Αν υπάρχει ένα χαρακτηριστικό στο στυλ κινηματογράφησης του Jim Jarmusch που πρέπει να ξεχωρίσω, τότε αυτό είναι ο αργός, φυσιολογικός ρυθμός με τον οποίο εξελίσσονται τα δρώμενα στις ταινίες του. Δεν υπάρχει βιασύνη ούτε κάποια κίνηση είναι αφύσικη. Δεν ξέρω για εσάς, αγαπητοί αναγνώστες, αλλά στους ιλιγγιώδεις ρυθμούς της σύγχρονης ζωής αναζητώ συχνά ταινίες όπως αυτές του Jarmusch. Με επαναφέρουν στην ταχύτητα που θεωρώ «φυσιολογική».
Φυσικά, ο καθένας έχει διαφορετικές απαιτήσεις και ανάγκες, οπότε δεν είναι απαραίτητο να συμφωνήσετε με τον δικό μου ορισμό του «φυσιολογικού» (και πιθανόν τα φιλμ του να μην είναι για εσάς).
Αυτή η ανάγκη για αντίβαρο στα ζόρια που με πιέζουν αυτό τον καιρό με προέτρεψαν να βρω λίγη παρηγοριά σε μια αγαπημένη ταινία, το Down By Law. Τελειώνοντας την θέασή της, διαπίστωσα πως δεν την είχα παρουσιάσει στις Μικρές Αποδράσεις, οπότε έσπευσα να διορθώσω την αμέλεια μου αυτή. Αν θέλετε να τσεκάρετε ποιες άλλες δουλειές του σκηνοθέτη συνιστώνται, δεν έχετε παρά να κλικάρετε στο όνομα του στην περιοχή των βασικών συντελεστών του φιλμ, στην σύνοψη ταινίας δίπλα στην αφίσα του φιλμ. Είδατε τι ευκολόχρηστο είναι το Texnologia;
Στο θέμα μας τώρα. Το Down By Law θριαμβεύει μέσα από την απλότητα του. Ο σκηνοθέτης θα αφηγηθεί μια ιστορία μέσα από τρεις πρωταγωνιστές και απλά σκηνικά, σε ασπρόμαυρο φιλμ. Χωρίζοντας την ταινία σε τρία κομμάτια, μπορούμε να διακρίνουμε το πρώτο μέρος, όπου γνωρίζουμε τους χαρακτήρες και το υπόβαθρο τους, το δεύτερο μέρος, όπου οι χαρακτήρες βρίσκονται στην φυλακή και συγκρούονται μαθαίνοντας να συμβιώνουν, και στο τρίτο μέρος, όπου έχουν αποδράσει και ψάχνουν τρόπο να περάσουν τα σύνορα.
Όχι, δεν πρόκειται για ένα κλασσικό φιλμ φυλακής, ούτε για γκανγκστερικό έπος. Ο Jarmusch δεν ενδιαφέρεται να δείξει την βαναυσότητα των φυλάκων ή τον επιστημονικό τρόπο απόδρασης. Μέσα από μικρές σκηνές, σχεδόν αυτοτελή σκετσάκια, αναδεικνύονται θέματα επικοινωνίας, διαφορετικής αντίληψης μεταξύ Ευρώπης και Αμερικής και μοναξιάς.
Οι δύο «σκληροί» Αμερικάνοι, ο Ζακ και ο Τζακ, άτομα της νύχτας, του περιθωρίου, βρίσκονται μέσα στη στενή μετά από στημένα κόλπα της Αστυνομίας. Η γκρίνια τους είναι ασταμάτητη. Ο Ιταλός, που μαθαίνει ακόμα την γλώσσα γράφοντας σε μπλοκάκι, παραδέχεται το έγκλημα του. Δεν βρίσκεται εκεί άδικα και δεν κρύβει την ατυχή πραγματικότητα.
Προσέξτε πως οι δύο Αμερικάνοι βρίσκονται συνεχώς σε μια κατάσταση ετοιμότητας και απόστασης ασφαλείας ο ένας από τον άλλο. Η έλευση του ξένου θα ενώσει και τους τρεις και θα τους κρατήσει αδελφομένους. Στους βάλτους, ο εγωισμός τους θα τους κάνει να αποχωριστούν λιγάκι μα το κρύο και η πείνα θα τους κάνουν να γυρίσουν στον καλοκάγαθο Ιταλό, που θα τους υποδεχτεί σαν στοργική μητέρα.
Όταν τελικά ο Ρομπέρτο μείνει με την αγαπημένη του, ο Ζακ και ο Τζακ, σα να ήτανε μαγνήτες όμοιας πολικότητας, θα απωθηθούν πάλι. Η μοναξιά του Αμερικάνικου Ονείρου; Η αδυναμία εμπιστοσύνης στον σύντροφό σου; Ποια η διαφορά του «έξω» με το «μέσα»; Η ερμηνεία είναι καθαρά προσωπικό ζήτημα.
Σεκάνς που δεν αλλάζουν πολλές γωνίες λήψης και παίζουν σχεδόν σαν μονοπλάνα. Μεγάλη βαρύτητα πέφτει στις ερμηνείες των τριών βασικών ηθοποιών. Η φυσικότητα του Waits, η άνεση του Lurie και η δυνατότητα ξεκαρδιστικών αυτοσχεδιασμών του Benigni λειτουργούν άψογα μαζί. Να μην ξεχάσω να πω ότι αρωγός του σκηνοθέτη στο τελικό αποτέλεσμα ήταν ο διευθυντής φωτογραφίας του Wim Wenders, ο Robby Muller.
Δεν μπορώ να σκεφτώ κάποιον λόγο για τον οποίο δε θα περνούσε κάποιος θεατής καλά στην προβολή του Down By Law. Αν έχετε αντίθετη άποψη, πολύ θα χαρώ να την μάθω.
