Κάθε στιγμή που περνά, χωρίς να το καταλαβαίνουμε, δεχόμαστε δεκάδες κύματα ακτινοβολίας από διάφορες συσκευές. Κινητά ή ασύρματα τηλέφωνα, routers, φούρνοι μικροκυμάτων κ.ά. Το ερώτημα είναι κατά πόσο αυτές οι ακτινοβολίες επηρεάζουν την υγεία μας και σε τι ποσοστό η καθεμιά.
Σύμφωνα με τους περισσότερους ερευνητές αλλά και κατασκευαστές μετρητών, η ακτινοβολία ανά πάσα στιγμή (δηλαδή διαρκής έκθεση στην ακτινοβολία) δεν πρέπει να ξεπερνά τα 5,8 mWatt/m2 (μιλιβάτ ανά τετραγωνικό μέτρο). Την τιμή αυτή ας την ονομάσουμε Όριο Ασφαλείας και ας ξεκινήσουμε να ερευνούμε κάθε περίπτωση συσκευής ξεχωριστά.
Κινητό τηλέφωνο
Όταν ένα κινητό τηλέφωνο καλεί ή ακόμα και κατά τη διάρκεια μιας συνομιλίας, η εκπεμπόμενη ακτινοβολία φτάνει περίπου τα 1800 mWatt/m2, δηλαδή 310 φορές πάνω από το Όριο Ασφαλείας! Η τιμή αυτή αφορά σε απόσταση περίπου 10 εκατοστών από το σώμα μας. Εάν δε χρησιμοποιούμε hands-free και το κινητό εφάπτεται στο αυτί μας, τότε προφανώς η απόσταση μηδενίζεται. Όταν το κινητό φορτίζεται, η μέτρηση κυμαίνεται σε φυσιολογικά επίπεδα, αν και οι ειδικοί συμβουλεύουν να μη φορτίζουμε το κινητό στο προσκεφάλι μας. Σε κλειστούς, μικρούς χώρους, όπως στο ασανσέρ, στο αυτοκίνητο ή στα τούνελ των αυτοκινητόδρομων, κατά την διάρκεια της συνομιλίας η ακτινοβολία αυξάνεται, καθώς το κινητό προσπαθεί πιο έντονα να «πιάσει» σήμα.
Όλα τα κινητά τηλέφωνα έχουν σχεδιαστεί και λειτουργούν σύμφωνα με τις αυστηρές προδιαγραφές που έχει καθορίσει η Διεθνής Επιτροπή Προστασίας από τις Μη Ιονίζουσες Ακτινοβολίες (ICNIRP). Τα κινητά τηλέφωνα, όταν λειτουργούν, μεταδίδουν το σήμα, εκπέμποντας ηλεκτρομαγνητική (μη ιονίζουσα) ακτινοβολία. Τα υψηλά επίπεδα των ηλεκτρομαγνητικών πεδίων αυξάνουν τη θερμοκρασία των ιστών του σώματός μας, γεγονός το οποίο μπορεί να αποβεί βλαβερό για την υγεία μας. Τα διεθνή πρότυπα που έχουν θεσπιστεί απαιτούν τόσο οι σταθμοί βάσης (κεραίες) της κινητής τηλεφωνίας όσο και οι συσκευές κινητών τηλεφώνων να λειτουργούν σε σημαντικά χαμηλά επίπεδα, προβλέποντας παράλληλα ένα σημαντικό περιθώριο ασφαλείας, ώστε να μην προκαλείται αύξηση της θερμοκρασίας.
Σύμφωνα με δηλώσεις διαφόρων εθνικών οργανισμών Υγείας, δεν υπάρχουν επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία από τους σταθμούς βάσης της κινητής τηλεφωνίας και από τα κινητά τηλέφωνα, όταν λειτουργούν κάτω από τα όρια της ICNIRP. Η ICNIRP έχει καθορίσει τα όρια της ακτινοβολίας με βάση την ισχύ που απορροφάται ανά κιλό μάζας σώματος, που αποκαλείται «Ειδικός Ρυθμός Απορρόφησης» ή «SAR» (Specific Αbsorption Rate).
Τι είναι ο SΑR;
Ο SAR είναι ένας δείκτης που προκύπτει από το ποσό της ενέργειας που απορροφάται από 10 γραμμάρια ανθρώπινου ιστού μέσα σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα και υπολογίζεται σε Watt ανά κιλό. Με τον τρόπο αυτό, μετράται η έκθεση του σώματος στην ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία που εκπέμπουν τα κινητά τηλέφωνα, η οποία είναι υπεύθυνη για την αύξηση της θερμοκρασίας στα σημεία εκείνα που έρχονται σε επαφή με τη συσκευή αλλά και γενικότερα ολόκληρου του σώματος. Προκειμένου να διατεθεί μια συσκευή στην αγορά, δεν θα πρέπει να ξεπερνά τα όρια ασφαλείας που έχουν καθοριστεί για τον SΑR. Σήμερα, για την Ευρωπαϊκή Ένωση, το ανώτατο όριο αυτό είναι 2 Watt ανά κιλό -τιμή που ισχύει για το κεφάλι του χρήστη-, ενώ για ολόκληρο το σώμα το όριο είναι 0,08 Watt ανά κιλό. Αντίστοιχα, στις ΗΠΑ και τον Καναδά, το όριο είναι 1,6 Watt ανά κιλό, τιμή χαμηλότερη από αυτή που ισχύει στην Ευρώπη.
Σημειώνεται ότι όλες οι εταιρείες κινητής τηλεφωνίας είναι υποχρεωμένες να δημοσιοποιούν την ανώτατη τιμή αυτού του δείκτη για τις συσκευές τους, η οποία ελέγχεται κάτω από τις πιο αντίξοες συνθήκες, δηλαδή με χαμηλό σήμα και σε μεγάλη απόσταση από σταθμό βάσης κινητής τηλεφωνίας. Θα πρέπει πάντως να σημειωθεί ότι από έρευνες του Πανεπιστημίου Αθηνών έχει προκύψει ότι το 10% των κινητών εκπέμπουν περισσότερη από τη μέγιστη ακτινοβολία που αναφέρουν οι κατασκευάστριες εταιρείες και κατά συνέπεια οι κάτοχοί τους θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί, ειδικά σε μοντέλα που αναφέρουν ότι ο δείκτης SAR βρίσκεται πολύ κοντά στην τιμή 2.
Οι σύγχρονες συσκευές κινητών τηλεφώνων κατασκευάζονται έτσι ώστε να χρησιμοποιούν όσο το δυνατόν λιγότερη ισχύ για να επικοινωνήσουν με το δίκτυο. Συνεπώς, όσο πιο κοντά βρίσκεται κάποιος σε ένα σταθμό βάσης, τόσο πιθανότερο είναι να μειωθεί το επίπεδο SAR.
Ενδεικτικά, η τιμή SAR για ορισμένες γνωστές συσκευές κινητών τηλεφώνων, είναι:
- iPhone 10: 0,930
- iPhone 11: 0,988
- HTC Desire: 0,752
- Samsung Galaxy S10: 0,645
- Sony Xperia S: 1,300
- Nokia Lumia 800: 0,940
Ζητήθηκε από ειδικούς να ιεραρχήσουν την ακτινοβολία που λαμβάνει ο οργανισμός μας κατά τη χρήση του κινητού, ξεκινώντας από την ελάχιστη και καταλήγοντας στη μέγιστη.
- Κινητό με ανοιχτή ακρόαση.
- Χρήση hands-free.
- Χρήση bluetooth μόνο λήψης (λαμβάνει μόνο το σήμα και εμείς μιλάμε στο μικρόφωνο της συσκευής, επομένως δεν χρειάζεται να γίνεται εκπομπή).
- Χρήση bluetooth εκπομπής και λήψης (μιλάμε απευθείας στη συσκευή bluetooth).
- Απευθείας χρήση του κινητού σε ανοιχτό χώρο.
- Απευθείας χρήση του κινητού σε κλειστό χώρο.
- Απευθείας χρήση του κινητού σε κίνηση.
- Απευθείας χρήση του κινητού στην ύπαιθρο, πολύ μακριά από σταθμό βάσης (κεραία) κινητής τηλεφωνίας.
Ασύρματο τηλέφωνο (DECT)
Σε αντίθεση με τα κινητά τηλέφωνα, που έχουν προσαρμοζόμενη ισχύ εκπομπής ανάλογη με την ποιότητα του σήματος, τα ασύρματα τηλέφωνα παλαιάς τεχνολογίας εκπέμπουν πάντα με την ίδια ισχύ. Το πρόβλημα αυτό υφίσταται σε όλα όσα κατασκευάστηκαν ως το 2006. Το γερμανικό κράτος πρότεινε την κατασκευή ασύρματων τηλεφώνων με προαρμοζόμενη ισχύ τόσο για το τηλέφωνο όσο και για τη βάση του. Συνέστησε επίσης στους κατασκευαστές να παράγουν ασύρματα τηλέφωνα τα οποία δε θα εκπέμπουν όταν το τηλέφωνο θα είναι τοποθετημένο στη βάση του. Ορισμένες εταιρίες ανταποκρίθηκαν σε αυτή τη σύσταση του γερμανικού κράτους με αποτέλεσμα να κυκλοφορούν πλέον στη διεθνή αγορά τηλέφωνα DECT (Digital Enhanced Cordless Telecommunications) τα οποία εκπέμπουν 80% λιγότερη ακτινοβολία κατά την ομιλία (τεχνολογία ECO) και μηδαμινή όταν είναι τοποθετημένα στη βάση τους (τεχνολογία ECO+). Kατά την αγορά ενός τηλεφώνου DECT συνίσταται η ανάγνωση των τεχνικών του χαρακτηριστικών.
Ασύρματο δίκτυο (Router)
Σε απόσταση 10 εκατοστών από την κεραία, ένα router εκπέμπει περίπου 15 mWatt/m2, ποσότητα δυόμιση φορές υψηλότερη από το Όριο Ασφαλείας, ενώ δίπλα στην κεραία η ποσότητα αγγίζει τα 578 mWatt/m2, δηλαδή περίπου 100 φορές μεγαλύτερη του Ορίου Ασφαλείας! Πρέπει να υπολογίσουμε ότι η ακτινοβολία αυτή εκπέμπεται συνεχώς, όσο το router παραμένει αναμμένο – ακόμη κι όταν δεν χρησιμοποιείται το Internet. Άρα, μπορεί η ακτινοβολία να είναι μικρότερη ενός κινητού τηλεφώνου, τη λαμβάνουμε συνεχώς.
Φούρνος μικροκυμάτων
Σε μια απόσταση 20-30 εκατοστών, η ποσότητα ακτινοβολίας αγγίζει τα 11,5 mWatt/m2, περίπου διπλάσια τιμή από το Όριο Ασφαλείας. Αξίζει να σημειώσουμε ότι ακόμη κι ένας συμβατικός φούρνος εκπέμπει αυξημένη ποσότητα ακτινοβολίας κατά τη διάρκεια λειτουργίας του. Άρα, όταν τους χρησιμοποιούμε, είναι καλό να απομακρυνόμαστε και να μη στεκόμαστε δίπλα τους αν δεν υπάρχει λόγος.
