Έλληνες πρώτοι ονόμασαν τους Δανούς ως Δαγκιώνες. Αργότερα ο Προκόπιος εξελλήνισε το “Νταν” και το έκανε “Δανοί”.
Το μήκος των ακτών της ηπειρωτικής Δανίας είναι 7.437,8 χιλιόμετρα. Μεταξύ των ακρωτηρίων Μπλώβαν Χουν και Σκάγκεν εκτείνεται μια μακριά και χαμηλή παραλία που σκεπάζεται από λόφους άμμου που το ύψος τους φτάνει τα 30 μέτρα.
Όταν φυσάνε δυνατοί άνεμοι, παρασύρουν την άμμο στο εσωτερικό του νησιού και καταστρέφουν τις καλλιέργειες. Σε πολλά σημεία η άμμος σκεπάζει ολόκληρα χωριά. Για προστασία κατά μήκος της ακρογιαλιάς φυτεύονται δενδροστοιχίες από πολλά και πυκνόφυλλα δένδρα. Όπου υπάρχει διέξοδος προς τη θάλασσα, σχηματίζονται μεγάλες λιμνοθάλασσες που λέγονται φιόρδ. Τα φιόρδ μοιάζουν με μεγάλες λεκάνες που γεμίζουν από νερά της βροχής. Το βάθος του είναι μικρό, γιατί διαρκώς προσχώνονται γύρω στα 2-3 μέτρα.
Είναι χώρα πεδινή. Το χαρακτηριστικό της είναι πως δεν έχει καθόλου βουνά. Ο ψηλότερος λόφος δεν ξεπερνάει τα 160 μέτρα. Όμως οι κάτοικοι τα ονομάζουν “όρη” και μάλιστα “Άλπεις”. Το κλίμα της είναι θαλασσινό, εύκρατο και υγιεινό κυρίως στα νησιά.
Το χειμώνα η μέση θερμοκρασία είναι 5° C Κελσίου πάνω από το μηδέν, αλλά πέφτει και μέχρι στους – 5° C Κελσίου. Οι ακτές όμως παγώνουν ιδίως προς τη Βαλτική θάλασσα. Η χώρα δεν έχει μεγάλους ποταμούς, επειδή βρίσκεται σε μικρή απόσταση απ’ τη θάλασσα. Ο μεγαλύτερος ποταμός είναι ο Γκούνδεν 130 χιλ. Απ’ τις λίμνες μεγαλύτερες είναι η Μικρή Βιλντ (55 τετ. χιλ.) και η Μεγάλη Βιλντ (69 τετ. χιλμ.).
Η φυσική βλάστηση της μοιάζει με κείνη της Κεντρικής Ευρώπης. Τα 8% της χώρας σκεπάζονται με πυκνά δάση από οξιές, δρυς και φτελιές. Τα δάση της, όπως και της Κεντρικής Ευρώπης, έχουν ελάφια και πουλιά. Ορυκτό πλούτο δεν έχει αξιόλογο. Από μεταλλεύματα έχει λίγο άνθρακα και καολίνη. Απ’ τα λατομεία της εξάγει ασβεστόλιθο, μάρμαρο, άργιλο, ψαμμίτη. Η γεωργία και η κτηνοτροφία της είναι πολύ αναπτυγμένες.
Παράγει, με το σύστημα των αγροτικών συνεταιρισμών, δημητριακά, καθώς και πατάτες, τεύτλα, λαχανικά κλπ. Ο κυριότερος παράγοντας του εθνικού πλούτου είναι η αλιεία. Οι ποσότητες των ψαριών καλύπτουν την εσωτερική κατανάλωση και την εξαγωγή. Βγάζουν κυρίως ρέγκες, βακαλάους, μουρούνες, γλώσσες κ.ά. Σημαντική είναι και η βιομηχανία της. Η κρατική μέριμνα για τους εργαζομένους είναι μεγάλη. Απαγορεύεται αυστηρά η νοθεία των καταναλώσιμων προϊόντων π.χ. βουτύρου, γάλακτος κλπ. Νόμισμα είναι η κορώνα και ο πληθυσμός είναι 5.183.000 κατοίκους.
Σαν μέσο συγκοινωνίας οι Δανοί χρησιμοποιούν πολύ τα ποδήλατα. Μόλις τελειώσουν τη δουλειά τους ανεβαίνουν στο ποδήλατο κι έτσι στους δρόμους των πόλεων βλέπει κανείς χιλιάδες ποδηλατιστές. Οι Δανοί είναι εύθυμοι και φιλόξενοι άνθρωποι. Επίσημη θρησκεία είναι η Λουθηριανή που εισήχθην το 1536. Υπάρχουν και προτεστάντες, καθολικοί, Ισραηλίτες και χριστιανοί ορθόδοξοι.
Η στοιχειώδης εκπαίδευση είναι υποχρεωτική από 7-14 χρονών. Η εκπαίδευση παρέχεται δωρεάν. Ακόμη υπάρχουν πολλές γεωργικές σχολές, πανεπιστήμια, ωδεία κλπ. Για την κοινωνική πρόνοια υπάρχει εργατική νομοθεσία που ασφαλίζει ατυχήματα, ανεργίες, γηρατειά κλπ. Γενικά όλοι οι επαγγελματικοί κλάδοι στη Δανία έχουν πολύ υψηλή στάθμη ασφάλισης και σύνταξης. Η ιατρική περίθαλψη είναι πάρα πολύ καλή. Το πολίτευμα της Δανίας είναι η συνταγματική βασιλεία.
Πόλεις
Κυριότερες από τις πόλεις της είναι: Ώρχους (268.000 κατ), βρίσκεται στην ανατολική ακτή της Ιουτλάνδης κι είναι απ’ τις αρχαιότερες πόλεις. Το Ώλμπουργκ (157.000 κατ.) είναι περισσότερο βιομηχανική πόλη.
Η Κοπεγχάγη είναι πρωτεύουσα με 1.337.000 κατ. Βρίσκεται στην ανατολική ακτή της νήσου Σγαϊλλαν. Ένα μικρό τμήμα της Κοπεγχάγης είναι η συνοικία Χριστιάνς – Χάους πάνω στο γειτονικό νησί Άμαγκερ και συνδέεται με γέφυρα με το ωραίο λιμάνι της πόλης. Κοσμείται από ωραία οικοδομήματα, παλιά και νεότερα, όπως το ανάκτορο Σαρλότενμποργκ που είναι σήμερα η Ακαδημία Καλών Τεχνών (1672-1683), η Γλυπτοθήκη, το Μουσείο Τόρβαλντσεν, το Εθνικό θέατρο κλπ. Η πόλη είναι κέντρο όλης της βόρειας φιλολογίας και τέχνης.
Σε κεντρική πλατεία της πόλης υπάρχει το άγαλμα του Κρίστιαν Άντερσεν που αγάπησε τα παιδιά κι έγραψε γι’ αυτά τις θαυμάσιες ιστορίες του. Ακόμη στην είσοδο του λιμανιού της υπάρχει το άγαλμα μιας νεράιδας – γοργόνας, που είναι το σύμβολο της Δανίας. Η γοργόνα αυτή που κάθεται πάνω σ’ ένα βράχο καλωσορίζει τα πλοία που πλέουν προς το λιμάνι.
Πολίτευμα
Η μοναρχία είναι κληρονομική με την προϋπόθεση ν’ ανήκει ο βασιλιάς στο λουθηριανό δόγμα. Την εκτελεστική εξουσία την ασκεί το Υπουργικό Συμβούλιο. Το δανικό κοινοβούλιο αποτελείται από δύο σώματα: τη Γερουσία (77 μέλη οκταετούς θητείας) και τη Βουλή (145 μέλη). Δικαίωμα ψήφου και υποψηφιότητας έχει κάθε Δανός πολίτης, ανεξάρτητα από φύλλο.
Ιστορία
Η ιστορία της αναφέρει πως πρώτος θρυλικός ηγεμόνας θεωρείται ο κοινός θεός των Βορείων ο Οντέν ή Βουτάν – γενάρχης μυθικής δυναστείας. Αρχαιότεροι κάτοικοι θεωρούνταν οι Ιάρλοι (Έροπλοι κατά τον Προκόπιο). Στην αρχή της χριστιανικής εποχής μεταξύ των κατοίκων της Δανίας ήταν οι Κίμβροι, οι Άγγλοι και οι Ιούται. Τον 5ο – 6ο αιώνα π.Χ. οι Δανοί έγιναν κύριοι της Δανίας καθώς και της Νότιας Σουηδίας και στους επόμενους 3 αιώνες συμμετέχουν στις λεηλατικές επιδρομές των Βίκινγκς.
Μέχρι το 1055 ο Δανός Κνουτ κυβερνούσε τη Δανία, τη Νορβηγία και την Αγγλία. Μετά το θάνατό του τα τρία βασίλεια χωρίστηκαν. Όλο το μεσαίωνα η Δανία κυριαρχούσε στη Βαλτική. Το 13ο περίπου αιώνα την εξουσία με το στέμμα τη διεκδίκησε μια τάξη φεουδαρχικών ευγενών. Το 1389 Δανία, Νορβηγία, Σουηδία ενώνονται με βάση την ομοσπονδιακή οργάνωση γνωστή σαν “Ένωση του Κάλμαρη”.
Στο τέλος του 18ου αιώνα γίνονται σημαντικές μεταβολές: οι ακτήμονες αποκτούν γη καταργείται η δουλοπαροικία, το δουλεμπόριο και παύουν να ισχύουν πολλά περιορισμοί στο εμπόριο. Στους ναπολεόντειους πολέμους είναι σύμμαχος του Ναπολέοντα, χάνει τη Νορβηγία.
Στο τέλος του 19ου αιώνα έγινε μεγάλο εθνικό ξεσήκωμα, όπου σημαντικό ρόλο έπαιξαν οι ανώτερες σχολές. Το 1924 σοσιαλδημοκράτες και φιλελεύθεροι πήραν την εξουσία. Στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο τη Δανία την κυρίεψαν οι Γερμανοί. Ελευθερώθηκε απo τους συμμάχους το 1945 και σαν χώρα σοσιαλιστική υπερασπίζει τους λαούς που αδικούνται.
