Τα τελευταία έντεκα χρόνια έχει καταφέρει πολλές νίκες. Νίκες ζωής στην αδιάκοπη και δύσκολη μάχη που συνεχίζει να δίνει με διακριτικότητα και αξιοπρέπεια. Δεν επέλεξε η ίδια να μπει σε θέση μάχης. Κανείς δεν το επιλέγει. Οταν όμως ο… εχθρός έκανε την εμφάνισή του, εκείνη παρέταξε απέναντί του όλο το μεγαλείο της ψυχής της. Εκανε οχυρό της τη δύναμη που της δίνουν η αγάπη των δικών της, η ακατανίκητη θέλησή της για προσωπική έκφραση μέσω της τέχνης της, η ασάλευτη δίψα για ζωή τελικά.
«Το κλειδί βρίσκεται μέσα σου», λέει αποκλειστικά στον ΕΤ.Κ η καταξιωμένη στην Ελλάδα και στο εξωτερικό ζωγράφος και γλύπτρια Οπυ Ζούνη, που μιλά σήμερα πρώτη φορά δημόσια για την εντεκάχρονη μάχη της με τον καρκίνο. Η εμπειρία της, αλλά κυρίως ο τρόπος που η ίδια αντιμετωπίζει την ασθένειά της, γίνονται πολύτιμοι οδηγοί για τους συνανθρώπους της, πάσχοντες και μη. Ενα αδιαφιλονίκητο μάθημα ζωής.
Τη συναντήσαμε στο σπίτι της στην Πεντέλη, όπου τα έργα της δίνουν καθοριστικό παρών. Καθώς μιλά για τα έντεκα αυτά χρόνια, στα οποία ήρθε αντιμέτωπη με πολλές δυσκολίες αλλά και ευτράπελα, πολύ συχνά βρίσκει τη δύναμη να γελά. Μόνο όταν σκέφτεται τη μητέρα της, που έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 44 ετών μετά από εξάχρονη μάχη με τον καρκίνο, βουρκώνει. «Δεν είναι και το πιο εύκολο να χάνεις τη μητέρα σου, ενώ είσαι μόλις δέκα ετών και έχοντας ήδη χάσει τον πατέρα σου, έξι χρόνια πριν», λέει και επισημαίνει ότι θα προτιμούσε να είχε ζήσει μια άλλη, πιο εύκολη ζωή. «Ομως η ζωή είναι ένα μονοπάτι και όταν το πάρεις δεν μπορείς να το προδώσεις».
Η ίδια είχε από την πρώτη στιγμή απόλυτη γνώση τού τι της συμβαίνει και πιστεύει ότι «μόνο γνωρίζοντας μπορείς να υψώσεις το ανάστημά σου απέναντι στον εισβολέα». Η αρχή έγινε με έναν όγκο στο στήθος, που είχε όμως προλάβει να «πειράξει» και τους αδένες του χεριού της. Σε τρία χρόνια έγινε η πρώτη μετάσταση στα οστά, κι ύστερα ακόμα δύο στο δωδεκαδάχτυλο και στο μεσεντέριο, ενώ αυτή την εποχή αντιμετωπίζει μια ακόμα καινούργια, πρωτογενή εστία στην κάτω γνάθο.
Όταν πρώτη φορά σάς είπαν ότι πάσχετε από καρκίνο, πώς αντιδράσατε, τι σκεφθήκατε;
Σκέφτηκα ότι είναι καλύτερα που το έχω εγώ και όχι κάποιο άλλο μέλος της οικογένειάς μου. Αν και στην αρχή δεν θέλεις να το πιστέψεις και δεν αντιδράς. Γρήγορα όμως συμμορφώθηκα κι έκανα το αντίθετο από αυτό που έκανε η μητέρα μου: άρχισα να το πολεμάω. Ηταν πολύ επιθετικός ο καρκίνος που είχα. Εκανα την πιο ισχυρή χημειοθεραπεία που υπήρχε. Και πολλές ακτινοβολίες. Νόμιζα κάποια στιγμή ότι τελείωσε, αλλά μετά από τρία χρόνια είχα μετάσταση. Πονούσα πολύ στη μέση μου. Αν δεν έκανα ακτινοβολίες θα έμενα παράλυτη. Ετρεξα και τότε και τις έκανα… Ο καρκίνος στα οστά ήταν διάχυτος και παραμένει εδώ και επτά χρόνια. Ζω με αυτόν.
Σε αυτό το ταξίδι στη ζωή και την επιβίωση τι ήταν αυτό που σας έδινε τη δύναμη να παλέψετε κάθε φορά που βρισκόσαστε μπροστά σε μια νέα μετάσταση;
Πρώτα απ’ όλα η αγάπη που είχα γύρω μου, αλλά και το πόσο αγαπώ εγώ κάποιους ανθρώπους, αρχίζοντας από τους πιο κοντινούς μέσα στην οικογένειά μου, αλλά και τους φίλους μου και όσους μου έχουν σταθεί στη ζωή. Με την ασθένεια ανακάλυψα και πολλούς φίλους που δεν φανταζόμουν ότι με αγαπούσαν τόσο πολύ. Η αγάπη είναι πολύ σημαντική και ειδικά όταν την αφήνεις ως μήνυμα στους άλλους. Την έχουν ανάγκη οι νέοι την αγάπη…
Η τέχνη, η ζωγραφική ήταν συμπαραστάτης σ’ αυτό τον αγώνα;
Mεγάλοι συμπαραστάτες. Η τέχνη είναι κάτι στο οποίο έδινα πάντα μεγάλη σημασία και για το οποίο πόνεσα πολύ από την αρχή. Δεν ήταν καθόλου εύκολο να φτάσω εκεί που έφτασα. Ομως πάλεψα… Από παιδί ζωγράφιζα. Η τέχνη με συντρόφευε πάντα και στις δύσκολες ώρες… Πολλές φορές μού είπαν οι γιατροί να μη δουλεύω όσο δούλευα πριν. Εγώ δεν βγαίνω όσο έβγαινα πριν, δεν κάνω ό,τι έκανα πριν, αλλά δουλεύω πολύ περισσότερο από πριν. Είναι σημαντική η δουλειά, η ενέργεια. Αυτή την εποχή έχω πολλή χαρά γιατί, για πρώτη φορά, παρουσιάστηκε μια έκθεσή μου στον τόπο της καταγωγής μου τη Σαντορίνη και συγκεκριμένα στο Μπελλώνειο Πολιτιστικό Κέντρο στα Φηρά έως τις 3 Οκτωβρίου. Επίσης για το Νοέμβριο ετοιμάζω μια έκθεση στον Εικαστικό Κύκλο στο Κολωνάκι. Υπάρχουν άνθρωποι που δεν στέκονται λεπτό. Ανήκω σ’ αυτούς…
Πόσο η ασθένειά σας επηρέασε τη ζωγραφική σας;
Οταν αρρώστησα για έξι μήνες δεν δούλεψα. Το πρώτο έργο που ζωγράφισα μετά το κρατάω. Μερικά έργα μου τα κρατάω γιατί είναι πολύ βιογραφικά. Αυτό το έργο είχε μια μελαγχολία, συνάμα με μια δύναμη. Συγκέντρωνε δύο στοιχεία αντιφατικά. Η τέχνη, η έκφραση είναι βιογραφικές. Αν κάνεις κάτι ψεύτικο φαίνεται. Μπορεί η αρρώστια να άνοιξε πόρτες στον ψυχισμό μου και στην πάλη που κάνω στην τέχνη μου. Και μέσα απ’ όλη αυτή την εμπειρία έχω αποκτήσει μια γαλήνη που δεν είχα άλλοτε…
Από την πρώτη στιγμή γνωρίζατε τα πάντα για την ασθένειά σας. Πιστεύετε ότι ένας ασθενής πρέπει να γνωρίζει την κατάστασή του, όσο σοβαρή κι αν είναι;
Πρέπει να ξέρει τα πάντα. Δεν μπορείς να κλείνεις τα μάτια όταν έχεις κάτι σοβαρό. Μόνο κατάφατσα μπορείς να το αντιμετωπίσεις. Αν δεν ξέρεις δεν μπορείς να αντιμετωπίσεις την ασθένεια. Η γνώση έχει αξία, είναι δύναμη…
Όλα αυτά τα χρόνια του αγώνα σας υπήρξαν στιγμές που λυγίσατε, που νομίσατε ότι δεν θα τα καταφέρετε;
Πολλές τέτοιες στιγμές, όπου είχα και την επιλογή να μην επιβιώσω. Για έξι ολόκληρους μήνες δεν έτρωγα και ζούσα με παρεντερική θρέψη, για να αναφέρω μόνο μία από τις πολλαπλές δυσκολίες. Για να επιζείς πρέπει να αντιμετωπίζεις τον κίνδυνο. Το θέμα είναι να μη γίνεσαι βάρος. Θέλω να ζω με αξιοπρέπεια. Οταν δεν είσαι χρήσιμος και ειδικά όταν το συνειδητοποιείς αισθάνεσαι πολύ άσχημα. Ο άνθρωπος, πολλές φορές, σώζεται με τη θέλησή του. Μου έκανε εντύπωση ότι η επιλογή μου ήταν πάντα να ζήσω…
Έπειτα από όλο αυτό το ταξίδι των 11 ετών και τις εμπειρίες που σας επεφύλαξε, το οποίο σας ευχόμαστε να συνεχιστεί για πολλά ακόμη χρόνια, τι θα λέγατε σε εκείνους που βρίσκονται στην ίδια θέση με εσάς;
Πρέπει να καταλάβουν οι άνθρωποι που ζουν χρόνια με τον καρκίνο, μια αρρώστια με την οποία δεν ζεις εύκολα, ότι οπωσδήποτε θα αντιμετωπίσουν αβαρίες και δυσκολίες. Αν έχουν θέληση και λόγο να ζήσουν, κάτι που ισχύει για όλες τις ασθένειες, θα τα καταφέρουν. Αυτό που δεν μπορούν να καταλάβουν πολλές φορές όσοι πάσχουν είναι ότι όταν είσαι άρρωστος οι άλλοι δεν μπορούν να σε βοηθήσουν. Εσύ θα βοηθήσεις τον εαυτό σου. Και θα βοηθήσεις και τους γύρω σου για να μπορέσουν κι εκείνοι να σε στηρίξουν. Η λύση σε όλα, το κλειδί, βρίσκεται μέσα μας…
Φάρμακα και φαρμάκια
Είστε ευχαριστημένη από τις θεραπείες που σας πρότειναν οι γιατροί σας και από τα φάρμακα; Σκεφθήκατε να φύγετε στο εξωτερικό;
Εκανα απάνθρωπες θεραπείες, τις οποίες άντεξα. Αλλά είχα και άλλη κράση τότε βεβαίως. Ημουν πιο νέα. Κάποια στιγμή και ο οργανισμός… κλοτσάει. Αυτά δεν είναι φάρμακα, είναι φαρμάκια. Είναι ακραία και με πολλές παρενέργειες. Ομως δεν γίνεται αλλιώς. Πιστεύω ότι τα φάρμακα είναι προσωποπαγή. Το καλό είναι ότι κυκλοφορούν πολλά. Αλλά στις δύσκολες αρρώστιες δεν έχεις επιλογή. Αυτή τη στιγμή δεν μπορώ να ζήσω χωρίς αγωγή χημειοθεραπείας. Ευτυχώς είχα πολύ καλούς γιατρούς, οι οποίοι με φρόντισαν με αγάπη. Εχουμε πολύ καλούς γιατρούς στην Ελλάδα. Ομως και οι γιατροί είναι άνθρωποι, ας μην το ξεχνάμε. Δεν θεώρησα ότι έπρεπε να πάω στο εξωτερικό.
Αναγνωρίζετε ότι έχει στηθεί μια βιομηχανία φαρμάκων και εξετάσεων, ένα κύκλωμα μάρκετινγκ γύρω από την ασθένεια του καρκίνου;
Το αναγνωρίζω. Αυτή τη στιγμή το εμπόριο των φαρμάκων είναι πιο κερδοφόρο από το εμπόριο των όπλων. Είναι τρομερό να είσαι θύμα της ιατρικής. Εχουν γίνει πολλά επιτεύγματα στην ιατρική, αλλά δεν πιστεύω ότι θα βρουν εύκολα το φάρμακο. Το παιχνίδι παίζεται με τα ακριβά, τα πανάκριβα φάρμακα. Κάθε σύστημα έχει σχέση με το μάρκετινγκ. Και το καλλιτεχνικό και το ιατρικό. Και ένας άρρωστος πρέπει να το γνωρίζει αυτό. Εν γνώσει μου κι εγώ και για να μην πεθάνω δέχτηκα μερικές θεραπείες.
