Τα παιχνίδια στον ήλιο έχασαν την αθωότητα τους, τη στιγμή που 37.000 άνθρωποι κάθε χρόνο χάνουν τη ζωή τους από κακόηθες μελάνωμα, μία πάθηση που πυροδοτείται από την ηλιακή ακτινοβολία.
Κρίσιμη η παιδική ηλικία
Σύμφωνα με τους ειδικούς μεγαλύτερο κίνδυνο διατρέχουν τα παιδιά καθώς η δράση της ηλιακής ακτινοβολίας UV είναι αθροιστική και η βλάβη – που αργότερα οδηγεί σε καρκίνο δέρματος- προκαλείται σε νεαρή ηλικία. Χαρακτηριστικό είναι το ότι, το 80% του συνόλου της ακτινοβολίας που λαμβάνει ένα άτομο κατά τη διάρκεια της ζωής του, είναι κατά τα πρώτα 18 έτη.
Ένας στους δύο έλληνες έχει πάθει ηλιακό έγκαυμα πριν κλείσει το 18ο έτος της ζωής του, πολλαπλασιάζοντας τον κίνδυνο, αφού για πέντε εγκαύματα κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας, τριπλασιάζονται οι πιθανότητες να αναπτύξει κάποιος καρκίνο του δέρματος όταν είναι 50 ετών.
Οι περιβαλλοντικές μεταβολές ευθύνονται σε μεγάλο ποσοστό για την αύξηση των κρουσμάτων καρκίνου δέρματος. Η λεγόμενη τρύπα του όζοντος, σύμφωνα με τους ειδικούς ευθύνεται για το γεγονός ότι το κακόηθες μελάνωμα έχε εξελιχθεί ως ένα από τα ταχύτερα εξαπλωνόμενα νεοπλάσματα στον άνθρωπο.
Πως θα αναγνωρίσουμε τους υπόπτους σπίλους
• Οι καλοήθεις μελαγχρωματικές βλάβες του δέρματος συνήθως είναι συμμετρικές. Δηλαδή εάν ζωγραφίσουμε ένα σταυρό πάνω από τη βλάβη, η τελευταία χωρίζεται σε τέσσερα ίσα τεταρτημόρια. Μια ασύμμετρη βλάβη μπορεί να αποτελεί ένδειξη ύποπτης μελαγχρωματικής βλάβης.
• Θα πρέπει να λάβουμε υπόψη την πιθανότητα μελανώματος, μόλις παρατηρηθούν αλλαγές στη περιφέρεια της μελαγχρωματικής βλάβης.
• Τα μελανώματα συχνά έχουν ακανόνιστα χείλη με προεξοχές, ενώ οι καλοήθεις μελαγχρωματικές βλάβες έχουν συμμετρικά χείλη.
• Αλλαγές στο χρώμα της μελαγχρωματικής βλάβης είναι και αυτό ένα ύποπτο σημείο. Ένα μελάνωμα έχει συχνά διαφορετικά χρώματα σε περίπλοκη ή ανώμαλη κατανομή. Εκτός από τις διάφορες αποχρώσεις του καφέ, μπορεί να υπάρξει συνδυασμός κόκκινου, γκρι, λευκού, ροζ, και μαύρου χρώματος.
• Η διάμετρος μιας μελαγχρωματικής βλάβης αποτελεί με τη σειρά της μια σημαντική παράμετρο. Στο μελάνωμα, η διάμετρος ξεπερνά τα 6mm.
Ποιοι ανήκουν στην ομάδα υψηλού κινδύνου
Δεν διατρέχουν όλα τα άτομα τον ίδιο κίνδυνο να αναπτύξουν μελάνωμα. Αρκετοί παράγοντες αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης του.
Σημαντικός είναι ο ρόλος του φωτοτύπου δέρματος, δηλαδή πώς αντιδρά ένα άτομο στον ήλιο. Όσοι ανήκουν στον φωτότυπο Ι καίγονται πάντα και δεν μαυρίζουν ποτέ. Όσοι ανήκουν στον φωτότυπο ΙΙ καίγονται αλλά μαυρίζουν ελάχιστα. Αυτοί οι δύο τύποι διατρέχουν και τον μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης μελανώματος.
Η παρουσία μεγάλου αριθμού σπίλων (μελαγχρωματικές βλάβες του δέρματος) έχει επίσης μεγάλη σημασία. Αυτό ισχύει κυρίως για τους αποκαλούμενους “άτυπους” σπίλους.
Το προσωπικό ή οικογενειακό ιστορικό μελανώματος είναι εξίσου σημαντικό, ειδικότερα εάν συνδέεται με την παρουσία άτυπων σπίλων. Οι παράγοντες αυτοί μπορούν να αυξήσουν τις πιθανότητες εμφάνισης μελανώματος κατά 500 φορές.
Τέλος, η έκθεση στον ήλιο κατά την παιδική ηλικία, και ειδικότερα σε χώρες με πολύ μεγάλη ηλιοφάνεια φαίνεται ότι διαδραματίζει πολύ σημαντικό ρόλο.
Προστασία από τον ήλιο
Ρούχα : Απαραίτητη η χρήση καπέλου για να προστατέψουμε το πρόσωπο και τα αυτιά, ειδικά για όσους δουλεύουν κάτω από τον ήλιο καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους αλλά και για όσους δεν έχουν μαλλιά. Από την άλλοι όσοι έχουν ανοιχτόχρωμο δέρμα συνιστάται η χρήση ρούχων που καλύπτουν όλο το σώμα. Για παράδειγμα στην Αυστραλία, μία χώρα που παρουσιάζει αυξημένο αριθμό δερματικών καρκίνων, οι περιπτώσεις αυτές θα μειώνονταν κατά 50% εάν εφαρμοζόταν το απλό αυτό μέτρο προστασίας.
Αντηλιακά:
• Η χρήση αντηλιακών κρεμών θα πρέπει να γίνεται τουλάχιστον 20 λεπτά πριν την έκθεσή μας στον ήλιο και μετά από κάθε βουτιά στη θάλασσα. Χρησιμοποιείστε το αντιηλιακό σας κάθε δύο ώρες, για όσο εκτίθεστε στον ήλιο, ακόμα και στο τέλος της ημέρας.
• Στο βουνό, το εκτεθειμένο δέρμα θα πρέπει να προστατεύεται κάθε μία ώρα (με την ίδια συχνότητα το χειμώνα και το καλοκαίρι). Στην παραλία, συνιστάται να αποφεύγεται η έκθεση στον ήλιο μεταξύ 11 π.μ. και 4 μ.μ., γιατί τότε οι ακτίνες του ηλίου είναι πολύ πιο επικίνδυνες.
• Θα πρέπει να δίνετε ιδιαίτερη προσοχή στις ευαίσθητες περιοχές, τις οποίες συνήθως ξεχνάμε: τα αυτιά, τη μύτη, τα χείλια, τα πέλματα, τις παλάμες, το κάτω μέρος του λαιμού (και για τους άνδρες ), το κεφάλι (οι φαλακροί), τους αγκώνες και την περιοχή των γεννητικών οργάνων στα παιδιά και τους γυμνιστές.
• Όσοι εργάζονται σε εξωτερικούς χώρους θα πρέπει να χρησιμοποιούν αντιηλιακά προϊόντα καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Το ίδιο ισχύει και για όσους ασχολούνται με αθλήματα ανοικτού χώρου. Οι υπάλληλοι γραφείου καλό θα είναι τα χρησιμοποιούν αντιηλιακό κάθε πρωί. Οι γυναίκες μπορούν να χρησιμοποιήσουν το αντιηλιακό τους ως κρέμα ημέρας, πριν εφαρμόσουν το μέικ-απ, ούτως ώστε να αποφύγουν τις επιπτώσεις από την έκθεση στον ήλιο, όπως οι καφέ κηλίδες και οι ρυτίδες.
Μύθοι για την προστασία από τον ήλιο
Οι ομπρέλες παρέχουν επαρκή αντηλιακή προστασία; ΟΧΙ. Οι ακτίνες του ήλιου αντανακλώνται απευθείας στο δέρμα σας. Τοποθετείστε την ομπρέλα στο γρασίδι, όπου υπάρχει καλύτερη απορρόφηση των ακτινών.
Ο νεφελώδης ουρανός είναι ακίνδυνος; ΟΧΙ. Ακόμα και εάν δεν αισθάνεστε τη ζέστη του ήλιου, οι βλαβερές ακτίνες του διαπερνούν τα σύννεφα και φθάνουν στην επιφάνεια της γης μέσα από τα σύννεφα.
Ένα μαυρισμένο δέρμα προσφέρει την καλύτερη προστασία;
ΟΧΙ. Ακόμα και αν μαυρίζετε εύκολα, είναι προτιμότερο να χρησιμοποιείτε ένα αντιηλιακό με μικρό δείκτη προστασίας.
Τα προϊόντα για μαύρισμα χωρίς ήλιο προστατεύουν το δέρμα;
ΟΧΙ. Το καφετί χρώμα είναι απλώς αποτέλεσμα μιας διαδικασίας οξείδωσης, όπως ένα μήλο, όταν κοπεί στα δύο, γίνεται καφέ.
