Πεντακόσια χρόνια πριν, όταν ο Σαίξπηρ πρωτοπαρουσίασε στο Αγγλικό κοινό το «Όνειρο Καλοκαιρινής Νυκτός» έσπασε για πρώτη φορά τον Τέταρτο Τοίχο στο μοντέρνο θέατρο.
Φανταστείτε μια Θεατρική σκηνή. Ο πρώτος τοίχος είναι αυτός που είναι στο βάθος απέναντι, πίσω από τους ηθοποιούς, εκεί που είναι τα σκηνικά. Δεξιά και αριστερά από τους ηθοποιούς είναι ο δεύτερος και ο τρίτος τοίχος.
Ποιος είναι λοιπόν O Τέταρτος Τοίχος; Ο Τέταρτος είναι ακριβώς μπροστά σας και χωρίζει τα δρώμενα στην σκηνή (ο φανταστικός κόσμος) από τα δρώμενα στο κοίλον στους θεατές. Χωρίζει εσάς από τους ηθοποιούς. Την αλήθεια από το ψέμα .
Ο Σαίξπηρ σπάει λοιπόν τον τέταρτο τοίχο όταν βάζει το ξωτικό “Πουκ” να απευθύνεται στο κοινό και να ζητάει την γνώμη του για ότι διαδραματίζεται στην σκηνή. Και ο κόσμος του θεάτρου δεν είναι ποτέ πια ο ίδιος
Φυσικά το σπάσιμο του τέταρτου τοίχου από τον Σαίξπηρ δεν αποτελεί παρθενογένεση. Δύο χιλιάδες χρόνια πριν, πρώτος ο Αριστοφάνης στις “Όρνιθες” βάζει τον χορό να απευθύνεται στο κοινό και να τους “καλεί” στην πολιτεία των “Πουλιών” που μόλις ίδρυσαν οι δύο ήρωες του έργου. Ή επίσης στην “Ειρήνη” όπου, ο ήρωας Τρυγαίος κάνει παρατήρηση στον τεχνικό(!!!) που τον σηκώνει με έναν μηχανικό γερανό (τα οπτικά εφέ των αρχαίων!) διότι τον ανεβάζει άτσαλά. Πάντως μέχρι την εποχή του Σαίξπηρ το σπάσιμο του Τέταρτου Τοίχου ήταν επί της ουσίας “Τρικ” και δεν προωθούσε αφηγηματικά την υπόθεση.
Με την γέννηση του κινηματογράφου και αργότερα της τηλεόρασης , το σπάσιμο του “Τέταρτου Τοίχοι” μεταπηδά ως αφηγηματικό εργαλείο στα νέα αυτά μέσα. Ο ιδιοφυής Γούντι Αλεν στον “Νευρικό Εραστή” βάζει τον ήρωα της ταινίας να γυρνάει προς την κάμερα και να λέει τα παράπονα του σχετικά με μια διαφωνία που έχει με έναν άλλο ήρωα της ταινίας και να ζητάει την γνώμη μας. Οι Monty Pythons απευθύνονται στους θαυμαστές του (παραλίγο Θεού!) Brian στο τέλος της ταινίας και ο Τζον Χιουζ στην εμβληματική κωμωδία των 80’s “Ferrys Bueller’s Day Off” βάζει τον Φέρις να μας σχολιάζει τα τεκταινόμενα στην (άστατη) ζωή του ουκ ολίγες φορές.
Στην τηλεόραση έχουμε επίσης δει τον τέταρτο τοίχο να σπάει προς τέρψιν του τηλεοπτικού κοινού, ουκ ολίγες φορές. Βλέπουμε δηλαδή ότι κατά κύριο λόγο το αφηγηματικό αυτό εργαλείο χρησιμοποιείται ως κωμικό κυρίως στοιχείο με αποτελέσματα ναι μεν ευχάριστα , αλλά που λόγω της συνεχής χρήσης, έχει χάσει πλέον αυτό που οι Αμερικάνοι λέει “The WOW! Factor”
Έτσι, ερχόμαστε στο σήμερα. Στην εποχή του Internet, των νέων μέσων, της νέας τηλεόρασης και του Netflix. Οι παλαιότεροι αναγνώστες μου έχουν ίσως διαβάσει τις απόψεις μου για το τέλος της τηλεόρασης όπως την ξέρουμε σήμερα σε αυτό το άρθρο αλλά και γιατί το μέλλον της τηλεόρασης είναι , κατα την γνώμη μου, αυτό που ευαγγελίζεται σήμερα η αμερικάνικη υπηρεσία Netflix σε αυτό εδώ το άρθρο
Είδαμε λοιπόν ότι φέτος το Netflix, “μετέδωσε” (αλήθεια, τι συμβατικός και ξεπερασμένος όρος, στην εποχή του download!) σε πρώτη μετάδοση μια νέα , καταπληκτική σειρά με την ονομασία “House of Cards”, μια σειρά που αφηγείται την πολιτική άνοδο ενός αδίστακτου και αριβίστα Γερουσιαστή στο πολιτικό στερέωμα των Ηνωμένων Πολιτειών. Όπως είχαμε πει σε εκείνο το άρθρο , το casting και η βασική θεματολογία της σειράς αποφασίστηκαν βάσει υπολογιστικού “αλγόριθμου” (!!!) που έχει στην διάθεση της η Netflix που παρακολουθούσε τις τηλεοπτικές συνήθειες των τηλεθεατών επί 7 ολόκληρα χρόνια.
Ένας μαθηματικός τύπος υπολόγισε τι θα αρέσει το τηλεοπτικό κοινό και ο μαθηματικός τύπος είχε δίκιο γιατί η σειρά σάρωσε και κατέκτησε και κοινό και κριτικούς. Ναι. Μοιάζει με το Skynet του Εξολοθρευτή , το ξέρω.
Επίσης, το House of Cards κάνει την συγκλονιστικότερη χρήση του “Σπασίματος του Τέταρτου Τοίχου” που έχεις δει στην ζωή σου!
Το House of Cards είναι δραματική σειρά. Πολύ δραματική σειρά. Όταν ο αντι-ήρωας , ο διεφθαρμένος Γερουσιαστής Frank Underwood, γυρνάει προς την κάμερα και μας μιλάει για πρώτη φορά , στο τέλος του πρώτου επεισοδίου, τίποτε δεν σε έχει προετοιμάσει για αυτό. Διότι νόμιζες μέχρι σήμερα, ότι ο Τέταρτος Τοίχος σπάει μόνο “για να γελάσουμε , “για πλάκα”. Λυπάμαι , ο Frank Underwood , δεν κάνει καθόλου πλάκα, όταν γυρνάει κυνικά προς την κάμερα και μας απευθύνει τον λόγο.
Θέλω να το σκεφτείς λίγο αυτό που θα σου πω. Το House of Cards δεν παίζει σε κανένα τυχαίο κανάλι που γυρίζει σήριαλ της πλάκας, παίζει Τούρκικα και περιμένει στωικά την μοίρα του. Το House of Cards είναι ένα “κανάλι του μέλλοντος” ένα κανάλι διαδραστικό ένα κανάλι “μέσω Internet”. Είναι ένα κανάλι που το ελέγχεις εσύ , που εσύ επιλέγεις τι θα δεις , πότε θα το δεις, που ψηφίζεις με ένα κουμπάκι στο τηλεκοντρόλ αν σου αρέσει αυτό που βλέπεις που σε ενθαρρύνει να twitt-άρεις την ώρα που βλέπεις. Είναι ένα κανάλι διαδραστικό.
Και σκέψου, αυτό το διαδραστικό κανάλι επέλεξε, η πρώτη σειρά δικιάς του παραγωγής, να είναι όλη διαθέσιμη για να την δεις όποτε θέλεις, ακόμα και μονομιάς, σε δεκατρείς συνεχείς ώρες. Σαν να βρίσκεσαι μπροστά από τον υπολογιστή σου και κατεβάζεις “πειρατικά”
Και επιλέγει, σε αυτή την σειρά, να βάλει τον πρωταγωνιστή να σου μιλάει!
Σαν να βρίσκεσαι μπροστά από τον υπολογιστή σου και μιλάς στο Skype με τον φίλο σου!
Tο House of Cards αξίζει σίγουρα ένα δικό του κεφάλαιο, στο βιβλίο της Ιστορίας της Τηλεόρασης
