Η κόρη (2012): Ελληνική ταινία του σκηνοθέτη Θάνου Αναστόπουλου

Στην Ελλάδα της οικονομικής κρίσης και κατά τη διάρκεια των κοινωνικών συγκρούσεων στους δρόμους της Αθήνας, ένα δεκατετράχρονο κορίτσι αναζητά τον χρεωκοπημένο πατέρα της που προφανώς κρύβεται από τους πιστωτές του. Θεωρώντας υπεύθυνο για την εξαφάνιση τον συνέταιρο του, η μικρή απαγάγει τον οχτάχρονο γιο του και τον κρατά κλεισμένο στο ξυλουργείο των γονιών τους, ενώ συναντά διάφορους ανθρώπους που μπορεί να γνωρίζουν κάτι για την τύχη του πατέρα της, αποφασισμένη να φτάσει στα άκρα…

Ανάμεικτα συναισθήματα μου άφησε η ταινία του Θάνου Αναστόπουλου «Η Κόρη» που προβλήθηκε για πρώτη φορά στις κινηματογραφικές αίθουσες το 2012, σε μια πρωτοποριακή κίνηση για τα ελληνικά δεδομένα όπως σημείωσε ο σκηνοθέτης κατά τη διάρκεια της πρώτης προβολής της στις Νύχτες Πρεμιέρας (ήταν η δεύτερη ταινία-έκπληξη του φεστιβάλ).

Και πράγματι δημιουργεί απορίες αυτή η εσπευσμένη έξοδος, δεδομένου ότι κατά τη γνώμη του γράφοντος, θα μπορούσε να διεκδικήσει την ένταξή της σε κάποιο διαγωνιστικό τμήμα φεστιβάλ του εξωτερικού, επωφελούμενη του παγκόσμιου ενδιαφέροντος για την ελληνική κρίση γενικά και το ελληνικό σινεμά ειδικότερα, και, τόσο λόγω του θέματος, όσο και της σκηνοθετικής προσέγγισης του Αναστόπουλου, να διεκδικήσει κάποιες δάφνες. Ακόμα, ιδιαίτερα επειδή οι ελληνικές ταινίες εντός των συνόρων το τελευταίο διάστημα υποφέρουν (εμπορικά), η έκπληξη της διανομής της σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα, έχει ενδιαφέρον να δούμε τι αποτέλεσμα θα έχει.

Στα της ταινίας τώρα, τα ανάμεικτα συναισθήματα που αναφέρω παραπάνω, θα μπορούσαν σχηματικά να συνοψιστούν στην περίεργη αίσθηση που αφήνει η “Κόρη” στον θεατή, αν σκεφτεί κανείς ότι συνδυάζει εξίσου στοιχεία ταινιών των αδελφών Νταρντέν (για παράδειγμα, τόσο το σκηνικό του ξυλουργείου που φέρνει αβίαστα στο μυαλό τον “Γιο”, όσο και η κίνηση της κάμερας και η εν γένει κινηματογράφιση, εύκολα παραπέμπουν στους βέλγους δημιουργούς), όσο και κάποια ξεσπάσματα αλά Ροντρίγκεζ (με δυνατές ροκ πινελιές σε κάποιες σκηνές και αγέρωχα βλέμματα τύπου… “Machete” σε άλλες), σε μια ιστορία που θα μπορούσε να είναι το ελληνικό αντίστοιχο του “Στην Καρδιά του Χειμώνα”.

Κάπως αλλοπρόσαλλη προσέγγιση βέβαια αλλά με ενδιαφέρον αποτέλεσμα, που μπορεί και να λειτουργεί για κάποιους θεατές. Προσωπικά, αυτή η επιλογή με πέταξε έξω κάποιες στιγμές, όπως την πρώτη φορά που παρακολουθούμε σκηνές από το παρελθόν, διακόπτοντας βίαια την μέχρι τότε νατουραλιστική ατμόσφαιρα της ταινίας.

Άλλο αμφιλεγόμενο στοιχείο, οι ερμηνείες των -στην πλειοψηφία τους ερασιτεχνών- ηθοποιών, ιδιαίτερα των δύο μικρών πρωταγωνιστών. Για να το πω ακραία, στην αρχή της ταινίας είχα την αίσθηση ότι παρακολουθώ μια μετεξέλιξη των «αληθινών ιστοριών», με «ριάλιτι» ερμηνείες, προφανώς ρεαλιστικότερες από το τηλεοπτικό παράδειγμα που αναφέρω για να γίνω κατανοητός.

Ωστόσο, έχω την αίσθηση ότι τελικά ακόμα κι αυτό λειτουργεί σε ένα βαθμό, βοηθούντος και της εν γένει επιβλητικής και εκφραστικότατης παρουσίας της νεαρής Σαβίνα Αλιμάνι (κόρης του σκηνοθέτη Μπουγιάρ Αλιμάνι ο οποίος επίσης έχει ένα μικρό ρόλο στην ταινία) που «γράφει» πολύ καλά στην κάμερα και μου έφερε στο μυαλό το αγρίμι της “Εαρινής Σύναξης των Αγροφυλάκων” Αγγελική Μάλαντη (εκεί βέβαια σταματάνε οι όποιες ομοιότητες των δύο ταινιών).

Στο δια ταύτα, η ταινία του Αναστόπουλου αποτελεί μία απ’ τις πρώτες σημαντικές καταγραφές των βίαιων συνεπειών της ελληνικής κρίσης στην οικογένεια κι ευρύτερα στην κοινωνία, ζουμάροντας στον τρόπο που βιώνει η νεολαία την τραγική κατάσταση, το ολοκαύτωμα των ζωών και των ονείρων τους που σε πολλές περιπτώσεις οδηγεί στα άκρα, στην αυτοκαταστροφή ή τον εκφασισμό της.

Θα προτιμούσα ωστόσο μια απλούστερη και με σαφέστερο προσανατολισμό κινηματογράφηση και αφήγηση απαλλαγμένη από περιττά βαρίδια (π.χ. τις σκηνές που η κόρη διαβάζει φωναχτά από ένα λεξικό) και εντυπωσιασμούς (π.χ. τη σκηνή με τη ρίψη βομβών μολότοφ). Δεν χρειάζεται νομίζω να τα δίνεις όλα έτοιμα στο πιάτο, αν και τελικά ο θεατής, αν μπορέσει να δει πέρα απ’ το περιτύλιγμα, θα εκτιμήσει την ειλικρινή ματιά του σκηνοθέτη και τον ανθρώπινο χειρισμό του σκληρού θέματός του.

Δείτε παρακάτω το trailer της ταινίας «Η κόρη»: