Εμπορικά, ήταν περίεργο. Υπήρχε τεράστια αγορά και δεν είχε εμφανιστεί το κατάλληλο «εμπόρευμα». Ταυτόχρονα, εξελισσόταν μια επιχείρηση από την αντίπερα όχθη του ίδιου φαινομένου…
Η εμπορευματοποίηση της εμμηνόπαυσης συγκριτικά με αυτή της ανδρόπαυσης: Η πρώτη σηματοδοτεί με εμφανείς διαδικασίες την αιφνίδια και οριστική παύση της εμμηνορρυσίας, τη δύση της γυναικείας φύσης. Η ανδρόπαυση, ωστόσο, η οποία αποτελεί το ισοδύναμο βιολογικό αντρικό φαινόμενο, δεν είχε μαγνητίσει μέχρι πρόσφατα τα βέλη του Ερμή, του θεού του εμπορίου και της ευφορίας, ούτε οι εναγώνιες αναζητήσεις του Μεφιστοφελή είχαν πυροδοτήσει κερδοφορία. Εντούτοις, και τα δύο φύλα αντιμετωπίζουν στις ύστερες δεκαετίες του βίου τους τα έντονα και ιδιαιτέρως δυσάρεστα συμπτώματα της υποβάθμισης των πλέον ζωογόνων ορμονών τους, αυτών που βηματοδοτούσαν αδιάλλακτα και αδιάλειπτα στις πρώτες πέντε δεκαετίες σώμα και πνεύμα.
Γεγονός φυσιολογικό αλλά όχι «αποδεκτό» από το σύγχρονο υπεραπαιτητικό, μέχρι θρασύτητας, ανθρώπινο γένος, που αντικαθιστά αυθαιρέτως και αναιδώς τους παλαιολιθικούς πολυμήχανους μάγους, τους ενδεδυμένους τον ποδήρη πορφυρό χιτώνα, με τους «καινοφανείς επιστήμονες» με το λευκό αμπέχωνο. Oι γνώσεις για την εμπορική υπερεκμετάλλευση των ορμονών, πέραν της θεμιτής λειτουργίας τους, είναι προϊόν ιατρικών φαντασιώσεων των τελευταίων πενήντα ετών. Τα αντισυλληπτικά και τα ορμονικά υποκατάστατα των οιστρογόνων είναι πρόσφατα φαρμακευτικά προϊόντα. Τα πρώτα «σεμνοπρεπώς» προσαρμόζονται στον ρυθμό των ωοθηκών. Τα δεύτερα, τα υποκατάστατα, «ξετσίπωτα» αυθαδιάζουν στην παύση των ορμονών. Και τότε αιτιοκρατικά η φύση διαμοιράζει κακοήθειες στους κακομαθημένους.
Αυτό που διαφεύγει στους άντρες είναι ότι βιώνουν το ισοδύναμο της εμμηνόπαυσης βιολογικό φαινόμενο πολύ αργά και προοδευτικά. Η τεστοστερόνη, ορμόνη υπεύθυνη για τη λίμπιντο και τη γονιμότητα των αντρών, όπως και για την τριχοφυΐα στο πρόσωπο και τη βαθιά φωνή, μειώνεται με την ηλικία, ωστόσο η διαδικασία αυτή συμβαίνει σε βάθος χρόνου και σταδιακά. Μετά τα 25 τα επίπεδα της τεστοστερόνης στον οργανισμό μειώνονται σταθερά κατά μέσο όρο 1% κάθε έτος. Αυτό το φυσικό γεγονός δεν αποκρυπτογραφεί πλήρως τα σωματικά προσόντα ούτε την ψυχική ορμή του άντρα, καθώς ο πραγματικός ρυθμός της πτώσης ποικίλλει σημαντικά, αν και ακολουθεί πάντα κατιούσα πορεία. Ομως, η σεξουαλική συμπεριφορά επηρεάζεται περισσότερο από ψυχολογικά και περιβαλλοντικά ερεθίσματα και δεν αντικατοπτρίζει μόνο τα επίπεδα των ορμονών στο αίμα.
Όλα στον άνθρωπο είναι πολύπλοκα και σύνθετα. Δεν είναι ασυνήθιστο ένας άντρας στα 70 του να μπορεί να γίνει πατέρας, καθώς η λίμπιντο, η στύση και η δυνατότητα της πατρότητας είναι λειτουργίες που βηματοδοτούνται και εξελίσσονται από διάφορα κυτταρικά κέντρα, δηλαδή όργανα, εναρμονιζόμενα ή διαπλεκόμενα διά βίου μεταξύ τους. Η μειωμένη τεστοστερόνη, για παράδειγμα, ελαττώνει τη λίμπιντο και προκαλεί λιγότερες ερωτικές φαντασιώσεις, ωστόσο, αν υπάρχει ικανοποιητική διέγερση (οπτική ή μέσω της αφής), όλα διορθώνονται. Τα χαμηλά επίπεδα τεστοστερόνης, επίσης, προκαλούν δυσκολίες στην επίτευξη ή στη διατήρηση της στύσης –ή και τα δύο. Και αυτά τα προβλήματα αντιμετωπίζονται με Viagra, που δρα σε τοπικό αιμοδυναμικό επίπεδο και πλημμυρίζει το όργανο με αίμα, ώστε να επιτευχθεί στύση, ανεξαρτήτως των τιμών τεστοστερόνης.
Όλα άλλαξαν το 1960, οπότε παρήχθησαν φαρμακευτικά ποσότητες τεστοστερόνης που δεν προκαλουσαν αλλεργίες.
Η τεστοστερόνη, ωστόσο, είναι απαραίτητη –αν και σε πολύ μικρότερες ποσότητες– και στις γυναίκες για τη σεξουαλική τους «επιθετικότητα» και λίμπιντο. Οι ημερήσιες ποσότητες της τεστοστερόνης στο αίμα και στα δύο φύλα είναι υψηλές αλλά περιέργως δεσμεύονται αυτομάτως από μια ουσία (SHBG) που κυκλοφορεί φυσιολογικά στο αίμα. Ετσι, μόνο το 2% περίπου της τεστοστερόνης που κυκλοφορεί λειτουργεί στον οργανισμό. Επίσης, στους ενήλικες άντρες τα επίπεδα της τεστοστερόνης είναι κατά 25% περίπου υψηλότερα τις πολύ πρωινές ώρες σε σχέση με τις βραδινές. Ακόμη, τα επίπεδά της κυμαίνονται φυσιολογικά τόσο πολύ στο αίμα (220-1.100 ng/dl στους άντρες ή 10-80 ng/dl στις γυναίκες), ώστε είναι δύσκολο να αποφασιστεί ποιο είναι το φυσι0λογικό μέσο επίπεδο.
Προσφάτως, άλλη σημασία απέκτησαν οι μετρήσεις τεστοστερόνης όταν παρατηρήθηκε ότι η κοιλιακή παχυσαρκία, η καθιστική ζωή, ο διαβήτης, το κάπνισμα, το αλκοόλ, τα ναρκωτικά έχουν ολέθριες επιπτώσεις. Ο διαβήτης, για παράδειγμα, όταν δεν ρυθμίζεται, μπορεί να σαμποτάρει πλήρως τη σεξουαλική λειτουργία του άντρα. Εδώ, η χορήγηση μόνο της ορμόνης ίσως είναι ανεδαφική θεραπεία. Η κατάθλιψη μπορεί να είναι επίσης η αιτία και το αποτέλεσμα σεξουαλικών προβλημάτων. Αντρες με κατάθλιψη έχουν δύο φορές περισσότερες πιθανότητες να αντιμετωπίσουν στυτική δυσλειτουργία σε σχέση με αυτούς που δεν έχουν. Εδώ το πρόβλημα είναι ακόμη πιο πολύπλοκο εξαιτίας των παρενεργειών που έχουν όλα πρακτικώς τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα στον σεξουαλικό τομέα, καθώς υποβαθμίζουν την ερωτική επιθυμία και απόδοση, πέραν των ορμονών.
Η λίμπιντο, η επιθυμία για ερωτική δραστηριότητα, λειτουργεί ως μια έντονη εσωτερική παρόρμηση για σεξουαλική χαρά-ανακούφιση και βηματοδοτείται από ορμόνες. Στον άντρα η λειτουργία είναι πιο πολύ συνδεδεμένη με την ενεργή συνουσία και τον οργασμό, ενώ στη γυναίκα η επιθυμία διαφοροποιείται, σε ψυχικό επίπεδο, από την ανάγκη για στοργή και οικειότητα. Ετσι, ο αντρικός οργασμός προϋποθέτει ουσιαστική σωματική συμμετοχή.
Στην τεστοστερόνη αποδίδεται οχι τοσο η αρρενωπότητα όσο η επιθετικότητα και η ορμή (για σεξ, δημιουργία, καταξίωση).
Η κουλτούρα της λατρείας της αιώνιας νεότητας που ταυτόχρονα έχουμε οικοδομήσει κοινωνικά παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στη δυσφορία με την οποία αντιμετωπίζουμε το σώμα μας με το πέρασμα των ετών. Η σωματοποίηση της χαμηλής λίμπιντο για τον άντρα είναι ισοδύναμο της πυροδότησης ολικού πολέμου, πολύ πέραν των δαπανών. Τα φαρμακευτικά βοηθήματα έχουν ιστορία αιώνων. Παλαιότερα ήταν φυτικά (τζίνσενγκ ή κινίνη στην Κίνα) ή ζωικά (σκόνη από κέρατο ρινόκερου).
Έκτοτε, η επιστημονική πρόοδος ανέλαβε να απαλλάξει τον άντρα από την πλέον υποτιμητική ήττα. Το 1889 το ιατρικό περιοδικό The Lancet αναφέρει την προσπάθεια Γάλλου ιατρού ο οποίος συνιστά ενδομυϊκές ενέσεις «εκχυλίσματος» που παράγεται από όρχεις χοιριδίων. Ο ιατρός ανέφερε μεγάλες «ανανεωτικές» δράσεις επί των ασθενών του. Ωστόσο, άλλοι ερευνητές δεν κατέληξαν σε ανάλογες διαπιστώσεις και το όλο εγχείρημα αποδόθηκε σε φαινόμενο placebo. Τριάντα χρόνια αργότερα ένας χειρουργός στις ΗΠΑ μεταμοσχεύει όρχεις ουρακοτάγκου σε υπερήλικες. Τα αποτελέσματα δεν κρίθηκαν «εποικοδομητικά».
Όλα άλλαξαν κατά τη δεκαετία του ’60, οπότε παρήχθησαν φαρμακευτικά ενεργές ποσότητες τεστοστερόνης που δεν προκαλούσαν αλλεργίες και αποκτήθηκαν εμπειρίες σχετικά με τις δόσεις που απαιτούνται για κάθε ασθενή. Ωστόσο σήμερα, παραδόξως, ποσότητες τεστοστερόνης δεν χορηγούνται σε ασθενείς με υπογοναδισμό, δηλαδή παθολογική μείωση της ορμόνης στο αίμα, αλλά συνήθως σε άτομα τα οποία λόγω ηλικίας, παχυσαρκίας, διαβήτη, κατάθλιψης και κατάχρησης αλκοόλ ή καπνού παρουσιάζουν κάμψη ικανότητας και ψυχικής παρόρμησης. Στην πραγματικότητα, η έντονη κοιλιακή παχυσαρκία ή ο αρρύθμιστος διαβήτης προκαλούν συχνότερα προβλήματα σε σχέση με την ηλικία.
