«Η καλοκαιριάτικη ροδοδάκτυλη αυγή άπλωσε το τετράξανθο ηλιόφως και έγινε φωτοπλημμύρα παντού», αναφέρει ο ποιητής για την πανδαισία χρωμάτων κατά το πρωινό. Αν ο φακός επιμένει, ωστόσο, να δείχνει ένα μαύρο χάλι, ίσως είναι καιρός να αναθεωρήσουμε τον τρόπο με τον οποίο φωτογραφίζουμε το ουράνιο τοπίο.
Γενικά, όσο περισσότερο φως συλλάβουμε και όσο καλύτερο επίπεδο έκθεσης επιτύχουμε, τόσο περισσότερες λεπτομέρειες θα λάβουμε. Ειδικά για φωτογραφήσεις ουράνιων τοπίων πρέπει να μην ξεφεύγουμε πολύ από την ευρυγώνια θέση, οπότε εστιακές αποστάσεις 28-36mm θα μας εξυπηρετήσουν πολύ καλά.
Ωστόσο σε πολλές μηχανές, ακόμα και σε αυτές με καλό σύστημα φακών, δεν αποκλείεται, σε ευρυγώνια θέση να παρουσιαστεί το φαινόμενο του βινιεταρίσματος, δηλαδή η φωτογραφία να σκοτεινιάζει στις άκρες και ειδικά στις άνω γωνίες. Οι κάτοχοι ριφλέξ μπορούν άνετα να το εξαλείψουν αυτό αυτό με την επιλογή κατάλληλου φακού.
Σε θέση τηλεφακού και εστιακά μήκη από 200mm και άνω μπορείτε να επιτύχετε εντυπωσιακά αποτελέσματα, όπως ένα μεγάλο ηλιακό δίσκο κατά το ηλιοβασίλεμα, ένα μεγάλο σεληνιακό δίσκο, αλλά και συνδυασμούς τους με ανθρώπους ή κτίρια.
Αν μπορείτε να φωτογραφήσετε με μεγάλο διάφραγμα της τάξης του F2.8 αντί για το σύνηθες F4, τότε θα έχετε μεγαλύτερη άνεση στη φωτογράφηση σε συννεφιά αλλά και το σούρουπο. Διαφορετικά, εάν θέλετε να πάρετε περισσότερο φως σε σχετικά χαμηλό φως, ανεβάστε λιγάκι την έκθεση (EV) για να πάρετε πιο ζωντανά χρώματα. Επίσης, ας μην ξεχνάμε ότι με πιο μεγάλο διάφραγμα μπορούμε να φωτογραφίζουμε σε υψηλότερες ταχύτητες με μικρότερο χρόνο έκθεσης και συνεπώς μειώνονται πολύ οι πιθανότητες να βγει η φωτογραφία μας φλουταρισμένη.
Μην ξεχνάτε ότι πολύτιμα μπορούν να αποβούν:
- Ένα σύστημα σταθεροποίησης (stabilizer), ειδικά σε μεγάλα εστιακά μήκη.
- Έτοιμα scenes που σας γλιτώνουν από τον κόπο των επίπονων ρυθμίσεων.
- Ειδικές τεχνολογίες όπως η Adaptive Lighting της HP, που σας επιτρέπουν να αμβλύνετε τις τονικές διαφορές μεταξύ υπερβολικά φωτεινών και υπερβολικά σκοτεινών περιοχών μιας φωτογραφίας.
- Μηχανές με μεγάλο εμβαδόν αισθητήρα που θα σας επιτρέψουν να πάρετε πιο καθαρές φωτογραφίες, με λιγότερο κόκκο, ενώ οι μικρές ultra-compact είναι γενικά ακατάλληλες, καθώς οι αισθητήρες τους είναι μικροί, όπως και οι φακοί τους και το βάθος πεδίου πολύ περιοριστικό.
- Για απαιτητικές επαγγελματικές φωτογραφήσεις στην ύπαιθρο, συμπληρώματα σιδήρου ή πολυβιταμινούχα δισκία θα σας δώσουν μεγαλύτερη σταθερότητα στο χέρι, ακόμη και αν δεν έχετε σύστημα stabilizer ή τρίποδο.
Κυνηγώντας το φως
Στις φωτογραφήσεις του ουράνιου τοπίου έχει σημασία αν θα συμπεριλάβετε μέσα στο κάδρο κάτι άλλο ή μόνο τον ουρανό με ό,τι αυτός περιέχει εκείνη τη στιγμή. Και αυτό γιατί αν αποφασίσετε να συμπεριλάβετε ένα κτίριο, ένα βουνό, μια ανθρώπινη μορφή, θα πρέπει να φροντίσετε δύο πολύ σημαντικά πράγματα:
Διαφορές στην τονικότητα των αντικειμένων
Αν ο ουρανός είναι πολύ φωτεινός ή φωτογραφίζετε κόντρα στον ήλιο και ταυτόχρονα στο φακό, υπάρχει και η πιο σκοτεινή επιφάνεια ενός κτιρίου ή ενός βουνού, τότε, ανάλογα με το σημείο που γίνεται η σκόπευση, είτε ο ουρανός θα βγει σωστά, αλλά το αντικείμενο πολύ σκοτεινό και χωρίς λεπτομέρειες, ή αντιθέτως το αντικείμενο θα βγει σωστά αλλά ο ουρανός θα φωτιστεί πέρα πολύ και τα οποιαδήποτε σύννεφα ή άλλες λεπτομέρειες που τον χαρακτηρίζουν θα χαθούν.
Ανισορροπίες στη σύνθεση
Για να εξυπηρετεί ένα αντικείμενο ή ένας άνθρωπος μέσα στη σύνθεση ενός ουράνιου τοπίου πρέπει είτε να τοποθετείται με βάση τον κανόνα των 2/3, ή να δημιουργεί αντίθεση (π.χ. μια σκοτεινή σιλουέτα σε ένα φωτισμένο ουρανό ή σε ένα ηλιοβασίλεμα). Υπενθυμίζουμε ότι ο κανόνας των 2/3 εφαρμόζεται όταν φωτογραφίζουμε ένα αντικείμενο, αλλά δεν το τοποθετούμε στο κέντρο, αλλά προς τη μία πλευρά της φωτογραφίας, ώστε αυτό να καταλαμβάνει κατά προσέγγιση το 1/3 της όλης σύνθεσης.
Δυστυχώς, μόνο οι μηχανές με μεγάλο δυναμικό εύρος και δυνατότητα φωτομέτρησης σε όλο το φάσμα του θέματος μπορούν να αποτυπώσουν σωστά εικόνες με συνδυασμό φωτεινού ουρανού και σκοτεινών θεμάτων. Ειδάλλως θα πρέπει να καταφύγετε στο Photoshop, με το οποίο θα διορθώσετε το μέρος της φωτογραφίας που βγήκε υπερβολικά σκοτεινό ή φωτεινό, κάνοντας την επιλογή Select -> Color Range και απομονώνοντας φωτεινές (highlights) ή σκοτεινές (shadows) περιοχές. Ο επαγγελματίας, πάντως, έχει και άλλο σύμμαχο: τα φίλτρα.
Φιλτράροντας το φως
Αν δεν θέλετε να περάσετε πολύ χρόνο σε post processing με Photoshop και άλλα παρόμοια πακέτα imaging, τότε θα πρέπει να στραφείτε στη χρήση φίλτρων. Τα φίλτρα βοηθούν στην ανάδειξη των χρωμάτων του ουρανού, την εξάλειψη των αντανακλάσεων, τη μείωση του κόκκου και την άμβλυνση των τονικών αντιθέσεων.
Βέβαια, πολλοί φωτογράφοι και δη κάτοχοι ριφλέξ μηχανών χρησιμοποιούν απλά προστατευτικά φίλτρα τύπων UV, 1A ή 1B καθαρά για την προστασία των πανάκριβων φακών τους. Ωστόσο, τα διορθωτικά φίλτρα διαχωρίζονται στις εξής κατηγορίες:
- Ουδέτερα φίλτρα (ND), τα οποία τονίζουν το ντεγκραντέ του ουρανού, δίνοντας μια εντυπωσιακή χρωματική αίσθηση. Τα φίλτρα αυτά έχουν διάφορες διαβαθμίσεις, ωστόσο συνηθέστερα είναι τα φίλτρα πυκνότητας 0,6 και 0,9.
- Τα κίτρινα φίλτρα κόβουν πολύ από το φως στην μπλε περιοχή του φάσματος, κάνοντας γενικά λίγο πιο σκοτεινό τον ουρανό αλλά τονίζοντας πολύ τους σχηματισμούς των συννέφων.
- Τα πορτοκαλί ή κόκκινα φίλτρα χρησιμοποιούνται όταν θέλουμε να ενισχύσουμε πολύ το contrast για έντονα δραματικές σκηνές με μεγάλες αντιθέσεις μεταξύ φωτεινών και σκοτεινών περιοχών.
- Επίσης, συναντάμε ψυχρά φίλτρα με συμβατικές ονομασίες 80A, B και C τα οποία είναι χρώματος απαλού μπλε καθώς και θερμά φίλτρα (81A, B ή C), τα οποία ενισχύουν τους θερμούς τόνους (κίτρινο, πορτοκαλί, κόκκινο).
Συνδυάζοντας τεχνικές
Ορισμένες φορές οι καιρικές συνθήκες είναι πολύ ιδιαίτερες λόγω περιστασιακής νέφωσης, βροχής, ενώ υπάρχουν ουράνια φαινόμενα (π.χ. κεραυνοί), τα οποία απαιτούν ακριβή συγχρονισμό και ρυθμίσεις στην ταχύτητα κλείστρου και στο επίπεδο έκθεσης.
Σε τέτοιες περιπτώσεις, χρησιμοποιήστε, αν υπάρχει ειδικό έτοιμο scene, προσαρμόστε το κλείστρο σε γρήγορη ταχύτητα ώστε να συλλάβετε ένα στιγμιαίο γεγονός και, επίσης αν γίνεται, χρησιμοποιήστε τη λειτουργία auto bracketing για την επιλογή του βέλτιστου επιπέδου έκθεσης από μια σειρά επάλληλων φωτογραφιών.
Αστροφωτογράφηση
Στην αστροφωτογράφηση πολύ σημαντικό είναι η μηχανή να έχει μεγάλο αισθητήρα και χαμηλό θόρυβο, καθώς θα πρέπει να έχετε την επιλογή να ανεβάσετε αρκετά το ISO ακόμη και πάνω από 400. Επίσης, εκ των ων ουκ άνευ είναι η δυνατότητα Bulb που κρατά το φωτοφράχτη ανοιχτό για μπαίνει συνεχώς φως επί πολλά δευτερόλεπτα ή και λεπτά για τη σύλληψη εξαιρετικά αμυδρών αντικειμένων.
Επιπλέον, θα χρειαστείτε ειδικό προσαρμογέα ώστε ο φακός να “κουμπώσει” πάνω στο προσοφθάλμιο του τηλεσκοπίου που χρησιμοποιείτε. Θα πρέπει, επίσης, να δουλεύετε με σβηστό το LCD καθώς δεν θα μπορείτε να κάνετε καλή αστροπαρατήρηση με το μάτι να χρειάζεται να προσαρμοστεί μεταξύ του σκοταδιού και του φωτός που εκπέμπει το LCD. Λίγες μηχανές διαθέτουν και δευτερεύον LCD με κόκκινο backlight, καθώς, το κόκκινο χρώμα δεν προκαλεί διαστολή της κόρης.
Το ουράνιο φάσμα
Το χρώμα έχει “θερμοκρασία” η οποία το χαρακτηρίζει και από το οποίο κρίνεται εάν ένας χρωματικός τόνος είναι ουδέτερος, ψυχρός ή θερμός. Οι περισσότερες ψηφιακές φωτογραφικές μηχανές είναι ρυθμισμένες για καλύτερη λειτουργία στη θερμοκρασία των 5.500 βαθμών Kelvin και για αυτό πολλές φορές σκηνές με διαφορετική θερμοκρασία βγαίνουν λάθος. Ας δούμε τις χρωματικές διακυμάνσεις στα θέματα ουράνιων τοπίων:
- 10.000K: γαλάζιος ουρανός
- 7.500Κ: υπό σκιά κάτω από γαλάζιο ουρανό
- 7.000Κ: υπό σκιά σε ελαφρά νέφωση
- 6.500Κ: αδρή σκιά σε φως ημέρας
- 6.000Κ: συννεφιά
- 5.500Κ: φως μεσημεριού, φλας
- 4.500Κ: απογευματινή λιακάδα
- 3.500Κ: πρωϊνό φως ή αργά το απόγευμα
- 3.000Κ: δύση
